آیا صبح که همکارتان به اداره می‌آید، بلافاصله با دیدن او متوجه نمی‌شوید که امروز سرحال است یا نه؟ آیا هیچگونه شکی در ذهن‌تان نسبت به این مساله وجود دارد؟ ارتباطات غیرشفاهی، قوی‌ترین نوع ارتباطات است. ارتباطات غیرشفاهی، حتی بیشتر از صدا و کلمات، شما را به آنچه در ذهن فرد دیگری می‌گذرد رهنمون می‌سازد. بهترین ارتباط برقرارکنندگان کسانی هستند که از قدرت انتقال غیرشفاهی افکار و احساسات آگاهی دارند.
محدوده ارتباطات غیرشفاهی از حالت‌های چهره تا زبان بدن را در بر می‌گیرد. حرکات سر و دست، علامت‌ها و استفاده از فضا نیز در ارتباطات غیرشفاهی اهمیت دارند. تفاوت‌های فرهنگی در زبان بدن، حالت‌های چهره، استفاده از فضا، و به ویژه حرکت‌های سر و دست بسیارند و به همین دلیل ممکن است مورد سوء تعبیر قرار گیرند.
یکی از خنده‌دارترین (و البته غم‌انگیزترین) ارتباطات غیرشفاهی که تا کنون شاهد آن بوده‌ام در اداره آموزش یکی از دانشگاه‌های بزرگ اتفاق افتاد. یک دانشجوی خارجی سعی داشت مشکلش را با کارمند اداره آموزش که خانم سفیدپوست و نسبتاً مسنی بود در میان بگذارد. آن دانشجو برای تاکید حرف‌هایش به طور مرتب دستانش را تکان می‌داد. او سعی می‌کرد فاصله‌اش را با کارمند آموزش کم کند و در همان حال آن کارمند هم مرتباً عقب‌عقب می‌رفت تا فاصله‌اش را با او حفظ کند. هنگامی که مکالمه آن‌ها تمام شد، دانشجو آن کارمند را تا در خروجی ساختمان عقب برده بود و هنوز داشت با حرارت زیاد دستانش را تکان می‌داد! آن کارمند بعداً به من گفت که از آن دانشجو ترسیده بوده در حالی که آن دانشجو فقط می‌خواست بگوید که صورت حساب دریافتی از دانشگاه را پرداخت کرده است.
مطالعه‌ای که در دانشگاه ucla انجام شده نشان می‌دهد که تا 93 درصد اثربخشی ارتباطات، توسط ایما و اشاره‌های غبرشفاهی تعیین می‌گردد. مطالعه دیگری نشان داده است که در اجرای یک نمایش، 7٪ کلمات استفاده شده، 38٪ لحن صدا و 55٪ ارتباطات غیرشفاهی تاثیرگذار هستند.
اگر می‌خواهید احساسات یا واکنش آنی خود نسبت به یک موضوع را پنهان نگاه دارید به رفتار غیرشفاهی خود توجه کافی بنمائید. شما ممکن است صدا و کلماتتان را تحت کنترل آورید امّا زبان بدن شما شامل حالت‌های چهره و حرکات اندام‌ها می‌تواند افکار و احساسات واقعی‌تان را بر ملا سازد. به ویژه برای افرادی که در خواندن یا درک ایما و اشاره‌های غیرشفاهی مهارت دارند، اغلب ما همانند یک کتاب باز می‌باشیم.
در زیر چند توصیه و راهنمایی برای بهبود درک شما از اطلاعات غیرشفاهی آورده شده است. صرفنظر از موقعیتی که در آن قرار دارید، مهارت در تفسیر و تعبیر ارتباطات غیرشفاهی بر توانایی شما در به اشتراک گذاشتن مفاهیم با افراد دیگر کمک می‌کند. تفسیر صحیح ارتباطات غیرشفاهی بر عمق توانایی شما در ارتباط برقرار کردن با دیگران می‌افزاید.
توصیه‌هایی برای درک ارتباطات غیرشفاهی
- انسان‌ها به شیوه‌های گوناگونی ارتباط برقرار می‌کنند. به حالت‌های چهره، تلاقی نگاه، حرکات دست و پا، طرز ایستادن، حرکات بدن، طرز راه رفتن، لحن صدا و ... آن‌ها توجه کنید. اگر با چشمانتان گوش کنید، هر ایما و اشاره و حرکتی، چیزی را به شما منتقل می‌کند. خودتان را به نگاه کردن به ارتباطات غیرشفاهی عادت دهید. توانایی شما در خواندن و درک ارتباطات غیرشفاهی با تمرین افزایش خواهد یافت.
- اگر کلام فرد یک چیز بگوید و ارتباطات غیرشفاهی او چیز دیگری، به ارتباطات غیرشفاهی گوش کنید زیرا غالباً صحیح‌ترند.
- داوطلبان کار را براساس ارتباطات غیرشفاهی آن‌ها ارزیابی کنید. مثلاً طرز نشستن متقاضی کار در اتاق انتظار می‌تواند اطلاعات زیادی در اختیار ما قرار دهد. ارتباطات غیرشفاهی در خلال مصاحبه باید مهارت‌ها و نقاط قوت و ضعف داوطلب را برای ما روشن سازد.
- در موقعیت‌هایی که به دنبال کشف واقعیت و استدلال‌های قابل قبول هستید، ارتباطات غیرشفاهی را مورد بررسی قرار دهید. ارتباطات غیرشفاهی خیلی بیشتر از کلمات گفته شده توسط فرد می‌توانند آشکار کننده واقعیت باشند.
- به هنگام سخنرانی در جلوی جمع، ایما و اشاره‌های غیرشفاهی می‌تواند اطلاعاتی از این قبیل را در اختیارتان قرار دهد:
- صحبت‌تان زیاد طول کشیده است
- یک نفر دیگر می‌خواهد صحبت کند
- حالت شنوندگان و واکنش آن‌ها به حرف‌های شما
درک ارتباطات غیرشفاهی به مرور زمان و با تمرین بهبود می‌یابد. نخستین گام، تشخیص قدرت ارتباطات غیرشفاهی است. مطمئناً همه شما تا کنون این احساس قلبی را تجربه کرده‌اید که حرفی که یک نفر به شما می‌زند صحت ندارد. به قلب خود گوش فرا دهید. درک ارتباطات غیرشفاهی، علاوه بر تجربیات زندگی، آموزش و باورها، به نوعی شمّ درونی نیاز دارد.
