حقوق زنان.
در نظام جمهوری اسلامی ایران مشتمل بر 148بند در جلسه مورخ 31/6/1383 شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب و در روزنامه یرسمی مورخ 9/8/1383 انتشار یافت. بخش نخست آن شامل مقدمه، حقوق ومسئولیتهای فردی زنان است وبخش دوم آن حقوق و مسئولیتهای خانوادگی زنان رامورد بررسی قرار می دهد و ما در این مقاله بخش سوم آن را بررسی می كنیم.
بخش سوم: حقوق و مسئولیت های اجتماعی زنان
فصل اول: حقوق و مسئولیت های سلامت جسمی و روانی زنان
47. حق برخورداری از سلامت جسمی و روانی در زندگی فردی، خانوادگی و اجتماعی باتوجه به ویژگی های زنان در مراحل مختلف زندگی و مسئولیت حفاظت از آنان.
48. حق بهره مندی از بهداشت (محیط، كار و غیره و . . .) و اطلاعات و آموزش های مورد نیاز.
49. حق مشاركت زنان در سیاستگذاری، قانونگذاری، مدیریت، اجرا و نظارت در زمینه بهداشت و درمان، بویژه در خصوص زنان.
50. حق بهره مندی از برنامه ها و تسهیلات بهداشتی و درمانی مناسب جهت پیشگیری ازبیماری و درمان بیماری های جسمی و اختلالات روانی زنان.
51. حق زنان درانتخاب فرد و مركز ارائه كننده خدمت در امر سلامت، بر اساس ضوابط اسلامی واستانداردهای علمی و پزشكی و بهره مندی از اطلاعات مناسب و كافی برای انتخاب آگاهانه و بهینه آنان.
52. حق آگاهی و مشاركت زنان در تصمیم گیری های مربوط به كنترل باروری.
53. حق دسترسی فراگیر و عادلانه به امكانات ورزشی و آموزشی در زمینه تربیت بدنی و تفریحات سالم.
54. حق پرورش و شكوفایی استعدادهای ورزشی و حضور در میادین ورزشی در سطح ملی و بین المللی متناسب با موازین اسلامی.
55. حق برخورداری از بهداشت باروری و بارداری، زایمان سالم، مراقبت های بهداشتی پس از زایمان با استفاده از زنان متخصص و پیشگیری و درمان بیماریهای شایع زنان، بیماریهای مقاربتی و نازایی آنان.
56. حق برخورداری از خدمات مشاوره ای و آزمایش های پزشكی به منظور اطمینان از سلامت كامل مرد در امر ازدواج و در حین ازدواج.
57. حق بهره مندی دختران بی سرپرست، زنان مطلقه، بیوه، سالخورده و خود سرپرست ازبیمه های عمومی، خدمات مددكاری و بیمه های خاص بویژه در بخش بهداشت ودرمان.
58. حق بهره مندی زنان و دختران آسیب دیده جسمی، ذهنی، روانی، و در معرض آسیب از امداد رسانی و توانبخشی مناسب.
59. حق بهره مندی از تغذیه سالم خصوصاً در دوران بارداری و شیردهی و وظیفه مراقبت از كودك و تغذیه مناسب او، با اولویت استفاده از شیر مادر.
فصل دوم: حقوق و مسئولیت های فرهنگی و معنوی زنان.
الف ـ فرهنگ عمومی
60. حق و مسئولیت در كسب و افزایش آگاهی نسبت به شخصیت، حقوق و نقش خویش در عرصه های مختلف زندگی منطبق با آیین مقدس اسلام.
61. حق مصونیت از تعرض گفتاری و رفتاری دیگران و مسئولیت گفتار و رفتار خویش همراه با احترام نسبت به اعضای جامعه.
62. حق و مسئولیت برخورداری از امكان عمل به احكام اسلامی در پوشش اسلامی و مسئولیت رعایت عفاف در جامعه.
63. حق و مسئولیت ارتقای بینش، منش و كنش دینی و انسانی و مصونیت از ناهنجاری های فرهنگی و اخلاقی و رفع آنها.
64. حق شركت در اجتماعات عبادی، فرهنگی و سیاسی.
65. حق تولید برنامه ها و كالاهای فرهنگی سالم و بهره مندی از آنها.
66. حق تشكیل و اداره مراكز و سازمان های فرهنگی ـ هنری توسط زنان به منظور تربیت زنان متعهد و متخصص جهت توسعه فعالیت های فرهنگی آنان.
67. حق تبادل اطلاعات و ارتباطات فرهنگی سازنده در ابعاد ملی و بین المللی.
68. حق و مسئولیت زنان در ترویج معارف و فرهنگ اسلام و ارائه الگوی زن مسلمان در سطح ملی و بین المللی.
69. حق و مسئولیت زنان در ایجاد همگرایی با رویكرد اخلاقی، دینی در مسائل زنان در سطوح بین المللی.
70. حق مشاركت در سیاستگذاری، قانونگذاری، اجرا و نظارت در امور فرهنگی بویژه در خصوص مسائل زنان.
71. حق و مسئولیت آگاهی و كسب مهارت های لازم در مدیریت خانه و خانواده، تربیت و پرورش فرزند و مقابله با آسیب های فرهنگی و اجتماعی.
72. حق بهره مندی از نظارت مستمر بر فعالیت های فرهنگی مرتبط با زنان به منظور حفظ شخصیت، حرمت و كرامت انسانی زن در محصولات فرهنگی.
73. حق بهره مندی از مراكز فرهنگی ویژه بانوان با رعایت ضوابط اسلامی، با توجه به خصوصیات روحی و جسمی آنان و با اولویت مناطق محروم.
74. حق برخورداری زنان آسیب دیده و آسیب پذیر اجتماعی از حمایت های مناسب به منظور بهبود وضعیت فرهنگی خود و جامعه.
75. مسئولیت زنان در محافظت از استقلال فرهنگی ـ هویت اسلامی ـ ایرانی و همبستگی ملی در فعالیتهای فرهنگی ـ آموزشی.
ب ـ آموزش
76. حق سواد آموزی عمومی، ارتقای آموزشی و برخورداری از امكانات آموزش و پرورش برای زنان.
77. حق تحصیل در آموزش عالی تا بالاترین سطح علمی.
78. حق كسب مهارت ها و آموزش های تخصصی بصورت كمی و كیفی تا بالاترین سطوح.
79. حق برخورداری زنان و دختران مناطق محروم از حمایت های خاص در امر آموزش.
80. حق و مسئولیت در تدوین برنامه های درسی و متون آموزشی.
81 حق و مسئولیت در برخورداری از جایگاه شایسته و متناسب با نقش، شان و منزلت زنان در متون درسی و آموزشی.
82 حق مشاركت بانوان در سیاستگذاری و تصمیم گیری و مدیریت های آموزشی.
83 حق شناسایی، حمایت و بهره مندی از توانمندی های بانوان دارای استعدادهای درخشان و مسئولیت آنها در تامین نیازهای كشور.
84 حق بانوان معلول ذهنی و جسمی نسبت به برخورداری از حمایت های لازم در زمینه آموزش و پرورش، دستیابی به آموزش عالی و آموزش های فنی و حرفه ای متناسب بااستعداد و میزان معلولیت آنان.
ج ـ پژوهش
85 حق پژوهش، تالیف، ترجمه و انتشار كتب، مقالات در نشریات عمومی و تخصصی با رعایت صداقت، امانت و مصلحت جامعه.
86 حق برخورداری از حمایت های لازم نسبت به منابع و امكانات در خصوص تحقیق درمسائل زنان و تربیت نیروی انسانی محقق و حق آگاهی از اطلاعات و نتایج تحقیقات در زمینه های مختلف.
87 حق بهره مندی از حمایت در آثار علمی ـ پژوهش زنان و گسترش مراكز تحقیقاتی با مدیریت زنان.
88 مسئولیت زنان پژوهشگر در ارائه دیدگاه و تبیین دستاوردهای مثبت دینی و ملی در زمینه مسائل زنان به جهانیان.
فصل سوم: حقوق و مسئولیت های اقتصادی زنان.
الف ـ حقوق و مسئولیت های مالی در خانواده
89 حق بهره مندی از نفقه در ازدواج دائم مطابق با شان زن، توسط شوهر یا توسط پدر و فرزند در صورت نیاز زن و توانمندی آنان.
91 حق برخورداری از ماترك متوفی و وصایای مالی آن طبق قوانین اسلامی.
92 حق وقف، پذیرش وقف و رسیدگی به آن.
93 حق پذیرش وكالت یا وصایت در امور اقتصادی.
94 حق تعیین مهریه و دریافت آن از همسر و هر گونه دخل و تصرف در آن.
95 حق برخورداری از مستمری در صورت فوت پدر، همسر و فرزند طبق قانون یا قرارداد.
96 حق برخورداری وراث قانونی از حقوق بازنشستگی زن كارمند متوفی.
97 حق پذیرش قیمومیت مالی فرزندان و مسئولیت رعایت حقوقی اقتصادی فرزند.
98 حق برخورداری زنان و دختران از حمایت های لازم در صورت فقر، طلاق، معلولیت،بی سرپرستی، بد سرپرستی، و ایجاد امكانات جهت توانبخشی و خودكفایی آنها.
99 حق دریافت دستمزد از همسر در برابر انجام امور خانه داری در صورت تقاضا و حق حمایت از تاثیر كار زن در منزل بر اقتصاد خانواده و درآمد ملی.
ب ـ حقوق و مسئولیت های اشتغال و مشاركت اقتصادی زنان
100 حق مالكیت بر اموال و دارایی شخصی و بهره برداری از آنها با رعایت حدود شرعی و قانونی.
101 حق زنان در انعقاد قراردادها و ایقاعات.
102 حق اشتغال بعد از رسیدن به سن قانونی كار و آزادی انتخاب شغل و بكارگیری سرمایه های فردی و مسئولیت رعایت قوانین اسلامی در كسب درآمد و نحوه مصرف آن.
103 حق بهره مندی زنان از اطلاعات، آموزش ها و كسب مهارت ها وامكانات كار جهت اشتغال مناسب و حق برخورداری از حمایت در این امور برای زنان خود سرپرست (مستقل ـ غیر وابسته) و سرپرست خانوار.
104 حق برخورداری زنان از مشاوره های شغلی و كاریابی توسط بانوان.
105 حق برخورداری از مزد و مزایای برابر، در شرایط كار مساوی با مردان و سایر زنان.
106 حق بهره مندی از امنیت شغلی، اخلاقی و ایمنی و مسئولیت رعایت عفاف در محیط كار.
107 حق معافیت زنان از كار اجباری، خطرناك، سخت و زیان آور در محیط كار.
108 حق برخورداری از تسهیلات و ضوابط و قوانین متناسب با مسئولیت های خانوادگی (همسری ـ مادری زنان در جذب، بكارگیری، ارتقا و بازنشستگی آنان در زمان اشتغال.
109 حق برخورداری از تامین اجتماعی تسهیلات اقتصادی.
110 حق مشاركت زنان در سیاست گذاری های اقتصادی و ایجاد و اداره تشكل های اقتصادی و عضویت در آنها.
111 حق و مسئولیت دریافت و پرداخت دیه و خسارات بر اساس قوانین و مقررات.
112 حق برخورداری از حمایت های قانونی مناسب و كارآمد برای ممانعت از بهره كشی وتجارت و جلوگیری از بكار گیری زنان و دختران در مشاغل غیر قانونی و غیرمشروع.
فصل چهارم: حقوق و مسئولیت های سیاسی زنان
الف ـ حقوق و مسئولیت زنان در سیاست داخلی
113 حق و مسئولیت كسب آگاهی و مشاركت و نقش آفرینی در تعیین مقدرات اساسی كشور جهت حفظ و تحكیم نظام اسلامی.
114 حق و مسئولیت مشاركت در امور جامعه و نظارت بر آن جهت هدایت جامعه به سوی معنویت و فضایل اخلاقی و پیراستن آن از ناهنجاری های اخلاقی و رفتاری.
115 حق آزادی قلم، بیان، اجتماعات با رعایت موازین.
116 حق تاسیس احزاب و دیگر تشكیل های سیاسی و فعالیت در آنها با رعایت
117 حق شركت درانتخابات و انتخاب شدن در مجلس یا شوراهای مختلف، مشاركت دربرنامه ریزی های دولتی و تصدی مدیریت های عالی با رعایت موازین.
ب ـ حقوق و مسئولیت های زنان در سیاست های بین المللی
118 حق و مسئولیت آگاهی از رویدادها و مسائل سیاسی جهان، بویژه جهان اسلام.
119 حق توسعه ارتباط و تبادل اطلاعات سیاسی سازنده بین بانوان ایران و جهان با رعایت مصالح ملی و ضوابط قانونی.
120 حق و مسئولیت حضور فعال و موثر در مجامع اسلامی، منطقه ای و بین المللی بویژه در زمینه مسائل مربوط به زنان با رعایت ضوابط قانونی.
121 مسئولیت تلاش جهت تقویت همبستگی میان زنان مسلمان و حمایت از حقوق زنان و كودكان محروم و مستضعف جهان.
122 حق برخورداری زنان پناهنده به جمهوری اسلامی ایران در تامین امنیت، سلامت و امكان بازگشت آنها به وطن.
123 حق برخورداری اتباع زن ایرانی از حمایت های دولت در برابر اتباع سایر كشورها در حدود مقررات و معاهدات.
124 حق بهره مندی زنان ایرانی از حمایت های قانونی در خصوص ازدواج و تشكیل خانواده با مردان غیر ایرانی با رعایت ضوابط.
ج ـ حق و مسئولیت های زنان در امور دفاعی ـ نظامی
125 حق و مسئولیت زنان در دفاع مشروع از دین و كشور و نیز جان، مال و ناموس خود و دیگران.
126 حق و مسئولیت زنان در مشاركت و تلاش برای تامین و تحكیم صلح عادلانه جهانی.
127 حقبرخورداری زنان از حمایت های لازم به منظور حفظ تمامیت جسمانی و جلوگیری از هتك حیثیت و ناموس زنان در دوران جنگ، اسارت و اشغال نظامی.
128 حق برخورداری از مصونیت خانه و خانواده از تهاجمات نظامی.
129 حق برخورداری خانواده های شهدا، جانبازان، رزمندگان و آزادگان از حمایت های ویژه نظام اسلامی.
130. حق بهره مندی از آموزش و تصدی مشاغل انتظامی.
فصل پنجم: حقوق و مسئولیت های قضایی زنان
131. حق برخورداری زنان از آموزش های حقوقی.
132. حق برخورداری از تدابیر قانونی و حمایت قضایی به منظور پیشگیری از جرم و ستم به زنان در خانواده و جامعه و رفع آن.
133. حق برخورداری از محاكم خاص خانواده در جهت حفظ اسرار، ایجاد صلح و سازش در خانواده و تسهیل در حل و فصل اختلافات.
134. حق دسترسی زنان به نیروی انتظامی و ضابطین دادگستری زن در صورت تعرض، بزه دیدگی، اتهام و ارتكاب جرم.
135. حق زنان در تصدی مشاغل حقوقی و قضایی مطابق قانون.
136. حق اقامه دعوا و دفاع در نزد محاكم دادگستری و سایر مراجع قانونی.
137. حق استفاده از وكیل و مشاور حقوقی در دادگاه و یا سایر مراجع قانونی.
138. حق برخورداری از حمایت های همه جانبه دستگاه قضایی با عوامل زمینه ساز جرائم علیه زنان و ارتكاب جرائم توسط زنان.
139. حق مصونیت زنان متهم از هتك حرمت، اهانت و محرومیت های فردی و اجتماعی فراتر از مجازات قانونی.
140. حق زنان در معافیت از مجازات در صورت وجود عوامل رافع مسئولیت كیفری.
141. حق اعاده حیثیت زنان در صورت تقصیر، اشتباه قاضی در موضوع حكم یا در تطبیق حكم بر مورد خاص و جبران خسارت های مادی و معنوی از آنها.
142. حق برخورداری از تخفیف قانونی از نظر میزان مجازات و یا معافیت از آن و یانحوه اجرا، در صورت ندامت و اثبات توبه زنان بزهكار در زمان بارداری،شیردهی و بیماری.
143. حق زنان در ملاقات والدین، فرزندان و همسر در دوران حبس طبق قوانین كشور.
144. حق زنان در برخورداری از امكانات مناسب بهداشتی، فرهنگی، آموزشی و تربیتی درزندان ها جهت اصلاح و بازگشت به زندگی سالم اجتماعی.
145. حق دختران در برخورداری از كانون های اصلاح و تربیت با شرایط مناسب.
146. حق زنان در رسیدگی به شكایات از آیین های دولتی، مامورین قضایی و یا واحدهای دولتی جهت احقاق حقوق خود.
130. حق و مسئولیت شهادت در دادگاه مطابق با موازین شرعی و قانونی.
131. حق برخورداری از حمایت های قضایی از سوی مدعی العموم علیه ولی و سرپرست قانونی فاقد صلاحیت و دیگر متجاوزان به حقوق آنان.
رئیس جمهور و رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی ـ سید محمد خاتمی
