سجده بر خاک نهایت عبودیت

چرا وقتى انسان، نماز مى خواند، باید سر خود را بر مهر بگذارد؟ در صورتى كه مهر، همانند بت است؟ چرا خداوند شىء مخصوصى را براى سجده كردن خویش، قرار نداده است؟

با توجه به آیه 15 رعد، معیار در تشخیص این كه سجده، براى خدا یا غیرخدا (مانند بت و امثال آن) است، نیت و انگیزه شخص سَجده كننده است. این موضوع با آن چه بر آن سجده مى كنند هیچ ارتباطى ندارد; در صورتى كه این عمل به انگیزه عبادت و كرنش در برابر خداوند، انجام شود (رعد، آیه15 و حج، آیه77) سجده براى خدا است. ممكن است شخصى بر خاك پیشانى بساید، ولى چون نیتش غیرخدا بوده، عملش چیزى جز شرك و بت پرستى نیست.
سجده بر زمین است; یعنى بر سنگ و خاك. از آن جا كه در همه جا، خاك تمیز و پاك یافت نمى شود، مقدارى خاك به صورت مهر ساخته شده است.

سنگ و خاك «مسجود علیه» است نه «مسجود له» (بر آن سجده مى شود، به آن سجده نمى شود). گاه به غلط تصور مى شود كه شیعه براى سنگ سجده مى كند! در حالى كه او، بسان همه مسلمانان، تنها براى خدا سجده كرده و به عنوان اظهار خضوع و تذلل در پیشگاه الهى، پیشانى به خاك مى ساید.

در پایان لازم به یادآورى است، مهر باید ساده ساخته شود، بنابراین كسانى كه مهرهایى را به صورت مجسمه و مانند آن مى سازند، كارشان از روى نادانى است و مستند شرعى ندارد.


. ر.ك: جعفر سبحانى، الاعتصام بالكتاب و السنة، ص6ـ75; سید محمد حسین طباطبایى، تفسیر المیزان، ج11، ص320 و 324 و 332.
. ر.ك: جعفر سبحانى، منشور عقاید امامیه، ص271