معرفي جامع و كامل رشته ي باستان شناسي

باستان شناسی
هدف
باستان شناسی از یك سو مسیر تاریخ را تعیین می كند و از سوی دیگر مادر تاریخ است. روشن كردن گذشته هر جامعه از جهت مسائل اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و یا مذهبی از اصول اساسی این رشته است. هدف از تحصیل در این رشته، تربیت نیروی متخصص و كارآمد برای بررسی و شناسایی آثار تاریخی و كاوشهای باستان شناسی در مناطق مختلف كشور، همچنین تامین كادرهای تحقیقی، فرهنگی و هنری سازمانی مربوط می باشد. رشته باستان شناسی در مقطع كارشناسی به مطالعه آثار باستانی سه دوره پیش از تاریخ، تاریخی و اسلامی می پردازد. دانشجویان در طی چهار سال با آثار باستانی دوران پیش از تاریخ ایران، بین النهرین و مصر و تمدن و فرهنگ اسلامی آشنا می شوند.
کشف یک اثر جدید، هدف غایی هر باستان شناس است. هدفی که با کار و تلاش در گرمای کویر و در سرمای کوهستان و با تحمل سختی ها و مشکلات بسیار می توان به آن دست یافت.

توانایی های مورد نیاز و قابل توصیه
توانایی علمی: داشتن اطلاعاتی مناسب در زمینه تاریخ و جغرافیای ایران و كشورهای همسایه و همچنین تسلط به زبان انگلیسی برای دانشجویان این رشته ضروری به نظر می رسد.
توانایی جسمی: باستان شناسی با كار و تلاش در گرمای كویر و در سرمای كوهستان و با تحمل سختی ها و مشكلات بسیار همراه است. معروف است كه می گویند باستان شناسی 50 درصد روی زمین و 50 درصد زیرزمین است. به همین دلیل باستان شناسی نمی تواند برای افراد علاقمند به پشت میز نشینی رشته مناسبی باشد.
علاقمندیها: باستان شناس باید علاقمند به كار در طبیعت باشد. یعنی اگر جوانی عاشق كاوش و جستجو و كشف مجهولات و نقاط تاریك تاریخ گذشته نباشد، نمی تواند در این رشته موفق گردد.
وضعیت ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر (كارشناسی ارشد و ...)
رشته باستان شناسی در ایران تا مقطع دكترا تحصیل می شود. این رشته هم در مقطع كارشناسی ارشد و هم در مقطع دكترای تخصصی در ایران تدریس می شود.
رشته های مشابه و نزدیك به این رشته
با توجه به ماهیت و نوع خاص این رشته، به نظر می رسد كه رشته هایی نظیر: مدیریت جهانگردی، تاریخ و جغرافیا، موزه داری، مرمت و احیای بناهای تاریخی و ... نزدیك تر به این رشته می باشند.

آینده شغلی و بازار كار
کشور ایران با وجود جاذبه های فرهنگی بسیار سالانه تنها چندهزار نفر جهانگرد را جذب خود می کند. ایران بهشت باستان شناسی است اما در بازار جهانی توریست، حضوری کمرنگ داریم.
اما چرا این سرمایه زوال ناپذیر در کشور ما شکوفا نشده است؟
برای رونق بازار جهانگردی باید به مسائل بسیاری توجه نمود که بعضی از آنها خارج از کار یک باستان شناس است. اما آنچه به رشته باستان شناسی باز می گردد، گمنام ماندن جاذبه های تاریخی و فرهنگی ایران می باشد. تا جایی که نه تنها جهانگردان بلکه حتی مردم کشورمان نیز با بسیاری از آثار تاریخی و فرهنگی ایران بیگانه هستند و این به دلیل آن است که معرفی و حفظ آثار باستانی بر عهده باستان شناسان نیست. یعنی در حالی که ما تعداد قابل توجهی فارغ التحصیل باستان شناسی بیکار داریم، بسیاری از آثار باستانی کشور ما هنوز شناسایی و ثبت نشده است و حتی آثار ثبت شده نیز، بخوبی حفظ و یا معرفی نمی شوند.
در بسیاری از کشورهای دنیا مسائل مربوط به حفاری و حفاظت از میراث فرهنگی هر شهر برعهده شهرداری است تا شهرداری با ایجاد بخش باستان شناسی و با جذب فارغ التحصیلان رشته باستان شناسی در آن، به این مهم بپردازد. اما در کشور ما متولی باستان شناسی، سازمان میراث فرهنگی کشور است و این مرکز هم دامنه فعالیت هایش محدود می باشد و در نتیجه تعداد اندکی از فارغ التحصیلان آن هم در سطح کارشناسی ارشد، جذب این مرکز می شوند.
با وجود این که در کشور ما زمینه های ملی رشته باستان شناسی وجود دارد و ما دارای فرهنگ و پیشینه پرباری هستیم و باید حداقل در منطقه، باستان شناسی ما حرف اول را بزند اما متأسفانه در زمینه مطالعات باستان شناسی بسیار ضعیف عمل می کنیم. به همین دلیل به داوطلبان آزمون سراسری توصیه می شود که اگر می خواهند وارد دانشگاه شوند تا بعد از لیسانس پول یا کار راحتی به دست بیاورند، رشته باستان شناسی را انتخاب نکنند. چون حداقل در سطح لیسانس موقعیت کاری این رشته بسیار محدود می باشد. اما اگر عاشق و شیفته تاریخ، تمدن و فرهنگ کشورشان هستند، بدانند که این رشته آنها را راضی خواهد کرد.
پیش بینی وضعیت آینده رشته در ایران
به نظر می رسد با توجه به گسترش روند جذب توریست و جهانگرد در ایران و پرداختن بیشتر به این موضوع از جانب سازمانهای مربوطه در طی سالهای آینده شاهد شكوفایی این صنعت باشیم و فارغ التحصیلان بیشتری در نقاط مختلف و كاوشهای گوناگون مشغول به خدمت شوند ولی در مقطع فعلی همان مشكلات گفته شده از قبیل بیكاری و هم سنخ نبودن ماهیت كار با تواناییهای فارغ التحصیلان همچنان به چشم می خورد.

دروس پایه برای رشته باستانشناسی
تاریخچه علم باستان شناسی
بررسی تمدن های باستانی از نظر قرآن کریم
جغرافیای تاریخی
اصول و مبانی انسان شناسی
اسطوره شناسی
تاریخ هنر از باستان تا آغاز اسلام
حفظ آثار باستانی
اصول و مبانی باستان شناسی

دروس اختیاری برای رشته باستان شناسی
فرهنگ ایران و باستان فرهنگ و تمدن ساسانی
فرهنگ مغول تا صفویه هنر رنسانس

دروس اختصاصی برای رشته باستان شناسی
استخوان شناسی باستان شناسی پیش از تاریخ ایران
ایران در آغاز شهرنشینی باستان شناسی و هنر ایلام
باستان شناسی ایران در هزاره اول قبل از میلاد باستان شناسی و هنر ماد و هخامنشی
باستان شناسی اشکانی بستان شناسی ساسانی
باستان شناسی و هنر اسلامی 1 و 2 و 3 فلزکاری دوره اسلامی
باستان شناسی پیش از تاریخ بین النهرین هنر و معماری بین النهرین در دوران تاریخی
باستان شناسی مصر باستان باستان شناسی و هنر آسیای صغیر
سکه شناسی شناخت مهر و تابلت
تاریخ هنر نقاشی در ایران هنر یونان و روم باستان
حفاظت اشیاء باستانی باستان شناسی و هنر سرزمین های اسلامی
سیر تحول خطوط و خواندن کتیبه های اسلامی کتاب آرایی
هنر خاور دور هنر هند باستان
خواندن خطوط باستانی تکنیک و هنر سفالگری
طراحی و ترسیم مدارک باستانی روش کاوش
موزه داری کاوش در محل
طبقه بندی سفال بررسی آثار باستانی
خواندن متون باستان شناسی باستان شناسی و هنر قلمرو غربی اسلامی