نرم افزارهای متن باز بر روی ایستگاه های کاری در بخش اجرایی شهر وین- اتریش

ساختمان شماره 14 شهرداری (MA 14)، ارائه دهنده خدمات IT به کلیه ساختمانهای بخش اجرایی شهر وین (البته به جز بیمارستان) می باشد و در حدود 16000 ایستگاه کاری PC را مدیریت می کند. این بخشها از طریق یک کاتالوگ محصولات و خدمات به کلیه خدمات و محصولات MA 14 دسترسی دارند.
شهرداری وین در حدود 10 سال است که از نرم افزارهای متن باز در کارساز (سرور)های مرکزی خود استفاده می کند. موفقیتهای اخیر در واسطهای کاربری سیستم عامل لینوکس و همچنین در بسته های نرم افزاری آفیس (OpenOffice.org) مسؤولان را بر آن داشته است تا اقدام به ارزیابی دقیقی از کاربرد نرم افزارهای متن باز نمایند.
یک امکان سنجی انجام شد تا ارزیابی کند که آیا به کارگیری نرم افزار متن باز در بخش اجرایی شهر وین امکان پذیر است یا خیر و اگر پاسخ مثبت است، تا چه حدی این امکان وجود دارد. این بررسی ارزیابی کرده است که آیا این امکان سنجی از منظر عملیاتی و فنی و از دیدگاه اقتصادی و طرح ریزی راهبردی IT قابل توصیه می باشد یا خیر.
تحلیل شرایط فعلی
در حال حاضر کلیه PC-های کاری با یک نوع استاندارد و با به کارگیری سیستم عامل ویندوز 2000 و برنامه آفیس 2000 مجهز شده اند. توافقنامه مجوز کاربری به کاررفته به آنها اجازه استفاده نامحدود را می دهد.
این امکان سنجی جمع آوری داده هایی در مورد محصولات نرم افزاری که بر روی هر PC خاص در ساختمانهای شهرداری وجود داشت را نیز پوشش می داد. از این داده ها برای مقاصد بررسی شرایط مهاجرت و توانهای بالقوه در این زمینه استفاده می شد.
در راستای بررسیهای انجام شده و تنوع کارهای انجام گرفته در بخش اجرایی شهر، نتایج از پیچیدگی و ناهمگونی نرم افزارهای به کارگرفته شده خبر می دهد.

http://pnu-club.com/imported/mising.jpg

کلیه محصولات نرم افزاری فهرست شده به این نحو ارزیابی شدند که مشخص شود آیا آنها می توانند بر روی دو بستر سیستم عاملی متفاوت استفاده شوند و یا می توان آنها را با یک نرم افزاری متن باز معادل جایگزین نمود. نتایج حاصله به صورت زیر می باشد:

http://pnu-club.com/imported/mising.jpg

بر مبنای این طبقه بندی تعدادی ایستگاه کاری PC به شرح زیر را می توان مهاجرت داد:

http://pnu-club.com/imported/mising.jpg

در بقیه 8500 ایستگاه کاری PC، به واسطه نرم افزارهای وابسته به سکو که بر روی آنها نصب شده امر مهاجرت چندان ساده، عملیاتی و مقرون به صرفه نمی باشد.
تسهیلات فنی
ارزیابی فنی نشان داده است که ایستگاه های کاری PC از نرم افزارهای وابسته به سکو و بدون جایگزین مناسب OS استفاده می کنند، همزیستی ویندوز مایکروسافت و سیستم عامل لینوکس اجتناب ناپذیر است.
با این توصیف،حتی در شرایطی که همه محصولات نرم افزاری که برای سیستم عامل لینوکس موجود باشد، پروژه های مهاجرت سکو زمانبر خواهد بود. تاکید می کنیم که این موضوع دال بر ویژگیها یا کیفیت محصولات OSS موجود نیست، بلکه همزیستی هر دو سکو است که نیاز به زیرساخت سازمانی و فنی اضافی دارد.
سناریوهای موجود
سه سناریو برای مهاجرت به همراه دو راهبرد گسترشی متفاوت وجود دارد. در بررسیهای انجام گرفته مشخص شد که 7500 ایستگاه کاری را می توان با این سناریوها مهاجرت داد.
• ویندوز مایکروسافت به اضافه آفیس مایکروسافت
فعالیتهای فعلی برای تجهیز PCها با نسخه های به روز شده ویندوز مایکروسافت و برنامه آفیس مایکروسافت ادامه خواهد داشت.
• ویندوز مایکروسافت به اضافه OpenOffice.org
در 7500 سیستم مورد نظر OpenOffice.org با آفیس مایکروسافت جایگزین می¬شود اما همچنان از سیستم عامل ویندوز استفاده می¬شود.
• لینوکس و OpenOfficie.org
4800 سیستم علاوه بر 7500 سیستمی که ذکر شد نیز به سیستم عامل لینوکس مهاجرت می کنند.
راهبردهای گسترشی
در مورد طرحهای مطرح شده فوق و تغییر فقط برنامه آفیس یا هم سیستم عامل و هم برنامه آفیس دو راهبرد متفاوت برای پیاده سازی ارزیابی شده است:
• یک معرفی روان با فعالیتهای پشتیبانی کننده
OpenOffice.org و لینوکس به عنوان محصولات استاندارد با محدوده خدمات و محصولات عرضه شده به ساختمانهای شهرداری معرفی می شوند. این فعالیتهای پشتیبانی به طور مرکزی مدیریت شده و استفاده گسترده ای از محصولات OSS را موجب می شوند.
• پروژه مهاجرت فراگیر
در کنار فهرست کردن محصولات لینوکسی و OpenOffice.org در طبقه بندی محصولات و خدمات،کلیه PCهای مورد نظر در پروژه مهاجرت خوش تعریف گنجانده می شوند. تغییر و تحول قرار است که تحت یک مدیریت سازمانی سفت و سخت و در یک قالب زمانی خوش تعریف کامل شود.
ملاحظات راهبردی و ارزیابی ریسک
ملاحظات انتخاب یک محصول نرم افزاری خاص نمی تواند محدود به قیمت و کارایی آن باشد بلکه باید معیارهای کیفیتی را نیز در نظر گرفت. این معیارها شامل حفاظت درازمدت از سرمایه ها و اجتناب از قفل شدگی شرایط در مسیر فناوریهای آینده می باشد.
OSS و استانداردهای باز یک مبنا و پایه مناسب برای سیاستهای IT دولتی با چشم اندازهای درازمدت فراهم می آورد. فرایند توسعه باز و شرایط مناسب مجوزدهی، آنها را به جایگزینهای مناسبی در برابر انواع سنتی تبدیل کرده است.
تحت قوانین بازارهای واقعی،همه کاربران IT شدیداً به تولیدکنندگان با نفوذ وابسته اند. شهرداری به عنوان یک خریدار مهم و عمده در این بازار مشکلات عدیده ای به واسطه نفوذ سودجویانه پیمانکاران دارد:
• تولیدکنندگان بزرگ نرم افزار اختیارات زیادی برای تغییر شرایط خود به صورت خودگردان دارند.
• تسهیلات و امکانات بسیار محدودی برای تاثیرگذاری بر روی فناوری به کارگرفته شده و قابلیتهای ارائه شده وجود دارد.
• تاثیرات اندکی بر روی تسریع و محتویات نسخه ها و انتشارات جدید محصولات نرم افزاری تجاری وجود دارد.
• ارزیابی و برآورد وضعیت امنیتی محصولات غیر ممکن بوده و استفاده عمومی از محصولات مشابه ریسکهای امنیتی به دنبال خواهد داشت.
• سفارشی سازی، نگهداری و برطرف ساختن اشکالات تحت کنترل تولیدکنندگان باقی می ماند.
در مقابل نرم افزارهای متن باز از مزایای زیر برخوردارند:
• کاهش وابستگی به تهیه کنندگان و تولیدکنندگان بیرونی در حوزه محتواهای ارائه شده و فناوریهای به کار رفته
• کاهش توانایی تولیدکنندگان برای در دست گرفتن بازار
• بهبود کیفیت سیستمهای اطلاعاتی در یک فرایند توسعه مشارکتی
• کاهش هزینه های اجرا به واسطه تعاملات بینابینی بهتر بین مولفه های مختلف و شرایط مناسب مجوزدهی
• تسهیل تبادلات داخلی و خارجی داده ها به واسطه ارائه پروتکلها و واسطهای باز
در مورد شهرداری شهر وین این جنبه های راهبردی OSS، دلایلی پایه ای و اساسی محسوب می شود تا گرایش به این نوع نرم افزار را افزایش دهد.
OSS بسته به پیچیدگی اش و پروژه های IT ریسکهایی در بردارد. این ریسکها قرار شد که شناسایی شده و تاثیرات احتمالی آنها ارزیابی شود.
این مقاله به بررسی موضوعات زیر و کمینه ساختن ریسکهای لازم پرداخته است:
• همزیستی دو سیستم عامل متفاوت ریسکهای فنی به دنبال دارد.
• حجم عظیم برنامه های کاربردی مختلف و ترکیب آنها می تواند مشکلات فنی را که در تحلیلهای عمومی قابل مشاهده نبودند نمایان سازد.
• پشتیبانیهایی به منظور تقویت اطمینان و بهبود پذیرش از سوی کاربران و ساختمانهای شهرداری در محیط سیستمی جدید باید فراهم گردد.
• بازاریابی و پشتیبانی این موضوع را به چالش می کشد که کدام یک از تولیدکنندگان سنتی که برای محصولات تجاری خود خدماتی ارائه می دهد، نیاز به جایگزینی با مهارتهای درونی و انواع جدیدی از مدیریت ارتباطات دراد.
• علیرغم وجود دانشهای برتر در زمینه به کارگیری OSS در حوزه کارساز در سازمانها، نیازمندیهای جدید برای ایستگاه های کاری PC در حال افزایش می باشد.
• پیشنهاد عرضه نرم افزارهای مستقل از سکو همچنان محدود مانده و پیش بینی توسعه آینده مشکل است.
• گرچه شرایط حقوقی حق اختراعهای نرم افزاری هنوز مبهم است، عقیده صاحبنظران حقوقی این است که این موضوع را می توان صرفاً یک ریسک محدودشده تلقی نمود.
تجربه درونی به کارگیری OSS در حوزه کارساز و همچنین سایر گزارشهای بخش اجرایی در اتحادیه اروپا نشان می داد که چنین پژوهشی نمی تواند خود را صرفاً به جنبه های اقتصادی کوتاه مدت محدود کند.
ارزیابی اقتصادی
ارزیابیهای اقتصادی بر مبنای هزینه های معقول مدلهای مالکیتی بنا نهاده شده بود و به طور خاص در راستای نیازهای شهر وین و ارزیابی یک دوره 5 ساله انجام می شد. در یک فرایند آزمایشی موقعیتهای هزینه ای مرتبط برای سناریوهای بررسی شده مختلف انتخاب شدند.
آیتمهای هزینه ای در همه سناریوها به طور بی طرف و مستقل عمل می کردند تا نتایج، موقعیت مرتبط سناریوها با هر کدام را نشان دهد اما هیچ شکلی از TCO (هزینه کلی مالکیت) را عرضه نمی کند.
هزینه های مورد نظر شامل بودجه هزینه های مرتبط و هزینه های داخلی مورد نیاز در MA 14 و در ساختمانهای شهرداری که کاربران در آن مستقر بودند، می شد.
در کلیه سناریوها هزینه های صرف شده عمده و مهم، هزینه های مجوزدهی لازم برای انواع محصولات نرم افزاری را شامل می شد. در مورد هزینه های داخلی، موارد مهم و اصلی هزینه های پرسنلی برای بنا نهادن یک زیرساخت،انجام پروژه و آموزش کاربران بودند. هزینه نهایی و ارتباط بین این هزینه ها وابستگی زیادی به راهبر گسترشی دارد.
هزینه لیست محصولات و معرفی ساده آنها
در بررسیهای انجام گرفته در یک دوره 5 ساله تامین هزینه های حقوقی شدن این محصولات داخلی جدید در طبقه بندی خدمات و محصولات و مدیریت ایمن محصولات در حال تولید MA 14 الزامی است.

http://pnu-club.com/imported/mising.jpg

بر طبق اصول هزینه های MA 14 این مقادیر شامل هزینه هایی که در ساختمانهای شهرداری در زمان به کارگیری این محصولات بالا می رود، نمی باشد.
پروژه مهاجرت
سناریوی سوم در مقایسه با پروژه های مهاجرتی وابسته برای 7500 عدد PC تحت ملاحظات مورد نظر ترکیبات و مخارج زیر را نشان می دهد:

http://pnu-club.com/imported/mising.jpg

واضح است که در دو سناریوی مهاجرت صرفه جوییهای قابل ملاحظه ای در هزینه ها مشاهده می شود اما هزینه های داخلی نسبتاً زیادی دارند. از این رو پردازش و بررسی بیشتری لازم است تا هزینه های داخلی در طول زمان به یک مقدار معقول و منطقی کاهش یابد.
پیشنهادات
مطابق خلاصه مطالعه توصیه شد که فهرست محصولات زیر در نسخه 2005 طبقه بندی محصولات و خدمات MA 14 گنجانده شود:
برنامه OpenOffice.org
• برای ایستگاه های کاری مبتنی بر لینوکس و مایکروسافت ویندزو
• در دسترس قراردادن آن در محل ابزارهای توزیع و نصب نرم افزارهای داخلی مرکزی
• سفارشی سازی آن بر اساس نیازهای شهرداریها (مانند مستندسازیهای خاص)
• عرضه راهنماهایی در مورد همزیستی با آفیس مایکروسافت
ساختمانهای شهرداری می توانستند به طور داخلی دیگر محصولات خود را مطابق با نیازهای خود خریداری نمایند.
لینوکس برای PC-WorkStationها
• سفارشی سازی داخلی سیستم عامل لینوکس و توزیع نرم افزارهای آن
• توصیف و تشریح محصول خاص با فهرست کردن فیلدهای پیشنهادی برنامه های کاربردی به وسیله چک لیستهای استاندارد
با توجه به آماده سازیهای لازم، محصولات جدید باید تا نیمه دوم 2005 آماده می شدند و در دسترس قرار می گرفتند. قرار شد زیرساخت لازم برای نگهداری و پشتیبانی از این محصولات به صورت داخلی بنا نهاده شود. از MA 14 و آکادمی آموزشی داخلی (Md-PR/VA) خواسته شد تا در امور مشاوره،پشتیبانی و آموزش هر دو محصول همکاری نمایند.
در ارزیابی انجام گرفته در مورد OpenOffice.org قرار شد که فوراً 7500 ایستگاه کاری به این محصول مجهز شده و بر روی 4800 ایستگاه کاری باقی مانده نیز لینوکس نصب گردد. پیشنهاد شد که OpenOffice.org را بر روی کلیه PCهای ویندوزی نیز نصب کنند، حتی اگر آنها از برنامه های کاربردی آفیس مایکروسافت به عنوان پیش نیاز استفاده می کردند. این موضوع همزیستی هر دو برنامه را افزایش می داد.
در کنار معرفی محصولات OSS جدید موارد زیر نیز توصیه شد:
• محدود کردن راهنماها برای خریداری و توسعه نرم افزارهای جدید
• یک مسیر مهاجرتی به قالبهای مستندباز بر مبنای XML و طرحهای پیشنهادی اتحادیه اروپا باید مشخص شود.
• برای جلوگیری از ایجاد مشکلات و مسائل بینابینی قابل پیش بینی، راهنماهای توسعه و کاربرد حتی برای برنامه های موجود (مانند Access مایکروسافت) یا ایجاد ماکروها الزامی است. محصولات نرم افزاری جدید باید در هر دو محیط آزمایش شوند.
• اگر در امر مهاجرت نیاز به جایگزینی سخت افزار هر PC وجود داشته باشد، پیشنهاد می شود که اگر OSS بر مبنای نتایج پرسشنامه استاندارد از نظر اقتصادی مقرون به صرفه است، به کار گرفته شود.
• بازاریابی گسترده ای با حجم کامل اطلاعات باید برای این محصولات جدید انجام گیرد.
• برای پشتیبانی از تصمیم گیریها در ساختمانهای شهرداری در حوزه محصولات OSS یک لیست از ویژگیهای خوش تعریف و مشاوران و کارشناسان باید وجود داشته باشد.
• یک جامعه کاربری داخلی برای به اشتراک گذاشتن تجربیات و دانش در مورد تنوع کاربردها در ساختمانهای مختلف شهرداری تشکیل شود.
• کارمندان به استفاده از همین محصولات OSS به طور خصوصی در کامپیوترهای شخصی منازل خود تشویق شوند.