همت مضاعف، کار مضاعف در نهج البلاغه
http://pnu-club.com/imported/2010/04/1193.jpg
سید محمدمهدی جعفری، شارح و مترجم برگزیده نهج البلاغه با اشاره به نامگذاری سال 89 به عنوان سال همت و کار مضاعف گفت: در نهج البلاغه امام علی علیه‌السلام موضع روشنی نسبت به کار و تلاش وجود دارد و این امام همام، همواره انسان را به کار و تلاش تشویق کرده است.
وی با بیان این که مبانی همت، کار و تلاش از نهج البلاغه قابل استخراج است، افزود: امام علی علیه‌السلام نه تنها برای دنیا بلکه برای آخرت نیز به فعالیت و کار تأکید می‌فرمودند و در جمله معروفی از وی، عبارت «العمل العمل» بیان شده است.
جعفری در تبیین معنای عبارت «العمل العمل» گفت: این عبارت در اصطلاح علوم بلاغی به معنای «اغراء» یعنی «تشویق کردن» است. امیرالمؤمنین انسان را به استفاده از فرصتها تشویق می‌کند و او را به مسیر «عمل» سوق می‌دهد، چون این دنیا محل عمل و جهان آخرت، محل حساب‌رسی است.
مدیر گروه نهج البلاغه دانشکده علوم حدیث با تأکید بر این که امام علی علیه‌السلام عمل اخروی و دنیوی را جدا از یکدیگر نمی‌دانست، اظهار داشت: امیرالمؤمنین می‌فرمود: انسان نباید چنان به دنیا بچسبد که گویی هیچ هدفی جز پرداختن به دنیا ندارد و همچنین نباید آنچنان تارک دنیا شود که تنها برای آخرت بکوشد و زندگی‌اش دچار اختلال شود.
وی با اشاره به خطبه 208 نهج البلاغه اظهار داشت: پس از جنگ جمل، هنگامی که امیر المؤمنین وارد بصره شد، به عیادت یکی از دوستان خویش به نام «ربیع بن زیاد حارثی» رفت که از ناحیه چشم مجروح شده بود. امام هنگامی که به منزل وی مراجعه کرد، با خانه‌ای بسیار فراخ مواجه شد و پس از جویا شدن احوال ربیع، در پاسخ وی مبنی بر آرزو کردن مرگ فرمود: پس این خانه فراخ و وسیع را برای چه می‌خواهی؟ ربیع در پاسخ به امام فرمود: من چه باید بکنم؟ امام پاسخ داد: البته اگر در این خانه حقوق الهی پرداخت شود، به نیاز مستمندان رسیدگی شود و آنها را میهمان این خانه کنی، اشکالی ندارد و می‌توانی در همین خانه به وظایف انسانی خود عمل کنی.
عاصم به امام علیه‌السلام فرمود: ای امیر المؤمنین! تو خود در خوراک و لباس از من نیز ساده‌تر هستی، پس چگونه مرا به پرداختن به دنیا امر می‌کنی؟ امام فرمود: اشتباه نکن، مسئولیت من، همگانی و عام است و باید خود را در حد پایین‌ترین شخص اجتماع قرار دهم تا مبادا فقر او باعث طغیانش شود، اما تو مسئول خود و خانواده خویش هستی و باید برای فراهم کردن رفاه خود و خانواده‌ات بکوشی، ضمن اینکه به وظیفه دینی و اخروی خویش نیز باید رسیدگی کنی.
استاد جعفری افزود: ربیع به امام فرمود که ای امیر المؤمنین! برادرم «عاصم» را دریاب که در گوشه‌ای نشسته و لباس ژنده و پشمینه پوشیده است و به دنیا نمی‌پردازد. امام با شنیدن این سخن برآشفت و برادر وی را احضار کرد و وقتی احوال وی را مشاهده کرد، بر سرش فریاد زد: «ای دشمنک نفس خویش! تو کوچک‌تر از آن هستی که خداوند نعمتی به تو بدهد و از آن استفاده نکنی.»
استاد با بیان این که به کار بردن عبارت «دشمنک» از سوی امام از روی تعمّد و برای تحقیر عاصم به کار رفته است، ادامه داد: در این هنگام، عاصم با تعجب به امام علیه‌السلام فرمود: ای امیر المؤمنین! تو خود در خوراک و لباس از من نیز ساده‌تر هستی، پس چگونه مرا به پرداختن به دنیا امر می‌کنی؟ امام فرمود: اشتباه نکن، مسئولیت من، همگانی و عام است و باید خود را در حد پایین‌ترین شخص اجتماع قرار دهم تا مبادا فقر او باعث طغیانش شود، اما تو مسئول خود و خانواده خویش هستی و باید برای فراهم کردن رفاه خود و خانواده‌ات بکوشی، ضمن این که به وظیفه دینی و اخروی خویش نیز باید رسیدگی کنی.
جعفری در پایان تصریح کرد: امام علی علیه‌السلام همواره امر به رعایت اعتدال می‌کرد و به کار کردن برای یک زندگی انسانی متعادل و متوسط در این جهان و غافل نشدن از وظایف اخروی اعتقاد داشت.
بخش نهج البلاغ سایت تبیان
بخش تفکری در نهج البلاغه؛ بانک مقالات تحقیقی
منبع: فارس نیوز
تنظیم: گروه دین و اندیشه
