مقدمه :
ثابت شده که مواد رشد گیاهی در غلظتهای بسیار پایین ، توانایی تنظیم برخی جنبه های رشد و نمو گیاهی را دارا می باشد که عمل از هنگام جوانه زنی بذر تا زمان پیری و مرگ گیاه تداوم دارد . بیش از 60 سال پیش اکسین ها به عنوان اولین از مواد رشد گیاهی کشف شدند سپس رده های دیگری از مواد رشد گیاهی به نام جیبرلین ها ،سیتوکینین ها و اسید آبسزیک و اتیلن کشف شد .اخیرا برازینواستروئید ها ،سالیسیلات ها و جازموناتها نیز مقبولیت زیادی به عنوان جدید ترین رده های رشد گیاهی پیدا کرده اند .
در رابطه با استفاده از مواد رشد گیاهی در کار های عملی پیشرفتهای زیادی حاصل شده است و تحقیقاتی بر روی این مواد در سطوح بیوشیمیایی ، فیزیولوژیکی و مولکولی صورت گر فته است . استفاده از این ترکیبات در کشاورزی ، قابلیتهای زیادی در کنترل و تنظیم بیشتر فرایند ها ی فیزیولوژیکی را فراهم کرده است و زمانی خواهد رسید که استفاده عملی از این مواد به عنوان یک اصل قطعی جلو گر نشود . اما در حال حاضر با رشد گیاهی در مراحل ویژه ای از رشد گیاه استفاده می شود .
در اوایل دهه 1900 اف .ونت.دبلیو یک جمله کامل بیان کرد و آن بدین صورت ترجمه شده است: "بدون مواد رشد گیاهی ، رشدی وجود ندارد " .امروزه به طور کلی پذیرفته شده است که مواد رشد گیاهی در سراسر زندگی گیاهان یک نقش تنظیم کنندگی بر عهده دارد . در حال حاضر مواد رشد گیاهی در کشاورزی برای اهداف مختلفی از قبیل به تاخیر انداختن یا به جلو انداختن رسیدن میوه ، ریشه دهی ، تسریع در ریزش برگ ، گل و میوه ، کنترل رشد و تکمیل میوه ، کنترل علفهای هرز ،و غیره بکار برده می شوند . اگر چه امروزه مواد رشد گیاهی در کشاورزی کاربرد زیادی دارند اما سئوالات زیادی مطرح می شود که برای به حداکثر رساندن پتا نسیل واقعی مواد رشد گیاهی باید به آنها پاسخ داده شود .
درک این مطلب که گیاهان چگونه رشد می کنند نه تنها برای دست اندر کاران علوم گیاهی ، بلکه برای عموم بیولوژیست ها قابل اهمیت و توجه است .واژه هور مون، ریشه یونانی دارد .این کلمه به معنی محرک است که نخستین بار در مبحث فیزیولوژی جانوری بکار برده شد .هنگامی که مشخص شد در گیاهان نیز مواد محرک رشد وجود دارند واژه هورمون[1] تحت عنوان هورمون های گیاهی[2] به کار گرفته شد. بررسی های بعدی نشان داد که گروهی از مواد در گیاهان دارای نقش تنظیم کنندگی هستند بطوریکه برخی از آنها اثرات تحریک کنندگی و بعضی اثرات باز دارندگی دارند. این مواد مجموعا تحت عنوان تنظیم کننده های رشد گیاهی [3] نامیده می شوند. در تقسیم بندی اولیه، مواد تنظیم کننده رشد درونزای گیاهان به پنج گروه تقسیم شده اند که شامل: اکسین ها، ژیبرلین ها ، سیتوکنین ها، آبسیزیک اسید و اتیلن می باشند.
اکسین ها و ژیبرلین ها بعنوان تنظیم کننده های طویل شدن سلولی، سایتوکنین ها بعنوان تنظیم کننده تقسیم سلولی، آبسیزیک اسید بعنوان یک ماده با اثرات باز دارندگی و اتیلن بعنوان یک ماده فرار موثر در فرآیندهای رشد و نموی شناخته شده اند.
مباحث مربوط به تنظیم کننده های رشد گیاهی برای نخستین بار در نیمه ی دوم قرن نوزدهم بطور جدی در فیزیولوژی گیاهی وارد شد.
درسال 1880 داروین در مورد در مورد اثرات نور بر گیاهان مطالعاتی انجام داد و مشاهده کرد هنگامی که نور از یک جهت بر قسمت راسی ساقه گیاه می تابد گیاه نسبت به جهت تابش نور خمیدگی پیدا می کند، در حالی که اگر قسمتی از راس ساقه گیاه که در معرض نور قرار گرفته است بوسیله کاغذ تیره پوشانده شود، خمیدگی ایجاد نمی گردد. این پژوهش ها سرآغاز اولیه در ارتباط با تنظیم کننده های رشد گیاهی بود.
تنظیم کننده های رشد گیاهی مواد آلی هستند که متنوع بوده و از نظر مکانیسم عمل با ویتامین ها، آنزیم ها و کو آنزیم ها تفاوت دارند امروزه برخی از مواد تنظیم کننده رشد گیاهی به طور صنعتی تولید می شوند. ماده ای از نظر فیزیولوژیکی تنظیم کننده رشد طبیعی در گیاهان محسوب می شود که حداقل دارای سه ویژگی زیر باشد:
http://pnu-club.com/imported/mising.jpg
1- محل ساخته شدن و محل اثر آن در گیاه مشخص باشد.
2- اثرات فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی ماده با غلظت های کم آن در گیاه ظاهر گردد.
3- واکنش هایی که تحت تاثیر ماده ایجاد می شوند غیر قابل برگشت باشند.
بنابراین تنظیم کننده رشد گیاهی ماده ای است که در بخشی از پیکر گیاه ساخته شده و در همان محل یا پس از انتقال در محل دیگری از بدن گیاه اثرات محسوسی ایجاد می کند.یکی از این تنظیم کننده های رشد گیاهی اتیلن4 میباشد .
1-Hormone
2-Phytohormone
3-Plant Growth Regulators (PGRs)
ادامه مطلب
آمار صيد ماهيان استخواني نظير سوف، سفيد، سيم، كپور و كولي كه از سال 1311 در دست است، نشان مي‌دهد كه در آن سال‌ها بيش از 71درصد كل ماهيان تجاري آبهاي شمال ايران در محدوده تالاب انزلي صيد مي‌شد و گاهي اين نسبت به 86درصد هم رسيده است.
http://pnu-club.com/imported/2010/03/357.jpg
در سال 1318 حدود 98درصد كل صيد ماهي سفيد، 90درصد كل صيد ماهي سيم و 72درصد كل صيد ماهي سوف در تالاب انزلي صورت گرفته كه از نظر وزني بيش از 6هزار تن بوده است. در سال‌هاي 1320 تا 1324، ميزان صيد ماهي در تالاب انزلي معادل 55درصد كل صيد در آبهاي ايران بود و به تدريج از اين نسبت كاسته شده است، به‌طوري كه در سال‌هاي 42 و 43 به حدود 20 درصد صيد كل رسيده است. اين آمار نشان مي‌دهد كه صيد انواع ماهي در انزلي از حدود 5/6 هزار تن در سال‌هاي 1311 و 1312 به حدود 100 تن در سال‌هاي 42 و 43 كاهش يافته است. البته اين كاهش در همه گونه‌ها يكنواخت نبوده، به‌عنوان مثال صيد ماهي سوف در اين سال‌ها ناچيز بوده است.
دليل كاهش صيد، چيزي جز افزايش جمعيت و در نتيجه افزايش صيد و افزايش آلودگي‌ها نبود. آلوده شدن تالاب، راهيابي مواد مغذي نظير فسفر و نيتروژن و نامساعد شدن شرايط محيطي به تدريج باعث تغيير در فون ماهيان تالاب شد و تغييرات محسوسي در جمعيت آنها به‌وجود آورد. متأسفانه كاهش ميزان صيد و تغييرات جمعيتي در ماهيان فقط به سال‌هاي 42و 43 ختم نشد و دامنه آن تا سال‌هاي بعد از انقلاب هم رسيد.
در دهه اول تا اوايل دهه دوم انقلاب نزديك به 85درصد كل صيد را ماهي كاراس تشكيل مي‌داد. اين‌گونه نسبت به كاهش اكسيژن محلول در آب مقاوم بوده و به خوبي شرايط نامطلوب انزلي را تحمل مي‌كرد و در رقابت غذايي با ساير گونه‌هاي ماهي نيز پيروز مي‌شد. در كنار ماهي كاراس ماهياني نظير اردك ماهي و اسبله كه در ايران بازار مناسبي ندارند، به‌عنوان ماهيان شكارچي جايگزين ماهي سوف شدند. در بررسي‌هاي بعد گونه‌اي ماهي به نام «تيزه كولي» يافت شد كه در تالاب‌هاي غني از مواد مغذي ديده مي‌شود.
http://pnu-club.com/imported/mising.jpg
ادامه مطلب مدرسه کشاورزی فرآیندی مبتنی برآموزش گروهی است که توسط برخی ازدولت هاNGO هاوبنیان های بین المللی برای ترقیب کنترل دست جمعی آفات استفاده می گردد.اولین مدرسه کشاورزی غذاوکشاورزی سازمان ملل متحدطی سال 1989 دراندونزی تاسیس گردید،ازآن زمان تابحال بیش از2میلیون کشاورزدرآسیا دراین چنین آموزشی شرکت جسته اند.
مدرسه کشاورزی متدهاوآموزه هایی ازعلوم اکولوژی کشاورزی ،علوم تجربی وپیشبرداجتماعی رادربردارد،درنتیجه چندصدهزارکشاورز برنجکاردرکشورهای نظیرچین،اندونزی،فیلیپین وویتنام قادربه کاهش مصرف آفت کش هاوافزایش بازده عملی گیاهان گشتند.این مدرسه توانست برخی پیشرفت های دیگررانیزبوجودآوردکه درکل تحت عنوان "توان افزایی" توضیح داده می شود:این برنامه دربرخی ازکشورهادرطیف وسیعی ازفعالیت هلای خودجوش همچون تحقیقات،آموزش،خریدوفروش وبازاریابی،نقش داشته است.مطالب موجود:
1. منشاء مدارس آموزش کشاورزی
2. توضیح یک مدرسه ی آموزش کشاورزی تیپیک
3. پشتیبانی FAOازمدارس آموزش کشاورزی درآسیا
4. هزینه هاودرآمدهای این مدارس
5. رفرنس ها
6. همچنین ببینید
7. ارتباطات خارجی
مدارس آموزش کشاورزی:
تقریبایک سوم جمعیت جهان درمناطق روستایی وکشاورزی درآسیازندگی می کنند.اکثراین خانواده های کشاورززمینهای زراعی کوچی دارند.چهل سال قبل،انقلاب سبزکمک به دوبرابرنمودن بازده تولیدبرنج طی سال های 1960تا1990 نمود.طی سال های1970 به مقاومت شدیدآفات بعلت استفاده مداوم ازآفات کش هابعنوان اولین تحدیدگیاهان انقلاب سبزبشدت کطرح گردید.دراین زمان تحقیقات قابلیت استفاده ازکنترل های بیولوژیک دربرابرآفات رامطرح نمود.هرچندفاصله میان تحقیقات موسسات علمی وحالات تجربی کشاورزان درسال های مصرف شدیدآفات کش هاوجودداشت.طی این سال هافعالیت های فراوانی جهت کنترل کل آفات "IPM"صورت گرفت.برخی ازمحققان براین عقیده بودندکه مبنایIPM برای مزارع کشاورزی کوچک بسیارپیچیده است،وپیغام های مرکزی راه متقاعدنمودن کشاورزان برای تغییرکارهای خودشان می باشد.درپایان دهه ی 80 روش جدیدبرای آموزش کشاورزان دراندونزی بوجودآمدکه بدان "مدرسه آموزش کشاورز"گفته می شود.
شکل اساسی دراین مدارس کمبوددانش کشاورزان آسیایی ازعلوم اکولوژی کشاوزی وبخصوص روابط میان حشرات بیماریزاوانواع مفیدآن بود.استفاده ازاین مدارس درانجام پروژه هاباعث فهم عمیق ترمشکلات وعوامل آنهاگردید.بنظرمیرسیدکه گسترش پیشرفت پایدارکشاورزی چیزی بیش ازآموزش اکولوژیکی کشاورزان به تنهایی رانیازدارد.چنین امری نیازبه افزایش تولید،تطابق وپخش گسترش دانش میان جوامع کشاورزی دارد.ضعف این توانایی دراکثرجوامع کشاورزی مشکل بزرگی می باشد.مشکل اساسی که زمان های قدیم که اززمان های قدیم کشاورزی نیزوجودداشته،نیازبه یک کارشناس خبره خارجی می باشد.این فهم بهترازمشکلات اول بارتوسط کشاورزی اندونزی صورت گرفت که ازمدرسه فارغ التحصیل شدندومتوجه این نکته شدندکه می توانندبرای ارتقاء کیفیت زندگی کارهای دیگری نیزانجام دهند.آنهاشروع به سازماندهی گروه ها،شبکه ها،جوامع جدید نمودندوشروع به برنامه ریزی وبومی سازی شرایط خودنمودند.این مداخله هابسیارفراوان متفاوت بود.ازآموزش تاتحقیقات وبازاریابی وحمایت درپاسخ به فعالیت های این گروهها،پروژه IPMشروع به پشتیبانی ازایده های "جوامعIPM "نمودند،که به میزان زیادی برمبنای مواردسازماندهی بوده است تاجنبه های آموزشی وتکنیکی.
توضیح یک مدرسه ی آموزش کشاورزی تیپیک:
مدرسه آموزش کشاورزی یک فرایندآموزشی گروهی است.طی این آموزش کشاورزان فعالیت های تجربی راانجام می دهندکه آنهارادردرک بهتراکولوژی مزارع برنج کمک می کند.این فعالیت هابصورت آزمایشات ساده،مشاهده متناوب مزارع وآنالیزگروهی،صورت می گیرد.دانش بدست آمده ازاین فعالیت ها به افراداین قدرت رامی دهدکه تصمیمات خاص خودرادرزمین هایشان اتخاذکنند.این روش مشتقی ازروش قبل "بسط کشاورزی " می باشدکه درآن کشاورزمجبوربه پیروی ازسخنان فرمول بندی شده ی یک متخصص می شدکه خارج جامعه ی کشاورزی آمده است.
نکات اساسی یک مدرسه ی کشاورزیIPM راجع به برنج اینگونه است:
1. یک برنامه کشاورزی IPM برای یک دوره ی کامل رشدمحصولات می باشد.
2. افراد برنامه ی FFS برنج،هرهفته یک بارهم آیش دارندکه ممکن است بین 10 تا 16 همایش باشد.
3. اولین ماده ی موردنیازاین گونه مدارس زمینه کشاورزی برنج می باشد.
4. مکان این کلاس ها غالبانزدیک به محل کاراست مانندخانه کشاورزان ویازیریک درخت مناسب
5. روش آموزش FFS بصورت تجربی ،مشارکتی ودانش آموز محوراست
6. هرنشست FFSشامل حداقل سه بحث است :آنالیزسیستم –کشاورزی ،یک موضوع مخصوص،یک فعالیت گروهی دینامیک
7. درهرFFS شرکت کننده گان پلات های تحت روش IPM وغیره IPM رابایکدیگرمقایسه می کنند.
8. هرکلاس FFS شامل مطالعات مازاد زمینی می باشدکه مربوط به مشکلات همان نقاط می باشد.
9. بین 25 تا30 کشاورزدرهربرنامه ی FFS شرکت کننده گان درگروه های کوچک پنج نفری بیشترین مشارکت رامی آموزند.
10. همه ی FFSها منتهی به یک "روززمینی"می شوندکه درآن کشاورزان راجع به کارهاونتایج برنامه های صحبت می کنند
11. یکسری آزمایشات پیش وپس تستی برای تشخیص مشکلات وتعیین راه حلها،بعنوان قسمت های جداناپذیریک برنامه ی FFS می باشند
12. .مهیا کنندگان FFS هاتحت آموزش های شدیدوطولانی فصلی فردی قرارمی گیرندتاشیوه های طبقه بندی واجرای مدارس رابطور کامل فراگیرند.
13. مجالس آمادگی برای تعیین نیازهای FFS شرکت کنندگان بعدی ومناسب وارتقاء روش های آموزشی،برگذارمی کنند.
14. جلسات پایانی FFS ها غالبا شامل برنامه ریزی برای مراحل افزایش محصول می باشند.
هرچنداین مدارس برای ترویج وترقیب IPM بوجودآمد،ولی نیروافزایی ازهمان ابتداحائزاهمیت بوده است.تاریخچه ی FFS براین اساس بودکه کشاورز تنهازمانی می توانست IPM رااستفاده کندکه آزنالیزش راخودانجام دهد،تصمیمات راخوداتخاذنموده وفعالیت هایشان راخودسازمان بندی کند.فرایندنیروافزایی،علاو برادابته نمودن تکنیک های IPM بسیاری فوایدپیشبرنده ی FFS راشامل می گردد.
حمایت FAO ازمدارس کشاورزی درآسیا:
اولین مدرسه ی کشاورزی IPM درآسیاطی سال 1989 توسط متخصصان سازمان جهانی غذاوکشاورزی (FAO) دراندونزی برگزارگردید.البته این اولین اقدام FAO برای بسط تکنیک IPM درمزارع جنوب شرق آسیانبود.برنامه ی بین کشوری FAO برای بسط وکاربرد"کنترل یکپارچه ی آفات" برنج درجنوب شرق آسیاطی سال 1980 براساس تجربه ی موسسه ی تحقیقات بین المللی برنج(IRRI) وصنایع گیاهی Burean درفیلپین انجام گردید.درطی 2 دهه ی بعدی برنامه ی بین کشوری(ICP) نقش محوری درترقیب و IPM برنج درآسیاداشت.پس ازاتمام درسال 2002،ICP بودجه ای برابربا45 میلیون دلارداشت که صرف فعالیت های آموزشی دوازده کشورگردید.(بنگلادش،کامبوجی ا،چین،هند،اندونزی؛لائوس،م الزی،پنال،فیلپین،سریلانکا ،تایلند،ویتنام).ICP تنهابرنامه ی IPM تحت حمایت FAO طی این مدت نبود.پیشرفت اصلی FFS دربرنامه ی ملی IPM اندونزی بودکه طی 1989 تا2000 زیرنظرایالات متحده ی آمریکا،بانک جهانی ودولت وقت صورت گرفت.FAO مسئولیت کمک علمی به برنامه ی ملی IPM راازطریق یک تیم مجرب دراندونزی برعهده گرفت.پروژه های کوچک ملی دیگری درکشورهای بنگلادش،نپال،کامبوجیاوچین انجام گردید.علاوه براین FAO برنامه ی IPM رابرای کتان وسبزیجات انجام داد.درکل طی 15 سال از سال 1989 تا 2004 نزدیک به 100 میلیون دلارگرفت وخرج پروژه های IPM درآسیا گردیدکه باروش FAO انجام می گرفتند.
هزینه هاوفوایدمدارس کشاورزی:
به دودلیل عمده کلی نگری برای هزینه ها وفوایدمدارس آموزشIPM بسیاردشواراست.اولا اتفاق نظرکلی راجع به تعدادفاکتورهای تاثیرگذاردرمعادله ی هزینه،فایده این سیستم وجودندارد.درصورت اندازه گیری فوایدفقط میزان بازده وصرفه جویی درآفتکشهاکافی است ویابایدسلامت بیش ازپیش جامعه وبرنامه ریزی شدن بهترکشاورزان رانیزمدنظرقرارداد؟درصورت محاسبه ی هزینه هابایدخودرانیزبحساب آورد؟ثانیا تفاوت بسیارزیادی درتعدادوانواع فاکتورهای مجزاوجوددارد.هزینه ی یک دوره مدرسه تک فصلی برای 25 کشاورزبین 1000-150 دلاراست که براساس کشوروموسسه تفاوت دارد.دربرخی ازمواردفارق التحصیلان FFS ،40 دلار به ازاء هرهکتار طی یک فصل کشت باحذف ویاکمترمصرف نمودن آفت کش هابدون کاهش بازده زمین،صرفه جویی نمودند.درحالات دیگر،فارق التحصیلان هیچ صرفه جویی نداشتند.چراکه هیچ آفت کشی قبلا استفاده نمی کرند.بااین وجودبازده 25% به خاطرتکنیک های تطابقی دیگرتمارین مانندمدیریت بهترآب وغذارسانی بهتربه گیاهان افزایش یافت.مشکلات متولوژیکی وبنیادی درتعیین تاثیرمدارسIPM باعث بحث وجدل میان کارشناسان راجع به این تحمیلات گردیده است.یک مقاله ی چاپ شده توسط اقتصاددانان بانک جهانی منفعت "فرستادن مجددکشاورزان به مدارس" راتحت سوال قرارداده است.درمقابل،آنالیزکل 25 مطالعه ی توسط FAO بدین نتیجه رسیدکه:اکثرمطالعات صورت گرفته کاهش قطعی استفاده ی آفت کش هارا دراثرآموزش گزارش می کنند.دربرخی ازحالات،بعلت آموزش افزایش قابل توجهی دربازده تولیدمشاهده گردید.برخی گزارشات آثاربسیاربزرگی دراثرآموزش راافزایش می کنند...
نتایج تاثیرات پایدارپیشبردی وقابل توجهی رانشان می دهند.به نظرمی رسدFFS آموزش پایدارودمباله دارراباعث شده است.وباعث بهبودمهارت های اجتماعی وسیاسی گردیدکه باعث تشویق طیف منطقه ای می شوند.بخاطرتفاوت های درتحریکات وآنالیزهامتولوژی ها،به توافق رسیدن کلی متخصصان FAO وبانک جهانی روی فواید ومضرات روش مدارس IPM درآینده ی نزدیک،رادورازدسترس می پندارد.برخلاف بحث هامیان اقتصادانان وسیاست گذاران،اشتیاق فراگیری درمیان کشاورزان وآموزش دیده های درحال گذراندن کلاس دربرخی ازکشورها آسیایی،وجوددارد.شرکت جستن درFFS بصورت داوطلبانه بوده است وهیچ کدام ازپروژه های IPM که توسطFAO حمایت می شوندبارمالی برشرکت کنندگان واردنمی سازند.بصورت جزئی شرکت کنندگان درFFS میزان خاصی پول درازاء زمان وزحمت کشیده شده پرداخت می نمایند.دراکثرکشورها،درخوا ت برای مکان های مدرسه ی بیش ازتقاضابوده است.علاوه براین مثال ها ی بسیارفراوانی ازکشاورزان وجودداردکه تصمیم به آموزش دیگراعضاء جامعه ی خودگرفته اندپس ازآموزش بصورت یک گروه کارکنند.
