نکات مهم در انتخاب ، نگهداری و مصرف روغن
۱- پخت و پز با روغن:
پخت و پز در درجه حرارت بالا می‌تواند به روغن آسیب برساند، اسید چرب امگا۳ بالا در روغن برای سرخ کردن کمتر مناسب است، حرارت نه تنها باعث تخریب اسیدهای چرب می‌شود. بلکه می‌تواند باعث تغییر آن به مواد مضر نیز گردد. روغن‌های هیدروژنه شده اغلب برای پخت و پز استفاده می‌شوند زیرا این روغن‌ها قبلاً به وسیله فرآیند شیمیایی به ترکیباتی که کمتر در اثر حرارت آسیب می‌بینند تغییر داده شده اند. روغن‌هایی که اشباع و تک اشباع بالایی دارند بیش‌تر در برابر حرارت پایدارند مانند روغن بادام زمینی و زیتون و روغن‌های آسیب‌پذیر بهتر است در دمای اتاق مورد استفاده قرار گیرند مانند سالاد.
هیچ‌گاه روغن را تا نقطه دود حرارت ندهید. زیرا این مسأله نه تنها به محتویات اسید، چرب روغن آسیب می‌زند بلکه طعم آن‌ها را نیز تغییر می‌دهد.
بهترین روغن‌ها و چربی‌ها عبارتند از: کره، بادام زمینی، روغن آفتابگردان اولئیک بالا و روغن گلرنگ اولئیک بالا و روغن زیتون.
تا جایی که ممکن است خوردن غذاهای حاوی دانه های روغن را ارج بدانید بر روغن استخراج شده زیرا این غذاها شامل مواد مغذی حیاتی دیگری علاوه بر چربی‌های انرژی زا و اسیدهای چرب می‌باشند.
۲- نگهداری روغن:
اگر روغن به مقدار زیادی می‌خرید باید در بطری‌های تیره نگهداری شوند. شیشه‌های شفاف یا بطری‌های پلاستیکی اجازه می‌دهند نور نفوذ کرده و باعث اکسیداسیون اسیدهای چرب شود. اگر روغن در بطری‌های شفاف عرضه شده است با پوشش تیره آن را بپوشانید. درب بطری را بعد از هر بار مصرف کاملاً ببندید چرا که تماس با هوا بر کیفیت روغن اثر می‌گذارد. روغن را در مقادیر کم خریداری کرده و در یک یا دو ماه استفاده کنید.
هر چه روغن طبیعی‌تر باشد زودتر فاسد می‌شود. روغن را در جای تاریک و خنک نگهداری کنید.
۳- خواندن برچسب‌ها
از خریدن روغن‌هایی که فقط بر روی برچسب نوشته شده است روغن گیاهی خودداری کنید. یک مشتری باید به خوبی بداند از کدام روغن گیاهی در تولید محصول استفاده شده است. احتمالاً کارخانجات از روغن‌های ارزان و زیاد فرایند شده برای پر کردن بطری استفاده می‌کنید بر روی برچسب معمولاً انواع اسیدهای چرب روغن برای مثال چه مقدار امگا۳ (لینولتیک چه مقدار امگا (لینولئیک اسید) ارایه می‌شود. مشتری باید به طور صحیح بداند چه مقدار باقی مانده مواد شیمیایی را ممکن است مصرف کند.
در مورد عبارت گمراه‌کننده بدون کلسترول شما باید آگاه باشید زیرا اصولاً روغن‌های گیاهی فاقد کلسترول می‌باشند. هنگام خواندن برچسب فقط به مقدار کلسترول توجه نکنید بلکه همچنین مقدار روغن‌های اشباع را چک کنید. روغن نارگیل و پالم کرنل اسیدهای چرب اشباع بالایی دارند هر چند بدون کلسترول هستند. جایگزین چربی‌های اشباع در روغن ذرت، کانولا و روغن مایع مخلوط پیدا می‌شود.
۴- مصرف بهینه (اقتصادی):
به خاطر داشته باشید که روغن‌ها چربی های مایع می باشند. هر چند بهترین روغن‌ها در حدود ۱۲۰ کالری انرژی در یک قاشق غذاخوری دارند، روغن‌ها را بهینه مصرف کنید.
روغن را در قاشق ریخته و سپس بر روی سالاد پخت کنید. اگر روغن را به طور مستقیم از داخل بطری نریزید روغن کمتری مصرف خواهید کرد.
در انتها لازم به ذکر است که عبارت “روغن بدون کلسترول “عبارتی گمراه‌کننده است. اصولا روغن های گیاهی روغن‌های گیاهی فاقد کلسترول می‌باشند. هنگام خواندن برچسب فقط به مقدار کلسترول توجه نکنید.بهتر است مقدار روغن‌های اشباع را چک کنید. روغن نارگیل و پالم کرنل اسیدهای چرب اشباع بالایی دارند، هر چند بدون کلسترول هستند. جایگزین چربی‌های اشباع در روغن ذرت، کانولا و روغن مایع مخلوط پیدا می‌شود.
روغن را تا چه مدت‌زماني مي‌توان نگه‌داري كرد؟
مدت‌زمان ماندگاري محصولات روغني جامد و مايع روي ظرف آن‌ها درج شده است. اما بايد توجه داشت كه اين مدت‌زمان ماندگاري به ميزان زيادي به شرايط نگه‌داري و استفاده آن‌ها بستگي دارد. براي دست‌يابي به بهترين نتيجه، محصولات روغني بايد در يك مكان سرد، خشك، دور از بوهاي شديد و تابش مستقيم آفتاب و نيز منابع گرمايشي (بخاري، ماشين ظرف‌شويي و موتور سردكننده‌ها) نگه‌داري شوند.
آیا لازم است روغن در يخچال نگه‌داري شود؟
پيشنهاد مي‌شود روغن‌ها در شرايط معمول در كابينت آشپزخانه (دماي ۱۵-۲۵ درجه سانتیگراد) نگه‌داري شوند. اگر در يك منطقه آب و هوايي گرم زندگي مي‌كنيد و ترجيح مي‌دهيد كه روغن را در يخچال نگه‌داري كنيد، به اين موضوع توجه داشته باشيد كه سرما باعث مي‌شود روغن‌هاي جامد سفت‌تر شوند و روغن‌هاي مايع نيز غليظ‌تر شده و تا حدودي ابري به نظر برسند. اگر اجازه دهيد كه محصول به دماي محيط باز گردد ظاهر آن به حالت نرمال برخواهد گشت و نتيجه بهتري را به شما خواهد داد.
چرا وقتي روغن سرخ كردني براي سرخ كردن عميق در ماهیتابه ريخته مي‌شود، كف مي‌كند؟
همه مواد غذايي حاوي رطوبت هستند. وقتي حتي مقدار كمي رطوبت در سطح ماده غذايي وجود داشته باشد، هنگام تماس با روغن داغ كف كرده و يا كمي مي‌جوشد. براي ايمني هيچ‌گاه محفظه سرخ‌كن را بيش از يك سوم حجمش از روغن پر نكنيد. مطمئن شويد كه ماده غذايي قبل از اضافه شدن به روغن داغ تا حد امكان خنك شده باشند. اين كار را مي‌توان با حوله، دستمال و… و يا با پوشانيدن سطح ماده غذايي با آرد انجام داد. هميشه از یک انبر یا سبد مربوط به سرخ کن برای اضافه کردن ماده غذایی به روغن استفاده کنید و این کار را با دقت انجام دهید.
آیا روغن‌های سرخ کردنی را می‌توان چندین بار برای سرخ کردن استفاده کرد؟
در صورتی که از روغن‌های سرخ کردنی به نحو مناسبی استفاده شود، می‌توان آن‌ها را چندین بار مورد استفاده مجدد قرار داد. بعد از سرد شدن روغن آن را با استفاده از یک صافی یا دو لایه کاغذ حوله‌ای ضخیم صاف کرده، در ظرف تمیز و خشک ریخته، دور آن را بپوشانید و در یخچال نگهداری کنید. کف کردن از علایم استفاده مجدد زیاد روغن می‌باشد، در صورت مشاهده این مسأله روغن را دور اندازید.
منظور از چربی و اسیدهای چرب چیست؟
چربی‌ها دسته‌ای از ترکیبات شیمیایی ساخته شده از اسیدهای چرب هستند. انرژی در بدن عموماً به صورت چربی ذخیره می‌شود. همچنین چربی ها برای تأمین اسیدهای چرب اساسی که برای رشد بدن لازم هستند و بدون قادر به ساخت آن‌ها نیست، در رژیم غذایی لازم هستند. اسیدهای چرب به سه دسته عمده تقسیم می‌شوند: اشباع شده، یک غیراشباعی و چند غیراشباعی
چربی ترانس چیست؟
چربی ترانس که نام اسیدهای چرب ترانس نیز عنوان می‌شود یک نوع خاصی از روغن است که هنگام تبدیل روغن مایع به روغن‌های جامد (مانند شورتنینگ‌ها و مارگارین‌های سخت) تولید می‌شود. با این وجود، مقدار کمی از چربی‌های ترانس به طور طبیعی در برخی غذاهای با پایه حیوانی نیز وجود دارد.
چربی ترانس در چه روغن‌هایی وجود دارد؟
شورتنینگ‌های گیاهی، برخی از مارگارین‌ها، اسنک‌ها و مواد غذایی دیگر تهیه شده و یا سرخ شده با روغن‌های نیمه هیدروژنه حاوی چربی‌های ترانس هستند
نقش چربی‌ها در رژیم غذایی چیست؟
چربی‌ها منبع عمده انرژی برای بدن بوده و به جذب ویتامین‌هایe, d, a و k و نیز کاروتنوئیدها کمک می کنند. هم محصولات حیوانی و هم محصولات استخراج شده گیاهی حاوی چربی‌ها هستند و خوردن آن‌ها در حد متعادل برای رشد مناسب، پیشرفت و حفظ سلامت لازم هستند. در یک ترکیب غذایی، چربی تأمین‌کننده طعم، ثبات و پایداری ماده غذایی بوده و حس خوبی را در فرد ایجاد می‌کند
آیا همه چربی‌ها و روغن‌ها یکسان هستند؟
به طور ساده‌تر، چربی های غیراشباع (یک غیراشباعی و چند غیراشباعی) اگر در حد متعادل استفاده شوند، سودمند هستند. اما چربی‌های اشباع و ترانس‌ها این گونه نیستند و کلسترول به را افزایش می‌دهند. بنابراین، توصیه می‌شود برای داشتن یک رژیم غذایی سالم، از غذاهایی که حاوی چربی‌های اشباع و ترانس پایینی هستند، استفاده شود.
کلسترول چیست؟
کلسترول یک ماده مومی شکل است که به طور طبیعی در بافت‌های بدن تمام حیوانات وجود دارد. بدن انسان برای عملکرد صحیح مانند تولید ویتامین دی ، اسیدهای صفراوی برای هضم چربی‌ها، و نیز بسیاری هورمون‌ها، به کلسترول نیاز دارد. با توجه به توانایی همه بافت ها به ساخت مقادیر کافی کلسترول، هیچ نیاز بیولوژیکی به وجود کسترول در رژیم غذایی نمی‌باشد. شواهد علم یک تمایل خطی مثبت را بین میزان کلسترول دریافتی و کلسترول نشان می‌دهند. روغن‌های گیاهی فاقد کلسترول هستند.
آیا سرخ کردن عمیق روغن‌های چند غیراشباعی را به چربی اشباع شده تبدیل می‌کند؟
خیر، ممکن است در طول سرخ کردن تغییرات جزئی در روغن رخ دهد و باعث کاهش مقدار چربی‌های چند غیراشباعی شود. اما، حرارت دادن به تنهایی نمی‌تواند چربی چند غیراشباعی را اشباع کند.
