سامانه هوش مصنوعی پارسه

وقتي در محوطه نمايشگاه تابلوي بزرگي را ديدم كه روي آن نوشته شده بود: «هوش مصنوعي مشاور شهردار»، با خودم گفتم اين تاپ‌ترين سوژه نمايشگاه است.
وارد سالن همكف كه شدم ناگهان مهندس مولوي را ديدم كه به اتفاق دكتر تحصيلي مشغول توضيح به بازديد‌كنندگان بود. پيش‌تر با او درباره پارسه، ربات سخنگوي هوشمندش آشنا شده بودم. حالا مهندس مولوي اين مخترع و نابغه جوان ايراني همكاري فعالانه‌اي را با شهرداري تهران آغاز كرده است. با وي درباره پارسه و ربات مشاور شهردار تهران گفت‌وگو كرده‌ايم.

سامانه پارسه را به كجا رسانده‌ايد؟
ما دانش فني پيشرفته‌ترين هوش مصنوعي جهان را با عنوان سامانه پارسه توليد كرديم و خوشبختانه امسال در فينال مسابقات جام جهاني رايانه در كشور چين با شكست مايكروسافت، آي.بي.ام، ناسا و كمپاني‌هاي بزرگ دنيا توانستيم مقام نايب قهرماني را پس از اينتل كسب كنيم. اين مسابقات حدود 2‌هفته پيش برگزار شد.

درباره اين مسابقه بيشتر بگوييد.
مسابقات جام جهاني اختراعات رايانه‌اي هر 4 سال يكبار و با يك‌ماه فاصله از مسابقات المپيك برگزار مي‌گردد. اين رقابت‌ها به‌عنوان يكي از بزرگ‌ترين و مشكل‌ترين مسابقات رايانه‌اي جهان از نظر سطح رقابت كيفي است و جمهوري اسلامي ايران براي نخستين بار است كه در اين دوره از مسابقات حرفه‌اي و بسيار مشكل پذيرفته شده است.

اهميت طرح هوش مصنوعي پارسه از آنجا روشن خواهد شد كه در نخستين بار حضور در اين مسابقات و رقابت با كمپاني‌هاي بزرگ و غول‌هاي رايانه‌اي جهان همچون Microsoft - Intel - IBM و دانشگاه‌هاي بلند آوازه جهان توانسته است پس از گذراندن 4 مرحله مقدماتي، طرح برتر قاره، طرح برتر 3 قاره و نيمه‌نهايي به فينال اين رقابت‌ها راه پيدا كند و پس از پشت سر گذاشتن طرح‌هايي مانند: سيستم كنترل تمام هوشمند ايستگاه بين‌المللي فضايي آژانس تحقيقات فضايي آمريكا-NASA، يك طرح از مايكروسافت، بمب هوشمند رباتيكي ارتش فيليپين، صفحه مانيتور كريستالي با قطر يك برگ كاغذ كمپاني LG و سيستم خبره هوشمند پزشك فوق تخصص براي همه بيماري‌ها كمپاني فيليپس مقام نايب قهرماني را كسب كنيم.

گويا با شهرداري همكاري مي‌كنيد. قرار است چه پروژه‌اي را اينجا پياده‌سازي‌ كنيد؟ آيا اساس اين پروژه هم پيشرفته‌ترين سيستم هوش مصنوعي جهان است؟
بله، در حال حاضر پس از مذاكراتي كه با شهرداري تهران داشتيم پروژه‌اي را تعريف كرديم كه براساس آن قرار است روز شنبه با حضور آيت‌الله هاشمي رفسنجاني، شهردار تهران و سفراي كشورهاي مختلف رونمايي شود. اين مراسم در حقيقت معارفه نخستين سيستم هوش مصنوعي مشاور شهردار در جهان است.

البته تصور نكنيد آقاي ايازي مشاور شهردار عوض شده، نه ايشان در سمت خود هستند فقط از اين پس يك سيستم هوش مصنوعي نيز در مقام مشاور دكتر قاليباف خواهد بود. وي نخستين شهردار در كشورهاي جهان است كه از پيشرفته‌ترين سيستم هوش مصنوعي در دنيا بهره خواهد برد.

اين سيستم قابليت‌ها و توانمندي‌هاي زيادي دارد كه از آن جمله مي‌توان به اين ويژگي‌هاي منحصر به فرد اشاره كرد: اطلاعات و آمار و ارقام ده‌ها متخصص، دانشمند و كارشناس شهرداري را يكجا و به‌صورت همزمان و آنلاين ارائه كند و در اختيار بگذارد، شهردار نيز با يك ميكروفون اطلاعات لازم را از آن بخواهد.

از سوي ديگر، قرار است اين سيستم به سامانه 137 شهرداري نيز سوئيچ و متصل شود و به‌نحوي آن را هوشمند كند؛

به اين ترتيب جاي تمام كساني را كه در اين حوزه كار پاسخگويي را انجام مي‌دهند، بگيرد. اين سامانه توانايي گرفتن اطلاعات از شهروندان و پاسخگويي به آنها را دارد و از طرف ديگر به‌طور مستقيم آن را در اختيار شهردار قرار مي‌دهد و به اين ترتيب دكتر قاليباف نظارت بسيار دقيقي بر اين نظرات و مشكلات خواهدداشت.

آيا از اين سيستم در شهر الكترونيكي تهران نيز استفاده خواهد شد؟
بله، اين سيستم هوشمند يا همان سامانه پارسه در حقيقت به‌عنوان مغز كنترل‌كننده شهر الكترونيكي و مجازي تهران وارد عمل خواهد شد.

به‌عبارت بهتر بيس و بنيان اوليه شهر مجازي و الكترونيكي تهران كه مغز كنترل‌كننده هوشمند آن است در حال حاضر آماده است و روز شنبه راه‌اندازي مي‌شود و شهردار با رايانه متصل به اين سيستم هوشمند همانند يك انسان مي‌تواند صحبت كندو اطلاعات را بگيرد.

درباره پروژه‌هاي ديگري كه قرار است به انجام برسانيد و البته قراردادهايي كه با كشورها و شركت‌هاي بزرگ بسته‌ايد توضيح دهيد.
پروژه‌هايي هست كه هنوز نمي‌توانم در مورد آنها توضيحي بدهم ولي شركت پست فدرال چين يك پيشنهاد 6 ميليون دلاري براي پياده‌سازي‌ عابرپست‌هاي هوشمند داده است، با معاون كمپاني مايكروسافت مذاكراتي را براي پياده‌سازي‌ يك پروژه در سال 2020 براساس سيستم هوشمند پارسه داشتيم، با عوامل و دست‌اندركاران شركت هواپيما‌سازي‌ كنكورد فرانسه نيز مذاكراتي داشتيم.

مركز تحقيقات و توسعه و انستيتو مديريت تكنولوژي دانشگاه سيبر آلمان، براي پياده‌سازي‌ مشترك يك سيستم خبره با ما گفت‌وگويي داشت و البته مذاكراتي كه به دلايلي نمي‌توانم درباره آن صحبت كنم.

در گفت‌وگويي كه سابقا با شما داشتم گفتيد قصد ترك ايران را نداريد ان‌شاء‌الله هنوز هم بر اين گفته مصرهستيد اينطور نيست ؟
نه، من مي‌خواهم بروم و قرار است در 6 ماه آينده براي ادامه تحصيل به روسيه بروم. من به اين نتيجه رسيده‌ام كه ايران ظرفيت استفاده از من را ندارد و ايران فرصت زيادي براي بهره‌برداري داشت و من هم از خدا مي‌خواستم كه توانايي‌هايم را در اختيار كشور و مردمم قرار دهم ولي مثل اينكه امكان پذير نيست.

چرا روسيه؟ دليل انتخاب شما چيست ؟
من پيشنهادي براي انجام يك پروژه تحقيقاتي با يك ارگان در روسيه براي استفاده و نصب اين سامانه هوشمند در عرصه بسيار مهم علمي جهت انجام يك خدمت بزرگ دارم كه احتمالا اخبار آن را طي يك سال آينده از انوشه انصاري بشنويد. به همين دليل مايلم در آنجا ادامه تحصيل بدهم.

چه گلايه يا شكوه‌اي از مسئولان علمي و پژوهشي كشور داريد؟
من هيچ گله‌اي ندارم. آنها تنها كاري كه انجام ندادند اين بود كه فقط به وظيفه شان عمل نكردند. من بنياد نخبگان هم رفته‌ام آنها مي‌گويند در هر مسابقه علمي كه در دنيا شركت كرده‌ايد، درصورت گرفتن هر جايزه‌اي حتي نوبل بايد در جشنواره خوارزمي شركت كنيد و در آن مقام بياوريد تا بتوانيد از امكانات و حمايت‌هاي اين بنياد برخوردار شويد.

در ايران همه با اين هدف كار مي‌كنند كه ساعت 2 پس از اتمام ساعت كاري به خانه بروند يعني هدف از كار كردن خدمت نيست و اگر كسي بخواهد اين قانون و كليشه را بر هم بزند و با هدف خدمت از خود مايه بگذارد و كاري انجام دهد چون خارج از چارچوب عمل كرده طرد خواهد شد.

اگر معاون علمي و فناوري رياست‌جمهوري را ببينيد به او چه خواهيد گفت ؟
هيچ، فقط خسته نباشيد.

براي آگاهي بيشتر درخصوص پارسه توضيح دهيد.
سامانه هوش مصنوعي پارسه با نام تجاري (پايس) يك نرم افزار رايانه‌اي مبتني بر فناوري هوش مصنوعي است كه با داشتن قابليت‌هاي خاص و منحصر به فرد توانسته است بسياري از آرزو‌هاي بشر در زمينه رؤياي هوش مصنوعي و رباتيك را تا‌حد بالايي به واقعيت تبديل كند.

اين سامانه كه با بهره‌گيري از زبان‌هاي مختلف برنامه‌نويسي نوشته شده است، توانايي درك گفتار طبيعي انسان را به فارسي و انگليسي و به‌صورت كاملا محاوره‌اي، توليد گفتار به زبان‌هاي فارسي و انگليسي (سخن گفتن)، شناسايي گوينده و تصديق هويت گوينده از روي گفتار، قابليت دستور پذيري و انجام كامل تمامي دستورات و اعمال در محيط رايانه (سيستم عامل‌هاي ويندوز ) را با استفاده از گفتار محاوره‌اي به زبان‌هاي فارسي و انگليسي، امكان گفت‌وگو با يك تصوير كه مي‌تواند حتي تصوير خود كاربر باشد و سامانه به‌صورت خودكار آن را پويانمايي و به‌صورت هماهنگ با گفتار به حركت در خواهد آورد، قابليت تصميم‌گيري و انتخاب مبتني بر الگو و دانش قبلي، قابليت استنتاج و استدلال مبتني بر دانش، قابليت يادگيري، قابليت تشخيص و حذف نويز‌هاي مخرب در سيگنال گفتار، امكان تايپ گفتاري متون به فارسي و انگليسي، قابليت كار در محيط تمامي نرم افزار‌ها و بازي‌هاي رايانه‌اي بدون محدوديت و به‌صورت كاملا گفتاري و آن هم به‌صورت گفتار محاوره‌اي معمولي را در قالب يك نرم‌افزار جامع فراهم كرده است.

براي مثال كاربرد اين سامانه نرم افزاري روي رايانه بدين‌گونه است كه هنگامي كه شما اين نرم‌افزار را روي سيستم خود نصب مي‌كنيد، مي‌توانيد بدون استفاده از صفحه كليد و موس با رايانه كار كنيد؛ بدين‌صورت كه شما با گفتار محاوره‌اي و بسيار معمولي( همانگونه كه در طول روز با ديگران صحبت مي‌كنيد، البته با در نظر گرفتن اينكه سيستم نمي‌تواند اصطلاحات شما را متوجه شود) مي‌توانيد با رايانه كار كنيد.

بدين معنا كه مثلا براي باز كردن برنامه فتوشاپ فقط كافي است كه به سيستم بگوييد فتوشاپ روباز كن! تا اين عمل انجام شود.

البته سيستم‌هاي دستور دهي صوتي در جهان بسيار كار شده‌اند، اما تفاوت اين سامانه با آنها اين است كه در آن سيستم‌هاي گذشته نمي‌توان گفت كه كل سيستم به‌صورت گفتار كار مي‌كند بلكه آنها مثلا در بازي‌هاي رايانه‌اي و يا محيط داخلي نرم‌افزار‌ها عمل نمي‌كردند ولي سامانه هوش مصنوعي پارسه كاملا و مي‌توانم بگويم به‌طور قطعي صفحه كليد و موس را از رايانه حذف مي‌كند.

مزيت بارز ديگر اين سيستم در اين است كه درصد تشخيص گفتار آن بسيار بالا و خطاي آن بسيار پايين است و تقريبا تمامي گفتار شما را متوجه مي‌شود. همچنين شما مي‌توانيد با آن به‌طور محاوره‌اي و معمولي سخن بگوييد و سيستم به‌طور هوشمند متوجه خواسته شما خواهد شد.

همچنين در اين سيستم شما مي‌توانيد با تصوير پويانمايي شده يك صورت صحبت كنيد، درد دل كنيد، از آن مشاوره بخواهيد و همچنين به آن دستور بدهيد تا آن‌هم با شما صحبت كند و عكس‌العمل نشان دهد.

سيستم مي‌تواند سيگنال گفتار شما را شناسايي و شما را تشخيص هويت كند و بسياري از قابليت‌هاي ديگر كه باعث كاربردي‌تر شدن آن در رايانه مي‌شود. براي مثال اگر شما مي‌خواهيد در رايانه متني را تايپ كنيد كافي است به رايانه دستور دهيد كه مثلا زودباش برنامه ورد را باز كن.

يا مثلا بگوييد مي‌خواهم يك متن را تايپ كنم. تا سيستم آماده تايپ شود و سپس شما متن خود را بخوانيد تا سيستم آن را تايپ كند و در آخر آن‌را غلط‌گيري كنيد و دستور چاپ آن را بدهيد؛

اين يك نوع عملكرد اين سيستم است و بسياري از كاربردها و قابليت‌هاي ديگر و مهم اين سيستم آن است كه سامانه هوش مصنوعي پارسه به‌دليل برخورداري از قدرت انتخاب، تصميم‌گيري، استدلال و استنتاج و همچنين بازشناسي الگو و به‌طور عاميانه استفاده از تجربه قبلي مي‌تواند به‌عنوان يك سيستم هوشمند در هواپيما، اتومبيل، سيستم‌هاي فضايي، و... به‌عنوان كنترل‌كننده جايگزين انسان گردد.

همچنين نصب اين سيستم بر روي تلويزيون با موفقيت صورت پذيرفت. تلويزيون‌هاي هوشمند طرح پارسه مي‌توانند بدون وجود ريموت كنترل و فقط به‌صورت گفتاري كنترل شوند، مي‌توانند با شما گفت‌وگوكنند و با شما صحبت كنند و همچنين شما مي‌توانيد تصوير صورت خود را به‌وسيله يك حافظه فلش به تلويزيون بدهيد تا سيستم به‌‌طور خودكار آن را پويا نمايي و سخنگو كند و شما بتوانيد با آن عكس صحبت كنيد.