احترام به جایگاه زن در ایران باستان
در دوران شاهنشاهی هخامنشی زنانی بوده اند که در چندین مورد بالاتر از مردان قرار داشته اند. نمونه بارز آن کتيبه های پرسپولیس يا درياسالاری بانو آرتمیز است. طبق گفته پرفسور گیل استاين - دکتر دیويد استروناخ - پرفسور علیرضا شاپور شهبازی ( مؤسسه شرق شناسی شیکاگو و موزه ایران باستان ) داریوش بزرگ براي بنا نهادن کاخهای پارس از زنان به عنوان يکی از مهم ترین نیروهاي کاری استفاده می کرد. به شکلی که در چندین مورد کتيبه بدست آمده نوشته شده است که زني در اينجا مسئول بیش از 100 نفر کارگر مرد بوده و يا زنی دیگر به دلیل مهارت شغلی اش حقوقي معادل 3 مرد دریافت می کرده است. یا در کتیبه ای دیگر آمده: زنان کارگر باردار در ساختن پارسه از حقوق شاهنشاهی برای استراحت و بارداری استفاده کردند.
سات اسپ، یکي از خویشاوندان دربار شاهنشاهی هخامنشی بود که به دلیل تجاوز به دختر باکره ای در ایران محکوم به مرگ شد. سپس مادر وی نزد شاهنشاه رفت و شفاعت پسر را نمود. شاهنشاه ایران فرمان داد که اگر نمی خواهی او اعدام شود باید دور آفریقا را با کشتی بگردد و ماجرای آنجا را به رشته ی تحرير در آورد. ولی او از ترس بیابانهای آفریقا و سفرهاي دراز دریایی از سفر پرهیز کرد و به دروغ پس از مدتی وانمود کرد که آفریقا را کامل دیده است. ولی داستانهای او با دید بزرگان ايران خيالي شناخته شد و در نهایت وی به جرم تجاوز به دوشیزه اي ايرانی به دار آويخته شد. آرمانهاي شهریاران ایران باستان - دلفگانگ کنادت 184
پس از نشستن شاهنشاه پوران دخت بر اریکه پادشاهی امپراتوری ایران با مردمان تهي دست، چنين سخن مي گوید: اينک که من بر تخت شاهنشهی نشستم سوگند ياد میکنم که انجمن ها و گروههاي کشور را متلاشي نکنم و آنان را یاري دهم. مردماني را که از گنج ها و ثروتهاي ایران بهره اي نجستند یاری دهم و سهم هر ایرانی را به مساوات تقسیم کنم. مبادا کسي در سرزمینهای ايران مستمند و تهی دست باشد که من از اين کار اندوهناک میشونم. فردوسي بزرگ
نمونه ای دیگر در رابطه با برابری زنان و مردان میتوان به اين گزارش سازمان ميراث فرهنگی ایران اشاره نمود؛ این سازمان از کاوشهای طولانی خود در شهر سوخته در سیستان ایران به صورت رسمی اعلام نمود که چندين سال در این شهر زنان پادشاه ایران بودند و بر کشور ايران حکمراني ميکرده اند.
شاهنشاهان ایران باستان زنان خود را احترام بسيار می گذاشتند و در امور کشوری بسياري آنان نقش داشتند. زن شاهنشاه بزرگ یا ملکه ایران همانند خود شاهنشاه تاج بر سر مي گذاشته است و رفتارش باید گونه اي باشد که سرمشق همه زنان کشور باشد. ملکه باید در جشنهای نوروز - مهرگان و سده، زنان مختلف کشور را دعوت کند و از آنان پذيرایي کند. کتيته های بدست آمده از نقش رستم و کعبه زرتشت حاکی از آن است که ملکه اردشیر، داراي ارزش بسیار بوده است و الگوی کشورهاي منطقه نیز بوده است.
فردوسی بزرگ در ستايش از شير زنان ایران باستان چنين مي سراید:
ندانست سهراب که او دختر است
سر موی او از در افسر است
شگفت آمدش گفت از ایران سپاه
چنین دختر آيد به آوردگاه
سواران جنگی به روز نبرد
همانا به زیر اندر آرند گرد
زنانشان چنين اند ايران سران
چگونه اند گردان جنگ آوران
