-
آفات مهم پنبه
کرم غوزه پنبه Heliothis armigera
آفتی است خطرناک که خسارت شدید آن از پنبه کا ریهای استان های شمال و مرکز ایران گزارش شده است .این حشره میزبانهای متعدد از جمله پنبه ، کنجد ، توتون ، کنف ، نخود ، گوجه فرنگی ، ذرت و گل آفتاب گردان و لوبیا دارد. خسارت این آفت در مزارع پنبه گرگان و گنبد و مازندران به طور متوسط 25 % کلیه محصول و در مزارع نخود ممکن است بیشتر از نصف محصول باشد . در سالهای اخیر این آفت به میوه های گوجه فرنگی خسارت قابل توجه وارد می سازد .
مشخصات ظاهری :
عرض بدن حشره با بالهای باز 25 – 30 میلی متر است. بالهای جلوئی قهوه ای متمایل به خاکستری روشن با نوار های نا منظم تیره می باشد. بعلاوه لکه های تیره رنگ در انتهای بال دیده می شود . بالهای عقبی سفید ، با نوارها و لکه های تیره دیده می شود. لاروها در حداکثر رشد 30 – 32 میلی متر طول دارند . رنگ آنها متغیر ، عموما سبز با خطوط تیره و روشن در طول بدن می باشد . تخم ها نیم کروی، غالبا مجتمع و به رنگ زرد روشن است.
مبارزه:
شخم زمستانه در ازبین بردن شفیره های این آفت بسیار مفید است و مناسب ترین زمان سم پاشی هنگام ظهور لاروهای سن یک با سمومی نظیر اندرین، سوین و یا سوپر اسید می باشد.
اخیرا استفاده از زنبور تریکوگراما در مبارزه بیولوژیک با این آفت نتایج امید بخشی داده است.
-
کرم خاردار پنبه Spiny cotton bollworm
Earias insulana
(Lep: Noctuidae)
معرفی آفت
این آفت نه تنها به گیاهان زراعی پنبه، کنف و بامیه حمله می کند بلکه به گیاهان قوزک یا شغال کنف، یا بنگ کنف یا کنف وحشی Hibiscus trionum، گاو پنبه یا شال پنبه سا شال کنف یا دیو کنف Abutilon aviennae، انواع ختمی (Althaea)، پنیرک یا توله Malva sp. از خانوادة Malvaceae یا پنیر کیان و همچنین به گیاه خرقوزک Carchorus olitorius از خانوادة Tiliaceae حمله کرده و خسارت می زند. کرم خاردار پنبه در ابتدای فصل که هنوز گل و قوزه های پنبه ظاهر نشده اند از جوانه انتهائی تغذیه و وارد ساقه می شود و تا چند سانتی متری انتهای ساقه که نرم و ترد است پیشروی می نماید و سبب خشکیدگی سر شاخه می شود. در بوته هائی که به این ترتیب مورد حمله قرار می گیرند، جوانه های جانبی از زیر قسمت جوانه انتهائی ظاهر شده و شاخه های جانبی را بوجود می آورند و بوته حالت پهن تری به خود می گیرد. اما پس از ظهور گل و غنچه ها و قوزه ها کرم خاردار به این اعضاء حمله کرده و آسیب وارد می کند. خسارت کرم خاردار پنبه از چند جنبه دارای اهمیت است. این آفت چون از بذر دانه تغذیه می کند سبب ضایعاتی قابل توجه به مزارع پنبه بذر می گردد. ثانیاً کرم خاردار به دنبال دستیابی به بذر دانه پنبه از الیاف حجره های درون قوزه عبور کرده و باعث قطع الیاف می گردد. همچنین فضولات لارو در روی الیاف محیط مساعدی برای رشد قارچهای دوده ای بوجود آورده و الیاف را کثیف و نامرغوب می نماید.
اگر چنانچه گل و قوزه های جوان مورد حمله قرار گیرند ریزش کرده و چنانچه قوزه های رسیده مورد حمله قرار گیرند یا اینکه اصلاً باز نمی شوند و اگر باز شوند قسمتی از قوزه باز شده و قسمت خسارت دیده باز نشده و معمولاً قابل برداشت نمی باشد.
زیست شناسی:
زمستان را به صورت شفیره در داخل پیله می گذراند. در مناطق گرمسیری جنوب کشور در زمستان به تمام حالات تخم، لارو و شفیره مشاهده می شود. فعالیت نسل اول بیشتر روی میزبانهای وحشی و در نسلهای بعدی روی پنبه انجام می شود. بروز آفت در مزارع پنبه قبل از ظهور غنچه و گل مشاهده می شود و در این موقع پرواز آفت در جوانه انتهائی بوتة جوان پنبه تخم ریزی می کند. تخمها به صورت تک تک قرار داده می شود و تعداد تخم از 500-400 عدد برای هر حشره متغیر می باشد. لارو آفت پس از خروج از تخم داخل ساقه انتهائی شده و دالان کم عمقی به طول 3-2 سانتی متر می سازد. صدمات لارو آفت اغلب با صدمات لارو کرم قوزه اشتباه می گردد. گاهی لارو ساقه پنبه را سوراخ کرده و قست بالای شاخه را می خشکاند. در بوته های آفت زده فواصل بین شاخه های میوه دهنده در محل آفت زدگی کوتاه می گردند. پس از خاتمة نشو و نمای لاروی کرم خاردار از دالان خارج شده و در انتهای شاخه لای جوانه ها و برگها تبدیل به شفیره می شود و پس از مدتی پروانه خارج می گردد. در صورتی که بوته پنبه دارای گل و غنچه باشد تخمریزی پروانه روی اعضاء میوه دهنده و جوانه های انتهائی به خصوص روی براکته گل و غنچه مشاهده می شود. لارو آفت پس از خروج از تخم در جستجوی غنچه و قوزه مدت کوتاهی به حالت سرگردان به اطراف می رود و در این نسل و نسلهای بعد اعضاء میوه دهنده را مورد حمله قرار می دهد. در اواخر تابستان و اوایل پائیز که بوته مجدداً شاخه های جوانتری می دهد لارو آفت گاهی از جوانه انتهائی تغذیه و رأس شاخه جوان را سوراخ کرده و به داخل ساقه می رود. کرم خاردار پنج سن لاروی داشته و چهار نوبت پوست عوض می کند. لاروهای سنین 3-1 معمولاً با استفاده از ترشحات آب دهان که در مجاورت هوا تبدیل به تار می شود. در موقع ضرورت از محل استقرار آویزان شده و از شاخه ای به شاخه دیگر نقل مکان می نمایند. در شرایط مناسب یک عدد لارو ممکن است چند عدد غنچه و یا 4-2 قوزه جوان را مورد حمله قرار دهد. سوراخ دخولی لارو در جوانه ها اغلب یک عدد و در قوزه ممکن است 4-2 عدد باشد.
لارو کرم خاردار پس از خاتمه نشو و نما از محل تغذیه بیرون آمده و روی جوانه انتهائی اطراف کاسبرگ سطح قوزه، اطراف براکته متصل به دم قوزه روی شاخه، داخل قوزه های باز شده، لای برگهائی که روی زمین ریخته اند و گاهی در سطح خاک در داخل پیله ای تبدیل به شفیره می شوند. مدت نشو و نمای یک نسل آفت در تابستان حدود یک ماه، در بهار و پائیز به طور متوسط 60-50 روز و در زمستان 4 ماه به طول می انجامد. در خوزستان 8-7 نسل، در گرگان و مازندران 8-6 نسل و در خراسان 6 نسل در سال دارد.
کنترل:
1-تاریخ کاشت: کاشت زودتر پنبه و برداشت زودتر آن در پائیز اغلب سبب می شود که در موقع ظهور آفت گیاه بتواند خسارت را تحمل نماید.
2-زیر خاک نمودن بقایای پنبه با شخم عمیق پائیزه.
3-دفع علفهای هرز و میزبانان آفت در اطراف مزرعه.
کنترل شیمیایی:
1. کارباریل(سوین) WP85% و3 کیلوگرم در هکتار 2- 1 نوبت
2. آزینفوس متیل(گوزاتیون) EC20% و5 لیتر در هکتار.
-
کرم قوزه پنبه(هلیوتیس) Cotton boll worm
Helicoverpa armigera (Heliothis armigera)
(Lep.: Noctuidae)
معرفی آفت
یکی از آفات مهم پنبه، توتون، گوجه فرنگی، یونجه، خشخاش، کنف، شبدر، ذرت، نخود، کنجد، بادمجان، سویا، لوبیا، ذرت خوشه ای، کدو و شاهدانه می باشد. بسیار پلی فاژ بوده و در دنیا بیش از 70 گونه میزبان برای آن گزارش شده است. لاروهای این آفت از برگهای جوان، قوزه (کرم قوزه پنبه-کرم قوزه گلرنگ)، بلال، میوه (کرم میوه گوجه فرنگی)، غلاف بذر (کرم پیله خوار نخود) گیاهان میزبان خود تغذیه می کند. در مزارع گیاهان میزبان گونه های دیگر نظیر H. Peltigera و H.viriplace نیز دیده می شوند.
زیست شناسی:
زمستان را به صورت شفیره در داخل خاک به عمق 8- 5 سانتی متری به سر می برد. خروج پروانه ها در بهار بسته به درجه حرارت از اواسط فروردین ماه شروع می شود و حشره ماده پس از جفت گیری تخمهای خود را به صورت انفرادی روی دو طرف برگها، ساقه ها، دمبرگ و برگچه های میزبان می گذارد. در شرایط مساعد 5-3 روز بعد تخمهای تفریخ شده و لاروها در همان محل شروع به تغذیه می کنند. نشو و نمای نسل اول آفت در نخود، گوجه فرنگی زودرس، یونجه و برخی علفهای هرز و به ندرت در پنبه های زود کاشت مشاهده می شود. زیان آفت در پنبه کاریها از نسل دوم به بعد مشهود و خسارت آن در نسل سوم شدید است. پروانه ها بوته های پنبه را که دارای گل هستند برای تخم گذاری ترجیح می دهند و لاروهای جوان پس از خروج از تخم ابتدا از پارانشیم برگ تغذیه نموده و رگبرگ را باقی می گذارند. سپس به غنچه، گل و قوزه حمله کرده و با سوراخ کردن قوزه ها و ورود به داخل آنها از الیاف پنبه تغذیه می نمایند. دورة لاروی حدود 3 هفته به طول می انجامد و دارای 6 سن لاروی است. سپس در داخل خاک تبدیل به شفیره می شود. دورة شفیرگی حدود 12-8 روز به طول می انجامد. طول دورة یک نسل حدود 44-38 روز نوسان دارد. دارای 4-3 نسل در سال بوده و در مناطق گرمسیر تا 5 نسل در سال دارد.
مبارزه:
1-شخم عمیق بلافاصله پس از برداشت محصول.
2-یخ آب زمستانه.
3- زنبور پارازتیوئید تخم تریکو گراما
Trichogramma rhenana
Trichogramma pintoi
4- زنبور پارازتیوئید لارو Habrobracon hebetor از Braconidae.
کنترل شیمیایی:
1. تیودیکارپ(لاروین) DF80% و 1- 0.75 کیلوگرم در هکتار 1نوبت
2. کارباریل(سوین) WP85%و 3کیلوگرم در هکتار
3. اندوسولفان(تیودان) EC35% و 3لیتر در هکتار
4. ایندوکساکارب(آوانت) SC15% و250سی سی- 200 در هکتار
5. فن پروپاترین EC10% و1لیتر در هکتار.
-
کرم سرخ پنبه Pectinophora gossypiella
(Lep: Gelechiidae)
Pink cotton boll worm
معرفی آفت
این حشره اولین بار از هندوستان گزارش گردیده و در سایر کشورهای همجوار مانند پاکستان و افغانستان انتشار دارد. این آفت در نواحی جنوبی کشور (سیستان و بلوچستان) احتمالاً وجود دارد ولی گزارش دقیقی از آن در دسترس نیست.
http://pnu-club.com/imported/2009/04/2870.jpg
زیست شناسی:
زمستان را به صورت لارو سن آخر در داخل بذر به صورت دیاپوز بسر می برد. برخی اوقات زمستان را در زیر خاک می گذراند. گاهی اوقات لارو تا 2.5 سال در داخل بذر به صورت وقفه بسر می برد. در شرایط مساعد به شفیره و حشره کامل تبدیل می شود. انتشار این آفت بیشتر از طریق حمل بذرهای پنبه از کشوری به کشور دیگر صورت می گیرد. حشره ماده پس از جفت گیری تخمهای خود را به صورت دسته ای یا منفرد روی گیاهان خانوادة پنیرکیان Malva Ceae و مخصوصاً روی قوزه جوان قرار می دهد. 6-4 روز بعد لاروهای جوان بیرون آمده و از رگبرگها و قسمتهای داخلی قوزه و مغز پنبه دانه تغذیه می کنند. سه الی چهار هفته بعد رشد لارو کامل شده و مجدداً تبدیل به شفیره و پروانه می گردد. ممکن است تا چندین نسل در سال داشته باشد.
کنترل:
رعایت موارد قرنطینه ای و اقدامات جدی برای جلوگیری از ورود بذر پنبه از کشورهای آلوده.
-
مگس سفید یا عسلک پنبه White flies
Bemisia tabaci
(Hom: Aleyrodiadae)
http://pnu-club.com/imported/mising.jpg
معرفی آفت
Aleyrodiadae در لاتین به معنای آرد مانند می باشد. از نظر میزبان دامنه وسیعی از گیاهان زراعی، باغی، علفهای هرز و گیاهان زینتی را مورد حمله قرار می دهد. در دنیا اینحشره از روی 507 میزبان گیاهی که به 74 خانواده تعلق دارند گزارش گردیده است. بیشترین تعداد میزبانها به ترتیب در خانوادة Leguminoseae، Compositae، Malvaceae، Solanaceae، Euphorbiaceae قرار دارد. در بین گیاهان زراعی، پنبه، گوجه فرنگی، کنجد، کنف، آفتابگردان اهمیت بیشتری دارد.
زیست شناسی:
زمستان را به صورت مراحل مختلف رشدی از تخم، پوره تا حشره کامل می گذراند. طول دوران رشد بستگی به درجه حرارت محیط دارد. طول یک نسل در حدود 15 روز طول می کشد و ممکن است تا 15 نسل در سال داشته باشد. پوره ها و حشرات کامل این آفت قطعات دهانی خود را در بافتهای زیر برگ فرو برده و از شیره گیاهی تغذیه می کنند و بطور مستقیم و غیر مستقیم موجب زیان اقتصادی می گردند. خسارت مستقیم آنها از طریق تغذیه از شیره گیاهی و ضعف شدید بوته ها و همچنین آلوده کردن برگها و سایر اندامهای گیاهی با عسلک و رشد قارچ دوده و جلوگیری از عمل فتوسنتز می باشد و خسارت غیر مستقیم آن انتقال بیش از 19 بیماری ویروسی بر روی 50 گونه میزبان است که توسط حشره کامل صورت می گیرد.
کنترل:
1-دشمنان طبیعی
الف-زنبور پارازتیوئید:
(Hym.: Aphelinidae)
Eretmocerus mundus
Encarsia formusa
Encarsia lutea
ب: شکارچی ها:
Chrysopa Carnea (Neu.: Chrysopidae)
Clitostethus arcuatus (col.: Coccinellidae) **اختصاصاً روی مگس سفید
Coccinella septempunctata
Exochomus nigripennis
Hippodamia Variegata
2-از بین بردن بقایای مزارع پنبه و سوزانیدن آنها بلافاصله بعد از برداشت محصول.
3-دور کاشتن زراعت پنبه از جالیز یا آفتابگردان و رعایت فاصله کافی.
4-تبدیل روشهای کرتی به خطی.
5-کاشت واریته های مقاوم.
6-از بین بردن علفهای هرز.
7-در صورت امکان در اواخر فصل کاشت کود اوره به زمین ندهیم.
ج- کنترل شیمیایی:
1. پیریمیفوس متیل(اکتلیک) EC50% و1.5لیتر
2. آمیتراز(مایتاوک)EC20% و 3لیتر
3. پیری پروکسی فن(آدمیرال) EC10% و0.75لیتر
4. بوپروفزین(آپلاود)و 1.25 SC40% لیتر
-
کنه دو نقطه ای کنه تار عنکبوتی پنبه Two spotted mite
Tetranychus urticae
(Acari: Tetranychidae)
http://pnu-club.com/imported/mising.jpg
http://pnu-club.com/imported/2009/04/2871.jpg
http://pnu-club.com/imported/2009/04/2872.jpg
معرفی آفت
این کنه بسیار پلی فاژ بوده و بیش از 150 گونه گیاه مانند لوبیا، باقیا، شبدر، یونجه، پنبه، گیاهان زینتی، گیاهان خانوادة Cucurbitaceae، Cruciferae، Solanaceae و یره را مورد حمله قرار می دهد. این کنه با تنیدن تار سطح برگهای میزبان را همراه با قشری مانند گرد و خاک می پوشاند. مخصوصاً در کشت های زیر پلاستیک و گلخانه ای گیاهان جالیزی این تارها روی گیاهان، زیاد دیده می شود. علایم خسارت این کنه ممکن است به صورت لکه های خاکستری یا زرد، در متن سبز برگها مشاهده شود. گاهی برگها در اثر از دست دادن شیره گیاهی حول دمبرگ اصلی خمیده می شوند.
زیست شناسی:
این کنه زمستان را به صورت ماده بالغ بارور در زیر پوست درختان میوه، بوته ها و گاهی داخل خاک، زیر کاه و کلش و برگهای افتاده به حالت دیاپوز می گذارند. کنه های زمستانی قرمز آجری هستند. در اوایل بهار روی علفهای هرز تخمریزی می کنند. سپس گیاهان زراعی، زینتی و سبزی و جالیزی را مورد حمله قرار می دهند. هر کنه ماده 80-40 عدد تخم می گذارد. تخمها بسته به درجه حرارت پس از 15-12 روز تفریخ شده و پوره های کنه خارج می شوند و پس از سه نوبت پوست عوض کردن کامل می گردند. دورة زندگی یک نسل کامل کنه 22-15 روز طول می کشد و چندین نسل در سال دارد. سیکل زندگی آن مشابه سایر کنه های Tetranychidae می باشد.
کنترل:
1- رعایت اصول به زراعی و از بین بردن علفهای هرز.
2- پروپارژیت(اومایت) EC57% و1.5 لیتر درهکتار
3- تترادیفون(تدیون) EC 7.52% و4لیتر
4- آمیتراز(مایتاک) EC20% و3لیتر
5- فن پروپاترین EC10% و1لیتر
-
تریپس توتون Thrips tabaci
or: Thysanoptera
Sub or: Terebrantia
Family: Thripidae
http://pnu-club.com/imported/mising.jpghttp://pnu-club.com/imported/mising.jpg
معرفی آفت
گونه ای پلی فاژ بوده که به گیاهان مختلفی نظیر توتون، پنبه، لوبیا، چغندرقند، گوجه فرنگی، سیب زمینی، نخود و انواع کدوئیان خسارت می زند. این حشره در گیاه پنبه به جوانه ها، برگها و قوزه های نورس بوته حمله نموده و در اطراف رگبرگهای زیر برگ لکه های فرو رفته براقی ایجاد می کند که به تدریج به رنگ نقره ای در می آیند. در اثر حمله آفت رشد بوته کم شده و علاوه بر به تعویق افتادن برداشت مقدار محصول پنبه نیز تقلیل می یابد. راستة Thysanoptera به دو زیر راسته تقسیم می شود که خصوصیات هر دو زیر راسته و تفاوتهای مرفولوژیکی و بیولوژیکی آنها در بخش اول در تریپس گندم مفصلاً شرح داده شده است.
زیست شناسی:
زمستان را به صورت حشره کامل و پوره روی گیاهان و علفهای هرز و زیر کلوخه ها و شکافهای زمین بسر می برد. حشرات کامل ماده پس از خروج از اماکن زمستانه ابتدا 3-2 روز تغذیه و سپس تخمگذاری می کنند. حشرات ماده به صورت بکرزائی تولید مثل می کنند و تخمها را به صورت انفرادی در زیر اپیدرم برگ قرار می دهد. طول دوران یک نسل بین 26-16 روز متغیر است و تا 10 نسل ممکن است ایجاد کند.
کنترل:
1- از بین بردن علفهای هرز مزارع وضد عفونی بذور با سم گاچو.
2- سم متاسیستوکس در هنگام بروز مشکل می توان استفاده کرد.
-
سن سبز پنبه Nezara viridula
معرفی آفت
این سن به گل، جوانه ها، قوزه های پنبه و شاخه های جوان حمله می نماید و از شیره گیاهی می مکند. تخمهای پنبه نارس مانده و ممکن است وزن آنها تا 45 درصد کاهش یابد. الیاف پنبه نیز نارس مانده و دوام خود را از دست می دهد و نازک می ماند. الیاف پنبه در نقاطی که حشره نیش می زند تغییر رنگ می دهد و زرد قهوه ای می شود. زمستان را به صورت حشره کامل زیر بوته ها و کلوخه های خاک بسر می برد. دورة تکاملی آن حدود 56 روز است و ممکن است تا 4 نسل در سال داشته باشد.
-
سنک تخم پنبه Oxycarenus hyalipennis
(Hem: lygaeidae)
معرفی آفت
حشره کامل و لارو آفت از بذور رسیدة پنبه و سایر گیاهاان Malvaceae تغذیه نموده و به هیچ وجه صدمه ای به الیاف پنبه وارد نمی سازند. سنگ شیرة‌کوتیلدون بذر را مکیده و بذور صدمه دیده. قوة نامیة خود را از دست می دهند.
زیست شناسی:
زمستان را به صورت حشره کامل روی علفهای هرز خانوادة Malvaceae مانند ختمی می گذراند. در بهار شروع به فعالیت نموده و پس از اینکه بوته های پنبه رشد کردند به مزارع پنبه مهاجرت می نمایند. حشرات ماده پس از جفت گیری با نر، تخمهای خود را روی قوزه های باز شده روی الیاف پنبه قرار می دهند. تخمها در حرارت 35-30 درجه ظرف مدت 4 روز و حرارت 6/14 درجه سانتی گراد 43 روز بعد تفریخ می شند. دارای 5 سن پورگی، دورة‌پورگی در نسل تابستانه حدود سه هفته و در نسل پائیزة 6 هفته می باشد. این سنک 4-3 نسل در سال دارد.
کنترل:
1-قوزه ها و محصول پنبه هر چه زودتر برداشت و جمع آوری شود که حشره موفق به تخمریزی روی آنها نشود. مبارزه شیمیایی علیه سایر آفات در کنترل سنکها موثر است.
-
شته پنبه Aphis gossypi
(Hom: Aphididae)
معرفی آفت
شته پنبه پلی فاژ بوده و مانند دیگر شته ها با مکیدن شیره گیاهی باعث پیچیدن برگها و عدم رشد سر شاخه ها می گردند. به علاوه عسلک فراوان حاصله از آن روی گیاهان را پوشانده که قارچهای ساپروفیت روی آن رشد کرده و باعث فوماژین می شوند. ناقل حدود 70 نوع بیماریهای ویروسی در گیاهان می باشد که مهمترین آنها عبارتند از:
Bean Common mosaic-Bean yellow mosaic-Beet mosaic-Cucumber mosaic
برای این شته 70 گونه میزبان گزارش شده است. در ایران مرحوم افشار آن را جزء آفات پنبه، جالیز، سبزی ها و گیاهان صنعتی و علوفهی ای گزارش کرده و دواچی و تقی زاده آن را به عنوان آفات مرکبات و فرح بخش این آفت را روی گوجه فرنگی، خربزه، هندوانه، خیار و… گزارش کرده است.
زیست شناسی:
در مناطق گرمسیر سیکل زندگی آن Anholocyclic بوده و در مناطق سردسیر به صورت Holocyclic می باشد. در شرایط عادی طول عمر یک شته از بدو تولد تا مرگ، یک ماه طول می کشد. در مناطق گرمسیر تا 59 نسل آن شمارش شده است.
کنترل شیمیایی انواع شته های پنبه:
1- مونوکرتوفوس(نواکرون) SL40% یک لیتر 2-1 نوبت
2- ایمیداکلوپراید(کونفیدور) SC 35% و 250سی سی درهکتار
3- متاسیستوکس EC25% و 1لیتر
4- پی متروزین(چس) WP 25% و 1کیلوگرم در هکتار
