همکاری اردک ها در کاشت برنج
روش‌هاي طبيعي در برخورد با مشكلات كشاورزي همكاري‌اردك‌ها در كشت برنج
علف هاي هرز در طول فصل زراعي رقيب محصولات كشاورزيبويژه برنج هستند و كشاورزان براي كنترل آنها از سموم علفكش استفاده مي كنند. كشتتوام برنج با اردك، روش مناسبي براي كنترل علف هاي هرز در شاليزارهاست كه در قالبپروژه هاي مشاركتي با كشاورزان به كار گرفته مي شود.
براي اجراي كشت توام لازماست تا مزرعه به ارتفاع 60 سانتي متر توسط توري محصور شود. مي توان از تورهايماهيگيري غيرقابل استفاده براي اين شيوه استفاده كرد. آشيانه اي براي جوجه اردك هادر حاشيه مزرعه در نظر گرفته مي شود تا شب را در آنجا سپري كنند.
جوجه اردكهاي 2 تا 3 هفته اي را براي فعاليت مي توان خريداري يا توليد كرد. زمان رهاسازيجوجه اردك ها 2 تا 3 هفته پس از نشاء برنج در زمين اصلي است. تعداد جوجه اردك بستگيبه ميزان علف هاي هرز مزرعه دارند. بين 200 تا 400 قطعه جوجه اردك براي هر هكتار درنظر گرفته مي شود. جوجه اردك ها تقريبا از تمام گياهان موجود در مزرعه به استثنايشالي تغذيه مي كنند.
علاوه بر گياهان موجود در مزرعه، اردك ها از حشراتموجود در مزرعه نيز تغذيه مي كنند و در كاهش جمعيت آفاتي مانند كرم ساقه خوار و برگخوار برنج موثر هستند.
اردك ها همچنين با فرو كردن نوك خود در داخل گل و لايشاليزار موجب تهويه خاك مي شوند و گياه برنج براي بقاء ريشه خود را افزايش مي دهد. اين افزايش ريشه به جذب بهتر و بيشتر موادغذايي كمك مي كند كه نتيجه آن بهبود سلامتگياه و عملكرد بيشتر برنج خواهد بود. فضولات اردك در شاليزار به حاصلخيزي خاك كمكمي كند و نياز به كودهاي شيميايي كاهش مي يابد.
جوجه اردك ها از هفته دوم ياسوم پس از نشاء تا زمان خوشه دهي برنج در مزرعه فعاليت دارند و در زمان خوشه دهيبراي جلوگيري از تغذيه خوشه ها، خارج مي شوند. هر كشاورز با توجه به ويژگي هايمزرعه خود، طراحي كشت توام را مي تواند انجام دهد. كشاورزان يك منطقه مي توانندبراي اجراي كشت توام با يكديگر مشاركت كنند و به صورت يكجا انجام دهند تا در هزينهها صرفه جويي شود. در طول مدت فعاليت جوجه اردك ها در شاليزار حدود يك كيلو به وزنآنها اضافه مي شود كه با احتساب تعداد آنها در هر هكتار مي تواند براي كشاورز درآمدداشته باشد. اين شيوه بخصوص براي زمين هايي كه به طور طبيعي توسط ديوار منازل و يازمين هاي مجاور محصور شده اند، بسيار موثر و به طراحي كمك خواهد كرد.
درزمان خوشه دهي و اقدام براي خارج كردن اردك ها از مزرعه، بسته به تصميم كشاورز ميتواند آنها را بفروشد و يا پرورش آنها را ادامه دهد. در برخي موارد وجين دستي ميتواند مكمل خوبي براي كشت توام باشد.
سرخس آزولا يك گياه آبزي است كه در دهه 1360 از فيليپين و هند وارد كشور شده و در شاليزارهاي شمال كشور رها شد.
اينسرخس آزولا كه در زبان محلي به آن «اوتي تي» گفته مي شود در مراحل اوليه كشت برايكشاورزان مشكلاتي را به وجود مي آورد و از نظر محيط زيست به خفگي تالاب ها منجر شدهو مانع از رسيدن آفتاب و هوا به درون آب مي شود كه اثرات مخربي در زندگي آبزياندارد.
مهم ترين مشكل اين گياه آبزي در اين است كه دانش استفاده از آن هموارهبا آن وارد كشور نشد. فعاليت هاي انجام شده در پروژه ها، نشان داد كه اين گياه ميتواند منبع خوبي براي حاصلخيزي خاك شاليزارها باشد و جايگزين بخشي از كودهاي ازتهشود. بنابراين در برنامه هاي هفتگي كشاورزان راه هاي استفاده از سرخس مورد بررسيقرار گرفت و آزمايش هايي براي مديريت آن به كار گرفته شد.
در بررسي هايكشاورزان مشخص شد كه در كشت توام برنج با اردك، كه با هدف كنترل علف هاي هرز انجامشده است، هيچ گونه اثري از سرخس آزولا باقي نمانده است.
بنابراين موثرترينراه براي كنترل اين گياه كشت توام برنج با اردك است. علاوه بر آن زندگي اين گياه بهآب بستگي دارد و مي توان با مديريت آبياري براي مدتي كوتاه زمين را خشك كرد كه اينعمل به كنترل سرخس كمك خواهد كرد.
همچنين براساس مستندات پروژه بين الملليتوسعه مناطق تالابي، از سرخس آزولا همچنين مي توان براي ادامه پرورش اردك ها پس ازخوشه دهي محصول استفاده كرد. اين سرخس را مي توان همراه با سبوس برنج به عنوان غذاياردك مورد استفاده قرار داد. بنابراين جمع آوري سرخس به شيوه مكانيكي مي تواند راهحل ديگري براي كنترل اين گياه آبزي تلقي شود. ولي راه حل ديگري كه مي تواند علاوهبر حاصلخيزي خاك به ايجاد اشتغال و درآمد كشاورزان كمك كند، توليد كود كمپوست ازاين گياه است.
- تهيه كود از سرخس آزولا
از سرخس آزولا مي توان كود گياهيتوليد كرد. اين كود مي تواند جايگزين خوبي براي كودهاي شيميايي باشد و يا مي توانآن را به فروش رسانيد. براي تهيه كود كمپوست از سرخس آزولا، گودالي در حاشيه مزرعهبه ابعاد 3 متر طول، يك متر عرض و 5/1 متر ارتفاع حفر مي شود. بسته به وسعت مزرعه وميزان سرخس ممكن است ابعاد گودال متفاوت يا بيشتر از يك گودال حفر شود.سرخس آزولادر نهر هاي آب و هم در مزارع رشد مي كند و مي توان براي تهيه كمپوست از هر دو منبعاستفاده كرد. براي جمع آوري آزولا از نهرها بهتر است عرض نهر را در نزديكي گودالحفر شده با توري مناسب كه سرخس از آن خارج نشود، مسدود كرد. سپس سرخس را از قسمتهاي بالايي نهر به سمت توري هدايت و جمع آوري كرد. براي ريختن سرخس در گودال بهتراست به مدت 24 ساعت سرخس جمع آوري شده در حاشيه گودال، نگهداري تا رطوبت اضافي آنخارج شود.يك لايه به قطر 20 سانتي متر سرخس و يك لايه كلش در گودال ريخته و اين عملتا 20 سانتي متري از سطح زمين ادامه مي يابد تا گودال پر شود.
روي گودال رابا خاك پوشانيده و براي مدت 4 ماه به همين صورت نگهداري مي شود. كمپوست حاصل را ميتوان در قطعه اي از مزرعه به صورت آزمايشي به كار برد و سپس با شيٿه رايج كشاٿرز،از نظر شادابي ٿ عملكرد محصٿل مقايسه كرد.افزايش مواد آلي خاك از اين طريق موجب رشدموجودات ريزي مي شود كه غذاي بسياري از جانداران مفيد در آب و خاك است. اين شيوهحاصلخيزي خاك را براي توليد محصول بهتر فراهم مي كند.بررسي ها نشان مي دهد، برنامهريزي مناسب و مشاركت تمام ذي نفعان براي اجراي مديريت پايدار كشت بوم اهميت داردو مي تواند الگوهاي مناسبي براي خروج از مشكلات فعلي به همراه داشته باشد
