نمونه برنامه های vb6 -آموزش از روی مثال

خب، توی این تاپیک میخوایم به مرور زمان برنامه های نمونه خیلی ساده بسازیم، هدف کلی این تاپیک آشنایی و آموزش برنامه نویسی با Visual Basic 6 از روی ساخت نمونه برنامه هست.

برای اینکه تاپیک منحرف نشه و دوستان مباحث رو به راحتی دنبال کنن. من برای هر مبحث از یک عنوان شبیه "ادامه مطلب" و یا "قسمت بعدی" استفاده می کنم.

هدفهای کلی:
- آشنایی با محیط وی بی 6
- آشنایی با کنترل های استاندارد وی بی 6
- آشنایی با کامپوننت Microsoft Common Dialog
- آشنایی با مفاهیم فایل و کار با آن
- طراحی یک اینترفیس کاربر پسند (user-friendly)

ا میخوایم یک دفترچه یادداشت کاملا ساده شبیه به NotePad ویندوز بسازیم. خب شروع میکنیم:


- یک فولدر در یک جایی از هارد به اسم MyNotes0.1 می سازیم.
- وی بی 6 رو باز می کنیم، از صفحه New Project که ظاهر میشه - قابل دسترسی از منوی File
Standard EXE رو انتخاب میکنیم و بعد Open!
- Project1 رو به mynotes تغییر نام میدیم. فرم پیش فرض رو هم از Form1 به frmNotes تغییر نام میدیم.
- Caption فرم رو به MyNotes تغییر نام میدیم.
- دکمه Save رو میزنیم و همه فایلهای برنامه رو توی فولدر MyNotes0.1 ذخیره میکنیم.

خب! ما الان یک فرم خالی داریم که میخوایم یک چیزی شبیه به NotePad بشه!
یه TextBox به فرم اضافه میکنیم با این خصوصیات:

کد HTML:

Name: txtNotes
Left: 0
Top: 0
Multiline: True
ScrollBars: 3-Both
Font: Tahoma , size: 12 , Bold
خصوصیت Text رو هم که الان برابر Text1 هست، پاک میکنیم. بر روی فرم رفته و دابل کلیک میکنیم تا کد ادیتور ظاهر بشه ویا F7 رو میزنیم.

ابتدا به قسمت General Declarations با تنظیم دو منوی داخل ادیتور، میریم و کلمه کلیدی و مهم Option Explicit رو تایپ می کنیم.

این دستور باعث میشه که ما بعدا در هنگام اجرا خیالمون از بابت تعریف شده بودن متغییر ها راحت باشه چون در غیر این صورت خطای زمان اجرا میگیریم و یا با مقادیر اشتباهی دست و پنجه نرم می کنیم.

بسیاری از باگهای یک برنامه وی بی، بخاطر تناقض و یا نبودن متغییرهای صحیح هست. همونطور که میدونیم اگر متغییری در وی بی 6 تعریف نشه، از نوع Variant در نظر گرفته میشه که این ممکن هست ایجاد مشکل کنه و اگر هم مشکلی بوجود نیاد حداقل حافظه بیشتری مصرف شده. وارد جزئیات ماجرا نمیشیم، اینکه حالا بماند!....

خب، کجا بودیم؟
Option Explicit رو تایپ میکنیم. حالا Form رو از منوی Object (اولی از چپ) در ادیتور کد انتخاب میکنیم و سپس Resize رو از منوی Procedure انتخاب میکنیم.

حالا ساب (پروسیجر) Form_Resize ساخته شد. کد زیر رو داخلش تایپ می کنیم:

کد HTML:

Private Sub Form_Resize()
txtNotes.Width = frmNotes.ScaleWidth
txtNotes.Height = frmNotes.ScaleHeight
End Sub
چه کار کردیم؟ این ساب که در واقع یک event (رخداد) از خوده فرم (frmNotes) هست با کوچکترین تغییر اندازه فرم صدا زده میشه. ما میخوایم که txtNotes با تغییر اندازه فرم تغییر کنه و خودش رو کیپ به کیپ اندازه فرم نگه داره. پس اونرو به همون اندازه فرم در میارم. اگر هم قبلا توجه کرده باشید Left و Top کنترل تکست باکس مون صفر هست، پس اگر پهنا و درازای اون رو مساوی با پهنا و درازای فرم قرار بدیم، کافیه.
البته "frmNotes." ها در این کد اضافی هستند. چون در خود فرم کد رو مینویسیم لازم نیست برای صدا زدن خصوصیاتش از "frmNotes." استفاده کنیم.

چرا از ScaleWidth, ScaleHeight بجای Width, Height استفاده کردیم؟
خب، Width و Height اندازه فرم + عنوان و گوشه های فرم رو برمیگردونه. یعنی همه جای پنجره یک فرم، ولی ScaleWidth و ScaleHeight فقط اندازه قسمت داخلی فرم (خاکستری) برمی گردونه. تکست باکس ما فقط در همون محیط میتونه باشه، پس ما هم از همون مقادیر استفاده کردیم.

در قسمت بعدی منو و امکانات دیگر رو بهش اضافه می کنیم.
حالا تا اون موقع ابتدا سورس رو مرور می کنیم:

کد HTML:

Option Explicit

Private Sub Form_Resize()
txtNotes.Width = ScaleWidth
txtNotes.Height = ScaleHeight
End Sub
از منوی File گزینه Make mynotes.exe رو انتخاب می کنیم. بعد از ساخت exe برنامه رو ذخیره میکنیم.
همونطور که گفتم در مباحث بعدی این برنامه رو بهینه می کنیم و امکان ذخیره و بازیابی از فایلها رو هم به برنامه اضافه می کنیم.

حالا میخوایم برنامه MyNotes رو گسترش بدیم.

ابتدا از فولدر قبلی یک کپی بگیرید و اسمش رو به MyNotes0.2 تغییر بدید. خب پروژه رو در وی بی 6 باز کنید.

ما میخوایم menu به برنامه اضافه کنیم. سه تا منو اضافه می کنیم؛ از منوهای استانداری که در اکثر برنامه های ویندوز دیده میشه. File, Edit و Help

فرم رو در وی بی باز می کنیم و از تولبار آیکونه Menu Editor رو انتخاب می کنیم و یا Ctrl+E
همونطور که می دونیم برای هر آیتمی در یک منو یک Caption و یک Name لازم هست. من ساختار منو رو در زیر میگذارم.
شما موقع ساختن منو کلمه ای رو که داخل [] گذاشتم برای Caption و دیگری رو برای Name استفاده بکنید.
... در این ساختار به معنی زیرشاخه بودن آیتم هست که در ادیتور توسط دکمه های جهت نما بوجود میان؛ و البته برای اضافه کردن آیتم جدید از دکمه Next و Insert استفاده میکنیم.

کد HTML:

mnuFile [&File]
… mnuNew [&New]
… mnuSep1 [-]
… mnuOpen [&Open…]
… mnuSave [&Save…]
… mnuSep2 [-]
mnuExit [E&xit]

mnuEdit [&Edit]
… mnuCut [Cu&t]
… mnuCopy [&Copy]
… mnuPaste [&Paste]
… mnuSep3 [-]
… mnuSelAll [Select &All]

mnuHelp [&Help]
… mnuAbout [&About…]
خب این از منو اگر اشتباهی نکرده باشیم در صورت زدن OK منوی برنامه ساخته خواهد شد.
حالا موقع کد نویسی برای هر آیتم هست...

روی منو رفته و New رو انتخاب کنید تا رخداد مربوطه ایجاد بشه. حالا کد زیر رو توش می نویسیم:

کد HTML:

Private Sub mnuNew_Click()
txtNotes.Text = ""
End Sub
فکر کنم به حد کافی ساده باشه. فعلا به Open و Save کاری نداریم. برای Exit هم همین کار رو می کنیم:

کد HTML:

Private Sub mnuExit_Click()
Unload Me
End Sub

حالا میرسیم به Cut و Copy و Paste و Select All:

کد HTML:

Private Sub mnuCut_Click()
If txtNotes.SelText <> "" Then
Clipboard.Clear
Clipboard.SetText txtNotes.SelText
txtNotes.SelText = ""
End If
End Sub

Private Sub mnuCopy_Click()
If txtNotes.SelText <> "" Then
Clipboard.Clear
Clipboard.SetText txtNotes.SelText
End If
End Sub

Private Sub mnuPaste_Click()
If Clipboard.GetFormat(vbCFText) = True Then
txtNotes.SelText = Clipboard.GetText(vbCFText)
End If
End Sub

Private Sub mnuSelAll_Click()
If Len(txtNotes.Text) > 0 Then
txtNotes.SelStart = 0
txtNotes.SelLength = Len(txtNotes.Text)
End If
End Sub

چه کار کردیم؟
برای Cut ما ابتدا چک کردیم که در تکست باکس چیزی انتخاب شده یا نه؟ بعد کلیپ برد رو پاک کردیم و مقدارش رو برابر متن انتخاب شده قرار دادیم. و در انتها متن انتخاب شده رو پاک کردیم.

برای Copy از روش مشابهی رو استفاده کردیم بجز اینکه دیگه متن رو پاک نمی کنیم.

برای Paste ابتدا چک می کنیم که آیا متنی از نوع تکست خام vbCFText در کلیپ برد ویندوز وجود داره یا نه؟ اگر بود پس ما می تونیم ازش استفاده کنیم و بجای متن انتخاب شده قرار میدیم.

برای Select All ابتدا برای اینکه خطایی در زمان اجرا نبینیم از وجود داشتن متن در تکست باکس مطمئن میشیم و بعد کل متن رو انتخاب می کنیم.

حالا آیتم About رو از منوی Help انتخاب می کنیم:

کد HTML:

Private Sub mnuAbout_Click()
MsgBox "Learning VB6 - MyNotes" & vbNewLine & "PersianTools Forum Topic: http://forum.persiantools.com/showthread.php?t=31711", vbInformation
End Sub

حالا فقط دو آیتم باز کردن و ذخیره کردن متن باقی موند. برای این کار به کد نویسی بیشتری احتیاج هست. ما باید فایلها رو باز و بسته کنیم...

برای استفاده از هر فایلی چه برای خواندن یا نوشتن در وی بی 6، باید ابتدا فایل رو باز بکنیم. برای این کار دستور Open وجود داره. نوع های مختلفی برای باز کردن یک فایل وجود داره: Binary, Random, Input, Output, Append

برای باز کردن فایلهای ASCII خام همانند متونی که ما داریم که یکی از متداول ترین پسوندهاش txt میباشد، از دستورهای Random, Input و Append استفاده می کنیم. برای باز کردن کلیه فایلها شامل کداسکی خام یا هر نوع دیگه به هر دلیلی بطور مثال exe ها، میشه از Binary استفاده کرد.

ما متن اسکی خام داریم، پس از سه نوع اول استفاده میکنیم. برای اینکه یک فایل رو برای خواندن و نوشتن باز کنیم می تونیم از Random استفاده کنیم. در این صورت میتونیم رکورد هم تعریف کنیم. منتها ما در یک زمان واحد فقط یا میخوایم بخونیم یا بنویسیم پس:
برای باز کردن فایل و خوندن محتویاتش در برنامه، از مد Input استفاده می کنیم. برای نوشتن داخل یک فایل از Output استفاده می کنیم.

بعد از انجام کار با فایل، فایل رو با دستور Close میبندیم.

برگردیم به برنامه
ما یک ساب پروسیجر جدید خودمون میسازیم که اسم یک فایل رو بگیره ، محتویاتش رو بخونه و داخل تکست باکس بریزه:

کد HTML:

Sub open_file(strFilename As String)

On Error GoTo errs1
Dim f As Integer
Dim tmp As String

f = FreeFile
Open strFilename For Input As #f
tmp = Input(LOF(f), #f)
Close #f

txtNotes.Text = tmp
Exit Sub
errs1:
MsgBox "Error: Can not open file '" & strFilename & "'.", vbExclamation
Close #f
End Sub

چه کار کردیم؟

ابتدا برای گرفتن خطاهای احتمالی از قبیل در دسترس نبودن فایل، از On Error GoTo استفاده کردیم. یک متغییر به نام f برای نگهداری شماره فایلی که باز میکنیم گذاشتیم. با دستور FreeFile یک شماره فایل براش اختصاص دادیم. فایل رو برای خواندن باز کردیم. کلیه محتویات فایل رو در یک متغییر ریختیم. فایل رو بستیم و تکست باکس رو با متن داخل فایل پر کردیم.

دستور LOF به معنی: Length of File اندازه فایل به بایت رو برمیگردونه. دستور Input – منظور تابع هست نه نوع فایل، دو ورودی داره، تعداد بایتی که باید خونده بشه و شماره فایلی که باید ازش بخونیم. ما این دو رو بهش دادیم و در برگشت کل متن داخل فایل رو در یک متغییر ریختیم.

حالا میریم برای ذخیره کردن هم یک ساب بسازیم:

کد HTML:

Sub save_file(strFilename As String)
On Error GoTo errs1
Dim f As Integer
Dim tmp As String

f = FreeFile
Open strFilename For Output As #f
Print #f, txtNotes.Text
Close #f

MsgBox "File saved successful.", vbInformation
Exit Sub
errs1:
MsgBox "Error: Can not save file '" & strFilename & "'.", vbExclamation
Close #f
End Sub

چه کار کردیم؟


فایل رو از نوع Output برای نوشتن باز میکنیم. در لحظه باز کردن با این نوع، در صورت وجود داشتن فایل کلیه محتوای اون پاک میشه و اندازش صفر بایت خواهد شد. در صورت وجود نداشتن، یک فایل صفر بایتی ساخته خواهد شد.
سپس توسط دستور # Print که دستوری مخصوص فایلها هست؛ محتوای کل تکست باکس رو داخل فایل ریختیم و در انتها؛ فایل رو بستیم.

خب، حالا تقریبا همه چیز برای استفاده آمادست. ما برای انتخاب یک نام برای فایلها در برنامه به روندی احتیاج داریم. بهترین کار استفاده از Common Dialog در وی بی 6 هست که به ما (پاتوق یو)این قابلیت رو میده که بتونیم یک نام برای فایلها همانند روشی که در کلیه برنامه های ویندوز دیده میشه ، انتخاب کنیم، یعنی نمایش یک دیالوگ Open یا Save و انتخاب یک فایل.

برای استفاده از کامپوننت کامان دیالوگ در برنامه، به منوی Project در ویبی رفته و Components رو کلیک می کنیم از لیست Microsoft Common Dialog 6.0 رو انتخاب و تیک میزنیم و بعد OK . از روی تولبار ویبی یک کنترل CommonDialog روی فرم میگذاریم با این مشخصات:

کد HTML:

Name: cdlgDialog
Filter: *.txt|*.txt
Flags: 6
حالا از منوی File آیتم Open رو انتخاب میکنیم:

کد HTML:

Private Sub mnuOpen_Click()
On Error GoTo errs1
cdlgDialog.CancelError = True
cdlgDialog.ShowOpen

If cdlgDialog.FileName <> "" Then
open_file cdlgDialog.FileName
End If
errs1:
End Sub
ابتدا CancelError رو برابر True قرار میدیم. این کار باعث میشه که در صورتی که کاربر بر روی Cancel کلیک بکنه یک خطا رخ بده. ما این خطا رو میگیریم و می فهمیم که کاربر منصرف شده و فایلی رو انتخاب نکرده پس از ساب میریم بیرون. در صورتی که فایلی رو انتخاب کرده باشه اون فایل رو توسط ساب open_file که ساختیم باز میکنیم.




برای Save از منوی File هم:

کد HTML:

Private Sub mnuSave_Click()
On Error GoTo errs1
cdlgDialog.CancelError = True
cdlgDialog.ShowSave

If cdlgDialog.FileName <> "" Then
save_file cdlgDialog.FileName
End If
errs1:
End Sub
همون کار رو کردیم منتها برای نمایش دایالوگ Save از ShowSave استفاده و برای ذخیره به اسم فایلی که انتخاب میشه از save_file استفاده کردیم.

خب اینم از این ورژن از برنامه.

سورس ورژن جدید:

کد HTML:

Option Explicit

Private Sub Form_Resize()
txtNotes.Width = ScaleWidth
txtNotes.Height = ScaleHeight
End Sub

Private Sub mnuAbout_Click()
MsgBox "Learning VB6 - MyNotes" & vbNewLine & "PersianTools Forum Topic: http://forum.persiantools.com/showthread.php?t=31711", vbInformation
End Sub

Private Sub mnuCut_Click()
If txtNotes.SelText <> "" Then
Clipboard.Clear
Clipboard.SetText txtNotes.SelText
txtNotes.SelText = ""
End If
End Sub

Private Sub mnuCopy_Click()
If txtNotes.SelText <> "" Then
Clipboard.Clear
Clipboard.SetText txtNotes.SelText
End If
End Sub

Private Sub mnuOpen_Click()
On Error GoTo errs1
cdlgDialog.CancelError = True
cdlgDialog.ShowOpen