عنصر خیال در شعر فارسی

به نام خالق زیبا پسند

عنصر خیال در شعر فارسی



شعر یک هنر است که بدون خیال و تصاویر شاعرانه فاقد ارزش هنر یست خیال عنصر اصلی شعر در همه تعریف های قدیم و جدید از شعر است پس در می یابیم که شعر چه دردوران گذشته وچه در حال دارای خیال و تصویر شاعرانه است
اما با تحقیقاتی که بنده حقیر انجام دادم به این نتیجه رسیدم که شعر به دو دسته تقسیم می شوددسته اول اشعار عرفانی وعاشقانه ودسته دوم اشعار مدح گونه وتوصیفی
اشعار دسته اول یعنی اشعار عرفانی وعاشقانه چون اکثرا سوز دل های
عاشق در فراق معشوق است شاعر در سرودن این گونه اشعار کمتر به تصویر سازی می پردازد وبیشتردر حال ستایش معشوق است این اشعار محتوایی بسیار قوی دارد که برای مخاطب عام قابل فهم نیست مخاطبین این آثاروجه مشترکی با شاعردارند و آنها هم به دنبال آن عشق جاوید می گردندالبته در این آثار هم تصاویر زیبا کم نیست که چند بیتی را در ادامه می خوانید...

از همای شیرازی

سر مویی نظرم کن که چو مو گشت تنم
باورت نیست اگر، این تن واین پیرهنم

از سعدی

نه آنچنان به تو مشغولم ای بهشتی روی
که یاد خویشتنم در ضمیر آید

از مولانا

آب حیات عشق را در رگ ما روانه کن
آینه صبوح را ترجمه شبانه کن

از حافظ

هوا خواه توام جانا ومی دانم که می دانی
که هم نادیده می بینی وهم ننوشته می خوانی


اما اشعار دسته دوم اشعار این دسته سرشار از تصویر شاعرانه است که مخاطب را بعد ازخواندن چندین باره شعر باز به وجد می آوردمانند اشعار شاهنامه فرودسی که چند بیت را در ادامه می خوانیدفردوسی ده ها بیت در توصیف شب دارد که هرکدام از نظر تصویر سازی یکی از یکی تازه تر است
مثال...

زمین زیر آن چادر نیلگون
تو گفتی شدستی به خواب اندرون

یا ...

بدانگه که آرام گیرد جهان
شود آشکارای گیتی نهان

یا ...

بترسم که چون روز نخ بر کشد
چو ایشان مرا سوی دوزخ کشد

یا در اشعار منوچهری که فقط بایدخواندودر برابر این همه مهارت وهنر شاعر در تصویر سازی سکوت کرد ولذت برد مثال در توصیف باران ...

ابر بهاری ز دور اسب بر انگیخته
وز سم اسب سیاه لولو تر ریخته

وان قطره باران که بر افتد به گل سرخ
چون اشک عروسی است برافتاده به رخسار

تصویری ازاشعار خیام

هر گه که بنفشه جامه د ررنگ زند
در دامن گل باد صبا چنگ زند



مهر ماه1387
ک.بهرامی