جنگ ترياك انگلستان و چين و نگاهي كوتاه به تاريخچه ترياك
29 اوت سال 1842 جنگ اول ترياك ميان چين و انگلستان با امضاي قرارداد نابرابر نانژينگ پايان يافت. اين جنگ به پيروزي انگلستان و از دست رفتن هنگ كنگ چين و باز شدن درهاي چين به روي بازرگانان انگليسي انجاميد. طبق اين قرارداد، دولت چين پذيرفت كه بنادر چين از كانتون تا شانگهاي به روي كشتي هاي قدرت هاي بزرگ باز باشد و تعرفه هاي گمركي تجار انگليسي ثابت بماند، انگليسي ها از حق محاكمه كنسولي برخوردار باشند و دولت چين بابت غرامت جنگ 21 ميليون اونس نقره به دولت انگلستان بدهد. اين قرار داد در عرشه ناو انگليسي كورن واليس در آبهاي نانژينگ امضا شد. انگلستان سالها بود كه ترياك محصول هند را به چين صادر مي كرد و چينيان با مصرف اين ترياك ارزان معتاد شده بودند. سالها بعد، دسته اي از چينيان ميهندوست با تشويق دولت چين به كشتي هاي باري انگلستان حمله بردند و صندوقهاي ترياك را به دريا ريختند كه اين امر بهانه جنگي شد كه مورخان بر آن نام جنگ اول ترياك نهاده اند. به اين مناسبت نگاه كوتاهي به تاريخچه ترياك بيافكنيم:
بوته ترياك به دليل سازش با هر آب و زميني از قديم الايام در اطراف درياي مديترانه به صورت خود رو به دست مي آمد و به علت داشتن گلهاي زيبا، به تدريج به دست انسان كشت شد. نخست مصريان قديم، سپس ساكنان آسياي صغير (تركيه) و آنگاه يونانيان و بعد از آنها روميان با اين ماده (بوته ترياك و شيره آن) آشنا شدند. بقراط كه آن را Opium مي ناميد براي درمان بيماريها آن را تجويز مي كرد. در كتابخانه ي "آجر نبشته" آشور بانيپال (2700 سال پيش) از آن به عنوان داروي مسكن نام برده شده است. اسكندر مقدوني آن را با خود از يونان به ايران آورد تا در صورت بيمار شدن سربازانش به آنها بخوراند و سپس آن را در شرق افغانستان (آن زمان آريانا يعني سرزمين آرين ها خوانده مي شد) كشت كرد. عربها كه در گسترش آن در آسياي جنوبي سهيم هستند، آن را داروي رفع سردرد مي پنداشتند. رازي نخستين شيميداني بود كه هزار سال پيش خواص شيميائي ترياك را شناخت و آن را افيون Afiyun (واژه شكسته شده Opium) خواند. سپس ابن سينا در آزمايشگاه خود در اصفهان روي اين ماده تجربه فراوان كرد و به اعتياد آور بودن آن پي برد و توصيه كرد كه فقط براي رفع تسكين درد، درمان اسهال و اسهال خوني و چشم درد به طور موقت و مقطوع از آن استفاده شود. احتمالا از همين زمان اين ماده ترياك Teriac (داروي مسكن) خوانده شده است. در آن زمان براي رفع تسكين درد شيره آن را به مقدار كم با عسل مي خوردند. مصرف ترياك به ميزان محدود بود زيرا خوردن زياد آن باعث مرگ مي شد. مغولها و تيموريان (تاتارها) اولين قومي بودند كه از ترياك به عنوان ماده مخدر استفاده كردند. آنها اين ماده را به سربازان خود مي خوراندند تا در ميدان جنگ از كشتن و كشته شدن نهراسند و فرار نكنند. استفاده از ترياك به عنوان ماده مخدر از قرن شانزدهم به تدريج معمول شد. انگليسي ها پس از تصرف هند و دست يافتن به مزارع خشخاش اين كشور به تجارت ترياك به كشورهاي ديگر مخصوصا چين دست زدند كه به دو جنگ معروف به ترياك در قرن 19 انجاميد. احتمالا تشويق ايرانيان به كشيدن ترياك مربوط به همين دوره است. در قرن 20، علي رغم ممنوعيت اين ماده از سوي جامعه ملل (سابق) و سازمان ملل كشت ترياك در چند نقطه از جمله افغانستان و مثلث طلايي، و مصرف آن و مشتقاتش از جمله هروئين ادامه دارد.
