هندوستان
نگاهي کوتاه به کشور پهناورهند
چشم انداز علمي
طي نيم قرن اخير كشور هند، به پيشرفت هاي چشمگيري در زمينه هاي مختلف علمي و فني نايل آمده است. اين كشور در حال حاضر با برخورداري بيش از 273 دانشگاه معتبر، 11831 كالج و مركز آموزش عالي و 700 مركز تحقيقات علمي از مقام نخست در ميان كشورهاي در حال توسعه و مقام پنجم در سطح جهان برخوردار مي باشد. به رغم اختلاف فاحش ميان توان اقتصادي آمريكا و هند، اين كشور طي 50 سال اخير از لحاظ توسعه مراكز آموزش عالي و حجم تحقيقات علمي، رشدي معادل ايالات متحده آمريكا داشته است به گونه اي كه در حال حاضر سومين قدرت تحقيقاتي جهان به شمار مي آيد .
نظام آموزش عالي كشور از ارزش و اعتبار بين المللي برخوردار مي باشد. مدارك دانشگاه هاي معتبر هند مورد قبول دانشگاه ها و مراكز معتبر علمي جهان است. در حال حاضر، جمع كثيري از دانش آموختگان دانشگاه هاي هند در سرتاسر جهان در مؤسسات معتبر علمي و تحقيقاتي مشغول به فعاليت مي باشند. همه ساله نيز تعداد زيادي از اساتيد دانشگاه هاي هند به عنوان استاد مهمان جهت تدريس به دانشگا ه هاي كشورهاي مختلف جهان اعزام مي گردند. در حال حاضر اينكشور از جمله مهم ترين توليدكنندگان نرم افزارهاي كامپيوتري در جهان به شمار مي رود. كشور هند، مجهز به سيستم هاي ماهواره اي در زمينه تحقيقات كشاورزي، هواشناسي، مخابراتي و نظامي مي باشد. همچنين در استفاده از شبكه اطلاع رساني بين المللي (Inernet) موفقيت چشمگيري داشته و در حال حاضر كليه مراكز آموزش عالي اين كشور مجهز به سيستم كامپيوتري مي باشند.
طي سال 1985 ميلادي، به منظور متمركز نمودن فعاليت هاي آموزشي، پرورشي و فرهنگي كشور، وزارتخانه ها، سازمان ها و مؤسسات موازي كه به امر آموزش و فرهنگ اشتغال داشتند در يكديگر ادغام شده و وزارتي تحت عنوان «وزارت توسعه منابع انساني» با نام اختصاري ”MHRD” تأسيس گرديد. هدف غايي اين وزارتخانه، توسعه استعدادهاي انساني در كليه سطوح علمي، آموزشي و فرهنگي در چهارچوب برنامه هاي پنج ساله توسعه كشور مي باشد. لازم به ذكر است كه در حال حاضر بالاترين مرجع اداري نظام آموزشي كشور «وزارت توسعه منابع انساني» مي باشد.
ملاحظات تاريخي نظام آموزشي
از ديرباز كشور هندوستان مركزي براي آموزش بوده است. از سالها پيش، دانشوران متعددي به تدريس موضوعات مختلفي نظير مذهب، داروشناسي، ادبيات، تئاتر، هنر، نجوم، رياضيات و جامعه شناسي از كتاب مقدس بوده اند.
در طول قرن يازده، مسلمانان چندين مدرسه ابتدايي و متوسطه، دانشكده و حتي چندين دانشگاه در شهرهاي مختلفي همانند دهلي، لاكنو و الله آباد تأسيس نمودند. در اين مدارس زبان عربي به عنوان زبان تعليمي به كارگرفته مي شد. در طول قرون وسطي در زمينه هايي چون علم اخلاق، مذهب، فلسفه، زيباشناسي، معماري، رياضيات، نقاشي، پزشكي و نجوم روابط صميمانه اي ميان سنت هاي هندو اسلامي برقرارگرديده بود.اين در حالي است كه با پا به عرصه گذاردن انگلستان در كشور و حمايت مأمورين اروپايي، آموزش رسمي به عرصه ظهور درآمد. طي سال 1817 دانشكده هندو در كلكته و نهاد Elphinstone در بمبئي تأسيس گرديد. طي سال 1857 نيز سه دانشگاه در كلكته، مدرس و بمبئي احداث گرديد. از آن زمان به بعد، آموزش غربي از پيشرفت چشمگيري در هندوستان برخوردار بوده است. كشور هندوستان با برخورداري از 226 دانشگاه، 428 دانشكده مهندسي و تكنولوژيكي و بيش از 100 دانشكده پزشكي، كشاورزي و تعداد زيادي از مراكز آموزشي، مدعي است كه كشورش در موقعيتي قرار گرفته كه همانند معدود كشورهاي جهان رهبري آموزش عالي دانش آموزان و دانشجويان كشورهاي مختلف را بر عهده دارد. در حال حاضر دانشگاه هاي هند و نهادهاي عالي آموزشي و تحقيقاتي كشور، در انتقال علم به مرزهاي تكنولوژيكي و علوم كمك زيادي نموده است.
از سوي ديگر دانشگاه ها و ساير نهادهاي آموزش عالي در محدوده موضوعات نظير انسان شناسي و فيزيك و کيميا كاربردي، نقش برجسته و مهمي در رهبري جامعه به سوي كشوري صنعتي و پيشرفته ايفا نموده اند. توسعه اين كشور در زمينه تكنولوژي فضايي، توليد و به راه اندازي ماهواره ها و توسعه انرژي هسته اي، نيز اين كشور را در زمره ملت هاي توسعه يافته تكنولوژيكي جهان قرارداده است. كشوري كه اغلب ملت هاي روبه توسعه جهان به اميد اقتباس راهنمايي و ممارست به آنجا چشم دوخته اند. طبق قراين بدست آمده مي توان گفت كه دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالي هندوستان به ايفاي نقش خود در جهت برطرف نمودن نيازهاي دانشجويان و دانشوران آموزش عالي و تحقيقات به نحو احسن مبادرت نموده اند. به عبارت ديگر مراكز آموزشي مذكور به حمايت از دانشجويان ساير كشورهاي در حال توسعه كه از امكان بهر ه مندي از برنامه هاي آموزش عالي برخوردار نبوده اند مبادرت نموده است.
طي سال هاي اخير جهت دستيابي به توسعة ملي با گذشت زمان، اصلاحاتي در سياست آموزشي كشور صورت گرفته است. در سياست ملّي مصوب سال 1968، تأكيد عمده اي بر ارتقاء كيفيت آموزشي و معطوف نمودن توجه بيشتر بر همگاني نمودن تسهيلات آموزشي و آموزش دختران صورت گرفته است. نهايتا طي سال 1985، سياست ملي آموزش (NPE)پايه ريزي شد. لازم به ذكر است كه بعدها طي سال 1992 اصلاحاتي در مفاد سياست مذكور صورت گرفت.
ازجمله مهمترين سياستهاي آتي حوزه آموزش كشور هند مي توان به موارد ذيل اشاره نمود:
- تحول كامل برنامه هاي درسي و گنجاندن گرايشات و فن آوري هاي جديد در اين برنامه ها
- تقويت كادر آموزشي و ايجاد پست هاي تخصصي
- تجهيزگروههاي مختلف آموزشي با ابزار كمك آموزشي و آموزش استفاده از اين ابزار
- تشويق و ترغيب دانشگاهيان به انجام طرح هاي پژوهشي باحمايت صندوق هاي مالي
- كاهش نرخ ثبت نام هاي جديد و گزينش داوطلبين با استعداد
- فراهم سازي امكانات آموزش مستمر و كسب تجارب آموزشي از طريق اجراي برنامه هاي آموزش از راه دور .
- تشكيل نهاد مركزي تائيد و اعتباربخشي دوره هاي آموزشي
- تشكيل موسسه ملي آموزش و تحقيقات
چارچوب قانوني سياست ملّي
طرح عملي گسترش علم و دانش و آزادي انديشه در ميان شهروندان هندي، در قانون اساسي اين كشور لحاظ گرديده است. مطابق تبصره بند 45 قانون اساسي دولت مؤظف است از زمان صدور اين قانون (ياحكم)؛ كودكان رده هاي سني 5 تا 14 سال را تحت پوشش آموزش رايگان و اجباري قراردهد. بند 29 قانون مذكور نيز اينگونه بيان مي دارد كه شهرونداني كه از زبان و نوشتار مجزا برخوردار بوده و همچنين ديگر بخش هايي كه از خدمات آموزشي و اقتصادي بهره مي جويند، بويژه قبايل كيت و ترايب، همگي بايد مطابق بند 45 قانون فوق تحت پوشش آموزش اجباري قرار گيرند.
سياست هاي آ موزشي
پس از انقلاب صنعتي آموزش و پرورش از اهميت بيشتري برخوردار گرديده و به دلايل ذيل توسعه و گسترش كمي مدارس به سبك جديد مورد توجه قرار گرفت:
1- رشد روز افزون موسسات و سازمانهاي توليدي نياز به نيروي انساني ماهر جهت تامين ظرفيتهاي توليدي را بيش از پيش بارزتر مي ساخت و اين مساله رشد چشمگير مدارس و موسسات آموزشي در كشورهاي اروپايي را ضروري تر مي نمود
2- با توجه به اينكه آموزش و پرورش از جمله عوامل اساسي ايجاد كننده و ترويج و القاي بينش سياسي هيات حاكمه اغلب كشورهاي جهان بويژه كشورهايي كه تازه انقلاب نموده و يا استقلال به دست آورده بودند محسوب مي گرديد نهاد مذكور مورد توجه دو چندان قرار گرفته و اين امر به رشد و گسترش هر چه بيشتر مدارس به سبك جديد منجر گرديد
3- با رشد آگاهي خانواده ها و مردم از كاركرد هاي پنهان و پيداي آموزش و پرورش و تاثير آن در ارتقاي مادي و معنوي آنها نرخ تقاضاي ورود به مدارس افزايش يافته وبه امر احداث مدارس نيز خود مهاتما گاندي رهبر فقيد استقلال هند معتقد بود كه آموزش و پرورش از جمله ابزارهاي اساسي توسعه و گسترش آگاهي ها و يكپارچگي و تجديد بناي جامعه به شمار مي رود. با توسعه كمي مدارس جهت نيل به اهداف مذكور و رشد روز افزون تعداد دانش آموزان و معلمان مديران و كاركنان اداري و لزوم تامين تجهيزات مدارس تهيه كتب و مواد آموزشي و توجه به روشها و فنون تدريس و يادگيري خود به تشكيل ساز مان آموزش و پرورش به منظور هدايت و هماهنگي فعاليتهاي آموزشي و پرورشي و در نتيجه طراحي نظام آموزش و پرورش جهت استفاده بهينه از منابع مالي مادي و انساني در جهت تحقق اهداف گوناگون اقتصادي ,اجتماعي ,سياسي,علمي و فرهنگي منجر گرديد. در حال حاضر آموزش و پرورش علاوه بر تاثيرات شگرف فرهنگي واجتماعي به عنوان عامل اصلي رشد و توسعه تكنولوژيكي كشورها به شمار مي رود.
كشور هند در ميان كشورهاي در حال توسعه از جمله كشور هايي است كه توانسته است گامهاي موثري درنيل به پيشرفت و توسعه همه جانبه بردارد . با بررسي آمارهاي انتشار يافته توسط اين كشور و سازمانهاي بين المللي مشخص ميگردد كه كشور هند با وجود مشكل ازدياد جمعيت : (بالغ بر يك ميليارد نفر و نرخ رشد 93/1 درصدي طي سال 2001 درصد نسبتا كم جمعيت شهري با حدود 1/28 درصد از كل جمعيت و نرخ پاييني سواد (38/65 درصد طي سال 2001) و ميانگين نسبتا كم سالهاي آموزش مدرسه اي با 1/5 سال براي افراد رده هاي سني 15 سال به بالا در طول 55 سال پس از استقلال خود با اتخاذ تدابير و سياستهاي اصولي در قالب ايجاد ساختارهاي متناسب سياسي,اقتصادي,اجتماعي ,آموزشي و تحقيقاتي و با برنامه ريزي واقع بينانه وطراحي 9 برنامه پنچ ساله توانسته است به پيشرفتهاي چشمگيري در زمينه هاي گوناگون بويژه در حوزه كشاورزي و صنايع دست يابد.
به عبارت ديگر كشور هند در توليد محصولات كشاورزي ودامي به خود كفايي كامل رسيده است و از نظر صنعتي دهمين كشور جهان محسوب مي گردد. ترديدي نيست كه آموزش و پرورش به معناي عام در رشد و توسعه كشورها در زمينه هاي متعدد سياسي ,اقتصادي ,اجتماعي و فرهنگي نقش اساسي ايفا مي نمايد. بررسي آمار هاي منتشره بين المللي اين نكته را روشن مي سازد كه كشورهاي صنعتي در مقايسه با ساير كشورها سهم نسبتا بالايي از بودجه ساليانه خود را به بخش آموزش و پرورش و تحقيقات اختصاص مي دهند.
در حال حاضر سرمايه گذاري آموزشي و تحقيقاتي در مقايسه با ساير بخشها در دراز مدت ا ز نرخ سود بسيار بالاتري برخوردار است. با وجود اين تنها سرمايه گذاري در اين بخش شرط كافي جهت پيشرفت و توسعه ملي نيست بلكه تركيب متناسب سرمايه با سياست گذاري هاي بنيادين ساختارهاي اصولي و به طور اساسي اهداف,روشها,محتوا و مواد آموزشي و در نهايت, مديريت موثر و كار آمد آموزش پرورش از اهميت بيشتري برخوردار است. كشور هند با ساختار حكومتي فدرال (ايالتي) و نظام پارلماني برابر آخرين تقسيمات كشوري 28 ايالت و 7 منطقه متحد (union teritory) برخوردار مي باشد. رئيس جمهور ,رياست اجرايي اتحاديه را برعهده داشته و نخست وزير نيز باقدرت اجرايي خود به عنوان رئيس شوراي وزيران
به مشاركت با وي مي پردازد. شوراي وزيران خود از اعضاي كابينه، سر وزيران ايالتي و معاونين وزرا متشكل مي گردد. ساختار سياسي- اجرايي هر ايالت بر حسب وسعت به منطقه,ناحيه ,شهر و روستا تقسيم مي آورند. در هر ايالت سروزير و پارلمان ايالتي به ترتيب عهده دار مسئوليت شهري به امور اجرايي و قانونگذاري مي باشند. در نواحي شهري مقامات محلي هر مانند شهرداري ها و شوراهاي شهر عهداه دار تصدي اداره شهر مي باشند. ذكر موارد بالا از جهت تعاملات سيستماتيك مجموعه عناصر درون سيستمي و تاثير آن بر پيشرفت و توسعه اهداف آن مجموعه اهميت مي يابد. به عبارت ديگر در نگرشي سيستمي موفقيت بخش ها من جمله آموزش و پرورش و صنايع در تعامل با ساير بخشها من جمله ساختار حكومتي مورد ارزيابي قرار مي گيرد. تا سال 1976 مسئوليت رسيدگي بر امور آموزشي كشور در انحصار دولت هاي ايالتي قرار داشته و دولت مركزي تنها از نقش هماهنگ كننده و تعيين كننده استانداردهاي فني و آموزشي برخوردار بود . در اين اثنا با اصلاح قانون اساسي كشور دولت مركزي و دولت هاي ايالتي از مسئوليت مشتركي در خصوص سياستگذاري آموزشي و توسعه آموزشي برخوردار گرديدند. با اين وجود مسئوليت تعيين كيفيت و ماهيت آموزشي بر عهده دولت مركزي بوده و توسط وزارت توسعه منابع انساني و ارگانهاي وابسته به آن از قبيل university grant commission association of,(uGc) indian universities(AIU) اعمال مي گردد. علاوه بر وزارت توسعه منابع انساني و UGC، نهاد ديگري تحت عنوان كميته مركزي مشورتي آموزشي فعاليت دارد كه از سال 1935 عهده دار مسئوليت هدايت نظارت ارزشيابي سياستهاي آموزشي كشور بوده است. همانگونه كه قبلاً نيز بدان اشاره گرديد دانشگاههاي هند دولتي بوده، تحت نظارت شوراي عالي اعتبارات دانشگاهها (UGC) و وزارت توسعه منابع انساني ministryof human resource development (MHRD) و توسط دولت مركزي و يا دولت هاي ايالتي اداره مي گردد. از مجموع دانشگاههاي كشور تعداد 16 دانشگاه تحت نظارت دولت مركزي و ساير دانشگاه
ها تحت نظارت دولت هاي ايالتي اداره مي گردند.
در حال حاضر كشور هند ميزبان تعداد زيادي دانشجو و محقق خارجي متعلق به قاره هاي آسيا،اروپا، آفريقا و خاورميانه مي باشد. پس از فروپاشي شوروي سابق نيز تعداد زيادي از دانشجويان جمهوري هايي تازه استقلال يافته آسياي ميانه جهت تكميل تحصيلات خود راهي كشور هند گرديدند. همچنين تعداد زيادي از اساتيد هندي بعنوان اساتيد ميهمان در كشورهاي آمريكا،كانادا، جاپان، اندونزيا ، مالزيا، نيپال و كشورهاي آفريقاي به تدريس مبادرت مي نمايند كه اين خود سياست بسيار مهمي در جهت اشاعه فرهنگ و جذب در آمد ارزي براي كشور محسوب ميگردد.
در مجموع كشور هند نمونه موفق يك كشور در حال توسعه در حوزه آموزش عالي مي باشد. كه با بهره گيري از تجربيات علمي ساير كشورها و تلفيق آن با فرهنگ رسوم و امكانات بومي از جايگاه ويژه اي قرار داشته در جهان برخوردار گرديده است.
آموزش عالي
سيستم آموزش عالي هند از انعطاف پذيري بسيار بالايي برخوردار مي باشد، به گونه اي كه همواره و در هر شرايطي براي دانشجويان مقاطع مختلف امكان ادامه تحصيلات در گرايشات مختلف تحصيلي وجود دارد.گفتني است كه در اين كشور هيچ دوره آموزشي دكتري پيوسته برخوردار نبوده و دانشجويان ملزم به گذراندن مقاطع تحصيلي كارشناسي و كارشناسي ارشد يكي پس از ديگري مي باشند. سپس در مراحل نهايي آموزش به تحقيق و انجام پژوهش در مقطع دكتري پرداخته و نهايتا با تهيه پايان نامه و ارائه آن به استاد راهنما به دفاعيه مي پردازند. در زمينه رشته هاي غير پزشكي نيز دو گرايش وجود دارد؛يكي مجموعه انجنيري و ديگري زير مجموعه رشته ها و دوره هاي علوم مي باشد. رشته هاي انجنيري طي دوره هاي آموزشي 4 ساله مقطع كارشناسي و دوره هاي2 ساله مقطع كارشناسي ارشد به علاقه مندان ارائه مي گردد. اين رشته ها در هندوستان به عنوان دوره هاي پيشرفته يا تخصصي نيز شناخته شده اند و لذا قوانين خاصي در زمينه صدور پذيرش اين رشته ها براي دانشجويان خارجي وجود دارد و علاوه بر اين شهريه اين دوره ها براي دانشجويان خارجي بسيار بالاست.
رشته هاي علوم كه همواره از اقبال بيشتري از سوي دانشجويان خارجي برخوردار بوده اند،از تنوع بسيار بالايي نيز برخوردار مي باشند.رشته هاي علوم در مقطع كارشناسي 3 سال و در مقطع كارشناسي ارشد 2 سال به طول مي انجامد. مقطع دكتري نيز شامل هيچ كلاس يا آزمون ورودي نشده و دانشجويان مي توانند در هر يك از اين رشته ها با خاتمه مقطع كارشناسي ارشد ضمن برقراري ارتباط با استاد راهنما و توافق بر سر محتواي پايان نامه به انجام پژوهش بپردازند.لازم به ذكر است كه مدت اين تحقيقات حد اقل 2 سال و حد اكثر 5 سال ميباشد.به عبارت ديگر دانشجويان مجاز به ارائه پايان نامه زودتر از موعد مقرر( 2سال) نبوده و پس از 5 سال نيز تنها در صورت صلاحديد استاد راهنما مجاز به ادامه پژوهش ها مي باشند. ازجمله مهمترين رشته هاي علوم
مي توان به رشته هاي علوم پايه منجمله رشته هاي كامپيوتر، الكترونيك، رياضيات،،فيزيك،کيميا،زيست شناسي و..... اشاره نمود. از جمله مهمترين رشته هاي علوم انساني نيز مي توان به رشته هاي اقتصاد، مديريت، روانشناسي، زبان هاي خارجي، جامعه شناسي، باستان شناسي و ........اشاره نمود. گفتني است كه كشور هند در مجموع ازتعداد 230 دانشگاه و8000 كالج برخوردار ميباشد. جهت برگزاري كلاسهاي مقطع كارشناسي ارشد برخورداري از حداقل يك استاد، دو استاديار / دانشيار و 5 مربي الزامي است. كميته بررسي كميسيون اعتبارات دانشگاهي درگزارش سال 1965خود به بهره گيري ازكادر آموزشي تمام وقت درعوض استخدام مدرسين پاره وقت تاكيد نمود. جهت ورود به دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالي هندوستان، برخورداري از مدرك اتمام تحصيلات متوسطه (2+10) Intermediate Cetificate (دوازده سال تحصيل) الزامي است. نظام تحصيلي در اكثر دانشگاه هاي هندوستان، ساليانه و در تعداد كمي از دانشگاه ها ترمي است. ديپلوم (Diploma) كه پس از دو تا سه سال تحصيل بعد از ديپلوم متوسطه اعطا مي گردد. برنامه هاي آموزشي اين دوره منحصرا در كالج ها يا انيستيتوت ها ارائه مي گردد. ليسانس يا كارشناسي (Bachelor) كه مدت زمان سه تا پنج سال پس از ديپلوم متوسطه (2+10) به طول مي انجامد. فوق ليسانس يا كارشناسي ارشد (Master) دو تا سه سال پس از ليسانس. دوره M.Phil. (Master of Philosophy) يك تا دو سال تحصيل (گذراندن واحد) و تحقيق (گذراندن پايان نامه) پس از Master مي باشد. اين دوره به عنوان پيشنياز دوره دكترا در برخي از دانشگاه هاي ممتاز هند محسوب مي گردد. دوره دكتري Doctor of Philosophy (Ph.D.) كه با توجه به رشته هاي مختلف، بطور معمول سه تا پنج سال به طول مي انجامد.
گفتني است كه اين مقطع آموزشي نيازي به گذراندن دروس مربوط به رشته انتخابي و حضور در كلاس نداشته و دانشجويان به محض ورود از مجوز فعاليت تحقيقاتي تحت نظارت استاد راهنما برخوردار مي گردند.لازم به ذكر است كه شهريه تحصيلي مقطع دكتري براي كل مدت تحصيل بالغ بر2 هزار دالر آمريكا است. دوره فوق دكتري Post Doctorate Fellowship (P.D.F)، اين دوره به صورت خاص و در رشته هاي معدود در دانشگاه هاي معتبر هند ارائه مي گردد. گفتني است كه هر رشته تابع ضوابط مقررات خاص همان رشته مي باشد. سال تحصيلي دانشگاهي هرساله در ماه جولاي(سرطان) آغاز شده و تا اواخر اپريل (ماه حمل) به طول مي انجامد. نظام تحصيلي هند به صورت ساليانه بوده و طي سال تحصيلي دو تعطيلي مهم يكي به مدت سه هفته در ماه ميزان و تعطيلي1 هفته اي در ماه دلو وجود دارد.كليه دروس آموزشي به زبان انگليسي ارائه مي گردد.
دانشجويان خارجي مي بايد 2 ماه پس از ورود به كشور هند در آزمون سنجش زبان شركت كنند. اين آزمون به منزله امتحان ورودي نبوده بلكه آن دسته از افرادي كه به قبولي در اين آزمون( احراز 50% نمره) نايل نيايند مي بايد در دوره تقويتي 1ماهه حضور يابند. در هندوستان چهار نوع مؤسسه آموزش عالي دائر مي باشد:
دانشگاه ها، انيستيتو ت ها و مراكز تحقيقاتي كه توسط دولت مركزي اداره مي شوند.
دانشگاه ها، انيستيتوت ها و مراكز تحقيقاتي كه توسط دولت هاي ايالتي اداره مي شوند.
كالج هايي كه وابسته به دانشگاه ها مي باشند.
كالج هايي كه كاملا خصوصي مي باشند.
گفتني است كه 15 تا 20 درصد كالج هاي هند دولتي و بقيه به صورت خصوصي اداره مي گردند. كليه كالج هاي خصوصي هند تحت نظارت يك دانشگاه دولتي فعاليت مي نمايند. از جمله مهم ترين نهادهاي دست اندكار آموزش عالي كشور هند مي توان به موارد ذيل اشاره نمود: دولت مركزي مسووليت اصلي اجراي سياست آموزش عالي در كشور را بر عهده داشته و به تدارك اعتبارات ويژه براي كميسيون كمك هزينه تحصيلي دانشگاه ها (UGC) و احداث دانشگاه هاي مركزي در كشور مبادرت مي نمايد. دولت مركزي همچنين عهده دار مسووليت اعلان تغيير وضعيت مؤسسات آموزشي به دانشگاه ها مي باشد. گفتني است كه كه مسووليت اخير د ولت مركزي در همكاري با كميسيون كمك هزينه تحصيلي دانشگاهي و درصورت تأييد اين كميسيون اعمال مي گردد. در حال حاضر تعداد 16 دانشگاه مركزي در كشور فعاليت دارند. از سوي ديگر 37 مؤسسه نيز فعاليت دارند كه در شرف تغيير وضعيت به مؤسسات رسمي دانشگاهي مي باشند.
دولت هاي ايالتي نيز عهده دار مسووليت احداث دانشگاه هاي ايالتي وكالج ها بوده و همچنين به تأمين اعتبارات لازم اين مراكز جهت گسترش و ابقاء مبادرت مي نمايند. لازم به ذكر است كه برقراري ارتباط و همكاري هاي آموزشي ميان مركز و دولت هاي ايالتي توسط انجمن مركزي مشاوره آموزشي (CABE) صورت مي گيرد.
پي نوشتها :
- تاريخ وجغرافيه جهان .
- راه توده نشريه انترنتي حزب توده
- پايگاه اطلاع رساني گفتمان
- آي آر ياهو
- آي کتاب
- ویکی‌پدیا
