روانشناسی - ادراک بین فردی

ادراك بـیـن فــردی

ادراك بـیـن فــردی(interpersonal perception) اشــاره دارد بر نــوع نـــگـرش و قـضـاوت یـك شـخـص بـنـام ادراك كـنـنـده (PERCEIVER) در مورد شخص دیگری بنام هدف(TARGET).آشـنــایی با اصول كلی و تعاملات بین ادراك كننده و شخص هدف، شما را در بهبود روابط یاری میكند.

مدل روابط اجتماعی:

1- ادراك كننده(PERCEIVER): چـگونـه فـرد تـمــایل دارد
دیگران را ببیند و مورد قضاوت قرار دهد.

2- هدف(TARGET):چگونه فرد توسط دیگران بطور كلی قضاوت گردیده و مورد ارزیابی قرار میگیرد.

3- رابطه(RELATIONSHIP):چگونه ادراك كننده بطور انحصاری هدف را می نگرد و مورد قضاوت قرار میدهد.

سطوح ادراك:

1- سطح مستقیم(DIRECT LEVEL):من سیب دوست دارم.

2- سطح متا(META LEVEL):من تصور میكنم تو سیب دوست داشته باشی.

3- سطح متا متا(META META LEVEL):من تصور میكنم كه تو تصور میكنی من سیب دوست دارم.

چه عواملی در شكل دهی ادراك بین فردی دخیل میباشند:

1- ویژگیهای هدف: ادراك خود فرد هدف از خویشتن-شخصیت هدف-میزان، نحوه و صحت خودفاش سازی هدف- هیجانات بروز یافته هدف.

2- ویژگیهای ادراك كننده:شناخت سودار، متعصبانه و تحریف شده ادراك كننده-تصورات قالبی ادراك كننده- انتظارات ادراك كننده از هدف-هیجاناتی كه ادراك كننده حین تعامل تجربه میكند-ادراك فرد(ادراك كننده) از خویشتن-عزت نفس ادراك كننده.

3- شرایط اجتماعی: موقعیت فرد در سلسله مراتب پایگاه اجتماعی-اهداف و وظایف مشترك ادراك كننده و هدف.

نكته:بنابراین ادراك بین فردی میتواند بسیار دور از واقعیت باشد.

نكته:ادراك بین فردی میتواند بروی ادراك فرد از خویشتن تاثیر گذار باشد.

نكته:شناخت و ادراك خویشتن بسیار دشوار میباشد بنابراین شناخت و ادراك دیگران پیچیده تر از آن چیزی است كه تصور میكنید.

آشنایی(AQUAINTANCE):آشنایی دارای دو جنبه كمی و كیفی میباشد:

1- آشنایی كمی: به میزان زمانی كه با یك فرد گذرانده، و یا تعداد دفعاتی كه با وی ملاقات داشته اید ،بستگی دارد.

2- آشنایی كیفی:به میزان احساس نزدیكی شما به فرد و آگاهی شما از ویژگیهای شخصیتی و رفتاری وی بستگی دارد.

نكته:ممكن است فردی را بسیار ملاقات كرده باشید (مثل همسایه خود)(آشنایی كمی)، اما از ویژگیهای شخصیتی و یا سرگذشت وی اطلاعی نداشته باشید.(آشنایی كیفی)

نكته: آشنایی كیفی به میزان خود افشاگری فرد هدف و میزان صداقت وی در فرایند خود افشاگری بستگی دارد. بنابراین ممكن است با شخصی سالیان سال زندگی كرده باشید اما آشنایی شما صرفا كمی بوده باشد و نه كیفی.

آشنایی صفر(ZERO AQUAINTANCE): شرایطی است كه ادراك كننده بدون اینكه فرصتی برای تعامل داشته باشد، درمورد هدف قضاوت میكند. مثل قضاوت نسبت به یك شخص تنها با نگاه كردن به تصویر و یا فیلم ویدئویی وی. و یا اینكه دریك میهمانی به ارزیابی فردی میپردازید كه فرصت هیچگونه گفتگویی با وی را نداشته اید. در این شرایط از آنجایی كه پیش از قضاوت و ارزیابی هیچگونه تعاملی وجود نداشته است، ادراك اصولا بر اساس ویژگیهای فیزیكی هدف صورت میگیرد.

درون سازی(ASSIMILATION):عبارت است از تمایل ادراك كننده به قضاوت هدفهای مختلف بطور یكسان(تصورات قالبی). به عبارت دیگر به معنی نگرش یكسان به افرادی كه در یك گروه قالبی ذهن فرد قرار میگیرند.

نكته:درون سازی با افزایش آشنایی كاهش می یابد.

هم رایی(CONSENSUS): درجه ای كه دو ادراك كننده یك هدف واحد را بطور یكسان می نگرند و قضاوت میكنند. هم رایی به عوامل زیر وابسته است:

1- تا چه حد دو ادراك كننده با یكدیگر در ارتباط بوده و بر یكدیگر نفوذ دارند.

2- تا چه حد دو ادراك كننده یك رفتار واحد را بطور یكسان تفسیر میكنند.

3- تصورات قالبی مشترك میان دوادراك كننده. ارتباط شخصیت با شكل ظاهری و رفتار غیر كلامی هدف.

4- بافت اجتماعی متفاوت (قضاوت در محیط كار و یا خانه)

نكته:تنها 1/3 هم رایی به ویژگیهای فردی هدف وابسته است.

یگانگی(UNIQUENESS):تا چه درجه ادراك كننده متفاوت از دیگران وبطور منحصر بفردی هدف را می نگرد و قضاوت میكند.

نكته:یگانگی به میزان علاقه ادراك كننده به هدف بستگی دارد و نه ویژگیهای هدف.از اینرو زمانی كه شما به فردی علاقمند باشید و یا به وی عشق بورزید وی را متفاوت از دیگران خواهید دید.



تقابل(RECIPROCITY):آیا همانگونه كه A ،B را می نگرد و قضاوت میكند،B نیز A را قضاوت میكند.دو نوع تقابل داریم:

1- تقابل تعمیم یافته(GENERALIZED):اگر A دیگران را درستكار می پندارد،آیا دیگران نیز A را درستكار می نگرند.

2- تقابل دو عضوی(DYADIC):اگر A،B را درستكار می انگارد آیا B نیز A را درستكار می نگرد.

تقابل فرضی(ASSUMED RECIPROCITY):اگر A دید منحصر بفردی نسبت به B داشته باشد، آیا A اینگونه می اندیشد كه، B نیز وی را همانگونه بطور منحصر بفرد می نگرد. (علی مهتاب را بسیار دوست دارد آیا علی تصور میكند كه مهتاب نیز وی را بسیار دوست دارد.)


صحت هدف(TARGET ACCURACY): درجه هم خوانی میان اینكه چگونه ادراك كننده هدف را می نگرد با اینكه هدف به واقع چگونه است. (آیا هدف همان گونه كه هست قضاوت میشود یا خیر)

1- صحت ادراك كننده(PERCEIVER ACCURACE):رابطه میان تمایل فرد به قضاوت كلی دیگران و اینكه دیگران معمولا با فرد چگونه رفتار میكنند.

2- صحت تعمیم یافته(GENERALIZED ACCURACY):رابطه میان اینكه چگونه فرد بطور كلی توسط دیگران دیده میشود و اینكه معمولا فرد چگونه رفتار میكند.

3- صحت دو عضوی(DYADIC ACCURACY):رابطه بین اینكه چگونه ادراك كننده بطور انحصاری توسط هدف قضاوت میشود و اینكه چگونه هدف بطور انحصاری با ادراك كننده رفتار میكند.

مثال برای صحت ادراك كننده: اگر A دیگران را درستكار می پندارد، آیا A یك فرد درستكار است.

مثال برای صحت تعمیم یافته: اگرA توسط دیگران درستكار انگاشته میشود، آیا A یك فرد درستكار است.

مثال برای صحت دو عضوی:A،B را درستكار می پندارد آیا B نیز A را درستكار میپندارد.

نكته:با افزایش آشنایی صحت هدف نیز افزایش می یابد.



فرا ادراك(META PERCEPTION):ادراكی است كه افراد از ادراك افراد دیگر نسبت به خویشتن و یا فرد دیگری دارند.

1- فرا ادراك ادراك كننده(PERCEIVER M-P):چگونه ادراك كننده درباره نوع نگرش كلی دیگران نسبت به خود می اندیشد.

2- فرا ادراك هدف (TARGET M-P): چگونه دیگران درباره نوع نگرش هدف نسبت به خودشان می اندیشند.

3- فرا ادراك رابطه(RELATIONSHIP M-P):چگونه ادراك كننده درباره نوع نگرش انحصاری یك هدف نسبت به خود می اندیشد.



فرا صحت(META ACCURACY):درجه ای كه فرد نسبت به نگرش دیگران نسبت به خود آگاهی دارد.

1- فرا صحت ادراك كننده(PERCEIVER M-A):اگر A دیگران را درستكار میپندارد، آیا A از نظر دیگران درستكار نگریسته میشود.

2- فرا صحت تعمیم یافته(GENERALIZED M-A):اگر A از نظر دیگران درستكار انگاشته میشود، آیا A از اینكه دیگران وی را درستكار مینگرند، آگاه است.

3- فراصحت دو عضوی(DYADIC M-A):اگر A، B را درستكار می نگرد آیا B از اینكه A چنین دیدی نسبت به وی دارد، آگاهی دارد.

4- فرا صحت سه عضوی(TRIADIC M-A):آیا A واقف است كه B چگونه نسبت به C می اندیشد.


توافق خود-دیگران(SELF-OTHER AGREEMENT):درجه ای كه یك فرد قضاوتی یكسان با قضاوت دیگران نسبت به خود قائل است .

نكته: در آشنایی صفر توافق خود-دیگران بسیار بالا است. به ویژه در افراد برونگرا.

فاكتورهای افزایش دهنده توافق:

1- توافق بیشتری در ویژگیهای مثبت نسبت به ویژگیهای منفی و خنثی وجود دارد.

2- ویژگیهایی كه بیشتر نمایان هستند توافق نیز در آنها بیشتر است.

3- توافق میان افراد صمیمی و نزدیك به هم بیشتر است.

نكته:ارزیابی ویژگیهای درونی توسط فرد قابل اطمینان تر است. اما دیگران ممكن است در ارزیابی ویژگیهای رفتاری دقت بیشتری داشته و انتقادشان بجا باشد.

ماخذ :


كد - لینک:
مطالب روانشناسي
:104:
گردآونده:طه-Borna66