پيشنهاد ٠٠٢ ميليون دلاري براي خريد اولين روبات انسان نماي ايران
ساخت روبات انسان نما ؛آغاز رقابت ايران با ژاپن
طاهره ساعدی
محققان جوان ايراني موفق به طراحي و ساخت اولين سامانه هوش مصنوعي سخنگو در خاورميانه شدند كه با نصب روي روبات انسان نما، قادر خواهد بود صداي انسان را پردازش و درك كند و به سوالات پاسخ مناسب دهد.
مهندس « مسعود مولوي» مجري پروژه ضمن اعلام اين خبر به خراسان مي گويد: روبات انسان نماي ساخت ايران با عنوان « پارسه» از جهاتي در دنيا بي نظير و در حال حاضر حتي از روبات « آسيمو»ي ژاپن پيشرفته تر است. وي مي گويد: با ثبت جهاني اين دستاورد بسيار بزرگ، ايران مي تواند مدعي كسب عنوان پدر علم هوش مصنوعي نوين در جهان شود. مهندس « مولوي» مي افزايد: از سوي ٢ شركت معتبر جهاني پيشنهاد خريد اين سيستم را با مبالغ ٠٠٢ ميليون دلار و ٠٠١ ميليون پوند داشته ايم ولي ما علاقه منديم اين سامانه در كشورها و محافل بين المللي مثل سوئيس و مالزي به نام ايران ثبت و سپس در مورد عرضه آن تصميم گرفته شود. « مسعود مولوي» در گفتگو با خراسان ضمن تشريح اين دستاورد بزرگ به ديگر اختراع هاي محققان ايراني نيز اشاره كرده است كه در پي مي آيد:
- در مورد موفقيت محققان كشورمان در ساخت اولين روبات هوشمند و سخنگوي ايراني توضيح دهيد.
با همكاري مركز تحقيقات روباتيك و مكاترونيك « پارسه» توانستيم به دستاوردي برسيم كه مراكز و سازمان هاي بزرگ دنيا با ٠٥ سال فعاليت و پژوهش و صرف ميليون ها دلار هزينه در پي رسيدن به آن هستند. ما از طريق برنامه نويسي پرولوگ، سيستم هاي خبره، شبكه هاي عصبي مصنوعي، منطق فازي و هوش مصنوعي به الگوريتمي دست يافته ايم كه با قرار گرفتن روي هر ماشين الكترونيكي يا رايانه اي، مي تواند همانند يك انسان سيستم خود كنترلي داشته باشد و با طرف مقابل خود صحبت كند.
ما حدود ٥ سال مشغول فعاليت روي پروژه هاي هوش مصنوعي و اين روبات بوده ايم. دانشمنداني كه در سطح دنيا در اين عرصه كار مي كنند، در حوزه ارائه الگوريتم ها و محاسبه هاي رياضي به مشكلاتي برخورد كرده اند كه ما آنها را با ارائه يك راه حل ابتكاري رفع كرده ايم و موفق شده ايم قابليت سخنگويي را به ماشين ببخشيم به طوري كه بتواند جواب هاي مناسبي را متناسب با هر موقعيت خاص بدهد. بدين شكل مي توانيد علاوه بر صحبت با ماشين، به طرح سوال هاي مختلف بپردازيد تا روبات به پرسش هاي شما پاسخ مناسب دهد.
- آيا در مورد ارائه الگوريتم به مشكلي برخورد نكرديد؟
يك مشكل اصلي در زمينه « پردازش زبان طبيعي» وجود داشت كه تا حدود زيادي موفق به رفع آن شده ايم؛ اين پيشرفت نيز به خودي خود موجب شده است، از بسياري كشورهاي پيشرفته مانند آمريكا، ژاپن، چين و آلمان در اين زمينه جلوتر باشيم.
« پردازش زبان طبيعي» يعني اين كه رايانه يا روبات به توانايي فهم و درك آن چه انسان ها مي گويند، نحوه سخن گفتن و موضوع هاي مورد صحبت دست پيدا كند.
- آيا كار شما در زمينه ساخت روبات سخنگو به اتمام رسيده است؟
نخستين روبات انسان نماي ايراني مزايايي از نظر هوشمندي و تامين انرژي به صورت بي سيم دارد كه در دنيا آن را بي نظير كرده است. ما براي رقابت با روبات هاي برتر دنيا همچون « آسيمو» و « كيورگي»، پروژه روبات هوشمند سخنگو را آغاز كرديم و اكنون چند مدل كوچك ازاين روبات ايراني با نام « اج ١ پارسه» را به ارتفاع ٠٦ سانتي متر ساخته ايم كه با بهره برداري از سيستم تعادلي مناسب قادر به راه رفتن و انجام فعاليت است. در حال حاضر تحقيقات ما روي روبات انسان نماي اصلي با قد ٠٦١ سانتي متر و با عنوان « پارسه» ادامه دارد. ٠٦ درصد از مراحل ساخت روبات « پارسه» شامل تامين انرژي، هوش مصنوعي، بدنه، طراحي هاي سه بعدي، آزمايش هاي اوليه، سيستم هاي هيدروليكي و تعادلي و آزمايش هاي شيمي بدنه به پايان رسيده است.
- هوش مصنوعي را به زبان ساده تعريف كنيد؟
هوش مصنوعي مجموعه اي از نظام هاي نرم افزاري و سخت افزاري رايانه اي است كه از طريق شبيه سازي مغز انسان به ماشين توان يادگيري زبان ها، انجام وظيفه هاي انساني و رقابت با نيروي تصميم گيري انسان را مي دهد. البته بايد توجه داشت كه هوش انساني بسيار پيچيده تر و گسترده تر از سيستم هاي رايانه اي است.
- چگونه امكان دارد اين روبات از روبات «آسيمو»ي ژاپني پيشرفته تر باشد؟
« آسيمو» ساخت شركت هوندا مجهز به هوش مصنوعي است و تقريباً قادر به پاسخگويي به ٠١ ميليون سوالي است كه به سيستم داده شده است؛ در واقع اگر سوالي پرسيده شود كه در حافظه روبات نباشد يا جواب نمي دهد يا پاسخ هاي نامتعارف ارائه مي كند اما الگوريتمي كه ما براي روبات « پارسه» در نظر گرفته ايم هيچ محدوديتي از نظر صحبت ندارد و حتي قادر به درك و فهم واژه هاست. مغز روبات ما كه مجهز به هوش مصنوعي است، قابليت نصب و راه اندازي روي رايانه را دارد به طوري كه مي توانيم با ميكروفن، به راحتي و بدون هيچ محدوديتي با آن صحبت كنيم. ما در مراحل نهايي آماده سازي اين الگوريتم هستيم. تمام الگوريتم كه داراي ٠١ هزار شاخه، هر شاخه آن حاوي ٠١ هزار زير شاخه و هر زيرشاخه آن شامل ٥ هزار فايل است، بايد با سوالات، واژه ها و حروف انگليسي و فارسي پر شود.از آنجا كه زبان فارسي از نظر آوا و ريخت شناسي بسيار گسترده است،از نظر پردازش آن با مشكل مواجه شديم كه با استفاده از يك ترفند، تا حدود زيادي آن را رفع كرده ايم. در آزمايش هاي انجام شده براي اثبات كاركرد سيستم، يك متن ٠٨ صفحه اي را براي آن خوانديم كه تمامي كلمات و جملات را درك كرد.
يك ويژگي بسيار مهم ديگر اين سيستم يادگيري الكترونيكي است به طوري كه هرچه بيشتر با آن صحبت كنيم، توان يادگيري اش افزايش پيدا مي كند.
- آيا فكر نمي كنيد دستيابي به چنين موفقيت بزرگي توسط چند محقق جوان با كمترين امكانات كمي عجيب و غير قابل باور باشد؟
شايد اين طور باشد كه شما مي گوييد ولي حاضريم براي هر دانشگاه يا سازمان علمي داخلي و خارجي علاقه مند، جزئيات و مراحل اين دستاورد بزرگ را تشريح كنيم.
ما با دانشگاه صنعتي برلين و ٢ كمپاني معتبر در دنيا مكاتباتي داشته ايم كه مبالغ هنگفتي براي خريد سيستم به ما پيشنهاد كرده اند. ٧٩١ ميليون دلار و ٠٠١ ميليون پوند بالاترين پيشنهادها، ٠٥ ميليون دلار و ٥ ميليون دلار هم پيشنهادهاي ديگري بوده است.
- آيا اين اختراع ثبت شده است؟
در ايران ثبت شده است و در كشورهاي مالزي و سوئيس با نام«سامانه هوش مصنوعي پيشرفته با قابليت هماهنگ سازي تصاوير صورت انسان»نيز مراحل پاياني ثبت را مي گذراند.با ثبت جهاني اين اختراع مي توانيم ادعا كنيم كه كشور ما پدر علم نوين هوش مصنوعي در جهان است.
- هزينه ساخت اين سيستم چقدر بوده است؟ آيا كمكي از دانشگاه يا ارگان هاي دولتي دريافت كرده ايد؟
تاكنون كه ٠٦ درصد كار انجام شده است، مبلغ ٥٣ ميليون تومان هزينه كرده ايم.
از لحاظ مالي بسيار در مضيقه هستيم، البته دانشگاه آزاد يك مركز پژوهشي در اختيار ما گذاشته و ما را از نظر معنوي هم حمايت كرده است ولي از نظر مالي فقط ٥/١ ميليون تومان به اين پروژه اختصاص پيدا كرد. هيچ نهاد، سازمان يا دانشگاه به ما كمك مالي نكرده است و ما از محل فروش بعضي اختراع هاي ديگر، سيستم را تا اين مرحله رسانده ايم.
- گروه شما متشكل از چند نفر است و تاكنون موفق به ثبت چه اختراع هايي شده ايد؟
تيم اصلي ما شامل ٩ متخصص در زمينه هاي گوناگون فني مهندسي است كه هر كدام از خدمات چند نفر ديگر بهره مي برند و در واقع يك گروه ٠٥ نفره را تشكيل مي دهند.
ما در زمينه هاي هوافضا، مكاترونيك و مهندسي عمران فعاليت هاي زيادي انجام داده و به دستاوردهاي بزرگي رسيده ايم. ٥٤ اختراع به ثبت رسانده ايم كه بيشتر آ نها براي روبات انسان نما طراحي شده است.تلويزيون هوشمندي طراحي كرده ايم كه مي تواند تمامي دستورهاي صادره از طريق دستگاه كنترل را با فرمان هاي صوتي اجرا كند.رايانه هوشمند، جت بدون سرنشين هوشمند و شبه هوشمند نيز از ديگر ابداعات ماست.
- در مورد جت شبه هوشمند و هوشمند بدون سرنشين توضيح بيشتري بدهيد.
ما اولين هواپيماي شبه هوشمند ايراني را در دانشگاه آزاد ساخته ايم كه حتي در كل مجموعه اش رشته هوافضا وجود ندارد. در هواپيماي شبه هوشمند، هواپيما با يك برنامه از باند بلند مي شود، در يك مكان جغرافيايي عملياتي انجام مي دهد و به مكان مورد نظر بر مي گردد. هواپيماي هوشمند بدون نياز به كنترل يا راديو كنترل، توسط لپ تاپ و با استفاده از سيستم موقعيت يابي (gpr) از راه دور كنترل مي شود، اگر ارتباط هواپيما با لپ تاپ قطع شود، سيستم هوشمند اتوپايلوت به طور خودكار فعال مي شود و پس از انجام عمليات، به مبداء بر مي گردد.
ابعاد اين هواپيماي هوشمند ٣ متر در ٣ متر و به صورت يك مثلث است.در اين مورد با بعضي ارگان هاي نظامي وارد گفتگو شده ايم. البته لازم به يادآوري است كه اين هواپيما در حضور آيت ا... هاشمي رفسنجاني، رئيس مجمع تشخيص مصلحت نظام با موفقيت آزمايش شد و همچنين مراحل ساخت روبات انسان نما مورد بازديد ايشان قرار گرفت.
- چه انتظاري از مسئولان داريد؟
دستاوردهاي ما روزي آرزوهاي ما را تشكيل مي داد، ما براي ايران و سربلندي كشور فعاليت مي كنيم، متاسفانه در كشورمان درك درست و كاملي از هوش مصنوعي و قابليت ها و كاربردهاي با ارزش آن وجود ندارد. من عضو انجمن ها و نهادهاي مختلف نخبگان مثل كميته نخبگان و بنياد ملي نخبگان هستم ولي از بودجه هاي ميليوني كه در دسترس اين نهادها قرار دارد تاكنون چيزي به ما نرسيده است.
با بعضي مسئولان نظام ديدار داشته ايم ولي حتي نامه هاي « مساعدت شود» آنان نيز با بي مهري از سوي پايين دست ها مواجه شده است. اگر مورد حمايت قرار نگيريم، شرايط براي ما و امثال ما سخت خواهد شد.
