پدر باستان‌شناسي مدرن ايران درگذشت

مرحوم نگهبان نخستين مبارز قاچاق اشياء باستاني بود

دکتر "عزت الله نگهبان" علاوه بر ايجاد تحولات مهم باستان‏شناسي در ايران بخشي از زندگي حرفه‏اي خود را صرف مبارزه با فروش اشياء باستاني کرد.

http://pnu-club.com/imported/mising.jpg

يکي از اشياء کشف شده در تپه مارليک/ دکتر نگهبان نخستين باستان‏شناس اين تپه باستاني بود

دکتر عزت الله نگهبان نخستين کسي بود که با قاچاق اشياء عتيقه در ايران جنگيد و در اين راه پسر اشرف پهلوي را که يکي از بزرگترين قاچاقچيان اشياء عتيقه بود بدنام کرد.

"ميرعابدين کابلي"، باستان‏شناس پيشکسوت و يکي از شاگردان مرحوم نگهبان با اعلام اين مطلب افزود: «پسر اشرف پهلوي يکي از بزرگترين قاچاقچيان اشياء عتيقه و باستاني در ايران بود و زماني که مرحوم نگهبان رئيس دانشکده ادبيات دانشگاه تهران بود، عليه خريد و فروش اشياء عتيقه جنگيد و در اين راه دست پسر اشرف پهلوي را از ادامه فروش آثار باستاني ايران کوتاه کرد.»

کابلي گفت: «دکتر عزت الله نگهبان در حدود سال 1304 متولد شد و پس از اخذ مدرک دکتري باستان‏شناسي از آمريکا در سال 1337 به ايران آمد و در دانشگاه تهران مشغول به کار شد. وي از آن پس تحول بزرگي در باستان‏شناسي ايران به وجود آورد.»

پيش از دکتر نگهبان اشخاصي چون مهدي بهرامي، محسن مقدم و عيسي بهنام کرسي استادي گروه باستان‏شناسي دانشگاه تهران را داشتند ولي تحولاتي که نگهبان در باستان‏شناسي و تدريس آن به وجود آورد سبب شد نام پدر باستان‏شناسي مدرن ايران را به خود اختصاص دهد.

کابلي درباره فعاليت‏هاي ميداني دکتر نگهبان گفت: «زماني که دکتر نگهبان معاون اداره کل باستان‏شناسي کشور بود، بررسي‏هاي باستان‏شناسي رودبار آغاز شد. در آن زمان سرپرستي اين بررسي‏ها با محسن مقدم بود اما وزارت فرهنگ وقت تصميم گرفت که دکتر نگهبان سرپرستي اين پژوهش‏ها را بر عهده بگيرد و به اين ترتيب طي اين بررسي‏ها تپه مارليک شناسايي و کاوش شد.»

وي گفت: «در سال 1347 مرحوم عيسي بهنام که مديريت گروه باستان‏شناسي دانشگاه تهران را بر عهده داشت بازنشسته شد و دکتر نگهبان مدير گروه باستان‏شناسي دانشگاه تهران شد. از آن پس وي با گرفتن تپه زاغه، قبرستان و سگزآباد در دشت قزوين، 20 واحد درسي عملي براي دانشجويان باستان‏شناسي ايجاد کرد و تحولي جديد در دروس باستان‏شناسي دانشگاه تهران به وجود آمد.»

دکتر نگهبان در سال 1351 مدير دانشکده ادبيات دانشگاه تهران شد و ارديبهشت 1357، زماني که زمزمه‏هاي انقلاب بيشتر شده بود، وي را با چاقو در محيط دانشگاه مجروح کردند. به اين ترتيب مدتي در بيمارستان بستري شد.

کابلي دراين باره گفت: «يک بار از مرحوم نگهبان پرسيدم که مي‏دانيد چه کسي شما را با چاقو زد که ايشان گفتند ايادي ساواک اين کار را کردند.»

کابلي در پايان گفت: «مرحوم نگهبان استادي دلسوز و باستان شناسي متعهد بود که مدتي از زندگي حرفه اي خود را صرف مبارزه با قاچاق اشياء عتيقه کرد و در قانوني شدن اين موضوع سهم به سزايي داشت.»