شیخ زاهد گیلانی

تاج‌الدین ابراهيم کردی سنجانی معروف به شیخ زاهد گیلانی (۶۱۵-۷۰۰ / ۱۲۱۸ - ۱۳۰۱) از صوفيان بزرگ ايران بود. تبار او به شهر سنجان در خراسان می‌رسيد. طريقت او از طريق سلسله مراتب رهبران صوفيگری که شامل افرادی چون ابونجيب سهروردی و حسن بصری بود به امام علی و محمد پيامبر می‌رسيد. شيخ صفی‌الدین اردبيلی (۷۳۵ - ۶۵۰ / ۱۳۳۴ - ۱۲۵۲) نيای بنيان‌گذاران دودمان صفوی مدت ۲۵ سال در نزد شيخ زاهد گيلانی گذرانيد و دختر او را به زنی گرفت. شيخ زاهد، شيخ صفی را به خلافت و جانشينی خود در طريقت برگزيد. پس از مرگ شيخ زاهد، و به روايتی در همان دوران زندگی وی، صفی‌الدین به اردبيل باز می‌گردد و طريقتی به نام صفويه در همان جا بنيان می‌گذارد.
تبار حزين لاهیجی، از سرايندگان اواخر صفوی نیز با فاصله ۱۶ نسل به شيخ زاهد گيلانی می‌رسید.
میرزا احمد حکیم تنکابنی پزشک فتح‌علیشاه قاجار نیز نسب به شیخ زاهد گیلانی میرسانده. شمایل او، بقولی، در یکی از تالارهای کاخ گلستان آویزان است.[۱]
آرامگاه شيخ زاهد (مربوط به سده هشتم هجری) واقع در جاده لاهيجان به لنگرود و در ۳ کيلومتری لاهیجان در روستايی به نام شيخانبر واقع شده است.
از نويسندگان نامدار ایران، سعيد نفيسی، کتابی درباره وی نوشته به نام «شيخ زاهد گیلانی».