آدَم بر پایه اسطوره‌های سامی و کتاب مقدس یهودیان و مسیحیان، نخستین انسانی است که آفریده شده‌است، و معادل گیومرثِ ایرانیان (از پادشاهان اساطیری شاهنامه فردوسی) است. او ابتدا در بهشت می‌زیست.همچنین حضرت آدم را
آدم التراب مینامند و کنیهاش
ابوالبشر است و وصفش
صفیالله که در ضمن در سورههای بقره ٬ اعراف ٬ حجر ٬ طه ٬ ص ٬ بنی اسرائیل و کهف از آن حضرت سخن به میان آمده که با روایت «سفر پیدایش» در عهد عتیق (تورات) اختلافهایی دارد.
پیرامون واژه
به زبان عبری، «آدم» به معنای
خاک و زمین است.[۱] اگرچه برخی ریشهٔ این واژه را در زبان‌های سامی می‌دانند، ولی به باور برخی پژوهشگران این کلمه شکل تغییر یافتهٔ واژهٔ «اوتامای» در زبان سانسکریت (از زبان‌های هندواروپایی) به معنای «انسان» است. برخی نیز آن را برگرفته از واژهٔ هندواروپایی «اتم» می‌دانند.
آفرینش
درباره آفرینش حضرت آدم آمده است که چون خداوند خواست وی را بیافریند٬فرشتگان را از قصد خود باخبر ساخت و برخی فرشتگان-به روایتی تمام فرشتگان-به خداوند اعتراض کردند که پروردگارا میخواهی روی زمین کسانی را بگماری که در آنجا فساد کنند و خون بریزند؟و خداوند نیز پاسخ فرمود که من از چیزی آگاهم که شما آن را نمیدانیدآیه [۲].خداوند او را در بهشت جای داد اما شیطان که به خاطر سرپیچی از فرمان خداوند مبنی بر سجده بر آدم٬از درگاه خداوند رانده شده بود قسم خورد که از آدم انتقام بگیرد.
طبق روایات خداوند بدون واسطه و از سوی آسمان با حضرت آدم سخن میگفته است٬ ولی با این همه وحی نیز بر او نازل میگشته است. خداوند بر او بیست و یک صحفه نازل کرد که در آنها ٬ مردار ٬ خون و گوشت خوک حرام شده بود.همچنین آدم نخستین کسی بود که خداوند به وی نوشتن با قلم را آموزش داد و پنجاه رکعت نماز بر او فرض کرد. [۳]
همسران و فرزندان
در ادیان ابراهیمی همسر آدم، حوا بود (در روایاتی لیلیت نخستین زن آفریده خدا و همسر آدم بود)و بر طبق آیات قرآن نیز حضرت آدم فقط یک همسر که آن هم حوا بود داشت. چون آدم و حوا، توسط شیطان فریفته شدند و از درخت ممنوعه، میوه‌ای را خوردند، از بهشت اخراج شدند. این اولین انتقام شیطان از انسان بود که باعث اخراج آدم از پادشاهی بهشت و تنزل او به مقام بشری شد. پس از اخراج آدم از بهشت، اولین توبه‌های انسان از گناه در پیشگاه خدا صورت گرفت که در نهایت این توبه‌ها توسط خدا پذیرفته گردید. آدم و حوا دو دختر و دو پسر داشتند (هابیل، قابیل، ، ) که سایر انسان‌ها از نسل آنان زاده شدند. مسلمانان به او لقب «ابوالبشر» (به معنی پدر نوع بشر) داده‌اند. در اسلام، نه تنها آدم را نخستین انسان که نخستین پیامبر نیز می‌دانند.
طبق نظر مورخین [۴] ٬حوا حدود پانصد زایمان که در هر زایمان یک دختر و یک پسر بدنیا میآمد داشت.نام چند تن از فرزندان آدم و حوا به این شرح است:
- هابیل
- قابیل
- اقلیما(که با هابیل دوقلو بود)
- شیث(که مثل اینکه بعد از مرگ هابیل به دنیا آمده)
- یافث
- فریدا
- صیدا
ویژگی‌ها
حضرت آدم را زیباترین آفریده خداوند می‌دانند٬ که بر صورتش موی نرویید ولی فرزندانش اینگونه نبودند و موی بر چهرهاشان رویید.عمر آن حضرت را بعد از نازل شدن بر زمین ۹۳۰ سال و برخی روایات ۱۰۳۰ سال می‌دانند اما در تورات عمر وی هزار سال عنوان شده است.در مورد محل دفن آدم و حوا اختلاف نظر وجود دارد؛برخی سرزمین سراندیب و برخی کوه ابوقبیس که این درستتر ذکر شده است.همچنین روایتی هست که حضرت نوح استخوانهای حضرت آدم و حوا را قبل از طوفان به کشتی برد و بعد از طوفان آن را در سرزمین بیتالمقدس دفن کرده.[۵]
