همه چيز در مورد زيست شناسي عمومي

محل زيست انسان‌ها به مطالعه نياز دارد، و مطالعه و تحصيل در اين رشته به صورت تخصصي داراي گرايش‌هاي گوناگوني شده است و اين گوناگوني تابع انواع و اقسام مختلف موجودات و زيستگاه‌هاي مختلفي است که در جهان خلقت موجود مي باشد.گياهان، جانوران، سلول‌ها، دريا و ديگر موجودات برخي از گرايش‌هاي اين رشته را تشکيل مي‌دهند، گرايش‌هاي رشته زيست‌شناسي عمومي جهت دبيري زيست‌شناسي عبارت است از: دبيري، عمومي، علوم گياهي، علوم جانوري، دريا. رشته زيست شناسي سلولي ملکولي نيز در گرايش‌هاي علوم سلولي و ملکولي ميکروبيولوژي، ژنتيک و بيوشيمي و بيوفيزيک عرضه مي‌شود.
در رشته زيست‌شناسي سلولي ملکولي و زيست شناسي عمومي هر کدام در طول 4 سال عرضه مي‌گردد
فارغ التحصيلان اين رشته مي توانند در مراكز آموزشي و پژوهشي ، سطوح دبيرستاني و آزمايشگاهي ، مراكز بهداشتي و درماني ، واحدهاي توليدي كه در زمينه علوم زيستي فعاليت دارند ، به كار مشغول شوند.

علم زيست شناسي يا بيولوژي يکي از علوم پايه محسوب ميشود که ميتوان به جرات گفت پيشبرد علم پزشکي در گرو تحقيقات وسيع و گسترده اين علم ميباشد . اين رشته بسيار جذاب خود داراي زير شاخه هايي است که در هر زير شاخه موضوعات مختلف به تفصيل مورد بحث و بررسي قرار ميگيرند.اين زير شاخه ها عبارتند از :
ژنتيک
بافت شناسي
سلول شناسي
بيوشيمي
بيوفيزيک
جنين شناسي
گياه شناسي
جانورشناسي
سيستماتيک گياهي
فيزيولوژي گياهي
فيزيولوژي جانوري
انگل شناسي
جلبک شناسي
ويروس شناسي
قارچ شناسي
ميکروبيولوژي
متون تخصصي زيست شناسي
تکامل موجودات زنده و ....

- گیرنده های حسی در واقع نورون های تمایز یافته ای هستند که محرک ها را شناسایی و تشخیص می دهند و اثر آنها را به پیام عصبی تبدیل می کنند. (شکل مربوط به انواع گیرنده ی مهم می باشد)

2- گیرنده ی درد: در همه ی بافت ها بجز مغز وجود دارد و در همه جاندان نیز وجود دارد و فراوانترین گیرنده است 3- در جانوران. گیرند های پوستی دندریت هایی هستند که توسط پوششی از بافت پیوندی احاطه شده اند.(حرکت پیام عصبی ابتدا از دندریت شروع و سپس به جسم سلولی و در انتها به اکسون و پایانه های انتهایی آن می رسد).اما انتهای گیرنده ی درد فاقد غلاف پیوندی است! که گیردنه ی درد توسط محرک هایی از قبیل: سرمای شدید ، گرمای شدید و ضربه و ...تحریک می شوند و در واقع این گیرنده ها هستند که نقش محافظتی دارند و انواع انعکاس ها(انعکاس نخاعی) پس از تحریک این گیرنده ایجاد می شوند. احساس درد در قشر خاکستری مغز تفسیر می شود و در واقع قشر خاکستری مغز محلی است که پیام های حسی که اعصاب حسی منتقل کرده اند تفسیر می شوند.
4- گیرنده های مکانیکی: گیرنده های مکانیکی در برابر لمس ، فشار ، کشش و حرکت در ماهیچه ها واکنش نشان می دهند و دما بر روی این نوع گیرنده تاثیری ندارد. گیرنده های مکانیکی در دیواره برخی رگ های خونی وجود دارند که نسبت به فشار خون حساس اند. در میان گیرنده های پوست، گیرنده ی درد نسبت به سایر گیرنده ها سطحی تر است و گیرنده ی فشار در عمق بیشتری از پوست قرار دارد.
5- مرکز اصلی تنظیم دمای بدن هیپوتالاموس است. دما گیرنده های دمایی را تحریک میکند که در درون بدن نسبت به دمای خون حساس هستند.
6- بینایی انسان نسبت به سایر حواس او کارآمد تر است. خارجی ترین لایه چشم صلبیه است که لایه ای محکم و سفید رنگ از بافت پیوندی است و در جلوی چشم شفاف می شود و قرنیه را بوجود می آورد که کار قرنیه همگرا کردن پروتو های نور است.
در زیر صلبیه لایه داخلی تری به نام مشیمیه وجود دارد که رنگدانه دار و نازک است و دارای عروق خونی است و عنبیه را می سازد که بخش رنگی چشم است و به علت داشتن ملانین نور را جذب و مانع از انعکاس آن می شود و عنبیه دارای ماهیچه هایی است که باعث تنگ و گشاد شدن سوراخ مردمک که در وسط عنبیه قرار دارد می شود, و دارای دو نوع ماهیچه است . که این عمل تحت تاثیر اعصاب سمپاتیک و پاراسمپاتیک(آرامش) هم صورت می گیرد. داخلی ترین لایه چشم شبکیه است که بسیار نازک و شامل گیرنده های نوری و نورون هاست. سلول های استوانه ای شبکیه در نور ضعیف و سلول های مخروطی در نور زیاد و مخروطی ها به دقت و تیز بینی فرد کمک می کند و در این شرایط فعال هستند.( به منظور فراموش نکردن می توانیم سلول های استوانه ای را به علت شکل ساده ی آنها این طور فرض کنیم که توانایی تیز بینی را به ما نمی دهند و در مقابل سلول های مخروطی با تغییر شکل خود و تخصصی تر شدن شکل سلولی در دقت و تیز بینی و دیدن جزئیات و رنگ ها را به ما کمک می کنند) در حقیقت قسمت بزرگ شده در سلول های مخروطی معادل اکسون در نورون است ،
نقطه ای از شبکیه که در آن اعصاب بینایی از کره ی چشم خارج می شوند نقطه ی کور می گویند. فضای پشت عدسی چشم را ماده ای ژله ای و شفاف پر می کند به نام زجاجیه که باعث حفظ شکل کروی چشم می شود. و فضای جلوی عدسی را ماده ای شفاف به نام زلالیه پر می کند و خود زلالیه بوسیله ی مویرگ ها ترشح می شود(به خارج از رگ منتقل می شود) و نقش آن تغذیه و اکسیژن رسانی به قرنیه(مربوط به صلبیه) و عنبیه(مربوط به مشیمیه)و عدسی است و همچنین جذب مواد دفعی آنها است. تغییر قطر عدسی چشم با استفاده از ماهیچه های مژکی که به آن متصل هستند امکان پذیر است. و وقتی به اشیا دور نگاه می کنیم قطر عدسی کم می شود(برای به خاطر سپردن، چون اشیای دور کوچک تر خواهند بود قطر عدسی را هم کوچک در نظر می گیریم) و قطر عدسی به هنکام نگاه کردن به اشیا نزدیک قطور تر و بزرگ تر می شود( در فاصله ی نزدیک اشیا بزرگ تر دیده می شوند که قطر عدسی با اندازه اشیا رابطه ی مستقیم دارد صرفا به منظور یاد گیری). این تغییر اندازه عدسی چشم به این جهت انجام می شود که تصویر در هر صورتی بر روی شبکیه قرار گیرد که همان عمل تطابق است. تغییر قطر عدسی به علت انقباض جسم مژگانی انجام می شود.
7- بیمار های چشم: در پیر چشمی عدسی چشم سفت و قدرت تطابق آن کاهش پیدا میکند
با افزایش سن ممکن است عدسی چشم کدر شود و به تدریج بینایی کاهش یابد که این بیماری آب مروارید است.
اگر کره ی چشم بیش از اندازه بزرگ شود تصویر اشیاء دور در جلوی شبکیه تشکیل می شود که در این صورت فرد توانایی دیدن اشیاء نزدیک را دارد و به همین دلیل به آن نزدیک بینی می گویند(برای یادگیری می توانیم این طور فرض کنیم که در نزدیک بینی چون اشیائ نزدیک را می بینیم و اشیائ نزدیک هم بزرگ هستند پس بین بزرگ بودن اشیائ و اندازه کره ی چشم می توانیم رابطه بر قرار کنیم به طور خلاصه در نزدیک بینی اشیا بزرگ هستند پس چشم هم بزرگ است!!!) اگر کره ی چشم بیش از اندازه کوچک شود تصویر اشیائ نزدیک در پشت شبکیه تشکیل می شود و چنین فردی تصویر اشیا دور را میتواند ببیند که به ان دور بین می گویند( اشیا دور کوچک دیده می شوند پس چشم هم کوچک شده است البته در مورد بیماری های چشم می توانیم بین اندازه کره ی چشم و چگونه دیدن اشیا رابطه ی مستقیم بر قرار کنیم ). در دوربینی چون چشم بیش از اندازه کوچک است و تصویر اشیاء نزدیک در پشت چشم تشکیل می شود برای قرار دادن تصویر بر روی شبیکه از عدسی محدب (همگرا)استفاده می شود تا فاصله ی کانونی کمتر شود. در نزدیک بینی اندازه چشم بیش از حد بزرگ است و تصویر اشیا دور در جلوی شبکیه تشکیل می شود به همین منظور از عدسی مقعر(واگرا) استفاده می شود تا فاصله ی کانونی افزایش یابد...در بیماری آستیگماتیسم سطح عدسی یا قرنیه انحنای یکنواختی ندارد و تصویر بر روی یک نقطه از شبکیه متمرکز نمی شود و در این نوع بیماری برای بهبود بینایی از عینک هایی استفاده می شود که عدم یکنواختی را جبران می کند...
8- تر تیب عبور نور از چشم: قرنیه – زلالیه – مردمک – عدسی – زجاجیه – شبکیه
9- نور وقتی از محیطی وارد محیطی با چگالی متفاوت می شود شکست پیدا می کند نور در مسیر خود تا شبکیه چهار بار شکست پیدا می کند. 1- نور از هوا وارد قرنیه می شود.2- از قرنیه وارد زلالیه می شود.3- از زلالیه وارد عدسی می شود.4- از عدسی وارد زجاجیه می شود. انشعابات اعصاب خود مختار(سمپاتیک و پاراسمپاتیک) به جسم مژگانی متصل می شود.
10- استخوان گیجگاهی نقش محافظتی دارد برای مجرای شنوایی و گوش درونی و میانی...
گوش بیرونی شامل: لاله گوش و مجرای گوش است که کار جمع آوری صدا و انتقال آن را به گوش بر عهده دارد...نقش موهای گوش تصفیه هواست...و همچنین غده های عرق تغییر شکل یافته درون مجرا ماده ای موم مانند ترشح می کنند که از ورود مواد خارجی به گوش جلوگیری می کنند..
.شیپور استاش هوا را بین گوش درونی و حلق انتقال می دهد تا فشار در دو طرف پرده ی صماخ یکسان باشد...گیرنده های شنوایی و بخش تعادلی گوش به ترتیب عبارتند از حلزون گوش و مجاری نیم دایره...پیام هایی که از گوش خارج می شوند به دو دسته تقسیم می شوند بخشی به لوب گیجگاهی به منظور تفسیر منتقل می شوند و دیگری که مر بوط به بخش تعادل گوش است به لوب منتقل می شود. قسمتهایی از گوش که سلول های آنها مژک دارند : حلزون گوش که گیرنده های مکانیکی(سلول ها ی مژک دار) آن با ارتعاش مایع حاصل از ایجاد امواج صوتی، تحریک می شود و به منظور تفسیر به لوب گیجگاهی فرستاده می شوند و مجاری نیم دایره هم سلول های مژک دار دارد که بر اساس مقدار و جهت حرکت سر مایع حرکت می کند و پیام ها تولید می شوند ودر نهایت به مخچه فرستاده می شوند.
11- ترتیب استخوان های گوش میانی از طرف پرده ی صماخ به سمت داخل گوش و به سمت پرده ی بیضی : چکشی – سندانی – رکابی . نقش این استخوان ها تشدید ارتعاشاعت و منتقل کردن به پرده ی بیضی است.
12- نوک زبان بیشترین حساسیت را نسبت به مزه شیرینی دارد و قسمت عقبی زبان هم نسبت به مزه تلخی.گیرنده های شوری هم بیشتر در اطراف نوک زبان حضور دارند...با حل شدن مولکول های غذا در بزاق این مولکول ها به پروتئین های غشایی سلول گیرنده متصل می شود و در نتیجه این سلول ها پیام عصبی تولید می کنند و پیام عصبی به سوی مغز فرستاده می شود( از طریق اعصاب حسی). محل گیرنده ی بویایی در سقف حفره ی بینی قرار دارد. پردازش اطلاعات بینایی در لوب پس سری و در عقب جمجمه صورت می گیرد.
13- حساس ترین گیرنده مربوط به شاخ جنس نر نوعی پروانه ابریشم است. ساده ترین گیرنده ی نوری در پلاناریا وجود دارد که چشم جامی شکل نام دارد. خرچنگ ها و اغلب حشرات چشم مرکب دارند که شمامل واحد هایی است که هر واحد مستقل خود دارای یک قرنیه و یک عدسی مجزا است که نور را بر روی تعدادی سلول گیرنده متمرکز می کند

دستگاه عصبی سه وظیفه مرتبط با یکدیگر دارد که عبارتند از: دریافت حس ، هماهنگی ، پاسخ حرکتی.
- 2- دندریت ها: گیرنده های نورون ها هستند و اطلاعات را دریافت می کنند و به جسم سلولی می آورند و جسم سلولی اطلاعات در یافتی از نورون ها را جمع آوری می کند و به بخش های دیگر نورون انتقال می دهد و همچنین فعالیت های معمولی نورون ها را انجام می دهد.
- 3- اکسون: پیام عصبی را از جسم سلولی تا انتهای خود هدایت می کند و در بافت عصبی علاوه بر نورون ها نوعی دیگر از سلول ها وجود دارند که اندازه آنها بسیار کوچک تر و تعدادشان بسیار بیشتر از نورون هاست به این نوع سلول های پشتیبان نوروگلیا (سیستم اعصاب مرکزی ، مغز و نخاع یا CNS ) می گویند.
4- سلول های شوان :در سیستم اعصاب محیطی سلول های شوان سازنده غلاف میلین هستند.(که امروزه برای درمان ضایعات نخاعی در سیستم اعصاب مرکزی استفاده می شوند)
5- وظایف سلول های پشتیبان بافت عصبی، محافظت از نورون ها ، تقویت غلاف میلین ، تولید غلاف میلین نورون می باشد.
6- جنس غلاف میلین: فسفو لیپید و پروتئین است.
7- سرعت انتقال پیام عصبی : بستگی دارد به الف) قطر رشته های عصبی. قطر زیادتر، پیام عصبی سریعتر. ب) داشتن غلاف میلین. زیرا میلین باعث هدایت جهشی می شود.
8- پتانسیل آرامش: وقتی نورون در حال هدایت پیام عصبی نیست، گفته می شود که آن نورون در حال استراحت است یا در آرامش است در این حالت درون نورون بار اضافی منفی K+ و خارج آن اندکی مثبت تر است Na+ در حالت معمولی یون های سدیم تمایل دارند به داخل سلول وارد شوند و در نتیجه داخل سلول را مثبت تر کنند در مقابل یون های پتاسیم هم تمایل دارند که از سلول خارج شوند و داخل سلول را منفی تر کنند در حالت استراحت نفوذ پذیری غشا به یون های پتاسیم بسیار بیشتر از نفوذ پذیری آن به سدیم است در نتیجه داخل سلول در مقایسه با خارج آن منفی تر است. در غشا سلول پروتئینی به نام پمپ سدیم- پتاسیم وجود دارد که با مصرف انرژی ATP یون های سدیم را به خارج و یون های پتاسیم را به داخل منتقل می کنند و به این ترتیب سبب می شود که غلظت یون سدیم همواره در خارج از سلول بالاتر از داخل سلول باشد. که این حالت یعنی منفی بودن داخل نسبت به خارج سلول عصبی یعنی سلول در حالت آرامش است.
9- پتانسیل عمل: تغییر ناگهانی و شدید اختلاف پتانسیل بین دو سوی غشا. طی این تغییر در زمان بسیار کوتاهی پتانسیل داخل غشا نسبت به خارج آن مثبت تر می شود و بلافاصله به حالت اول خود بر می گردد. (شکل پتانسیل غشا و نمودار های آن مهم است). پتانسیل عمل: که عبارت است از تغییر ناگهانی و شدید اختلاف پتانسیل بین دو سوی غشا یعنی در مدت زمان کوتاهی پتانسیل داخل غشا نسبت به خارج آن مثبت تر می گردد و بلافاصله به حالت اول خود بر می گردد و دوباره داخل نسبت به خارج منفی تر می شود. پتانسیل عملی که در نقطه ای از سلول عصبی ایجاد می شود در نقاط مجاور هم ایجاد می شود و بدین ترتیب در طول رشته ی عصبی سیر می کند، که در واقع پیام عصبی است. این ورود و خروج ناگهانی یون های سدیم به داخل و خروج یون های پتاسیم به خارج از داخل سلول عصبی به علت وجود کانال های پروتئینی ویژه ای ، به نام کانال های دریچه دار سدیمی و پتاسیمی است. در پتانسیل عمل کانال های سدیمی باز می شوند و سدیم داخل سلول می شود که در این حالت پتانسیل داخل مثبت تر از خارج می شود. و بعد از بسته شدن کانال های دریچه دار سدیمی، کانال های دریچه دار پتاسیمی باز می شوند و باعث خروج پتاسیم به سمت خارج سلول عصبی می شوند و در این حالت داخل سلول نسبت به آب میان بافتی که سلول های عصبی را در بر گرفته است منفی می شود. که با منفی شدن پتانسیل داخل ، سلول به حالت استراحت خود بر میگردد و سپس با فعالیت پمپ ها سدیم-پتاسیم غلظت یون های سدیم و پتاسیم در دو قسمت سلول به حالت اولیه بر می گردند. بطور خلاصه: در حالت آرامش سلول عصبی پتانسیل داخل منفی تر از خارج آن است و غلظت یون های پتاسیم در داخل بیشتر از خارج آن است و غلظت یون های سدیم هم در خارج بیشتر از داخل است.
10- سیناپس: همیشه بین یک نورون و سلول دیگر فضایی وجود دارد به نام سیناپس که وقتی پتانسیل عمل به پایان اکسون می رسد(حرکت پیام عصبی از دندریت به جسم سلولی و سپس به سمت اکسون است) موادی با نام انتقال دهنده های عصبی آزاد می شوند که باعث می شوند همانند هورمون های عملکرد سلول که مورد هدفشان است تغییر کنند که در این صورت یا سلول فعال می شود یا مهار می شود. سلولی که پیام را تا فضای سیناپسی هدایت می کند پیش سیناپسی و سلولی که تحت تاثیر انتقال دهنده های عصبی قرار میگیرد سلول پس سیناپسی می گویند. نحوی آزاد شدن انتقال دهنده های عصبی بدین گونه است که با یکپارچه شدن وزیکول محتوی نوروترنسمیتر ها با غشا سلول پیش سیناپسی این مواد به داخل فضای سیناپسی آزاد می شوند و به سلول پس سیناپسی می رسند و سبب تغییر پتانسیل الکتریکی آن می شوند.
11- روانگردان ها: موادی هستند که عملکرد دستگاه عصبی مرکزی را تغییر می دهند که تعدادی از آنها عبارتند از: الکل، نیکوتین و کوکائین و هروئین و ...اعتیاد عملکرد طبیعی نورون ها و سیناپس ها را تغییر می دهد و پاسخی است فیزیولوژیک.
12- مسیر پیام های عصبی درد: ابتدا به نخاع و سپس به مغر منتقل می شوند. بعد از اینکه پیام عصبی درد به طناب عصبی می رسد توسط گروهی از انتقال دهنده های عصبی به نام انکفالین ها سر کوب می شوند.
13- دستگاه عصبی مرکزی(CNS ) که شمال مغز و نخاع است که کار نظارت بر اعمال بدن و دریافت اطلاعات ار محیط و داخل بدن و همچنین پاسخ دادن با آنها را بر عهده دارند. این دستگاه عصبی از دو بخش سفید و خاکستری تشکیل شده که بخش سفید مربوط به غلاف میلین است و بخش خاکستری هم مربوط است به جسم سلولی نورون ها.
14- نورون ها را به سه دسته نقسیم می شوند:
نورون های حسی که کار دریافت اطلاعات و رساندن آنها به ماز و نخاع است
نورون های حرکتی که فرمان های مغز را به ماهیچه ها و اندام های دیگر می برند .
نورون های رابط بین نورون های حسی و حرکتی ارتباط بر قرار می کنند.
15- اعصاب محیطی PNS نیز به دسته تقسیم می شوند:
اعصاب حسی که پیام های عصبی را از اندام ها به سوی مغز می برد.
اعصاب حرکتی، پیام های عصبی که در واقع پاسخ مغز به پیام های حسی است را از مغز به ماهیچه ها و غدد منتقل می کند .
اعصاب مختلط مجموعه ای از تارهای(به اکسون یا دندریت بلند تار عصبی گفته می شود) حسی و حرکتی هستند.