کوبیسم، هنر مکعبی

فضای تصویری جدیدی که این مکتب ارائه کرد جایگزین فضای تصویری حاکم بر اروپا پس از عصر رنسانس شد. هنرمندان کوبیست کوشیدند با قاعده مند کردن اصول هنری بر زاویه دید جابه جا شدن اشیا تاکید ورزند و شی را چنان نشان دهند که گویی از چندین زاویه دیده می شود. پیشنهاد بر این است که اگر تازه کار نقاشی را شروع کرده اید یا در کار فروش و خرید تابلو نقاشی هستید با خواندن این مطالب اطلاعات خود را افزایش دهید .هلن گاردنر در این باره می گوید: " فضای پرسپکتیو در نقاشی غربی از زمان ماساتچو به بعد شکل فضای پیوسته و ناگسسته ای به خود می گیرد که از نقطه دید واحد تثبیت شده است. درباره این فضای خشک هندسی می توان گفت که تمام اشیای شبیه سازی شده در آن همزمان هستند؛ کوبیسم با همزمانی نوع جدیدش یعنی همزمانی زاویه های متفاوت دید ، پیوستگی تصویر و شکل ظاهر را از بین برد و شکل انتزاعی را به جایش گذاشت.(1)
ولی این تحول از کجا ریشه گرفت؟
سال 1906 نقطه عطفی در تاریخ هنر مدرن به حساب می آید. در این سال نظریات سزان درباره نمایش واقعیت و طبیعت موجب حرکتهای نوین در نقاشان جوان ساکن پاریس شد. در حقیقت سه عامل وفات سزان، نمایش آثار وی در پاریس و انتشار نامه مشهورش درباره " نگاه دوباره به طبیعت به کمک اشکال و حجمهای هندسی ای چون استوانه ، کره ، مخروط و مکعب" در این سال عمیقی بر نگاه هنری نقاشان جوان پاریس گذاشت. در این یادداشت سزان بر این اصل تاکید ورزید که هنرمند بایست طبیعت را به صورت اشکال هندسی یعنی مکعبها، استوانه ها ، مخروط ها و کره ها ببیند.نقاشان جوان با مبنا قرار دادن این اصل به مبحثی نو در هنر پرداختند که به بازنمایی نوین طبیعت منجر شد. آنان دنباله روی از واقع گریهای سنت نقاشی اروپا را پاسخگوی نیاز خود نمی دیدند، بدان علت که نمی توانستند زوایای دید پویایی را در آثار خود به نمایش در اورند. توجه اصلی هنرمند این دوران بر توالی مکانی و زاویه دید متحرک بود. او نمی خواست اشیا را به گونه ای به تصویر کشد که فقط در لحظه ای معین دیده شود.نقاشان کوبیسم در ابتدا با پیروی از نظریات سزان مبنی بر شکستن زاویه دید، جهان را با نگاهی عقلانی و هندسی نگریستند و مبانی زیباشناختی خود را بر ان اصل استوار کردند. آنان با این نظریه درصدد تصویر کردن واقعیت بیرونی اشیا نبودند بلکه شکستن فرمها و ایجاد زوایای مختلف دید را در یک فضای تصویری مورد توجه قرار دادند . علاوه بر نظریه سزان، آشنایی با هنر غیر اروپایی مانند هنر ماسک آفریقاییان که هنری غیر واقع گرا و معنوی است عاملی شد تا این نقاشان جوان یک شی را نه تنها از همه جهات مادی مورد بررسی قرار دهند بلکه درون و باطنشان را نیز بررسی کنند. تلاش آنان به تصویر کشیدن کل نمودهای شی بود ولی عملا دستیابی به این امر ممکن نشد. بدین جهت آنان تنها در به تصویر کشیدن شی در محدوه دیدشان توانستند به موفقیت هایی دست یابند. در این خصوص جهات مختلف دید را با شکستن فرم به اشکال هندسی و سطوح زاویه دار به انجام رساندند.
در تابلوی دوشیزگان آوینیون اثر پیکاسو در سال 1907 به عنوان نخستین حرکت کوبیستی شناخته شده است که در آن هم تاثیر نظریات سزان و هم ویژگیهای هنر آفریقا را میتوان بخوبی ملاحظه کرد. در دوشیزگان آوییون می توان تلفیق همزمان فضای دوبعدی و سه بعدی را تجربه کرد. در این اثر هنرمند به مدد احجام ساده هندسی و خطوطی مقطع و بریده بریده پیکره هایش را به نمایش درآورده است. او از خطوط محیطی پیکره ها فراتر می رود تا فضایی واقع گرایانه را به نمایش درآورد و سنت شکنی از ویژگیهای این اثر به حساب می آید.مبانی زیباشناختی کوبیسم طی هفت سال (1914-1907م) شکل گرفت و در سده های بعدی زوایای دیگری از آن شناخته شد. یکی از مهم ترین دستاوردهای جنبش هنر کوبیسم نگاه جدید به فضابندی اثر بودن استفاده از پرسپکتیو خطی است. کوبیسم در لغت به معنای مکعب گرایی است . ماتیس در نمایشگاه 1911 پاریس آثار براک را رد کرد و به تمسخر ، تابلوهای براک را " مکعب های کوچک" خواند. در این زمان "لویی دوسل" منتقد فرانسوی آثار نقاشان این جنبش هنری را مکعب گرا نامید.