سوارکاری
چگونه شروع کنیم ؟
1- ايمني در سوارکاري
2- آموزش نظافت ونگهداري زين و برگ (روش نظافت زين و برگ )
1- ايمني در سوارکاري
ايمني در دجه اول است:ورزش سواركاري يكي از ورزشهاي پر مخاطره مي باشد و هيچ ارتباطي نيز به اندازه جثه و چگونگی رفتار اسب شما ندارد .
قابل تصور است كه افتادن از يك ارتفاع زياد ، چقدر مي تواند مخاطره آميز باشد و اين اتفاقي است كه گاهي براي بعضي از سواركاران رخ مي دهد .
تا كنون سواركاران زيادي در سراسر دنيا بعلت عدم استفاده از وسائل ايمني مانند كلاه و …. در حين سواركاري دچار صدمات غير قابل جبراني شده اند .
بسياري از سازمانها و انجمنهاي برگزار كننده مسابقات رسمي و بزرگ سواركاري ، كليه شركت كنندگان را بدون در نظر گرفتن شرايط سني و يا مسائل جانبي واداشته اند تا از وسایل ایمنی استفاده کنند. در مدارس سواركاري نيز چنين قوانيني حاكم است و هيچ هدفي بجز حفظ سلامت اسب و سواركاران ندارند و مي بايست از اين قوانين متشكر بود .
اغلب سواركاراني كه در حين سواركاري از كلاه استفاده نمي كنند دليلشان اين است كه بدون كلاه راحت ترند و يا كلاه ندارند و اين نوع برخورد با موضوع فقط يك جنبه خودخواهانه بيش ندارد و تا كنون نيز بخت با آنها يار بوده است كه اتفاق جدي برايشان نيافتاده است ولي اتفاق يك بار مي افتد و بعد از آن بايد ديد كه علوم پزشكي در رشته مغز و اعصاب چقدر پيشرفت كرده است و آيا قادر هستند كه مصدوم را نجات دهند يا خير .
امروزه بسياري از كارخانجات وسائل ورزشي ، كلاه هاي ايمني مطمئن و راحتي را ساخته اند كه معمولا در دسترس مي باشند .
چند نكته در مورد استفاده از كلاه ايمني : هميشه كلاه اندازه سر خودتان بخريد بطوري كه كاملا اندازه و متناسب با سر شما باشد ، هيچ گاه كلاه ديگران را قرض نگيريد زيرا ممكن است كه اندازه سر شما نبوده و متعاقب آن كارائي كافي را نداشته باشد .
- هميشه بهترين و پيشرفته ترين كلاه ايمني را كه در دسترستان مي باشد تهيه نمائيد ، اگر چنين امكاني براي شما وجود ندارد مي توانيد از فدراسيون مربوطه جهت تهيه اين نوع وسائل كمك بگيريد .
- هيچ گاه بدون كلاه سواركاري نکنید .
- هيچگاه بدون كلاه سوار بر اسب جوان و يا اسبي كه رفتارش قابل پيش بيني نيست نشويد .
- كلاه ضرب خورده و مستعمل خود را تعويض نمائيد زيرا آن يكبار وظيفه خود را انجام داده است و اين عمل ممكن است براي بار دوم تكرار نگردد .
2- نظافت ونگهداري وسايل (روش نظافت زين و برگ )
برداشته شده ا ز مجله اسب شماره 36 شهريور 1356
در اين مقاله مصور روش پاك كردن زين و برگ را با روش آقاي ” برت كرافتس ” نشان ميدهيم . با وجود اينكه اصول اوليه اين كار ثابت است , روش استفاده ا ز قواعد متفاوت ميباشد، بطوريكه حتي تصور ميرود دو نفر متخصص هم براي پاك كردن زين ا ز يك روش و حركات بدني يكسان استفاده نكنند . در مورد مواد پاكننده , سليقه ها حتي در انتخاب نوع كله گير و روغن و صابون متفاوت است . در تصاوير متن اين مقاله روش منتخب آقاي كرافتس را كه يكي ا ز سراجهاي برجسته است و راهنمايي هاي او نمايانگر اعتبار و چيرگي اوست شرح ميدهيم
معدودي ازمردم با شناخت هدف اصلي و صحيح،مبادرت به تميز كردن زين وبرگ مي كنند . اكثر افراد ا ز قبيل صاحبان اسب , كارگران اصطبل , شاگردان سواري و ا فراد كمكي , عمل پا ك كردن زين را سرسري و توام با عجله انجام ميدهند . در صورتيكه اگر به اهميت و علت تميز كردن زين و برگ توجه داشتند علاقه و پشتكار بيشتري نشان ميدهند، زيرا تميز كردن زين وبرگ بعلت رابطه مستقيم با امنيت و آسايش جسمي و رواني سوار واسب و همچنين جنبه اقتصادي آن حائز اهميت فراوان است .
دوخت هاي خشك و شكننده و پوسيده ناگهان پاره شده و ميتوانند باعث حوداث ناگواري شوند . پس ضمن نظافت زين , زدون عرق , و نرم نگاهداشتن قسمتهاي چرمي آن، متوجه نقائص موجود در دوختها , چرمها ي پوسيده و مستعمل و عيوب قسمتهاي فلزي هم ميشويم , بدين ترتيب ميتوانيم ا ز بروز حوادث هم جلوگيري كنيم .
از نظر اقتصادي
قيمت زين و برگ گرا ن است و چنانچه مورد توجه و مراقبت قرا ر نگيرد . از قيمت آن بشدت كاسته ميشود و بر عكس ا گر د رشرايط خوبي نگاهداري شود زين وبرگ عمر طولاني خواهد كرد. چون اصولاً با دوام است . زين وبرگي كه ا ز آن خوب نگهداري كنند سرمايه مالي مفيد و با ارزشي هم خواهد بود .
از نظر راحتي اسب و سوار
حتي زين وبرگي كه درست اندازه و متناسب با اسب باشد , قسمتهاي زير و كثيف آن ميتواند باعث بروز زخم ( زين زدگي ) شود و سواري كه از وسائل كثيف و ناامن استفاده ميكند هرگز احساس ايمني و راحتي نخواهد كرد .
ازنظر رواني
اگر معتقد باشيم كه لباس و كفش كثيف تأثير نا مطلوبي در روحيه انسان دارد , بايد اعتراف كنيم كه زين و برگ كثيف هم تأثير خوبي در روحيه سوار ندارد بلكه اين بي توجهي به شخصيت سوار لطمه زده و به اسب نيز در حقيقت توهين شده است . بكار بردن زين وبرگ مرتب و تميز هم راحت تر است و هم لذت سواري را بيشتر ميكند .
چنانچه وضعيت مالي اجازه دهد توصيه ميكنيم پس از هر بار سواري وسائل را تميز كنيد واگر يك زين زياد مورد استفاده قرا ر ميگيرد و نظافت پس ا ز هر با ر سواري امكان ندا رد، در اينصورت بايد پس ا ز هر با ر استفاده قسمتهاي چرمي را خشك کرده, دهنه را هم شسته و خشك کرده و هر روز پس از پايان كا ردقيقاً آنرا تميز كرد . زين و برگ تميز , نرم راحت داراي برق و جلائي است كه نشان ميدهد بآن خوب رسيدگي شده است . اگر وسائل د رموقع ورود به زين خانه مرطوب باشد , بايد آنرا خشك كرد و قسمتهاي گلي را شست . تنگ , قسمتهاي چرمي و ركاب ها را از زين جدا كرده و در جاي خشك و گرمي ( نه داغ ) آويزان كرد . وسايل هرگز نبايد درنزدیکی منبع حرارت قرار گيرد و گرنه خشك و شكننده خواهند شد . اگر سينه بندها پلاستيكي باشند قابل شستشو است ولي اگر از جنس نوار بوده و كثيف شوند بايد تعويض شوند . سينه بند پوست آهوي سفيد با ” بلانكو ” پاك ميشود . قسمتهاي سه گانه ” مارتنگال ” هم بايستي شسته و خشك شوند .اگر مدت زيادي زين د رجاي خشك ومرطوب بدون استفاده بماند ممكنست كپك بزند , د راينصورت شستشو جايز نيست چون كپك بدرستي زايل نميشود كپكها بايد با پارچه ای خشك زدوده شوند و اگر لكه آنها روي چرم ميماند بايد سفيده تخم مرغ روي آن ماليد تاخشك شود . اين عمل اكثراً كپك ها را ريشه كن ميكند . زين وبرگي كه مدت زيادي د رانبار مانده وخشك شده است بايد ابتدا با آب گرم آنرا شست و به روغن پاچه گاو آغشته كرد .غير از اين مورد روغن پاچه گاو موارد استفاده ديگري هم دارد كه بموقع خواهيم گفت .
قبل از اينكه زين را براي مدت زيادي كنار بگذاريم بايد آنرا تميز و روغن مالي كنيم و قسمتهاي آستري ( سرژ ) را با پودر ضد بيد آغشته كنيم . كار عاقلا نه ديگر اينست كه زين را درون يك كيسه از جنس پوليتن قراردهيم و قسمت انتهاي كيسه رامحكم ببنديم و هرچند وقت يكبار آنرا وارسي كنم . در مورد اينكه يك زين نو قبل از شستشو با صابون چند با ر ميبايست روغن مالي شود ” برت كرفتس ” معتقد است كه زين نو قبل از روغن مالي بايد نرم باشد بين نرمي و صافي تفاوت است .
وقتي چرم صاف است ميتركد و دو ام آن كم ميشود نكته ديگر اينكه روغن جسم سنگيني است براي آزمايش يك حلب آنرا بدست بگيريد تا سنگيني آن را احساس كنيد . اگر بيش از حد احتياج، به زين روغن بماليد وزن آن افزايش مي يابد. هرگاه احساس كرديد زين شما زيادتر از حد معمول بروغن آغشته شده است مقداري بلانكو را با آب مخلوط كرده بصورت خمير در آورده و روي سطح زين بماليد و در آفتاب قراردهيد . گرماي خورشيد روغن را بيرون كشيده و جذب بلانكو مي كند . معمولاً كلگير و ساير وسائل چرمي فراموش ميشوند , بهمين جهت قبل ا ز رسيدگي بكار زين، يكبار آنها را روغن ميماليم و سپس به صابون زدن زين ميپردازيم . دو بار روغن مالي براي نظافت معمولي يعني غير از مواقع انبار كردن يا چرمهاي سفت شده و تركيده كافي است . زيني كه مورد استفاده قرارميگيرد و صابون مالي ميشود احتياج به روغن ندارد .
تنگ هاي چرمي كه آستر فلانل دارند بايد مرتباً روغن مالي شوند . اين عمل باعث ميشود نرمي تنگ هميشه حفظ شود . بايد اشاره كنم زيني كه بعنوان مدل در تصاوير از آن استفاده شده يك تكه اضافي در زير برگه ها دارد .دليل انتخاب اين است كه طرز پاك كردن تكه اضافي راهم نشان دهيم و گرنه روش پاك كردن يك زين تمام چرم احتياج به تصوير ندارد . پاك كردن ا ثر باقيماندگي ها ئي كه ا ز سايش چكمه به برگه ها ميماند و معمولاً سياه و ثابت و عميق ميشوند موجب دشواري كار است . طريقه پاك كردن اين چرم ها د رتصوير شماره پنج نشان داده است .
براي تعداد كمي اززين ها ( زينهاي رسمي يا زينهاي قواي پليس ) ا ز همان موا د جلا دهنده چكمه بكار ميبرند . البته اين دستور براي زينهاي معمولي توصيه نميشود . اگر چه اين ماده براي زين ضروري ندا رد و آنرا براق ميكند , باعث ليزي و لغزندگي آن مي شود . زين هائي كه بايك صابون مناسب پاك شده و چرمي كه پس ا ز خشك شدن با پارچه تميزي برق افتاده است چسبندگي كافي و مختصري به سورا ميدهد .
مكانهاي مختلفي براي پاك كردن زين توصيه شده است ولي در اين مقاله به دو دليل ميزي مورد استفاده قرارگرفته است . يكي بدليل مسطح بودن آن و ديگر اينكه نشان دهد وجود جا زيني ان چنان واجب نيست . در نظر داشته باشيد كه از چنگك هم براي ركاب هاي چرمي تنگ چرمي و دسته جلوها استفاده نشده است . كرافتس ميگويد : در مناسب بودن قلاب و چنگك براي آويختن وسائل چرمي شک نیستولی امکان دارد که وسائل ازروی ان با شدت به پایین کشیده شوند واین عمل باعث فشار سخت وزائد به چرم ها وسگکها شود .قلاب وچنگک برای اویختن وسائل چرمی پس ا ز پا ك شدن مناسب است .
تنگ هاي نايلوني را بايد با آب گرم و صابون مايع تميز كرد . در تصوير شماره یک ( قسمت دوم مقاله ) بهترين نوع آويختن تنگ برا ي خشك شدن نشان دا ده است . بمجرد اينكه لوازم پاك شد بايد آنها را آ ويخت , قسمت بالاي آنها را بصورت قوسي و زين را تميز در جاي خود قرارداد .
هرگز نبايد دسته جلوها را روي چنگال با يك ميله فلزي قراردا د , چون چرمها در محل خميدگي ( نقطه اتكا ء ) ميتركند . پاك كردن زين و برگ بخش مهمي از زندگي يك سوار است . شديداً بايد روي مفهوم واقعي مؤثر پاكيزگي تكيه كرد .
اميدواريم توضيحات آقاي سرت كرافتس اطلاعات مفيد ي د راين باره بشما داده باشد .
يك ـ وسائل تميز كردن زين و برگ آنطور كه آقاي كرافتس مورد استفاده قرار ميدهد روي يك ميز ( كه با روميزي نايلن پوشيده شده ) چيده شده است . رديف جلوي سطل , از چپ به راست ظرف روغن رقيق ( روغن چرخ ) اسفنج برا ي شستشوي اوليه , ( فشردن اسفنج از پا رچه آسانتر است ) قوطي صابون زين، ظرف روغن پاچه گاو قالب صابون گليسيرين ( اين صابون از صابون قوطي سخت تر ميباشد و براي ماليدن آن به چرم احتياج به زحمت بيشتري است ولي خيلي بهتر جلا ميدهد ) . رديف جلو , پارچه شستشو براي ماليدن صابون زين منافذ اين پارچه صابون را بهتر جذب ميكند و باعث ميشود چيز ي ا ز آن هدر نرود . فرچه نرم براي واكس زدن , يك پارچه پشمي براي ماليدن روغن پاچه گاو، يك تكه جیر براي خشك كردن زين پس از شستشو و پيش ا ز استفاده از صابون برس سيمي ( برنجي ) براي پاك كردن قسمتهاي پوستي یا جیر،برگه ها و تكه هاي اضافي زير آنها .
دو ـ مقدار كمي مايع پاك كنند ه ( ضد عفوني كننده نباشد ) را در سطلي كه تا نيمه محتوي آب گرم است بريزيد , تنگ ها , ركابها همچنين حفاظ تنگ ها راا ززين جدا كرده و ارونه روي ميز قرا ردهيد و يك پارچه روي همه آنها بياندازيد انداختن يك پوشش نايلوني اين حسن را دارد كه پاك كردن آب وصابون از روي آن و همچنين خشك كردنش آسانتر است . اگر چندين زين را يكجا تميز ميكنيد و احتمال دارد كه تنگها با هم جابجا ( عوض ) شوند ميتوانيم حفاظ آنها را از زين جدا نكنيم . پس از فشار دادن اسفنج در آب و صابون تمام برگه هاي چرمي را بشوئيد و براي زين هائي كه لبه هاي پشمي , پارچه اي يا كتاني دارند برس كشيدن كافي است تا آنجا كه ممكنست كمتر آب بكار ببريد چون درزها ميپوسند و آب وارد لايه برگه ها ميشود و اگر چوب بكار رفته باشد پوسيده ميشود و قسمتهاي فلزي زنگ ميزند .
سوم ـ تنگه جير را كمي مرطوب كنيد و تا ميتوانيد رطوبت را از سطح چرم جذب كنيد . تمام قسمتهاي زين را فوراً پس از شستشو خشك كنيد و مواظب باشيد كه قسمت داخلي قاچ خوب خشك شود تا از نفوذ آب به لايه ها جلوگيري شود .
چهار ـ زين را ا ز پهلو روي ميز بگذاريد ( مطمئن باشيدكه برگه قسمت زيرين صاف است ) برگه بيروني را با اسفنج آغشته بصابون بشويئد , برگه ديگر را هم بهمين نحو پاك كنيد . اگر زين داراي يك عرق گير متصل بخود است آنرا مرطوب نكنيد طرز نظافت آنرا توضيح خواهم داد .
پنج ـ از لبه گرد صابون زين ،ميتوان براي زدودن سياهيهائي كه بر ا ثر سائيدن چكمه به برگه ها بوجود آمده استفاده كرد . اگر از چكمه هاي پلاستيكي استفاده ميكنيد . بآن قسمت از چكمه كه با برگه ها تماس دارد، وازلين بماليد , بدين ترتيب محل ا صطكاك نرم تر ميشود و مانع نفوذ سياهي مي شود . سياهي كه از سايش چكمه هاي چرمي بجا ميماند سخت تراست . چنانچه مرتباً ا ز آنها استفاده ميكنيد يك بار در ماه فرچه واكس را به متيل آغشته كرده و سپس واكس بزنيد . باين ترتيب سياهي كه روي برگه ها بجا ميماند كاذب بوده و با ناخن يا، د رقوطي ( كه بي خطر است و چرم را پاره نمي كند ) زدوده ميشود . از در قوطي ميتوان براي پاك كردن چربي اضافه سطح داخل بندهاي چرمي استفاده كرد و بعد آنها را شست .
تصوير شماره شش ـ با استفاده از تكه جير , قسمت خارجي برگه را خشك كنيد و دقت كنيد درست تا قسمت اتصال ركاب خشك شود .
هفت ـ قسمت زير برگه ها را با اسفنج آغشته به صابون بشوئيد , تسمه هاي تنگ و تمام لبه ها را نيز پاك كنيد .
هشت ـ تمام قسمتهاي مرطوب شده را با جير خشك كنيد تنگ و ركابها را ،ميان جير بگيريد و از بالا به پائين بكشيد
نه ـ در تمام زمان شستشو مراقب علائم كهنگي باشيد , در اين تصوير سوراخي كه شروع به گشاد شدن كرده در تسمه تنگ نمايان است , همچنين نقطه اتصال ( دوخت ) تنگ به زين شروع به شكافتن كرده .
دهم ـ وقتيكه تمام زين را شستيد به خوبي خشك كرديد بايد خوب صابون مالي كنيد , دستمالي را كمي مرطوب كنيد و آ ن را چند با ر تا كرده و با قشر نازكي ا ز صابون قوطي يا قالبي آغشته كنيد . عمل تف كردن به صابون زين،دوستان را از استفاده ا زآن منصرف ميكند و اصولاً زين سازان معتقدند صابون همان مقدار رطوبت كه براي نم كردن سطح صابون لازم است د ربر دارد .
يازدهم ـ پارچه آغشته به صابون زين را محكم به درزها فشاردهيد وتمام جاهاي چرمي كه دردسترس است را، تا داخل قاچ آغشته كنيد .
دوازدهم ـ زين را وارونه كنيد و پارچه صابوني را به قسمتهاي زيرين برگه تا منتهي اليه آن بماليد .
سيزدهم ـ يكي ا ز برگه ها را روي ميز قرار دهيد و صابون را محكم به قسمتهاي خارجي آ ن بماليد . فشار لازم را در اين حالت ميتوان وارد آورد , در حالكيه اگر زين روي جازيني يا اسب باشد باين خوبي مسلط نيستيم .
چهارده ـ زين را طوري روي ميز بگذاريد كه بتوانيد محل نشستن ( خانه زين ) قاچ جلو و عقب و رويه محل اتصال ركاب را براحتي صابون بماليد ( بخصوص قسمت لبه ها را همانطو ر كه د رعكس مشاهده ميكنيد صابون بماليد .
پانزده ـ اگر دقت نكنيد , چرك وباقيمانده صابون در شكافها و خطوط دوخت ( محل اتصال ) جمع ميشود و ميتوانيد مطابق عكس با ناخن شست اين درزها را پا ك كنيد و صابون زين را با دقت بيشتري در اين محلها بكار ببريد .
شانزدهم ـ با استفاده از يك برس فلزي يا ا گر در دسترس نداريد يك تكه سنباده مستعمل به آرامي سطح جير ( پوستي ) را پاك كنيد, هرگز براي اين قسمتها چه زير و چه روي آن را روغن پاچه گاو استفاده نكنيد چون روغن باعث ميشود مواد اسفنجي داخل لايه نرم شده و در نتيجه تاب بردارد . تكه هاي جير در زين باعث چسبندگي بيشتر سواركاران ميشود و براي راه پيمائي هائي كه اسب زياد عرق كرده ويا اجباراً از آب عبور ميكند مناسب است , ولي چون در شكار زين هاي جير دار آلوده به گل ميشوند و نظافت آنهامشكل مي شود زين ساده مناسب تر است .
