نقش ويتامينها در رژيم غذائي سينه پهنان

نقش ويتامينها در رژيم غذائي سينه پهنان

ويتامينها از جمله موادي به شمار مي آيند که جانوران جهت رشد و توليد مثل به آنها نيازمند اند و عموما در مقادير مناسب توسط غذاهاي طبيعي قابل تامين هستند. وظيفه اين مواد به طور معمول تنظيم اعمال بدن مي باشند و مي توانند اعمال بدن را در جهت بالا بردن رشد، توليد و در نتيجه بهبود سلامتي تنظيم نمايند که در نتيجه اين فرآيندها بدن قادر مي گردد تا به صورت مطلوبي با بيماريها مبارزه نمايد. ويتامين ها در دو شکل ديده مي شوند که شامل ويتامينهاي محلول در چربي مانند: A, D, E, K و ويتامينهاي محلول در آب مانند ويتامينهاي گروه ب (b-complex) ، مانند: ويتامين ب 12 و ب 6 هستند.
همانند ساير جانوران شترمرغ ها نيز نيازمند هر دو گروه ويتامين هاي محلول در چربي و محلول در آب هستند که در اين ميان نياز به انواع محلول در آب بيشتر مي باشد چون ويتامينهاي محلول در چربي به خصوص ويتامين A براي مواقع اضطراري در ذخيره چربي بدن نگهداري مي شوند و مقادير اضافي اين نوع ويتامين ها در غذا هم مي تواند براي مواقع بعدي ذخيره و استفاده شود اما قدرت ذخيره سازي بدن در مورد ويتامينهاي محلول در آب بسيار کمتر مي باشد. بنابراين شترمرغ به صورت روزانه به اين ويتامينها احتياج دارد که بايد در مقادير مناسب و ثابتي از طريق آب و خوراک براي آنها تامين گردند.

نگاهي کلي به نقش و عملکرد ويتامينها

ويتامين A
ويتامين A براي رشد، حفظ و بقاي سلامتي بافتهاي بدن مانند: پوست، اندام تنفسي، اندامهاي گوارشي و اندامهاي تناسلي ضروري است. هنگاميکه اين بافتها به درستي حفظ و نگهداري شوند در برابر هجوم عوامل بيماريزا مصون مي مانند که نتيجه اين افزايش مقاومت و ايستادگي در برابر بيماريها، سلامتي پرندگان و بهبود رشد و توليد مي باشد.
همچنين ويتامين A براي باروري و توليد مثل نيز لازم است و کمبود آن در فصل توليد مثل سبب بي نظمي در عادتهاي جفتگيري پرندگان شده و آنها به آساني آبستن نمي شوند.
تقريبا مي توان گفت که ويتامين A در مواد خوراکي طبيعي وجود ندارد و اين مواد داراي ماده سازنده آن يعني بتا کاروتن هستند که در داخل بدن به ويتامين A تبديل مي شود. البته بسياري اوقات اين تغيير و تبديل و مقدار ويتامين بدست آمده از اين راه مي تواند ناکافي باشد. حتي گاهي ساير واکنشهاي متابوليسمي نيز مي تواند منجر به اختلال در توليد و جذب اين ماده شود. بعنوان مثال مقادير اضافي نيتراتها در غذا يا آب مانع از تبديل بتا کاروتن به ويتامين A مي گردد.

ويتامين D
مقادير کافي ويتامين D در هنگام عمل گوارش مي تواند تاثير به سزائي در جذب کلسيم و فسفر داشته باشد که اين مطلب يک عملکرد بي نهايت مهم است. همچنين ويتامين D به حفظ و نگهداري مواد معدني که به قوي شدن استخوانها مي انجامد کمک مي کند.
همچنين ويتامين D به ثابت نگهداشتن مقادير طبيعي اين مواد معدني در خون کمک مي کند. مقادير کافي اين ويتامين در رژيم غذائي مي تواند يک تاثير مثبت بر روي اشتهاي پرندگان داشته باشد که اين امر باعث افزايش مصرف غذاي آنها و در نتيجه رشد، توليد و همجنين کارآئي بهتر آنها مي شود. از طرف ديگر کمبود اين ويتامين سبب کندي رشد و توليد کم و ضعيف شدن استخوانها و کاهش توليد مثل مي گردد.
با توجه به نظريه اي که نور خورشيد را در توليد و جذب ويتامين D موثر مي داند مي توان گفت که با توجه به کاهش شدت تابش آفتاب در ماه هاي سرد سال، نياز پرندگان به اين ويتامين افزايش يافته و تامين آن وابستگي بيشتري به مواد خوراکي پيدا مي کند.


ويتامين E
هر ساله تحقيقات زيادي در خصوص نياز حيوانات اهلي به ويتامين E انجام مي گيرد.
ويتامين E با عناصر معدني کم نياز رابطه دارد. بعنوان مثال سلنيم از تخريب بافتهاي ماهيچه اي مانند قلب و همچنين از سندرم مرگ ناگهاني در سلامت ظاهري که بدون هيچ علامت قبلي باعث مرگ پرندگان مي گردند، جلوگيري مي کند. نتايج تحقيقات نشان مي دهند که در بيشتر موارد از بين رفتن بافتهاي زنده، ناشي از کمبود ويتامين E سلنيم مي باشد. فعاليت ويتامين E همانند يک آنتي اکسيداني است که از تخريب ساير ويتامينها و مواد غذائي در جيره جلوگيري کرده و همچنين در داخل بدن از تخريب بافتهاي بدن و عضله ها و قسمتهاي زنده جلوگيري مي نمايد. همچنين به نظر مي رسد وقتي که ويتامين E به مقدار کافي وجود دارد به آبستني و توليد مثل کمک مي کند.
به طور کلي مقادير مناسب ويتامين E در تمام مواد غذائي موجب بهتر شدن سلامتي پرندگان مي شود که نتيجه آن بهبود سلامتي، افزايش وزن، بازده غذائي بهتر و کم شدن بيماريها است.
در گذشته اين چنين احساس مي شد که خوراکهاي دامي شامل مقادير مناسبي از ويتامين E براي توليد بيشتر در چهارپايان اهلي هستند اما توجه داشته باشيد هنگاميکه مواد غذائي به صورت مصنوعي خشک مي شوند تخريب هائي در ساختمان اين ويتامين رخ مي دهد که موجب کاهش ميزان آن در اينگونه مواد مي شود که در نتيجه آن در موقع تکميل جيره نياز به ويتامين E افزايش مي يابد.
به طور کلي اينطور ذکر مي شود که براي راندمان بيشتر در توليد، تمام جيره هاي غذائي بايد شامل مکملهائي از ويتامين E و تمام غذاها بايد شامل سلنيم باشند. همچنين ويتامين E در افزايش سيستم ايمني بدن شترمرغ موثر شناخته شده است.
(شايان ذکر است که پژوهش هاي انجام شده در مزارع ايران در خصوص تاثير ويتامين E با سلنيم -به صورت مکمل E سلنيم- بر روي قدرت باروري و نطفه داري تخم شترمرغ نشان دهنده موثر بودن اين ترکيب در افزايش ميزان نطفه داري تخمها و در نتيجه افزايش راندمان توليد بوده است – بخش علمي سايت فارميران)

ويتامين K
اين ويتامين بعنوان يک عامل مهم در انعقاد خون و لخته شدن طبيعي آن مي باشد . در هنگام کمبود ويتامين K زمان براي لخته شدن خون افزايش مي يابد که اگر اين کمبود به خوبي تشخيص داده شود مي توان از بروز خونريزي هاي جدي در حيوانات جلوگيري کرد. مقادير اضافي ويتامين K در جيره غذائي مي تواند براي غلبه بر مشکلات سودمند باشد. اين يک توصيه است که تمامي جيره هاي غذائي شترمرغ شامل مقادير زيادي از ويتامين K باشند.

ويتامينهاي گروه B
ويتامينهاي گروه B محلول در آب هستند و به مدت طولاني در بدن حيوانات نگهداري نمي شوند و تامين اين ويتامين ها به صورت پيوسته و منظم در جيره غذائي شترمرغها لازم است.
اين گروه از ويتامينها شامل 10 نوع متفاوت هستند که هر کدام از آنها وظائف به خصوص خود را بعهده دارند و 6 تاي آنها بايد مرتبا به جيره غذائي شترمرغها اضافه شوند که شامل: ريبوفلاوين، نياسين، اسيد پانتوتنيک، کولين، ويتامين B6 و B12 هستند. ويتامين هاي گروه B فعاليت آنزيمها را در داخل بدن کنترل مي کنند.
اين آنزيمها اشتها را تحريک مي کنند و نتيجۀ فعاليت آنها افزايش توليد، رشد مناسب، استفاده موثر از غذاها و بهبود توليد مثل است. هر کدام از ويتامينها گروه B عملکرد مخصوصي دارند که مقاله هاي زيادي به بحث درباره آنها پرداخته است.
يکي از مفيد ترين اعضا اين گروه ويتامين B12 است که آخرين ويتامين کشف شده مي باشد و براي تشکيل گروهي از پروتئين ها و همچنين در جلوگيري از کم خوني موثر است. يکي از عملکردهاي مهم ويتامين B12 تاثير ان در کاهش مصرف منابع پروتئين حيواني در جيره هاي غذائي طيور است. از آنجائيکه تقريبا گياهان داراي اين نوع ويتامين نيستند لذا تا پيش از کشف ويتامين B12 و ساخت صنعتي آن، استفاده از منابع پروتئيني حيواني غير قابل اجتناب بود زيرا بافتهاي حيواني به دليل دارا بودن مقادير بالاي ويتامين B12 تنها راه تامين اين نوع ماده در بدن بودند اما امروزه تنها با استفاده از مقدار اندکي از اين ويتامين که به صورت صنعتي توليد مي گردد مي توان از مصرف منابع پروتئين حيواني خودداري نمود و تنها با استفاده از منابع پروتئيني گياهي جيره هائي با کيفيتي بسيار مطلوب توليد کرد که داراي ريسک شيوع بيماريهاي خطرناک ناشي از منابع حيواني مانند بيماري جنون گاوي نيز نيستند.
نتيجه
همانطور که ملاحظه کرديد ويتامينها نقش مهمي را در بالانس جيره غذائي شترمرغها بازي مي کنند کمبود يکي از آنها در جيره مي تواند تاثير زيادي بر روي عملکرد داشته باشد. در پرندگان تخمگذار کمبود ويتامينها مي تواند سبب موارد زير گردد که شامل:
- عدم باروري
- ايجاد تخمهائي با خلل و فرج زياد که باعث ايجاد مشکل در دستگاه انکوباتور مي شود.
- مرگ زودرس جنين
- جوجه هاي غير طبيعي

همچنين در طي 3 هفته اول زندگي جوجه ها فقر غذائي مولدها مي تواند سبب خميدگي يا بد شکلي نوک، برگشتگي انگشت پا و بروز تاندونهاي ضعيف که سبب از هم باز شدن پاها در جوجه هاي جوان مي گردد، شود. کمبود ويتامينها در رژيم غذائي جوجه ها مي تواند سبب شود که بدن زودتر از ساختار استخواني رشد کرده که اين امر نيز باعث خميدگي و چرخش استخوانها مي شود.