نكات عملي استفاده از آنزيم‌ها در جيره‌هاي طيور گوشتي
نكات عملي استفاده از آنزيم‌ها در جيره‌هاي طيور گوشتي
آنزيم‌ها مواد بيولوژيكي هستند كه غالباً از جنس پروتئين مي‌باشند. آنزيم‌ها در گروه افزودني‌هاي خوراكي طبقه بندي شده و آنها را مي‌توان به جيره طيور اضافه نمود. حداكثر عملكرد آنزيم‌هاي اضافه شده به جيره غذايي مستلزم توجه به نكات عملي زير مي‌باشد.
1- شركت سازنده آنزيم و تاريخ توليد آن
انتخاب شركت توليد كننده آنزيم، از لحاظ كيفيت آنزيم توليدي، ميزان فعاليت آنزيمي موجود و خدمات پس از فروش آن از اهميت ويژه‌اي برخوردار است. توجه به تاريخ توليد آنزيم در هنگام مصرف آن مهم مي‌باشد، زيرا آنزيم‌ها داراي نيمه عمر مشخص مي‌باشند. نيمه عمر فعاليت آنزيم مدت زماني است كه آنزيم به نصف مقدار اوليه خودش تجزيه خواهد شد. هرچه نيمه عمر آنزيم طولاني‌تر باشد، آنزيم توليدي داراي ثبات و پايداري بيشتري است.
2- شرايط نگهداري آنزيم
بطور كلي محل نگهداري آنزيم بايد خشك، خنك و بدور از نور خورشيد باشد كه عمل به توصيه شركت سازنده در اين راستا موثر خواهد بود.
3- نوع ماده خوراكي و سطح مورد استفاده آن در جيره
توجه به نوع ماده خوراكي موجود در جيره يا اجزاء تشكيل دهنده جيره در انتخاب نوع آنزيم اهميت بسزايي دارد. بطور كلي هنگامي از آنزيم در جيره‌هاي طيور استفاده مي‌كنيم كه در دستگاه گوارش طيور توليد نشود مانند سلولاز و يا مقدار ترشح آن بسيار ناچيز باشد. علت ديگر استفاده از آنزيم، از بين بردن يا كاهش اثر مواد ضدتغذيه‌اي خوراك است. برخي از اقلام خوراكي موجود در جيره غذايي داراي مواد ضد تغذيه‌اي مختلفي هستند. بنابراين بر روي هر نوع ماده ضدتغذيه‌اي موجود در مواد خوراكي، آنزيم خاصي عمل مي‌كند كه پاره‌اي از آنها بطور تجاري ساخته شده‌اند. هنگامي‌كه سطح ماده خوراكي از سطح مجاز مصرف بالاتر رود، در نتيجه مقدار مواد ضدتغذيه‌اي آن نيز در خوراك افزايش مي‌يابد كه در اين زمان استفاده از آنزيم مي‌تواند چاره‌ساز باشد. آنزيم‌هاي توليدي براي انواع مواد خوراكي موجود در جيره متفاوت مي‌باشد. بطور كلي آنزيم‌هاي تجاري به دو دسته اصلي تقسيم مي‌گردند، آنزيم‌هاي منفرد و آنزيم‌هاي چندگانه1.گاهي اوقات با توجه به فرمول نويسي جيره، اقلام غذايي موجود در آن طوري انتخاب مي‌شود كه داراي تنوع است. اگر سطوح آنها از سطح مجاز مصرف بالاتر باشد، استفاده از آنزيم‌هاي چندگانه در اين مورد مناسب‌تر مي‌باشد. زماني كه اقلام موجود در جيره از تنوع كمتري برخوردار باشد، استفاده از آنزيم منفرد كاربرد دارد. سطح مورد استفاده ماده خوراكي در جيره نيز در انتخاب نوع آنزيم اثر دارد. براي مثال بالا بردن ميزان گندم, جو و سويا در جيره‌ي طيور گوشتي و در دوره‌هاي مختلف رشد، به ترتيب نياز به آنزيم زايلاناز, بتاگلوكاناز و پروتئاز را بالا مي‌برد. بنابراين نوع اقلام مصرفي و سطح مورد استفاده آنها در جيره در انتخاب نوع آنزيم، نقش بسيار تعيين كننده‌اي دارد.
4- رابطه متقابل آنزيم با مواد مغذي جيره
مواد معدني، ويتامين‌ها، اسيدهاي آمينه سنتتيك و ساير مواد مغذي موجود در جيره ممكن است عملكرد آنزيم‌ها را تحت تاثير قرار دهد. بنابراين جيره‌هاي حاوي آنزيم بايد در حداقل زمان ممكن مصرف شوند.
5- شكل فيزيكي جيره
در جيره‌هايي كه به شكل پلت هستند, بدليل اينكه هر قطعه از جيره غذايي داراي كل مواد مغذي محاسبه شده است، تاثير آنزيم نمود بيشتري پيدا مي‌كند. البته اين توضيح لازمست كه در فرآيند پلت شدن، اگر آنزيم داراي پوشش ضد حرارت نباشد و قبل از حرارت دادن به جيره اضافه شود، موجب آسيب آن خواهد شد كه براي رفع اين مشكل بايد بعد از پلت كردن خوراك، آنزيم را روي آن اسپري نمود. در جيره‌هايي كه بشكل آردي تهيه مي‌شوند، مشكلات استفاده از آنزيم چشمگيرتر است. جيره‌هايي كه بشكل آردي معمولاً در مرغداري‌ها استفاده مي‌شوند توسط ميكسرهاي عمودي تهيه مي‌گردند. اما ميكسرهاي عمودي اجزاء خوراك را بخوبي ميكسرهاي افقي بصورت همگن مخلوط نمي‌كنند. زيرا اجزاء ريز آن مانند آنزيم و اسيدهاي آمينه بخوبي مخلوط نشده و امكان دارد در قسمت پاييني ميكسر محصور شوند. بعلاوه در هر دو نوع ميكسر نسبت پيش مخلوط1 به ظرفيت ميكسر نيز بايد رعايت گردد كه اين نسبت حداقل 5 درصد مي‌باشد يعني براي ميكسر با ظرفيت يك تن، 50 كيلوگرم پيش مخلوط حاوي آنزيم بايد تهيه شود و بايد بطور متناوب براي مدت 10 دقيقه به كل جيرهاي كه در حال ميكس شدن است اضافه شود. سپس كل جيره براي مدت 20-15 دقيقه مخلوط شود تا بدين طريق جيره يكنواختي تهيه گردد.
6- نوع دانخوري
معمولاً در دانخوري‌هاي ريلي اجزاء بزرگتر خوراك در اوايل ريل و قسمت فوقاني آن قرار مي‌گيرند. مرغ‌هاي بزرگتر هنگام هجوم به اين قسمت در ابتدا دانه‌هاي درشت‌تر را مصرف نموده و قسمت‌هاي ريزتر خوراك كه شامل افزودني‌ها است توسط مرغ‌هاي ضعيف‌تر مصرف مي‌شود. بنابراين ممكن است يك عدم يكنواختي رشد در گله بوجود آيد كه براي رفع اين مشكل مي‌توان دفعات حركت ريل را بيشتر نمود و يا از دانخوري‌هاي سطلي اضافي بهره جست
