Borna66
07-05-2009, 02:36 PM
حفظ سلامت دستگاه گوارش در گاوهاي شيري
امروزه (HBS ) يا سندرم خونريزي روده در گاوهاي شيري بيش از پيش متداول شده است . HBS با مرگ ناگهاني حيواناتي عارض مي شود كه اغلب نشانه اي از بيماري ندارند. در اين بيماري كالبد گشايي حيوانات علائمي از خونريزي سخت در روده باريك را نشان مي دهند.
دليل HBS ناشناخته است اما بعضي از مدارك چنيناظهار مي دارند كه اين مشكل چند عاملي است. شرايط مستعد كننده مختلفي دست در دست هممي دهند تا اين مشكل ايجاد شود . اين شرايط شامل اسيدوز و سطوح بالاي نشاسته ايياست كه به روده باريك مي رسد.
چون در اين بيماري درمان بندرت موفقيت آميز استلذا پيشگيري راه ارجحتري است. رعايت بعضي نكات تغذيه اي مي توانند براي پيشگيري ازاين مشكل مؤثر باشند كه جزئيات آنها در متن زير آمده است.
بالانس جيره غذايي بهنحوي كه مواد مغذي مناسب را براي گاوهاي شيري پر توليد تأمين كند و در عين حالسلامت سيستم گوارشي را حفظ نمايد، يك هنر به شمار مي رود. گاو شيري در زمان زايشبخاطر تغييرات محيط يا تغيير گروه و يا تغييرات جيره اي استرس را تجربه ميكنند كهاين استرس مي تواند مشكلات هضمي را به دنبال داشته باشد. مصرف پايين خوراك والگوهاي نا صحيح تغذيه اغلب باعث افزايش اسيدوز هاي شكمبه اي مي شود.
همچنينمقدار زياد انرژي در جيره مي تواند به گاوها در تأمين انرژي بيشتر براي توليد شيربيشتر كمك كند. اما جيره هاي پر انرژي عمدتا" اسيدوزهاي شكمبه اي را بيشتر مي كنند. در 10 سال اخير به خاطر افزايش وقوع سندرم خونريزي روده تعداد مرگهاي ناگهاني درمزارع شيري افزايش داشته است و اين مسئله باعث شده متخصصان تغذيه همانطوركه بهسلامت شكمبه توجه مي كنند، توجه بيشتري روي سلامت روده اي داشته باشند.
اسيدوزشكمبه اي ( اسيدوز مزمن ) وقتي اتفاق مي افتد كه pH شكمبه پايين تر از 6/5 مي رسد. وقتي ميكروبهاي شكمبه، خوراك را تخمير مي كنند اسيد توليد مي شود. اگر اين اسيد حبسشود pH شكمبه كاهش مي يابد و از رشد ميكروبها جلوگيري مي كند. در pH پايين شكمبه،غلظت يون هيدروژن بيرون از پيكر ميكروبهاي شكمبه افزايش مي يابد و يونهاي هيدروژنبه درون ميكروبها رخنه مي كنند كه در اين حالت ميكروبها بايد بخاطر حفظ pH طبيعيدرون سلولهايشان، انرژي بيشتري مصرف كنند تا يونهاي هيدروژن را آزاد كنند.
اينفرآيند منجر مي شود كه انرژي كمتري براي رشد، در اختيار ميكروبها باشد. ميكروبهاييكه فيبر را تخمير مي كنند بيشتر تحت تأثير قرار مي گيرند. در اين حالت ، مصرف كم ميشود ، قابليت هضم فيبر كاهش مي يابد و توليد پروتئين ميكروبي بخاطر اسيدوز شكمبهمحدود مي شود. در اين شرايط گاوها اسهال دارند و بي حال و خواب آلوده اند.
اسيدوز متابوليكي (اسيدوز حاد) وقتي اتفاق مي افتد كه pH شكمبه به حد پايين تراز 2/5 مي رسد و خون گاو اسيدي ميشود ( pH پايين تر از 35/7 ). مانند ميكروبهايشكمبه، سلولهاي بدن گاو نيز در محيط اسيدي خوب كار نمي كنند.
فعاليت آنزيمهايبدني نيز تحت تأثير منفي pH پايين خون قرار مي گيرند. خون اسيدي نمي تواند اكسيژنزيادي حمل كند. پاهاي گاو كه دورترين نقاط بدن گاو به حساب مي آيند، كمترين اكسيژنرا دريافت خواهند كرد. اين مسئله منجر به ايجاد آماس و ورم در پاها مي شود. از طرفديگر توكسينهاي داخلي توليد شده در شكمبه، آزاد شدن هيستامين را افزايش مي دهند كهاين ماده به آماس و التهاب پاها بيشتر كمك مي كند. فشار بين ديوار سم و استخوانداخلي ايجاد درد مي كند و خونريزي و زخم همراه با لامينايتيس ايجاد مي شود.
لامينايتيس بعنوان التهاب بافت حساس ( لاملا )تعريف مي شود كه بين ديوار خارجيسم و استخوان Coffin (در داخل ) قرار دارد.
دلايل وپيشگيري
ميكروبهاي شكمبه نشاسته و قند را به فرم اسيدهاي چرب فرار (VFA ) (ابتدائا") پروپيونات تخمير مي كنند. VFA از شكمبه جذب مي شود و بعنوان منبعانرژي بوسيله گاو مورد استفاده قرار مي گيرد. افزايش تجمع پروپيونات در شكمبه PH راكاهش داده و رشد ميكروبهاي توليد كننده لاكتات را افزايش مي دهد. افزايش ناگهانيمصرف دانه ها نيز منجر به توليد بيشتر لاكتات مي شود. لاكتات اسيد قوي تري است. تجمع اين اسيد در شكمبه pH را بيشتر كاهش مي دهد و منجر به اسيدوز شكمبه مي شود.
تنها ميزان نشاسته و قند جيره نيست كه سطح اسيد شكمبه را تحت تأثير قرار ميدهد، بلكه نوع نشاسته و فرآيند آن نيز در اين امر دخيل است. در سطوح مساوي نشاسته وقند، جيره هاي حاوي مقادير بيشتر قند و نشاسته سريع التخمير مانند جو ، ذرت بارطوبت بالا يا ضايعات نانوائي منجر به اسيدوز خواهند شد.
جيره هاي حاوي نشاستهاي كه با سرعت پايين‌تر تجزيه مي شود، مانند آرد ذرت، ممكن است ايجاد اسيدوز نكنند. فشار و حرارت باعث مي شوند نشاسته سريع تر تخمير شود. براي افزايش بازدهي انرژي،مقادير زياد نشاسته اي مدنظر قرار ميگيرد كه سريع در اختيار ميكروبها قرار گيرد،اما كاهش سرعت تخمير به كنترل اسيدوز كمك مي كند. مصرف نشاسته در جيره هاي نشاستهاي مي تواند بوسيله محصولات جايگزين مثل پوسته سويا، چغندر قند و Wheat midds كنترلشود. اين خوراكها حاوي فيبر قابل حل بيشتر هستند و اسيد كمتري توليد مي كنند. فراهمكردن پروتئين قابل حل و قابل تجزيه در شكمبه همراه با نشاسته مي تواند به افزايشتوليد پروتئين ميكروبي كمك كند و تشكيل اسيد در شكمبه را كاهش دهد.
تجمع اسيددر شكمبه ايجاد مشكل مي كند اسيدهاي چرب از شكمبه از طريق پاپيلاها ي شكمبه جذب ميشود. پاپيلاي شكمبه گاوهاي خشك از لحاظ اندازه و ظرفيت جذب كوچكترند به اين دليل كهدر اين دوره دانه ها يا استفاده نمي شوند يا ميزان مصرف بسيار پايين است. افزايشتدريجي نشاسته و قند جيره در سه هفته قبل و سه هفته بعد از زايش افزايش اسيد توليديرا كنترل مي كند.
فيبر بخاطر ظرفيت بافري خودش همراه با تحريك توليد بزاق برايافزودن بافر به شكمبه، اسيد توليد شده از هضم نشاسته و قند را خنثي مي كند . گاوفيبر را از شكمبه به دهان مي آورد و مي جود تا بزاق توليد كند. تخمين زده مي شودكه گاوها بيشتر از 3كيلوگرم بافر ( مثل سديم بيكربنات ) در هر روز مي سازند. فيبرهمچنين حركت محتويات شكمبه را تحريك ميكند تا جذب اسيد از شكمبه را افزايش دهد. عمدتا" توصِه مي شود كه 15% اجزاء جيره بايد از 5/1 اينچ (cm 8/3 ) بلندتر باشند.
افزودنيها براي كنترلاسيدوز
.....
مخمرها و توليدات ميكروبي
تحقيقات نشان مي دهند كهمحصولات مخمر مي توانند رشد باكتريهاي مصرف كننده لاكتات را براي تثبيت pH شكمبهبالا برده و رشد ميكروبي را افزايش دهند. اين محصولات همچنين كوفاكتورهايي مثلويتامينهاي گروه B، آنزيمها و ايزو اسيدهايي را فراهم مي كنند كه مي توانند رشدباكتريهاي شكمبه را بيشتر تحريك كنند. سلولهاي مخمر زنده اكسيژن موجود در شكمبه ولاكتات را استفاده كرده و به اين ترتيب به تحريك رشد باكتريهاي شكمبه كمك مي كنند.
توليدات مخمر بخصوص در زمان تغيير جيره و نوسانات مصرف مؤثر واقع شده‌اند. محققان در دانشگاه كاليفرنيا ثابت كرده‌اند كه گاوهاي شيري كه با توليدات مخمرتغذيه شوند الگوي طبيعي مصرف را در زمان محدود تري تا زايش حفظ كرده ( 7 روز نسبتبه 10 روز قبل از زايش ) و بعد از زايش زودتر به الگوي تغذيه اي طبيعي برگشتند (14روز در مقابل 25 روز بعد از زايش ).
بافرها
بافرها مثل سديمبيكربنات ( Bicarb ) يا سديم سسكوي بيكربنات ( Scarb ) مي توانند به جيره اضافهشوند. بافرها مي توانند مصرف ماده خشك را افزايش داده و تثبيت كنند، توليد پروتئينميكروبي شكمبه را افزايش دهند و هضم فيبر را بهبود بخشند.
سندرم مرگ ناگهاني
بسياري از مرگهاي ناگهاني كه در گاوها اتفاق مي افتد با مشكلاتگوارشي همراه است. در سندرم مرگ ناگهاني گاوهايي كه هيچ نشانه قبلي بيماري نداشتندمعمولا" در شب بدون هيچ علامتي از درد يا مقاومت، ناگهان مي ميرند. اسيدوز، نفخ،اندوتوكسمي و انتروتوكسمي همگي ممكن است در مرگ ناگهاني دخيل باشند. متأسفانه هيچكس پاسخي براي اين مشكل ندارد اما معقول به نظر مي رسد كه بعضي از مرگهاي ناگهانيبا رشد ارگانيسمهاي نامطلوب همراه باشد.
تجمع گلوكز
بطور نرمال، غلظت گلوكز در نشخواركنندگانپايين است. اما محققان دريافته اند كه غلظت گلوكز در زماني كه شرايط اسيدي در شكمبهموجود است مي تواند بالا باشد. مشخص نيست كه آيا اين مسئله فقط نتيجه تجزيه سريعنشاسته جيره است و يا به اين دليل است كه در زمان اسيدوز مصرف قند در ميكروبها كاهشمي يابد. بعضي ميكروبهاي نامطلوب مثل كلي فرمها و ميكروبهاي تجزيه كننده اسيد آمينهروي قند بهتر رشد كرده و توكسينهاي داخلي آزاد مي كنند. توكسينهاي داخلي قسمتي ازديواره سلولي باكتري گرم منفي مانند كلي فرمها مي باشند. وقتي باكتري مي ميرد اينمواد آزاد شده و به رگهاي خوني حيوان راه مي يابند. توكسينها مي توانند باعث لختهشدن خون شده، مانع از جريان خون به ارگانها شوند و فشار خون را كاهش دهند. توكسينهاي داخلي مي توانند باعث اسيدي شدن خون، شوك و مرگ شوند. كلي فرمها با مرگناگهاني در گاو ارتباط دارند.
در 10 سال گذشته سندرم خونريزي روده ( HBS ) باعناوين سندرم خونريزي ژژنومي ( HJS )، التهاب حاد روده‌اي ، آنتروتوكسميكلستريديائي، بيماري پرخوري و مرگ روده در مرگ ناگهاني گاوهاي شيري و گوشتي آمريكابسيار مورد توجه بود.
تحقيقات در سال 2002 مشخص كرد كه بيشتر از يك سوم مزارعبزرگ شيري ( 500 گاو ) حداقل 1 مورد از HBS را در 5 سال گذشته داشته اند. همچنيناين گزارشات نشان مي دهد كه تكرار مشكل در آمريكا در حال افزايش است. اگر ميزان مرگغير طبيعي گاوها با HBS 85% تخمين زده شود، HBS يك نگراني بزرگ اقتصادي است، حتيوقتي ميزان وقوع پايين است. گاوهايي كه هيچ نشانه اي از مشكلات سلامتي در گذشتهنشان نداده‌اند، در طول مدت 24 تا 36 ساعت مي ميرند. گاوها ممكن است علائمي از دردشكمي و يا يبوست و اسهال خوني نشان دهند. آزمايشات انجام شده روي گاوهاي HBS بلافاصله بعد از مرگ، صدمات موجود در روده را نشان داده كه با خونريزي و ايجادلخته، جريان خوراك بلعيده شده را مسدود مي كند كه در اين حالت مرگ در نتيجه مسدودشدن روده و از دست رفتن خون است. واكسن 7 گانه در گاو براي حفاظت در مقابل شاربنعلامتي و انواع بيماريهاي نوع شاربن علامتي مانند كلستريدوم نوع D,C,B طراحي شدهاست. با وجود روال استفاده از اين واكسن، بعضي از محققان از ارزش آن براي كنترل HBS در گاو سئوال مي كنند. حيوانات واكسينه شده اي بوده اند كه با عفونتهاي حاد كلستريديوم پرفري ژن بخاطر HBS مرده اند. استفاده از تكنيكهاي آزمايشي جديد، بعضي محققانرا متقاعد كرده كه انواع D,C,B ممكن است در ايجاد بسياري از موارد HBS شركت نداشتهباشند. محققان محتويات روده اي را بلافاصله بعد از مرگ گاوها يي كه بخاطر HBS مردهبودند، كشت داده و تعداد زيادي از باكتريها را يافتند كه كلستر يديوم پرفريژن نوعنوع A ناميده مي‌شوند. اين باكتري بطور نرمال در روده گاوها وجود دارد. آنها عمدتا" بطور آهسته تقسيم شده و مشكلي ايجاد نمي كنند. بنظر مي رسد كه مشكلات وقتي ميتوانند اتفاق بيافتند كه اين ارگانيسمها ناگهان خيلي سريع رشد كنند و توكسينهاييتوليد كنند كه موجب ايجاد صدماتي در روده شوند.
كلستر يديوم پرفري ژن نوع A زماني خيلي سريع رشد خواهد كرد كه مواد مغذي و محيط براي آنها خوب باشد. اينباكتريها توانايي شكستن نشاسته را دارند. اگر مقادير زيادي نشاسته به روده برسد و PH روده تغيير كند رشد سريع مي تواند شروع شود. اگر يك گاو يك مقدار زيادي خوراكآردي مصرف كند تحريك روده اي كاهش مي يابد كه اين وضعيت نيز رشد باكتريها را افزايشمي دهد.
محققان ارتباط مثبتي بين اسيدوز شكمبه كه عبور نشاسته بيشتري به رودهگاو را آسان مي كند و HBS يافته اند. گرچه بسياري از دانشمندان كلستريديوم پرفري ژنجنس نوع A را در گاوها ي با HBS يافته اند اما در يك مطالعه، در 85% موارد آزمايششده مشخص شده كه اين عامل دليل ابتدايي بيماري و يا پاسخ ثانويه به موارد ديگر است. يك گروه از دانشمندان HBS را همراه با علوفه يا دانه هاي كپك زده مشاهده كرده اند. آنها سطوح بالاتر آسپرژيلوس فوميگاتوس را كه يك ميكروب معمول سيلو است در خونگاوهاي دچار HBS يافته اند. اما دلايلي مبني بر اينكه خوراكهاي كپك زدهمستقيما"باعث HBS شوند وجود ندارد. دليل اوليه HBS، مي تواند بار اسپورهايآسپرژيلوس فوميگاتوس خون را كه باعث عفونتهاي خون مي شوند افزايش دهد.
راهحلهاي طبيعي براي كنترل سندرم مرگ ناگهاني عبارتند از :
....
دستكاريتغذيه
وقتي گاوهاي شيري پرتوليد تغذيه مي شوند نبايد اصول رافراموش كرد، از جمله اينكه از كنترل اسيدوز اطمينان حاصل شود، خوراك دادن متناسبباشد، دانه هاي غلات در شكمبه هضم شوند و خوراكهاي كپك زده تغذيه نشوند.
اگرتئوري تغذيه صحيح باشد اسيدوز شكمبه اي تحت باليني يكي از دلايل اصلي سندرم مرگناگهاني است. در خيلي از موارد تنها افزودن فيبر مؤثر، سطح نشاسته را در جيره كاهشمي دهد. همچنين دقت در مخلوط صحيح جيره نيز مي تواند بطور مؤثر مشكلات را كاهش دهد. جالب است كه دستكاري تغذيه خروج كلي فرم در مدفوع گاو را كاهش داده است. نشان دادهشده اشرشيا كلي 0157:H7 باعث بيماري و مرگ انسانهايي مي شود كه گوشت گاو آلوده وياميوه ها، سبزيها يا آب آلوده با كود گاو را مصرف كرده اند. مشخص شده كه افزايشاسيدهاي تخميري در روده گاو گوشتي و در نتيجه كاهش pH شكمبه رشد اي‌كولاي مقاوم بهاسيد را افزايش مي دهد كه اين نوع اي كولاي بهتر مي تواند در لوله گوارشي انسانزنده بماند. وقتي گاو حدود يك هفته قبل از ذبح با علوفه تغذيه ميشود، كولونهاي گاوكمتراسيدي شده و اي كولاي مقاوم به اسيد كمتر و تعداد كمتر اي كولاي 0157:H7 در كوداو ريخته مي شود.
افزودنيهايخوراكي
بايد بدانيم كه حتي با مديريت تغذيه اي خوب، گاوهايشيري پرتوليد مقادير قابل توجه اي از مواد مغذي جيره را در روده هايشان هضم ميكنند. اين حالت خطر تجزيه HBS را در اين گاوها افزايش مي دهد.
پس بعد از انجامتمام مراحل كنترل اسيدوز تحت باليني شكمبه، استفاده از افزودنيهاي ميكروبي برايبهبود تعادل باكتريهاي روده اي حيوان در جهت باند شدن با توكسينهايي كه ممكن استبوسيله باكتريهاي نامطلوب ساخته شوند سودمند است.
ممكن است شناخت نوعارگانيسمهاي شركت كننده در سندرم مرگ ناگهاني ضروري نباشد در حالي كه روي پيشگيرياز رشد بيش از حد هر ارگانيسم نامطلوب و كنترل توليد توكسينها و صدمات آنها توجه ميشود. تغذيه يك محصول ميكروبي مستقيم متشكل از 10 ميليون CFU از باكتريهايلاكتوباسيلوس بعلاوه الگيوساكاريدهاي مانان، موارد HBS را در بعضي گله هاي شيريپرتوليد كاهش داده است. باكتريهاي لاكتوباسيلوس مي توانند در لوله گوارشي زندهبمانند و اثرات سودمندي در روده داشته باشند. آنها سودمندي هاي ويژه اي در انسان وگوساله هاي جوان نشان داده‌اند. باكتريهاي لاكتوباسيلوس، اسيدهاي آلي ( مثل اسيداستيك و اسيد لاكتيك ) توليد مي كنند كه PH شكمبه و پتانسيل اكسيداسيون_ احيا رابراي كاهش رشد باكتريهاي شكمبه مي كاهند. آنها همچنين مي توانند پروتئينهاي ويژه‌ايتوليد كنند كه اين پروتئينها از رشد باكتريهاي ديگر پيشگيري مي كنند. نشان داده شدهباكتريهاي لاكتوباسيلوس تعداد سالمونلا، اي كولاي و كلستريديوم را در كشتآزمايشگاهي كاهش مي دهد. تحقيقات اخير نشان داده كه لاكتوباسيلهاي اسيد دوست ميتوانند خروج اشرشياكولي 0157:H7 را از مدفوع گوساله هاي پرواري كه با ارگانيسمهادچار عفونت شده‌اند بكاهند. باكتريهاي لاكتوباسيلوس مي توانند فرم صفراي روده راجهت جلوگيري از رشد پاتوژنها تغيير دهند. سرانجام باكتريهاي لاكتوباسيلوس عامليبراي كاهش سطح آمينها شناخته شده اند. آمينها مي توانند روده را خسته كنند و باعثاسهال شوند.
پاسخ دفاعيسريع
اليگوساكاريدهاي مانان قطعاتي از ديواره هاي سلولي مخمرمي باشند. ماهيت آنتي ژنتيك مانانها ممكن است عملكرد آنتي باديها را تحريك كنند. پسوقتي يك حيوان در معرض حمله يك پاتوژن قرار مي گيرد، پاسخ دفاعي سريعتر و بسيارمؤثرتر مي شود. بسياري از پاتوژنهاي روده اي بطور ويژه به مانانها حمله ور مي شوندو به اين ترتيب روده را پاك مي كنند، به جاي اينكه ديواره روده را مورد حمله قراردهند. تحقيقات چاپ شده در مجله علمي اسكانديناوي گزارش كرده كه محصولات مشابه كهفرو كتو- اليگوساكاريدها ناميده مي شوند از رشد كلسترويديوم ها جلوگيري مي كنند. توكسينهاي توليد شده بوسيله باكتريهاي روده اي نامطلوب بخاطر صدمه آنها بايد ازطريق ديواره روده جذب شوند. اليگوساكاريدهاي مانان ممكن است جذب شوند و مستقيما" بارهاي سمي روده را از طريق خارج شدن آنها از بدن گاو كاهش دهند.
اليگوساكاريدهاي مانان در بهبود سلامت و عملكرد گوساله ها، بوقلمون ها، جوجه هاو خوكها بسيار مؤثر مي‌باشند. تحقيقات دانشگاه پنسيلوانيا مشخص ميكند كه مكملهاياليگوساكاريدها مانان در جانشينهاي شير براي گوساله هاي شيري اسكور مدفوع را بهبودداده و اسهال را به اندازه مشابه آنتي بيوتيكهاي افزودني در شير جانشين كاهش دادهاست. در آمريكا آنتي بيوتيكها بويژه براي كنترل عفونتها استفاده شده اند اما بعضيمتخصصان تغذيه به اين نتيجه رسيده اند كه اليگوساكاريدهاي مانان در جيره مي توانندنياز به اين آنتي بيوتيكها را كاهش دهند.
نوشته: Mary Beth de Ondarza - 2006
ترجمه: بخش آموزش و واحد علمي شركت دشت سبز اميد
امروزه (HBS ) يا سندرم خونريزي روده در گاوهاي شيري بيش از پيش متداول شده است . HBS با مرگ ناگهاني حيواناتي عارض مي شود كه اغلب نشانه اي از بيماري ندارند. در اين بيماري كالبد گشايي حيوانات علائمي از خونريزي سخت در روده باريك را نشان مي دهند.
دليل HBS ناشناخته است اما بعضي از مدارك چنيناظهار مي دارند كه اين مشكل چند عاملي است. شرايط مستعد كننده مختلفي دست در دست هممي دهند تا اين مشكل ايجاد شود . اين شرايط شامل اسيدوز و سطوح بالاي نشاسته ايياست كه به روده باريك مي رسد.
چون در اين بيماري درمان بندرت موفقيت آميز استلذا پيشگيري راه ارجحتري است. رعايت بعضي نكات تغذيه اي مي توانند براي پيشگيري ازاين مشكل مؤثر باشند كه جزئيات آنها در متن زير آمده است.
بالانس جيره غذايي بهنحوي كه مواد مغذي مناسب را براي گاوهاي شيري پر توليد تأمين كند و در عين حالسلامت سيستم گوارشي را حفظ نمايد، يك هنر به شمار مي رود. گاو شيري در زمان زايشبخاطر تغييرات محيط يا تغيير گروه و يا تغييرات جيره اي استرس را تجربه ميكنند كهاين استرس مي تواند مشكلات هضمي را به دنبال داشته باشد. مصرف پايين خوراك والگوهاي نا صحيح تغذيه اغلب باعث افزايش اسيدوز هاي شكمبه اي مي شود.
همچنينمقدار زياد انرژي در جيره مي تواند به گاوها در تأمين انرژي بيشتر براي توليد شيربيشتر كمك كند. اما جيره هاي پر انرژي عمدتا" اسيدوزهاي شكمبه اي را بيشتر مي كنند. در 10 سال اخير به خاطر افزايش وقوع سندرم خونريزي روده تعداد مرگهاي ناگهاني درمزارع شيري افزايش داشته است و اين مسئله باعث شده متخصصان تغذيه همانطوركه بهسلامت شكمبه توجه مي كنند، توجه بيشتري روي سلامت روده اي داشته باشند.
اسيدوزشكمبه اي ( اسيدوز مزمن ) وقتي اتفاق مي افتد كه pH شكمبه پايين تر از 6/5 مي رسد. وقتي ميكروبهاي شكمبه، خوراك را تخمير مي كنند اسيد توليد مي شود. اگر اين اسيد حبسشود pH شكمبه كاهش مي يابد و از رشد ميكروبها جلوگيري مي كند. در pH پايين شكمبه،غلظت يون هيدروژن بيرون از پيكر ميكروبهاي شكمبه افزايش مي يابد و يونهاي هيدروژنبه درون ميكروبها رخنه مي كنند كه در اين حالت ميكروبها بايد بخاطر حفظ pH طبيعيدرون سلولهايشان، انرژي بيشتري مصرف كنند تا يونهاي هيدروژن را آزاد كنند.
اينفرآيند منجر مي شود كه انرژي كمتري براي رشد، در اختيار ميكروبها باشد. ميكروبهاييكه فيبر را تخمير مي كنند بيشتر تحت تأثير قرار مي گيرند. در اين حالت ، مصرف كم ميشود ، قابليت هضم فيبر كاهش مي يابد و توليد پروتئين ميكروبي بخاطر اسيدوز شكمبهمحدود مي شود. در اين شرايط گاوها اسهال دارند و بي حال و خواب آلوده اند.
اسيدوز متابوليكي (اسيدوز حاد) وقتي اتفاق مي افتد كه pH شكمبه به حد پايين تراز 2/5 مي رسد و خون گاو اسيدي ميشود ( pH پايين تر از 35/7 ). مانند ميكروبهايشكمبه، سلولهاي بدن گاو نيز در محيط اسيدي خوب كار نمي كنند.
فعاليت آنزيمهايبدني نيز تحت تأثير منفي pH پايين خون قرار مي گيرند. خون اسيدي نمي تواند اكسيژنزيادي حمل كند. پاهاي گاو كه دورترين نقاط بدن گاو به حساب مي آيند، كمترين اكسيژنرا دريافت خواهند كرد. اين مسئله منجر به ايجاد آماس و ورم در پاها مي شود. از طرفديگر توكسينهاي داخلي توليد شده در شكمبه، آزاد شدن هيستامين را افزايش مي دهند كهاين ماده به آماس و التهاب پاها بيشتر كمك مي كند. فشار بين ديوار سم و استخوانداخلي ايجاد درد مي كند و خونريزي و زخم همراه با لامينايتيس ايجاد مي شود.
لامينايتيس بعنوان التهاب بافت حساس ( لاملا )تعريف مي شود كه بين ديوار خارجيسم و استخوان Coffin (در داخل ) قرار دارد.
دلايل وپيشگيري
ميكروبهاي شكمبه نشاسته و قند را به فرم اسيدهاي چرب فرار (VFA ) (ابتدائا") پروپيونات تخمير مي كنند. VFA از شكمبه جذب مي شود و بعنوان منبعانرژي بوسيله گاو مورد استفاده قرار مي گيرد. افزايش تجمع پروپيونات در شكمبه PH راكاهش داده و رشد ميكروبهاي توليد كننده لاكتات را افزايش مي دهد. افزايش ناگهانيمصرف دانه ها نيز منجر به توليد بيشتر لاكتات مي شود. لاكتات اسيد قوي تري است. تجمع اين اسيد در شكمبه pH را بيشتر كاهش مي دهد و منجر به اسيدوز شكمبه مي شود.
تنها ميزان نشاسته و قند جيره نيست كه سطح اسيد شكمبه را تحت تأثير قرار ميدهد، بلكه نوع نشاسته و فرآيند آن نيز در اين امر دخيل است. در سطوح مساوي نشاسته وقند، جيره هاي حاوي مقادير بيشتر قند و نشاسته سريع التخمير مانند جو ، ذرت بارطوبت بالا يا ضايعات نانوائي منجر به اسيدوز خواهند شد.
جيره هاي حاوي نشاستهاي كه با سرعت پايين‌تر تجزيه مي شود، مانند آرد ذرت، ممكن است ايجاد اسيدوز نكنند. فشار و حرارت باعث مي شوند نشاسته سريع تر تخمير شود. براي افزايش بازدهي انرژي،مقادير زياد نشاسته اي مدنظر قرار ميگيرد كه سريع در اختيار ميكروبها قرار گيرد،اما كاهش سرعت تخمير به كنترل اسيدوز كمك مي كند. مصرف نشاسته در جيره هاي نشاستهاي مي تواند بوسيله محصولات جايگزين مثل پوسته سويا، چغندر قند و Wheat midds كنترلشود. اين خوراكها حاوي فيبر قابل حل بيشتر هستند و اسيد كمتري توليد مي كنند. فراهمكردن پروتئين قابل حل و قابل تجزيه در شكمبه همراه با نشاسته مي تواند به افزايشتوليد پروتئين ميكروبي كمك كند و تشكيل اسيد در شكمبه را كاهش دهد.
تجمع اسيددر شكمبه ايجاد مشكل مي كند اسيدهاي چرب از شكمبه از طريق پاپيلاها ي شكمبه جذب ميشود. پاپيلاي شكمبه گاوهاي خشك از لحاظ اندازه و ظرفيت جذب كوچكترند به اين دليل كهدر اين دوره دانه ها يا استفاده نمي شوند يا ميزان مصرف بسيار پايين است. افزايشتدريجي نشاسته و قند جيره در سه هفته قبل و سه هفته بعد از زايش افزايش اسيد توليديرا كنترل مي كند.
فيبر بخاطر ظرفيت بافري خودش همراه با تحريك توليد بزاق برايافزودن بافر به شكمبه، اسيد توليد شده از هضم نشاسته و قند را خنثي مي كند . گاوفيبر را از شكمبه به دهان مي آورد و مي جود تا بزاق توليد كند. تخمين زده مي شودكه گاوها بيشتر از 3كيلوگرم بافر ( مثل سديم بيكربنات ) در هر روز مي سازند. فيبرهمچنين حركت محتويات شكمبه را تحريك ميكند تا جذب اسيد از شكمبه را افزايش دهد. عمدتا" توصِه مي شود كه 15% اجزاء جيره بايد از 5/1 اينچ (cm 8/3 ) بلندتر باشند.
افزودنيها براي كنترلاسيدوز
.....
مخمرها و توليدات ميكروبي
تحقيقات نشان مي دهند كهمحصولات مخمر مي توانند رشد باكتريهاي مصرف كننده لاكتات را براي تثبيت pH شكمبهبالا برده و رشد ميكروبي را افزايش دهند. اين محصولات همچنين كوفاكتورهايي مثلويتامينهاي گروه B، آنزيمها و ايزو اسيدهايي را فراهم مي كنند كه مي توانند رشدباكتريهاي شكمبه را بيشتر تحريك كنند. سلولهاي مخمر زنده اكسيژن موجود در شكمبه ولاكتات را استفاده كرده و به اين ترتيب به تحريك رشد باكتريهاي شكمبه كمك مي كنند.
توليدات مخمر بخصوص در زمان تغيير جيره و نوسانات مصرف مؤثر واقع شده‌اند. محققان در دانشگاه كاليفرنيا ثابت كرده‌اند كه گاوهاي شيري كه با توليدات مخمرتغذيه شوند الگوي طبيعي مصرف را در زمان محدود تري تا زايش حفظ كرده ( 7 روز نسبتبه 10 روز قبل از زايش ) و بعد از زايش زودتر به الگوي تغذيه اي طبيعي برگشتند (14روز در مقابل 25 روز بعد از زايش ).
بافرها
بافرها مثل سديمبيكربنات ( Bicarb ) يا سديم سسكوي بيكربنات ( Scarb ) مي توانند به جيره اضافهشوند. بافرها مي توانند مصرف ماده خشك را افزايش داده و تثبيت كنند، توليد پروتئينميكروبي شكمبه را افزايش دهند و هضم فيبر را بهبود بخشند.
سندرم مرگ ناگهاني
بسياري از مرگهاي ناگهاني كه در گاوها اتفاق مي افتد با مشكلاتگوارشي همراه است. در سندرم مرگ ناگهاني گاوهايي كه هيچ نشانه قبلي بيماري نداشتندمعمولا" در شب بدون هيچ علامتي از درد يا مقاومت، ناگهان مي ميرند. اسيدوز، نفخ،اندوتوكسمي و انتروتوكسمي همگي ممكن است در مرگ ناگهاني دخيل باشند. متأسفانه هيچكس پاسخي براي اين مشكل ندارد اما معقول به نظر مي رسد كه بعضي از مرگهاي ناگهانيبا رشد ارگانيسمهاي نامطلوب همراه باشد.
تجمع گلوكز
بطور نرمال، غلظت گلوكز در نشخواركنندگانپايين است. اما محققان دريافته اند كه غلظت گلوكز در زماني كه شرايط اسيدي در شكمبهموجود است مي تواند بالا باشد. مشخص نيست كه آيا اين مسئله فقط نتيجه تجزيه سريعنشاسته جيره است و يا به اين دليل است كه در زمان اسيدوز مصرف قند در ميكروبها كاهشمي يابد. بعضي ميكروبهاي نامطلوب مثل كلي فرمها و ميكروبهاي تجزيه كننده اسيد آمينهروي قند بهتر رشد كرده و توكسينهاي داخلي آزاد مي كنند. توكسينهاي داخلي قسمتي ازديواره سلولي باكتري گرم منفي مانند كلي فرمها مي باشند. وقتي باكتري مي ميرد اينمواد آزاد شده و به رگهاي خوني حيوان راه مي يابند. توكسينها مي توانند باعث لختهشدن خون شده، مانع از جريان خون به ارگانها شوند و فشار خون را كاهش دهند. توكسينهاي داخلي مي توانند باعث اسيدي شدن خون، شوك و مرگ شوند. كلي فرمها با مرگناگهاني در گاو ارتباط دارند.
در 10 سال گذشته سندرم خونريزي روده ( HBS ) باعناوين سندرم خونريزي ژژنومي ( HJS )، التهاب حاد روده‌اي ، آنتروتوكسميكلستريديائي، بيماري پرخوري و مرگ روده در مرگ ناگهاني گاوهاي شيري و گوشتي آمريكابسيار مورد توجه بود.
تحقيقات در سال 2002 مشخص كرد كه بيشتر از يك سوم مزارعبزرگ شيري ( 500 گاو ) حداقل 1 مورد از HBS را در 5 سال گذشته داشته اند. همچنيناين گزارشات نشان مي دهد كه تكرار مشكل در آمريكا در حال افزايش است. اگر ميزان مرگغير طبيعي گاوها با HBS 85% تخمين زده شود، HBS يك نگراني بزرگ اقتصادي است، حتيوقتي ميزان وقوع پايين است. گاوهايي كه هيچ نشانه اي از مشكلات سلامتي در گذشتهنشان نداده‌اند، در طول مدت 24 تا 36 ساعت مي ميرند. گاوها ممكن است علائمي از دردشكمي و يا يبوست و اسهال خوني نشان دهند. آزمايشات انجام شده روي گاوهاي HBS بلافاصله بعد از مرگ، صدمات موجود در روده را نشان داده كه با خونريزي و ايجادلخته، جريان خوراك بلعيده شده را مسدود مي كند كه در اين حالت مرگ در نتيجه مسدودشدن روده و از دست رفتن خون است. واكسن 7 گانه در گاو براي حفاظت در مقابل شاربنعلامتي و انواع بيماريهاي نوع شاربن علامتي مانند كلستريدوم نوع D,C,B طراحي شدهاست. با وجود روال استفاده از اين واكسن، بعضي از محققان از ارزش آن براي كنترل HBS در گاو سئوال مي كنند. حيوانات واكسينه شده اي بوده اند كه با عفونتهاي حاد كلستريديوم پرفري ژن بخاطر HBS مرده اند. استفاده از تكنيكهاي آزمايشي جديد، بعضي محققانرا متقاعد كرده كه انواع D,C,B ممكن است در ايجاد بسياري از موارد HBS شركت نداشتهباشند. محققان محتويات روده اي را بلافاصله بعد از مرگ گاوها يي كه بخاطر HBS مردهبودند، كشت داده و تعداد زيادي از باكتريها را يافتند كه كلستر يديوم پرفريژن نوعنوع A ناميده مي‌شوند. اين باكتري بطور نرمال در روده گاوها وجود دارد. آنها عمدتا" بطور آهسته تقسيم شده و مشكلي ايجاد نمي كنند. بنظر مي رسد كه مشكلات وقتي ميتوانند اتفاق بيافتند كه اين ارگانيسمها ناگهان خيلي سريع رشد كنند و توكسينهاييتوليد كنند كه موجب ايجاد صدماتي در روده شوند.
كلستر يديوم پرفري ژن نوع A زماني خيلي سريع رشد خواهد كرد كه مواد مغذي و محيط براي آنها خوب باشد. اينباكتريها توانايي شكستن نشاسته را دارند. اگر مقادير زيادي نشاسته به روده برسد و PH روده تغيير كند رشد سريع مي تواند شروع شود. اگر يك گاو يك مقدار زيادي خوراكآردي مصرف كند تحريك روده اي كاهش مي يابد كه اين وضعيت نيز رشد باكتريها را افزايشمي دهد.
محققان ارتباط مثبتي بين اسيدوز شكمبه كه عبور نشاسته بيشتري به رودهگاو را آسان مي كند و HBS يافته اند. گرچه بسياري از دانشمندان كلستريديوم پرفري ژنجنس نوع A را در گاوها ي با HBS يافته اند اما در يك مطالعه، در 85% موارد آزمايششده مشخص شده كه اين عامل دليل ابتدايي بيماري و يا پاسخ ثانويه به موارد ديگر است. يك گروه از دانشمندان HBS را همراه با علوفه يا دانه هاي كپك زده مشاهده كرده اند. آنها سطوح بالاتر آسپرژيلوس فوميگاتوس را كه يك ميكروب معمول سيلو است در خونگاوهاي دچار HBS يافته اند. اما دلايلي مبني بر اينكه خوراكهاي كپك زدهمستقيما"باعث HBS شوند وجود ندارد. دليل اوليه HBS، مي تواند بار اسپورهايآسپرژيلوس فوميگاتوس خون را كه باعث عفونتهاي خون مي شوند افزايش دهد.
راهحلهاي طبيعي براي كنترل سندرم مرگ ناگهاني عبارتند از :
....
دستكاريتغذيه
وقتي گاوهاي شيري پرتوليد تغذيه مي شوند نبايد اصول رافراموش كرد، از جمله اينكه از كنترل اسيدوز اطمينان حاصل شود، خوراك دادن متناسبباشد، دانه هاي غلات در شكمبه هضم شوند و خوراكهاي كپك زده تغذيه نشوند.
اگرتئوري تغذيه صحيح باشد اسيدوز شكمبه اي تحت باليني يكي از دلايل اصلي سندرم مرگناگهاني است. در خيلي از موارد تنها افزودن فيبر مؤثر، سطح نشاسته را در جيره كاهشمي دهد. همچنين دقت در مخلوط صحيح جيره نيز مي تواند بطور مؤثر مشكلات را كاهش دهد. جالب است كه دستكاري تغذيه خروج كلي فرم در مدفوع گاو را كاهش داده است. نشان دادهشده اشرشيا كلي 0157:H7 باعث بيماري و مرگ انسانهايي مي شود كه گوشت گاو آلوده وياميوه ها، سبزيها يا آب آلوده با كود گاو را مصرف كرده اند. مشخص شده كه افزايشاسيدهاي تخميري در روده گاو گوشتي و در نتيجه كاهش pH شكمبه رشد اي‌كولاي مقاوم بهاسيد را افزايش مي دهد كه اين نوع اي كولاي بهتر مي تواند در لوله گوارشي انسانزنده بماند. وقتي گاو حدود يك هفته قبل از ذبح با علوفه تغذيه ميشود، كولونهاي گاوكمتراسيدي شده و اي كولاي مقاوم به اسيد كمتر و تعداد كمتر اي كولاي 0157:H7 در كوداو ريخته مي شود.
افزودنيهايخوراكي
بايد بدانيم كه حتي با مديريت تغذيه اي خوب، گاوهايشيري پرتوليد مقادير قابل توجه اي از مواد مغذي جيره را در روده هايشان هضم ميكنند. اين حالت خطر تجزيه HBS را در اين گاوها افزايش مي دهد.
پس بعد از انجامتمام مراحل كنترل اسيدوز تحت باليني شكمبه، استفاده از افزودنيهاي ميكروبي برايبهبود تعادل باكتريهاي روده اي حيوان در جهت باند شدن با توكسينهايي كه ممكن استبوسيله باكتريهاي نامطلوب ساخته شوند سودمند است.
ممكن است شناخت نوعارگانيسمهاي شركت كننده در سندرم مرگ ناگهاني ضروري نباشد در حالي كه روي پيشگيرياز رشد بيش از حد هر ارگانيسم نامطلوب و كنترل توليد توكسينها و صدمات آنها توجه ميشود. تغذيه يك محصول ميكروبي مستقيم متشكل از 10 ميليون CFU از باكتريهايلاكتوباسيلوس بعلاوه الگيوساكاريدهاي مانان، موارد HBS را در بعضي گله هاي شيريپرتوليد كاهش داده است. باكتريهاي لاكتوباسيلوس مي توانند در لوله گوارشي زندهبمانند و اثرات سودمندي در روده داشته باشند. آنها سودمندي هاي ويژه اي در انسان وگوساله هاي جوان نشان داده‌اند. باكتريهاي لاكتوباسيلوس، اسيدهاي آلي ( مثل اسيداستيك و اسيد لاكتيك ) توليد مي كنند كه PH شكمبه و پتانسيل اكسيداسيون_ احيا رابراي كاهش رشد باكتريهاي شكمبه مي كاهند. آنها همچنين مي توانند پروتئينهاي ويژه‌ايتوليد كنند كه اين پروتئينها از رشد باكتريهاي ديگر پيشگيري مي كنند. نشان داده شدهباكتريهاي لاكتوباسيلوس تعداد سالمونلا، اي كولاي و كلستريديوم را در كشتآزمايشگاهي كاهش مي دهد. تحقيقات اخير نشان داده كه لاكتوباسيلهاي اسيد دوست ميتوانند خروج اشرشياكولي 0157:H7 را از مدفوع گوساله هاي پرواري كه با ارگانيسمهادچار عفونت شده‌اند بكاهند. باكتريهاي لاكتوباسيلوس مي توانند فرم صفراي روده راجهت جلوگيري از رشد پاتوژنها تغيير دهند. سرانجام باكتريهاي لاكتوباسيلوس عامليبراي كاهش سطح آمينها شناخته شده اند. آمينها مي توانند روده را خسته كنند و باعثاسهال شوند.
پاسخ دفاعيسريع
اليگوساكاريدهاي مانان قطعاتي از ديواره هاي سلولي مخمرمي باشند. ماهيت آنتي ژنتيك مانانها ممكن است عملكرد آنتي باديها را تحريك كنند. پسوقتي يك حيوان در معرض حمله يك پاتوژن قرار مي گيرد، پاسخ دفاعي سريعتر و بسيارمؤثرتر مي شود. بسياري از پاتوژنهاي روده اي بطور ويژه به مانانها حمله ور مي شوندو به اين ترتيب روده را پاك مي كنند، به جاي اينكه ديواره روده را مورد حمله قراردهند. تحقيقات چاپ شده در مجله علمي اسكانديناوي گزارش كرده كه محصولات مشابه كهفرو كتو- اليگوساكاريدها ناميده مي شوند از رشد كلسترويديوم ها جلوگيري مي كنند. توكسينهاي توليد شده بوسيله باكتريهاي روده اي نامطلوب بخاطر صدمه آنها بايد ازطريق ديواره روده جذب شوند. اليگوساكاريدهاي مانان ممكن است جذب شوند و مستقيما" بارهاي سمي روده را از طريق خارج شدن آنها از بدن گاو كاهش دهند.
اليگوساكاريدهاي مانان در بهبود سلامت و عملكرد گوساله ها، بوقلمون ها، جوجه هاو خوكها بسيار مؤثر مي‌باشند. تحقيقات دانشگاه پنسيلوانيا مشخص ميكند كه مكملهاياليگوساكاريدها مانان در جانشينهاي شير براي گوساله هاي شيري اسكور مدفوع را بهبودداده و اسهال را به اندازه مشابه آنتي بيوتيكهاي افزودني در شير جانشين كاهش دادهاست. در آمريكا آنتي بيوتيكها بويژه براي كنترل عفونتها استفاده شده اند اما بعضيمتخصصان تغذيه به اين نتيجه رسيده اند كه اليگوساكاريدهاي مانان در جيره مي توانندنياز به اين آنتي بيوتيكها را كاهش دهند.
نوشته: Mary Beth de Ondarza - 2006
ترجمه: بخش آموزش و واحد علمي شركت دشت سبز اميد