Borna66
07-04-2009, 08:16 PM
اکولیبلینگ و تأثیر آن بر ماهي گيري پايدار(فرصت ها – چالش ها)-
ديباچه :
ضرورت ماهيگيري پايدار و حفاظت از تنوع زيستي دريايي، هر دو از نظر بين المللي پذيرفته شده است. هر دو سازمان فائو و اتحاديه بين المللي حفاظت از طبيعت (و منابع طبيعي) (IUCN) (1) داراي اهداف مشتركي براي حمايت و تقويت تلاشهاي ملي و بین المللي جهت بهبود مديريت ماهيگيري مناطق ساحلي و تنوع زيستي دريايي هستند.
اصولا اکولیبلینگ(2) به عنوان يكي از ابزارهايي كه مي‌تواند به بهبود مديريت زيست محيطي به شيوه مبتنی بر بازار كمك كند، توسط جامعه بين المللي پذيرفته شده است.
با وجود اين، كاربرد آن براي بخشي از منابع طبيعي داراي پيچيدگي بوده و اغلب بحث برانگيز است. هدف این مقاله که مطالب آن مورد حمایت مشترک فائو و IUCN است، طرح شفاف برخي از نگراني ها و پيچيدگي ها و همچنين مزايا به سبك بي طرفانه جهت ايجاد پايه هاي اطلاعاتي مناسب براي حركت به جلو است.
مقدمه :
يك اجماع عمومي در جامعه بين المللي(3) مبني بر اينكه بسياري از ماهيگيري هاي تجاري(4) جهان در معرض خطر است، وجود دارد. طرح های اکولیبلینگ به صورت روزافزون به عنوان راهي كه همزمان هم به ارزش اقتصادي و بهره وري(5) ماهيگيري و هم ايجاد انگيزه براي توسعه مديريت ماهيگيري و حفاظت از تنوع زيستي دريايي بپردازد، احساس شده است. در بخش ماهيگيري، شماري نوآوري در زمينه اکولیبلینگ طراحي شده است تا به تكميل و تقويت تلاشها براي تحقق سيستم مديريت ماهيگيري پايدار(6) به كار رود. اين طرحها درجه پذيرش مختلفي دارند.
جنبه‌هايي از اکولیبلینگ كه باعث نگراني شده شامل: پايه علمي معيارهاي پيشنهاد شده براي طرحهاي اکولیبلینگ محصولات ماهيگيري، گرايش مشتريان به سوي چنين طرحها و اثرات بالقوه چنين طرحهايي بر روي تجارت بين المللي ماهی و محصولات شیلاتی است. بطور كلي، نگراني‌اي كه در خصوص طرح های اکولیبلینگ وجود دارد، تبعيضي است كه اينگونه طرحها ممكن است براي صادرات آبزيان از كشورهاي در حال توسعه وكشورهاي در حال گذار اقتصادي(7) داشته باشند.
اين نقد كوتاه اساسا براي توجه سياست گذاران(8) ، صنايع بخش خصوصي(9) و سازمانهاي قانونگذار (نظير سازمانهاي غير دولتي(NGOs)(10)، سازمانهاي متكي به جامعه(11) و سازمانهاي ماهيگيران(12) در كشورهايي كه منافع زيادي در زمينه برچسب گذاري ماهی و محصولات شیلاتی دارند، می باشد. در اينجا قصد بررسي همه جوانب مربوط به موضوعات فني طرح اکولیبلینگ را نداریم. بلكه هدف بيشتر روشن ساختن مسائل كليدي ناشي از اکولیبلینگ و پيشنهاد به همه كشورها و ذی نفعان(13) در خصوص اهميت و مزاياي تعهد كاري بيشتر آنها در مذاكرات بين المللي در مورد رویکردهای هاي ممکن و مختلفی است كه آنها بايد مد نظر قرار دهند. دلايل منطقي براي این تعهد كاري شامل موارد ذیل است:
•احتمال زيادي وجود دارد كه طرحهاي اکولیبلینگ نقطه اتكائي براي محصولات شیلاتی باشند. بر اساس تجربيات بدست آمده در ديگر بخش ها، شخص مي‌تواند انتظار داشته باشد كه اين نوآوريها در دستيابي به يك جايگاه براي محصولاتشان موفقيت آميز باشد و باعث گسترش طرحهاي رقابتي شود.
•كشورها علاقه روشني در حفاظت از منافع تجاري شان دارند و اطمينان دارند كه طرحهاي اکولیبلینگ در حمايت هاي خود تغييراتي نخواهد داد.
• تعهدكاري به ويژه براي كشورهاي در حال توسعه اين فرصت را ايجاد مي‌کند تا نسبت به ارتقاء نوآوريهاي اکولیبلینگ همراه با منابع فني و مالي مناسب اقدم نمايند و نسبت به بعضي از هزينه هايي كه آنها در جهت بهبود مديريت ماهيگيري و اجراي ساير توافق نامه هاي بين المللي متحمل شده اند توازن برقرار نمايند.
• با مشاركت در مذاكرات مستمر، كشورها مي‌توانند اطمينان يابند كه طرحهاي جاري و آتي اکولیبلینگ منطبق با اصول اساسي شفافيت(14) و مشاركت(15) است و اينكه معيارهاي اکولیبلینگ به منظور توجه به شرايط ويژه و نيازهاي اين كشورها ايجاد شده است.
موضوعات ارائه شده به سه بخش تقسيم شده است.
• بخش اول چارچوب بين المللي و علل نياز به اکولیبلینگ را مورد بررسي قرار مي‌دهد و در ادامه تفاوت طرحهاي مختلف اکولیبلینگ و مثالهايي از روند جاري اکولیبلینگ در بخش ماهيگيري و ارتباط اکولیبلینگ با قوانين تجارت جهاني(16) را مورد بحث قرار مي‌دهد.
• بخش دوم نگراني ها و فرصتهاي(17) خاصي كه طرحهاي اکولیبلینگ براي كشورهاي در حال توسعه در پي خواهد داشت را مورد ارزيابي قرار مي‌دهد.
• بخش سوم به موارد مربوط به تعهدات قوی تر ذی نفعان در مذاکرات اکولیبلینگ می پردازد و دلایل نیاز به دستورالعمل فني بين المللي را مورد بررسي قرار می دهد.
بخش اول:
1) چارچوب بين المللي و دلايل وجود اکولیبلینگ
1-1) چارچوب بين المللي اکولیبلینگ
هم اكنون يك درك مشترك جهاني براي بهبود مديريت ماهيگيري و حفظ تنوع زيستي دريايي وجود دارد. اين امر از سال 1982 بر اساس كنوانسيون سازمان ملل متحد در زمينه قانون درياها(18) و قوانين بعدي و بطور مشخص توافقنامه سال 1995 سازمان ملل متحد در زمينه حفظ و مديريت ذخاير دوكاشانه اي و ماهيان مهاجر(توافقنامه ذخایر دوكاشانه اي)(19) مصوب سال 1995 و توافقنامه سال 1993 فائو براي افزايش سطح پذيرش و رعايت قوانين بين المللي مديريتي و حفاظتي توسط شناورهاي صيادي در درياهاي آزاد(توافقنامه اجابت و پذيرش) در سال 1995 ، آئين نامه ماهيگيري مسوولانه(20) فائو و رهنمودهاي فني جهت حمايت از اجرايي شدن آن (نظير مواردي كه براي شيوه هاي احتياطي به كار رفت) مثالهايي از پشتيباني بين المللي براي بهبود مديريت ماهيگيري است.
علاوه بر آن دستورالعمل 21 كنوانسيون سازمان ملل متحد در زمينه محيط زيست و توسعه(21) كه در شهر ريو دِ جانيروي برزيل برگزار شد و كنوانسيون سال 1992 در زمينه تنوع زيست شناختي ، حمايت سياسي بيشتري از اهداف بهبود مديريت ماهيگيري و همچنين حفظ و استفاده پايدار از تنوع زيستي دريايي مي‌نمايد، و بالاخره، كنوانسيون سال 1973 در زمينه تجارت بين المللي گونه هاي در معرض خطر موجودات جانوري و جامعه گياهي(CITES)(22) حمايت بين المللي از اصل حفاظت از گونه هاي در معرض خطر را نمايان مي‌سازد.
استفاده بالقوه از طرحهاي اکولیبلینگ جهت ايجاد انگيزه‌هاي مبتنی بر بازار براي محصولات منطبق با اصول زيست محيطي و فرايند توليد از نظر بين المللي، براي كنفرانس سازمان ملل متحد در زمينه توسعه زيست محيطي(UNCED) شناخته شده است. در شهر ريو، كشورها توافق كردند نسبت به بسط و توسعه اکولیبلینگ و ساير برنامه هاي طراحي شده در اين راستا جهت كمك به مصرف كنندگان(23) اقدام نمايند تا مصرف كنندگان با آگاهي، نسبت به انتخاب محصول با توجه به شرايط زيست محيطي آن تصميم گيري نمایند. علاوه بر آن سازمانهاي حمايت از مصرف كننده در بسياري از كشورها و برخي اتحاديه هاي بين المللي حامي مصرف كننده، اصرار دارند كه اين حق مصرف كننده است كه از محصولي كه در بازار عرضه مي‌شود اطلاعات کافی داشته باشد. اطلاعاتي در ارتباط با ارزش و وجه تمايز محصول نسبت به ساير محصولات به ويژه اطلاعاتي راجع به ايمني محصول يا اثرات آن بر سلامت يا محيط زيست.
مبنای ديگر در تلاشهای بین المللی اکولیبلینگ، آيين نامه ماهيگيري مسوولانه فائو و ساير قوانين ملي و بين المللي است كه بر اهميت دستيابي به اهداف پايداري از طريق اقدامات مبتنی بر بازار(24) و بهبود در شناسايي مبدا ماهي(25) و محصولات شیلاتیِ تجارت شده تأكيد مي‌كند.( بند 11 آئین نامه ماهیگیری مسوولانه)
طي سالهاي اخير ، شاهد رشد فزاينده برنامه هاي داوطلبانه اکولیبلینگِ برای محصولات مختلف در بخش هاي مختلف بوده ايم. بسياري از اين برنامه ها در بخش صنايع خصوصي و سازمانهاي غير دولتي و همچنين بخش هاي دولتي شروع شده است. كليه طرحهاي اکولیبلینگ داراي فرضيه مشتركي هستند و آن اين است كه رفتار مصرف كنندگان هنگام خريد تنها با رويت قيمت و رعايت معيارهاي كيفي و بهداشتي برانگيخته نمي‌شود. بلكه ساير مشخصات محصول كه توسط مصرف كننده مد نظر قرار مي‌گيرد مربوط به اهداف اكولوژيكي(26) و زيست محيطي و همچنين اقتصادي و اجتماعي است (نظير تجارت منصفانه(27) ، حمايت از پرورش دهندگان خرد و جلوگيري از كار كودكان و ...).
قوانين مربوط به تجارت و محيط زيست از ماده 11 آيين نامه ماهيگيري مسوولانه فائو(28)
11 – 1- 11 – كشورها بايد اطمينان يابند كه تجارت بين المللي و داخلي ماهی و محصولات شیلاتی، منطبق با رويه هاي مديريتي و حفاظتي بوده و با مشخص كردن مبدا توليد آبزي و
فرآورده هاي آن ، اينكار را بهبود بخشند.
12-1-11- كشورها بايد اطمينان حاصل نمايند كه تأثيرات زيست محيطي حاصل از فعاليتهاي پس از صيد، در جريان وضع قوانين و مقررات و سياستهاي مربوطه در نظر گرفته شود و در عين حال هيچگونه اختلالي در جريان بازار و فروش صورت نگيرد.
3-2-11- كشورها بايد تضمين نمايند كه اقدامات مؤثر بر تجارت ماهی و محصولات شیلاتی واضح و روشن بوده و در هنگام اجراء بر پايه شواهد علمي و منطبق با قوانين پذيرفته شده بين المللي استوار باشد.
4-2-11- اقدامات مربوط به تجارت آبزيان كه توسط كشورها و براي حفاظت از حيات و يا حفظ بهداشت انسان و حيوانات و منافع مصرف كنندگان و يا محيط زيست اتخاذ شود، نمي بايد تبعيض آميز باشد و ميبايستي بر طبق موازين پذيرفته شده بين المللي و به ويژه منطبق با اصول، قوانين و تعهدات مشخص شده در توافقنامه اجرائي قوانين بهداشتي و توافقنامه موانع فني تجارت، مصوب سازمان تجارت جهاني باشد .
13-2-11- كشورها براي ايجاد قوانين و معيارهاي قابل قبول تجاري ويژه ماهی و محصولات شیلاتی ، بايد طبق اصول و قوانين و تعهدات مشخص شده در توافقنامه سازمان تجارت جهاني، با يكديگر همكاري نمايند .
2-3-11- كشورها، طبق قوانين ملي خود، بايد امكان مشورت و مشاركت صنايع و همچنين گروههاي زيست محیطی و مصرف كننده را در سياستگذاريهاي توسعه و اجراي قوانين ومقررات مربوط به تجارت ماهی و محصولات شیلاتی فراهم نمايند.
2-1) اکولیبلینگ چيست؟
اکولیبلینگ مُهر تاييدي است براي محصولاتي كه از نظر زيست محيطي كمترين اثراث (منفی) را در مقايسه با محصولات مشابه از نظر كارايي و رقابت آميز بودن دارند. دليل وجود اطلاعات اساسي و پايه بر روي برچسب در لحظه فروش اين است كه محصولات ماهيگيري به فرايند توليدشان مرتبط مي‌گردند.
بر اساس ماده 21 دستورالعمل بین المللی اکولیبلینگ(29) مصوب سال 2005 در سازمان فائو " طرح اکولیبلینگ " به شرح ذیل تعریف شده است:
" طرحهاي اکولیبلینگ شامل محصولاتي از ماهيگيري است كه داراي نشان يا اظهاريه‌ي متمايزي است كه تاييد مي‌كند ماهي با رعايت استانداردهاي حفظ و پايداري(ذخاير)، استحصال شده است. هدف از اين نشان يا اظهاريه، فراهم آوردن اطلاعاتي مطمئن براي خريداران جهت تصميم‌گيري آگاهانه بر اساس اطلاعات فوق مي‌باشد تا استفاده پايدار از ذخاير افزايش يابد."
همانطور که از تعریف اکولیبلینگ مشخص است هدف، افزايش پايداري ذخایر و مديريت ماهيگيري با رعایت مسائل زیست محیطی و با اهميت نمودن محصولات ماهيگيري براي مصرف كنندگان است. برچسب هاي منطبق با اصول زيست محيطي عموما متكي به برآورد بر اساس چرخه حيات(30) هستند با اين رويكرد اثرات زيست محيطي بر يك محصول " از لحظه صید تا مرحله عرضه در بازار" تعيين مي‌گردد.
معمولا ادعاهاي انجام شده در مورد يك محصول بايد با اولويت يك زنجيره حفاظتي(31) باشد و نشان دهد محصول از كجا تهيه شده است. براي مثال تاييد كند كه يك ماهيگيري داراي مديريت پايدار بوده است.
پيش از صدور پروانه، مجموعه ای از معيارها و استانداردهاي "پايداري(32) " براي ارزيابي يك فعاليت ماهيگيري بايد ايجاد شود. شناسايي و دستيابي به "پايداري" در ماهيگيري يك مرحله پيچيده است. پذيرش و اعتبار استانداردها بطور نزديكي به چگونگي شكل گيري استانداردها، خودِ استانداردها و مرحله اعتبار دادن يا تایید آنها دارد كه توسط آنها سازمانها در برابر " استاندارد " ارزيابي مي‌شوند.
برنامه هاي مربوط به اکولیبلینگ معمولا در يكي از طبقه بندي هاي زير قرار مي‌گيرند:
•طرحهاي اکولیبلینگ دسته اول:
اين طرحها توسط شركتهاي خاص و بر اساس استانداردهاي خاص محصولات خودشان پايه گذاري شده اند. اين استانداردها ممكن است بر پايه معيارهاي مرتبط با مسائل زيست محيطي مشخص بنا نهاده شده باشند و از طريق رسانه ها و آگهي به اطلاع مصرف كنندگان رسانده شوند. به اين گونه از اکولیبلینگ، خود اظهاري(33) نيز گويند.
•طرحهاي اکولیبلینگ دسته دوم :
اين طرحها توسط موسسات صنعتي براي محصولات اعضاي خود تأسيس شده اند. اعضاء معيارها و ضوابط صدور پروانه را تشريح مي‌نمايند و در اين ارتباط بعضي مواقع از تخصص و مهارت سازمانهاي زيست محيطي و دانشگاهها نيز بهره مي‌گيرند. بررسي و تأييد تطبيق پذيري از طريق رويه موجودِ صدور پروانه در صنعت داخلي و يا از طريق به كارگيري شركتهاي خارجي ذيصلاح انجام خواهد شد.
•طرحهاي برچسب گذاري زيست محيطي دسته سوم :
اينگونه برچسب گذاري ها عموما توسط پيشگامان بخش خصوصي، مستقل از توليدکنندگان، توزيع كنندگان و فروشندگان محصولات برچسب گذاري شده ايجاد مي‌شوند. محصولات عرضه شده توسط سازمانها و ديگر منابع مجاز، با اطلاعاتي براي مصرف كنندگان برچسب گذاري مي‌شوند كه محصولات از نظر رعایت مسائل زيست محيطي در يك شرايط ايده آل توليد شده اند. مجوز برچسب (یا مُهر) بطور نمونه به يك توليد كننده داده مي‌شود و ممكن است همراه با محصول و یا بر روی محصولی که از طریق توليد كننده يا ماهيگيري مجاز بدست آمده است، درج گردد. انتظار مي‌رود توليدكنندگان رد محصولاتشان را در " زنجيره حفاظت(34) " بگيرند تا اطمينان يابند كه محصولات بدست آمده از يك ماهيگيري مجاز، در حقيقت همان هايي هستند كه برچسب گذاري شده اند. در برخي مواقع، پيشگامان بخش خصوصي، شركت هاي ديگري را به عنوان گواهي دهنده، مجاز مي‌شناسند. گروه اعتباردهنده(35)، درجه اي از اطمينان را مي‌دهد كه گواهي دهنده از طريق يك برنامه آموزشي معتبر، آموزش ديده و واجد شرايط براي ارزيابي دسته خاصي از معيارها در زمينه مربوطه است.
هر چندكه معيارها ممکن است طي فرايندي از طريق مذاكرات بين گروههاي مختلف ذينفع برقرار شوند، آنها اغلب از اهداف كلان زيست محيطيِ دنبال شده توسط پيشگامان بخش خصوصيِ چنین طرحهايي تشويق مي‌شوند. سازمانهاي زيست محيطي و مصرف كنندگان عموما چنين طرحهاي برچسب گذاري را بخاطر اطمينان بالايي كه سودهاي تجاري خصوصي از بكار گيري معيارها در طرحها و عدم چشم پوشي از آن دارند ترجيح مي‌دهند و بر اساس ميزان تاييد پذيري و منصفانه بودن رويه ی صدور پروانه، بر اجراي آنها پافشاري خواهند كرد.
سيستم اکولیبلینگ مي تواند داوطلبانه(36) يا اجباري(37) باشد. برچسب هاي اجباري داراي پشتوانه دولتي هستند و مي‌توانند به عنوان مانع تجاري براي توليدكنندگان خارجي عمل نمايند(نظير ممانعت از ورود كالا در صورت عدم پيروي از قوانين موضوعه). ورود محصولاتي كه از برچسب های داوطلبانه منطبق با اصول زيست محيطي ِ پيروي نمي‌كنند، داراي محدوديت نيستند. در مورد
برچسب های داوطلبانه، بستگي به توليد كننده دارد كه تصميم بگيرد آيا براي محصول تقاضاي گواهینامه بكند يا خير، و انتخاب با مصرف كننده است كه محصولات داراي نشان اکولیبلینگ را بخرد )يا وارد كند(. برنامه هاي برچسب گذاري داوطلبانه ممكن است توسط بخش خصوصي
سرمايه گذاري و نظارت شوند. با وجود اين برخي از آنها از طريق بخش دولتي سرمايه گذاري و هدايت مي‌شوند(38).
3-1) علل نياز به اکولیبلینگ در بخش ماهيگيري
در بخش ماهيگيري اين اميد وجود دارد كه طرحهاي برچسب گذاري بتوانند :
• اطلاعاتي راجع به اثرات زيست محيطي محصولات(39) در دسترس قرار دهند و سطح آگاهي مصرف كنندگان و واسطه ها(40) را نسبت به خريد محصول افزايش دهند.
• به مصرف كننده اين فرصت را بدهند تا مسائل زيست محيطي/ بوم شناسي خود را از طريق مكانيسم هاي بازار و رفتارشان در هنگام خريد بيان نمايند.
• تشويق خرده فروشان و مصرف كنندگان به خريد محصولات شيلاتي كه تنها از منابع يا ذخاير مديريتي پايدار بدست آمده اند.
• ايجاد استانداردهاي زيست محيطي در توليد كالا(41).
• ايجاد تفاوت قيمت بين محصولات برچسب گذاري شده و آنهايي كه يا واجد شرايط براي برچسب گذاري نيستند يا محصولاتي كه توليدكنندگان آن به دنبال اخذ چنين برچسب هایی نبوده اند(42).
• افزايش انگيزه توليدگنندگان جهت تأمين محصولاتي كه منطبق با معيارهاي
اکولیبلینگ به منظور دريافت سود بيشتر و (پاداش محيط زيست) يا كسب سهم بازار براي محصولات شان می باشند.
• ایجاد فوايد رقابتي، دسترسي به بازار يا سهم بيشتر بازار براي محصولات شیلاتی كه از مديريت ماهيگيري پايدار بدست آمده اند.
• ايجاد حمايت بيشتر توسط بخش صنعت و ديگر گروههاي ذينفع براي بهبود مديريت ماهيگيري.
طرحهاي اکولیبلینگ اغلب به توليدكنندگان داخلی برای بازار داخلي(43) توجه دارند. اکولیبلینگ حتي مي‌تواند مصرف كنندگان را قادر سازد تا روي توليدكنندگان ديگر كشورها اثر بگذارند. سهم قابل توجه (40 درصدی در سال 1996) از كل توليدات جهاني وارد تجارت بين المللي شد(44). اين حاكي از آن است كه اکولیبلینگ توان مهار سليقه مصرف كنندگان براي ايجاد انگيزه هاي مبتنی بر بازار براي مديريت ماهيگيري پايدار و بهبود فرايند توليد در ديگر كشورها را دارد. ( نظير شيوه هاي صیدی كه باعث كاهش صيد ضمني شود يا صيد ماهي منطبق با رژيم هاي مديريتي پايدار). با فرض اينكه تجارتِ اغلب اين محصولات روانه بازارهای كشورهاي صنعتي خواهد شد، طرحهاي اکولیبلینگی كه توجه به مصرف كنندگان بازار دركشورهاي صنعتي دارند، توان تشويق و حمايت از جريانات تجارت بين المللي پايدارتر را دارند.
موفقيت طرحهاي اکولیبلینگ و صدور پروانه به عنوان ابزاري براي تشويق در بهبود محیط زيست، عمدتا متكي به درك و پذيرش مصرف كنندگان از پروانه و اشتياق عمومي آنها به برچسب هاي منطبق با اصول زيست محيطي است. خواه خريدارِ محصولات ماهيگيري، يك موسسه بزرگ باشد يا يك خريدار ملي يا محلي يا يك مصرف كننده حقيقي، ليكن دادن اطلاعات درست و موثق، به يك اندازه اهميت دارد(45). گزارش سال 1997 كه توسط صندوق حمايت از محیط زیست(46) ارائه شد موارد زير را مورد توجه قرار مي‌دهد.
" همانطور که برنامه های صدور پروانه افزايش مي‌يابد، مصرف كنندگان و توليدكنندگان با انتخاب هايي مواجه مي‌شوند كه كداميك از برنامه هاي صدور پروانه بيشترين ارزش و مرغوبيت را دارد. لازم است مصرف كنندگان بدانند چه كسي پروانه صادر مي‌كند، كجا پروانه تأييد مي‌شود و چه استانداردهايي از ] ماهيگيري[ منجر به صدور پروانه مي‌شود. تمايز بين برنامه هاي صدور پروانه ضروري است، مگر آنكه حداقل مجموعه اي از معيارها، مورد توافق بين المللي قرار گيرد.
لزوم تشخيص صحت و ارزشمندي ادعاها در مورد صدور رقابتي پروانه ممكن است مصرف كنندگان و توليدكنندگان را دچار سردرگمي نمايد و سوالاتي را در اذهان مطرح نمايد كه بالاخره كداميك از برنامه هاي صدور پروانه، نيازهاي زيست محيطي، نيازهاي توليدكنندگان و مردم را پاسخ خواهد داد ".
همچنین نگراني‌هايي در مورد اکولیبلینگ وجود دارد از جمله ممكن است به عنوان قانون حمايتگر در تجارت بين الملل استفاده شود و موجب تبعيض(46) در مورد انواع خاصي از ماهيگيري ها نظير صيد سنتي در كشورهاي در حال توسعه بشود كه به علت فقدان منابع مالي و فني(47) ممكن است نتوانند به استانداردهاي قابل قبول برسند. اين نگراني به همراه ساير نگراني ها در بخش دوم بحث شده است.(بخش دوم مقاله به زودی ارائه خواهد شد).
رضا نوری دفرازی
اداره کل امور صید
فهرست منابع و ترجمه برخی لغات و اصطلاحات
International Union for Conservation of Nature (IUCN)
2 Eco-labelling
3 International community
4 Commercial fisheries
5 Productivity
6 Sustainable fisheries management systems
7 Countries with economies in transition
8 Policy makers
9 Private industry
10 Non-Governmental Organizations
11 Community-based organizations
12 Fisher’s organizations
13 Stakeholders
14 Transparency
15 Participation
16 International trade rules
17 Concerns and opportunities
18 1982 UN Convention on the Law of the Sea
19 Straddling Stocks Agreement
20 Code of Conduct for Responsible Fisheries
21 Agenda 21 of UNCED
(Of Wild Fauna & Flora)22 Convention on International Trade in Endangered Species
23 Consumers
24 Market-based measures
25 Origin of fish
26 Ecological objectives
27 Fair trade
28 آئین نامه اجرایی ماهیگیری مسوولانه – فائو – سال 1995
29 guidelines for the Ecolabelling of fish and fishery products from marine capture fisheries – (march 2005)
30 Life-cycle
31 Chain of custody
32 Sustainability
33 Self-declaration
34 Chain of custody
35 Accrediting body
36 Voluntary
37 Mandatory
38 کشور آلمان اولین کشوری بود که برنامه های اکولیبلینگ با پشتوانه دولتی را در سال 1977 شروع کرد و برچسب های Blue Angel را بر روی انواع محصولات از کاغذهای بازیافتی گرفته تا جاروبرقی، مواد شوینده و وسایل گرمایش نفتی و گازی مورد استفاده قرار داد.
39 Environmental impact of products
40 Intermediary
41 Commodity
Difficult to obtain (and examples of premiums of as much as 50% have been reported).42 The FAO reports that for organic products a price premium of 10-20% is not
43 Domestic market
FAO (1999a) the state of word fisheries and aquaculture, FAO: Rome44
45 EDF (1997) op. cit. (footnote 4) p45.
46 Environment Defense Fund (EDF)
47 Discriminate
48 Technical and financial resources
ديباچه :
ضرورت ماهيگيري پايدار و حفاظت از تنوع زيستي دريايي، هر دو از نظر بين المللي پذيرفته شده است. هر دو سازمان فائو و اتحاديه بين المللي حفاظت از طبيعت (و منابع طبيعي) (IUCN) (1) داراي اهداف مشتركي براي حمايت و تقويت تلاشهاي ملي و بین المللي جهت بهبود مديريت ماهيگيري مناطق ساحلي و تنوع زيستي دريايي هستند.
اصولا اکولیبلینگ(2) به عنوان يكي از ابزارهايي كه مي‌تواند به بهبود مديريت زيست محيطي به شيوه مبتنی بر بازار كمك كند، توسط جامعه بين المللي پذيرفته شده است.
با وجود اين، كاربرد آن براي بخشي از منابع طبيعي داراي پيچيدگي بوده و اغلب بحث برانگيز است. هدف این مقاله که مطالب آن مورد حمایت مشترک فائو و IUCN است، طرح شفاف برخي از نگراني ها و پيچيدگي ها و همچنين مزايا به سبك بي طرفانه جهت ايجاد پايه هاي اطلاعاتي مناسب براي حركت به جلو است.
مقدمه :
يك اجماع عمومي در جامعه بين المللي(3) مبني بر اينكه بسياري از ماهيگيري هاي تجاري(4) جهان در معرض خطر است، وجود دارد. طرح های اکولیبلینگ به صورت روزافزون به عنوان راهي كه همزمان هم به ارزش اقتصادي و بهره وري(5) ماهيگيري و هم ايجاد انگيزه براي توسعه مديريت ماهيگيري و حفاظت از تنوع زيستي دريايي بپردازد، احساس شده است. در بخش ماهيگيري، شماري نوآوري در زمينه اکولیبلینگ طراحي شده است تا به تكميل و تقويت تلاشها براي تحقق سيستم مديريت ماهيگيري پايدار(6) به كار رود. اين طرحها درجه پذيرش مختلفي دارند.
جنبه‌هايي از اکولیبلینگ كه باعث نگراني شده شامل: پايه علمي معيارهاي پيشنهاد شده براي طرحهاي اکولیبلینگ محصولات ماهيگيري، گرايش مشتريان به سوي چنين طرحها و اثرات بالقوه چنين طرحهايي بر روي تجارت بين المللي ماهی و محصولات شیلاتی است. بطور كلي، نگراني‌اي كه در خصوص طرح های اکولیبلینگ وجود دارد، تبعيضي است كه اينگونه طرحها ممكن است براي صادرات آبزيان از كشورهاي در حال توسعه وكشورهاي در حال گذار اقتصادي(7) داشته باشند.
اين نقد كوتاه اساسا براي توجه سياست گذاران(8) ، صنايع بخش خصوصي(9) و سازمانهاي قانونگذار (نظير سازمانهاي غير دولتي(NGOs)(10)، سازمانهاي متكي به جامعه(11) و سازمانهاي ماهيگيران(12) در كشورهايي كه منافع زيادي در زمينه برچسب گذاري ماهی و محصولات شیلاتی دارند، می باشد. در اينجا قصد بررسي همه جوانب مربوط به موضوعات فني طرح اکولیبلینگ را نداریم. بلكه هدف بيشتر روشن ساختن مسائل كليدي ناشي از اکولیبلینگ و پيشنهاد به همه كشورها و ذی نفعان(13) در خصوص اهميت و مزاياي تعهد كاري بيشتر آنها در مذاكرات بين المللي در مورد رویکردهای هاي ممکن و مختلفی است كه آنها بايد مد نظر قرار دهند. دلايل منطقي براي این تعهد كاري شامل موارد ذیل است:
•احتمال زيادي وجود دارد كه طرحهاي اکولیبلینگ نقطه اتكائي براي محصولات شیلاتی باشند. بر اساس تجربيات بدست آمده در ديگر بخش ها، شخص مي‌تواند انتظار داشته باشد كه اين نوآوريها در دستيابي به يك جايگاه براي محصولاتشان موفقيت آميز باشد و باعث گسترش طرحهاي رقابتي شود.
•كشورها علاقه روشني در حفاظت از منافع تجاري شان دارند و اطمينان دارند كه طرحهاي اکولیبلینگ در حمايت هاي خود تغييراتي نخواهد داد.
• تعهدكاري به ويژه براي كشورهاي در حال توسعه اين فرصت را ايجاد مي‌کند تا نسبت به ارتقاء نوآوريهاي اکولیبلینگ همراه با منابع فني و مالي مناسب اقدم نمايند و نسبت به بعضي از هزينه هايي كه آنها در جهت بهبود مديريت ماهيگيري و اجراي ساير توافق نامه هاي بين المللي متحمل شده اند توازن برقرار نمايند.
• با مشاركت در مذاكرات مستمر، كشورها مي‌توانند اطمينان يابند كه طرحهاي جاري و آتي اکولیبلینگ منطبق با اصول اساسي شفافيت(14) و مشاركت(15) است و اينكه معيارهاي اکولیبلینگ به منظور توجه به شرايط ويژه و نيازهاي اين كشورها ايجاد شده است.
موضوعات ارائه شده به سه بخش تقسيم شده است.
• بخش اول چارچوب بين المللي و علل نياز به اکولیبلینگ را مورد بررسي قرار مي‌دهد و در ادامه تفاوت طرحهاي مختلف اکولیبلینگ و مثالهايي از روند جاري اکولیبلینگ در بخش ماهيگيري و ارتباط اکولیبلینگ با قوانين تجارت جهاني(16) را مورد بحث قرار مي‌دهد.
• بخش دوم نگراني ها و فرصتهاي(17) خاصي كه طرحهاي اکولیبلینگ براي كشورهاي در حال توسعه در پي خواهد داشت را مورد ارزيابي قرار مي‌دهد.
• بخش سوم به موارد مربوط به تعهدات قوی تر ذی نفعان در مذاکرات اکولیبلینگ می پردازد و دلایل نیاز به دستورالعمل فني بين المللي را مورد بررسي قرار می دهد.
بخش اول:
1) چارچوب بين المللي و دلايل وجود اکولیبلینگ
1-1) چارچوب بين المللي اکولیبلینگ
هم اكنون يك درك مشترك جهاني براي بهبود مديريت ماهيگيري و حفظ تنوع زيستي دريايي وجود دارد. اين امر از سال 1982 بر اساس كنوانسيون سازمان ملل متحد در زمينه قانون درياها(18) و قوانين بعدي و بطور مشخص توافقنامه سال 1995 سازمان ملل متحد در زمينه حفظ و مديريت ذخاير دوكاشانه اي و ماهيان مهاجر(توافقنامه ذخایر دوكاشانه اي)(19) مصوب سال 1995 و توافقنامه سال 1993 فائو براي افزايش سطح پذيرش و رعايت قوانين بين المللي مديريتي و حفاظتي توسط شناورهاي صيادي در درياهاي آزاد(توافقنامه اجابت و پذيرش) در سال 1995 ، آئين نامه ماهيگيري مسوولانه(20) فائو و رهنمودهاي فني جهت حمايت از اجرايي شدن آن (نظير مواردي كه براي شيوه هاي احتياطي به كار رفت) مثالهايي از پشتيباني بين المللي براي بهبود مديريت ماهيگيري است.
علاوه بر آن دستورالعمل 21 كنوانسيون سازمان ملل متحد در زمينه محيط زيست و توسعه(21) كه در شهر ريو دِ جانيروي برزيل برگزار شد و كنوانسيون سال 1992 در زمينه تنوع زيست شناختي ، حمايت سياسي بيشتري از اهداف بهبود مديريت ماهيگيري و همچنين حفظ و استفاده پايدار از تنوع زيستي دريايي مي‌نمايد، و بالاخره، كنوانسيون سال 1973 در زمينه تجارت بين المللي گونه هاي در معرض خطر موجودات جانوري و جامعه گياهي(CITES)(22) حمايت بين المللي از اصل حفاظت از گونه هاي در معرض خطر را نمايان مي‌سازد.
استفاده بالقوه از طرحهاي اکولیبلینگ جهت ايجاد انگيزه‌هاي مبتنی بر بازار براي محصولات منطبق با اصول زيست محيطي و فرايند توليد از نظر بين المللي، براي كنفرانس سازمان ملل متحد در زمينه توسعه زيست محيطي(UNCED) شناخته شده است. در شهر ريو، كشورها توافق كردند نسبت به بسط و توسعه اکولیبلینگ و ساير برنامه هاي طراحي شده در اين راستا جهت كمك به مصرف كنندگان(23) اقدام نمايند تا مصرف كنندگان با آگاهي، نسبت به انتخاب محصول با توجه به شرايط زيست محيطي آن تصميم گيري نمایند. علاوه بر آن سازمانهاي حمايت از مصرف كننده در بسياري از كشورها و برخي اتحاديه هاي بين المللي حامي مصرف كننده، اصرار دارند كه اين حق مصرف كننده است كه از محصولي كه در بازار عرضه مي‌شود اطلاعات کافی داشته باشد. اطلاعاتي در ارتباط با ارزش و وجه تمايز محصول نسبت به ساير محصولات به ويژه اطلاعاتي راجع به ايمني محصول يا اثرات آن بر سلامت يا محيط زيست.
مبنای ديگر در تلاشهای بین المللی اکولیبلینگ، آيين نامه ماهيگيري مسوولانه فائو و ساير قوانين ملي و بين المللي است كه بر اهميت دستيابي به اهداف پايداري از طريق اقدامات مبتنی بر بازار(24) و بهبود در شناسايي مبدا ماهي(25) و محصولات شیلاتیِ تجارت شده تأكيد مي‌كند.( بند 11 آئین نامه ماهیگیری مسوولانه)
طي سالهاي اخير ، شاهد رشد فزاينده برنامه هاي داوطلبانه اکولیبلینگِ برای محصولات مختلف در بخش هاي مختلف بوده ايم. بسياري از اين برنامه ها در بخش صنايع خصوصي و سازمانهاي غير دولتي و همچنين بخش هاي دولتي شروع شده است. كليه طرحهاي اکولیبلینگ داراي فرضيه مشتركي هستند و آن اين است كه رفتار مصرف كنندگان هنگام خريد تنها با رويت قيمت و رعايت معيارهاي كيفي و بهداشتي برانگيخته نمي‌شود. بلكه ساير مشخصات محصول كه توسط مصرف كننده مد نظر قرار مي‌گيرد مربوط به اهداف اكولوژيكي(26) و زيست محيطي و همچنين اقتصادي و اجتماعي است (نظير تجارت منصفانه(27) ، حمايت از پرورش دهندگان خرد و جلوگيري از كار كودكان و ...).
قوانين مربوط به تجارت و محيط زيست از ماده 11 آيين نامه ماهيگيري مسوولانه فائو(28)
11 – 1- 11 – كشورها بايد اطمينان يابند كه تجارت بين المللي و داخلي ماهی و محصولات شیلاتی، منطبق با رويه هاي مديريتي و حفاظتي بوده و با مشخص كردن مبدا توليد آبزي و
فرآورده هاي آن ، اينكار را بهبود بخشند.
12-1-11- كشورها بايد اطمينان حاصل نمايند كه تأثيرات زيست محيطي حاصل از فعاليتهاي پس از صيد، در جريان وضع قوانين و مقررات و سياستهاي مربوطه در نظر گرفته شود و در عين حال هيچگونه اختلالي در جريان بازار و فروش صورت نگيرد.
3-2-11- كشورها بايد تضمين نمايند كه اقدامات مؤثر بر تجارت ماهی و محصولات شیلاتی واضح و روشن بوده و در هنگام اجراء بر پايه شواهد علمي و منطبق با قوانين پذيرفته شده بين المللي استوار باشد.
4-2-11- اقدامات مربوط به تجارت آبزيان كه توسط كشورها و براي حفاظت از حيات و يا حفظ بهداشت انسان و حيوانات و منافع مصرف كنندگان و يا محيط زيست اتخاذ شود، نمي بايد تبعيض آميز باشد و ميبايستي بر طبق موازين پذيرفته شده بين المللي و به ويژه منطبق با اصول، قوانين و تعهدات مشخص شده در توافقنامه اجرائي قوانين بهداشتي و توافقنامه موانع فني تجارت، مصوب سازمان تجارت جهاني باشد .
13-2-11- كشورها براي ايجاد قوانين و معيارهاي قابل قبول تجاري ويژه ماهی و محصولات شیلاتی ، بايد طبق اصول و قوانين و تعهدات مشخص شده در توافقنامه سازمان تجارت جهاني، با يكديگر همكاري نمايند .
2-3-11- كشورها، طبق قوانين ملي خود، بايد امكان مشورت و مشاركت صنايع و همچنين گروههاي زيست محیطی و مصرف كننده را در سياستگذاريهاي توسعه و اجراي قوانين ومقررات مربوط به تجارت ماهی و محصولات شیلاتی فراهم نمايند.
2-1) اکولیبلینگ چيست؟
اکولیبلینگ مُهر تاييدي است براي محصولاتي كه از نظر زيست محيطي كمترين اثراث (منفی) را در مقايسه با محصولات مشابه از نظر كارايي و رقابت آميز بودن دارند. دليل وجود اطلاعات اساسي و پايه بر روي برچسب در لحظه فروش اين است كه محصولات ماهيگيري به فرايند توليدشان مرتبط مي‌گردند.
بر اساس ماده 21 دستورالعمل بین المللی اکولیبلینگ(29) مصوب سال 2005 در سازمان فائو " طرح اکولیبلینگ " به شرح ذیل تعریف شده است:
" طرحهاي اکولیبلینگ شامل محصولاتي از ماهيگيري است كه داراي نشان يا اظهاريه‌ي متمايزي است كه تاييد مي‌كند ماهي با رعايت استانداردهاي حفظ و پايداري(ذخاير)، استحصال شده است. هدف از اين نشان يا اظهاريه، فراهم آوردن اطلاعاتي مطمئن براي خريداران جهت تصميم‌گيري آگاهانه بر اساس اطلاعات فوق مي‌باشد تا استفاده پايدار از ذخاير افزايش يابد."
همانطور که از تعریف اکولیبلینگ مشخص است هدف، افزايش پايداري ذخایر و مديريت ماهيگيري با رعایت مسائل زیست محیطی و با اهميت نمودن محصولات ماهيگيري براي مصرف كنندگان است. برچسب هاي منطبق با اصول زيست محيطي عموما متكي به برآورد بر اساس چرخه حيات(30) هستند با اين رويكرد اثرات زيست محيطي بر يك محصول " از لحظه صید تا مرحله عرضه در بازار" تعيين مي‌گردد.
معمولا ادعاهاي انجام شده در مورد يك محصول بايد با اولويت يك زنجيره حفاظتي(31) باشد و نشان دهد محصول از كجا تهيه شده است. براي مثال تاييد كند كه يك ماهيگيري داراي مديريت پايدار بوده است.
پيش از صدور پروانه، مجموعه ای از معيارها و استانداردهاي "پايداري(32) " براي ارزيابي يك فعاليت ماهيگيري بايد ايجاد شود. شناسايي و دستيابي به "پايداري" در ماهيگيري يك مرحله پيچيده است. پذيرش و اعتبار استانداردها بطور نزديكي به چگونگي شكل گيري استانداردها، خودِ استانداردها و مرحله اعتبار دادن يا تایید آنها دارد كه توسط آنها سازمانها در برابر " استاندارد " ارزيابي مي‌شوند.
برنامه هاي مربوط به اکولیبلینگ معمولا در يكي از طبقه بندي هاي زير قرار مي‌گيرند:
•طرحهاي اکولیبلینگ دسته اول:
اين طرحها توسط شركتهاي خاص و بر اساس استانداردهاي خاص محصولات خودشان پايه گذاري شده اند. اين استانداردها ممكن است بر پايه معيارهاي مرتبط با مسائل زيست محيطي مشخص بنا نهاده شده باشند و از طريق رسانه ها و آگهي به اطلاع مصرف كنندگان رسانده شوند. به اين گونه از اکولیبلینگ، خود اظهاري(33) نيز گويند.
•طرحهاي اکولیبلینگ دسته دوم :
اين طرحها توسط موسسات صنعتي براي محصولات اعضاي خود تأسيس شده اند. اعضاء معيارها و ضوابط صدور پروانه را تشريح مي‌نمايند و در اين ارتباط بعضي مواقع از تخصص و مهارت سازمانهاي زيست محيطي و دانشگاهها نيز بهره مي‌گيرند. بررسي و تأييد تطبيق پذيري از طريق رويه موجودِ صدور پروانه در صنعت داخلي و يا از طريق به كارگيري شركتهاي خارجي ذيصلاح انجام خواهد شد.
•طرحهاي برچسب گذاري زيست محيطي دسته سوم :
اينگونه برچسب گذاري ها عموما توسط پيشگامان بخش خصوصي، مستقل از توليدکنندگان، توزيع كنندگان و فروشندگان محصولات برچسب گذاري شده ايجاد مي‌شوند. محصولات عرضه شده توسط سازمانها و ديگر منابع مجاز، با اطلاعاتي براي مصرف كنندگان برچسب گذاري مي‌شوند كه محصولات از نظر رعایت مسائل زيست محيطي در يك شرايط ايده آل توليد شده اند. مجوز برچسب (یا مُهر) بطور نمونه به يك توليد كننده داده مي‌شود و ممكن است همراه با محصول و یا بر روی محصولی که از طریق توليد كننده يا ماهيگيري مجاز بدست آمده است، درج گردد. انتظار مي‌رود توليدكنندگان رد محصولاتشان را در " زنجيره حفاظت(34) " بگيرند تا اطمينان يابند كه محصولات بدست آمده از يك ماهيگيري مجاز، در حقيقت همان هايي هستند كه برچسب گذاري شده اند. در برخي مواقع، پيشگامان بخش خصوصي، شركت هاي ديگري را به عنوان گواهي دهنده، مجاز مي‌شناسند. گروه اعتباردهنده(35)، درجه اي از اطمينان را مي‌دهد كه گواهي دهنده از طريق يك برنامه آموزشي معتبر، آموزش ديده و واجد شرايط براي ارزيابي دسته خاصي از معيارها در زمينه مربوطه است.
هر چندكه معيارها ممکن است طي فرايندي از طريق مذاكرات بين گروههاي مختلف ذينفع برقرار شوند، آنها اغلب از اهداف كلان زيست محيطيِ دنبال شده توسط پيشگامان بخش خصوصيِ چنین طرحهايي تشويق مي‌شوند. سازمانهاي زيست محيطي و مصرف كنندگان عموما چنين طرحهاي برچسب گذاري را بخاطر اطمينان بالايي كه سودهاي تجاري خصوصي از بكار گيري معيارها در طرحها و عدم چشم پوشي از آن دارند ترجيح مي‌دهند و بر اساس ميزان تاييد پذيري و منصفانه بودن رويه ی صدور پروانه، بر اجراي آنها پافشاري خواهند كرد.
سيستم اکولیبلینگ مي تواند داوطلبانه(36) يا اجباري(37) باشد. برچسب هاي اجباري داراي پشتوانه دولتي هستند و مي‌توانند به عنوان مانع تجاري براي توليدكنندگان خارجي عمل نمايند(نظير ممانعت از ورود كالا در صورت عدم پيروي از قوانين موضوعه). ورود محصولاتي كه از برچسب های داوطلبانه منطبق با اصول زيست محيطي ِ پيروي نمي‌كنند، داراي محدوديت نيستند. در مورد
برچسب های داوطلبانه، بستگي به توليد كننده دارد كه تصميم بگيرد آيا براي محصول تقاضاي گواهینامه بكند يا خير، و انتخاب با مصرف كننده است كه محصولات داراي نشان اکولیبلینگ را بخرد )يا وارد كند(. برنامه هاي برچسب گذاري داوطلبانه ممكن است توسط بخش خصوصي
سرمايه گذاري و نظارت شوند. با وجود اين برخي از آنها از طريق بخش دولتي سرمايه گذاري و هدايت مي‌شوند(38).
3-1) علل نياز به اکولیبلینگ در بخش ماهيگيري
در بخش ماهيگيري اين اميد وجود دارد كه طرحهاي برچسب گذاري بتوانند :
• اطلاعاتي راجع به اثرات زيست محيطي محصولات(39) در دسترس قرار دهند و سطح آگاهي مصرف كنندگان و واسطه ها(40) را نسبت به خريد محصول افزايش دهند.
• به مصرف كننده اين فرصت را بدهند تا مسائل زيست محيطي/ بوم شناسي خود را از طريق مكانيسم هاي بازار و رفتارشان در هنگام خريد بيان نمايند.
• تشويق خرده فروشان و مصرف كنندگان به خريد محصولات شيلاتي كه تنها از منابع يا ذخاير مديريتي پايدار بدست آمده اند.
• ايجاد استانداردهاي زيست محيطي در توليد كالا(41).
• ايجاد تفاوت قيمت بين محصولات برچسب گذاري شده و آنهايي كه يا واجد شرايط براي برچسب گذاري نيستند يا محصولاتي كه توليدكنندگان آن به دنبال اخذ چنين برچسب هایی نبوده اند(42).
• افزايش انگيزه توليدگنندگان جهت تأمين محصولاتي كه منطبق با معيارهاي
اکولیبلینگ به منظور دريافت سود بيشتر و (پاداش محيط زيست) يا كسب سهم بازار براي محصولات شان می باشند.
• ایجاد فوايد رقابتي، دسترسي به بازار يا سهم بيشتر بازار براي محصولات شیلاتی كه از مديريت ماهيگيري پايدار بدست آمده اند.
• ايجاد حمايت بيشتر توسط بخش صنعت و ديگر گروههاي ذينفع براي بهبود مديريت ماهيگيري.
طرحهاي اکولیبلینگ اغلب به توليدكنندگان داخلی برای بازار داخلي(43) توجه دارند. اکولیبلینگ حتي مي‌تواند مصرف كنندگان را قادر سازد تا روي توليدكنندگان ديگر كشورها اثر بگذارند. سهم قابل توجه (40 درصدی در سال 1996) از كل توليدات جهاني وارد تجارت بين المللي شد(44). اين حاكي از آن است كه اکولیبلینگ توان مهار سليقه مصرف كنندگان براي ايجاد انگيزه هاي مبتنی بر بازار براي مديريت ماهيگيري پايدار و بهبود فرايند توليد در ديگر كشورها را دارد. ( نظير شيوه هاي صیدی كه باعث كاهش صيد ضمني شود يا صيد ماهي منطبق با رژيم هاي مديريتي پايدار). با فرض اينكه تجارتِ اغلب اين محصولات روانه بازارهای كشورهاي صنعتي خواهد شد، طرحهاي اکولیبلینگی كه توجه به مصرف كنندگان بازار دركشورهاي صنعتي دارند، توان تشويق و حمايت از جريانات تجارت بين المللي پايدارتر را دارند.
موفقيت طرحهاي اکولیبلینگ و صدور پروانه به عنوان ابزاري براي تشويق در بهبود محیط زيست، عمدتا متكي به درك و پذيرش مصرف كنندگان از پروانه و اشتياق عمومي آنها به برچسب هاي منطبق با اصول زيست محيطي است. خواه خريدارِ محصولات ماهيگيري، يك موسسه بزرگ باشد يا يك خريدار ملي يا محلي يا يك مصرف كننده حقيقي، ليكن دادن اطلاعات درست و موثق، به يك اندازه اهميت دارد(45). گزارش سال 1997 كه توسط صندوق حمايت از محیط زیست(46) ارائه شد موارد زير را مورد توجه قرار مي‌دهد.
" همانطور که برنامه های صدور پروانه افزايش مي‌يابد، مصرف كنندگان و توليدكنندگان با انتخاب هايي مواجه مي‌شوند كه كداميك از برنامه هاي صدور پروانه بيشترين ارزش و مرغوبيت را دارد. لازم است مصرف كنندگان بدانند چه كسي پروانه صادر مي‌كند، كجا پروانه تأييد مي‌شود و چه استانداردهايي از ] ماهيگيري[ منجر به صدور پروانه مي‌شود. تمايز بين برنامه هاي صدور پروانه ضروري است، مگر آنكه حداقل مجموعه اي از معيارها، مورد توافق بين المللي قرار گيرد.
لزوم تشخيص صحت و ارزشمندي ادعاها در مورد صدور رقابتي پروانه ممكن است مصرف كنندگان و توليدكنندگان را دچار سردرگمي نمايد و سوالاتي را در اذهان مطرح نمايد كه بالاخره كداميك از برنامه هاي صدور پروانه، نيازهاي زيست محيطي، نيازهاي توليدكنندگان و مردم را پاسخ خواهد داد ".
همچنین نگراني‌هايي در مورد اکولیبلینگ وجود دارد از جمله ممكن است به عنوان قانون حمايتگر در تجارت بين الملل استفاده شود و موجب تبعيض(46) در مورد انواع خاصي از ماهيگيري ها نظير صيد سنتي در كشورهاي در حال توسعه بشود كه به علت فقدان منابع مالي و فني(47) ممكن است نتوانند به استانداردهاي قابل قبول برسند. اين نگراني به همراه ساير نگراني ها در بخش دوم بحث شده است.(بخش دوم مقاله به زودی ارائه خواهد شد).
رضا نوری دفرازی
اداره کل امور صید
فهرست منابع و ترجمه برخی لغات و اصطلاحات
International Union for Conservation of Nature (IUCN)
2 Eco-labelling
3 International community
4 Commercial fisheries
5 Productivity
6 Sustainable fisheries management systems
7 Countries with economies in transition
8 Policy makers
9 Private industry
10 Non-Governmental Organizations
11 Community-based organizations
12 Fisher’s organizations
13 Stakeholders
14 Transparency
15 Participation
16 International trade rules
17 Concerns and opportunities
18 1982 UN Convention on the Law of the Sea
19 Straddling Stocks Agreement
20 Code of Conduct for Responsible Fisheries
21 Agenda 21 of UNCED
(Of Wild Fauna & Flora)22 Convention on International Trade in Endangered Species
23 Consumers
24 Market-based measures
25 Origin of fish
26 Ecological objectives
27 Fair trade
28 آئین نامه اجرایی ماهیگیری مسوولانه – فائو – سال 1995
29 guidelines for the Ecolabelling of fish and fishery products from marine capture fisheries – (march 2005)
30 Life-cycle
31 Chain of custody
32 Sustainability
33 Self-declaration
34 Chain of custody
35 Accrediting body
36 Voluntary
37 Mandatory
38 کشور آلمان اولین کشوری بود که برنامه های اکولیبلینگ با پشتوانه دولتی را در سال 1977 شروع کرد و برچسب های Blue Angel را بر روی انواع محصولات از کاغذهای بازیافتی گرفته تا جاروبرقی، مواد شوینده و وسایل گرمایش نفتی و گازی مورد استفاده قرار داد.
39 Environmental impact of products
40 Intermediary
41 Commodity
Difficult to obtain (and examples of premiums of as much as 50% have been reported).42 The FAO reports that for organic products a price premium of 10-20% is not
43 Domestic market
FAO (1999a) the state of word fisheries and aquaculture, FAO: Rome44
45 EDF (1997) op. cit. (footnote 4) p45.
46 Environment Defense Fund (EDF)
47 Discriminate
48 Technical and financial resources