پنج نوع مدرسه شش محور سازماني

[javad jan]

چكيده
اين مقاله مدارس را با نگاهي به ويژگي‌هاي مدرسه‌ها بر اساس نوع سازمان‌ها و فعاليت‌هاي محوري آنها تقسيم‌بندي مي‌كند. مدارس به پنج دسته تقسيم شده و شش محور سازماني مهم در ارتباط با اين مدرسه‌ها مورد بررسي قرار مي‌گيرند. پنج نوع مدرسه عبارتند از: سنتي، خام، داراي عملكرد بهبوديافته، پيشرو و داراي عملكرد عالي.
منبع : روزنامه همشهري،‌ شنبه 25 تير 1384، سال سيزدهم، شماره 3748، صفحه 11.

- مقدمه
اين مقاله به شيوه‌اي جديد يك تقسيم‌بندي از مدارس به مديران مدرسه‌ها و مسئولان آموزش و پرورش ارائه مي‌كند. اين تقسيم‌بندي مدرسه‌ها و به طور طبيعي مديران آنها را به پنج دسته تقسيم مي‌كند و شش محور سازماني مهم را در ارتباط با اين مدرسه‌ها مورد بررسي قرار مي‌دهد. مديران محترم مدرسه‌ها مي‌توانند جايگاه خود را در جدول پيدا كنند و اگر متأسفانه خود را رديف‌هاي سنتي و خام يافتند، نسبت به تجديد نظر كلي در شيوه اداره مدرسه خويش اقدام كنند و در صورتي كه در ساير رديف‌ها هستند، در مورد حركت به سمت كيفيت‌گرايي، از تلاش بي‌وقفه باز نايستند.

[javad jan]

- تقسيم‌بندي مدارس
مدرسه سنتي
§ منش‌ها عكس‌العملي هستند.
§ سيستم‌ها جزء به جزء هستند.


رهبري/ برنامه‌ريزي استراتژيك

يادگيري

نوآوري

افراد

مشتريان

امور عملكردي



● سمت‌و‌سوي
مدرسه نامشخص و نامتغير است.
● فرهنگ سازماني مبتني بر شرمنده كردن يا ترساندن خطاكار است.
● رفتارهاي مديريتي ثابت است.

●تنها در مورد آموزش، حرف زده مي‌شود.
● اگر بودجه‌اي باشد و امكاناتي، دوره‌هاي آموزشي خاصي، براي افراد خاص گذاشته مي‌شود.
● آموزش، مبتني بر احساس‌هاي زودگذر و آني است.

● نوآوري در مدرسه معني ندارد.
● در تقابل با تجربه‌ها و كم‌تجربه‌ها، معلمان تازه‌‌‌كار، با باتجربه‌ها همراه مي‌شوند.
● معلمان نوآور، در انزوا باقي مي‌مانند.

●ارزشيابي افراد، ذهني صورت مي‌گيرد و ملاك‌ها(اگرچه تعريف هم مي‌شوند) شخصي است.
● تنها كار افراد و شغل و مهارت ايشان مورد تأكيد است.
● اصول كاري مشخص در ارتباط با افراد (مثلاً سيستم پيشنهادها) وجود ندارد.

● تنها اوليا، دانش‌آموزان و معلمان كليدي راضي نگاه داشته مي‌شوند.
● اين كه در لحظه برنامه‌ريزي، چه شكايتي و از سوي كدام مشتري مطرح شود، سمت ‌وسوي كار را ايجاد مي‌كند.

● درصد قبولي محور است.
● امور مالي كنترل شده است.
● همواره به دنبال كاهش هزينه‌ها (به هر قيمتي كه باشد)هستند.
● سيستم ‌هاي قانوني و آيين‌نامه‌هاي فراواني وجود دارد.

[javad jan]

مدرسه خام
§ منش‌ها متغير هستند.
§ سيستم‌ها تغيير نمي‌كنند.


رهبري/ برنامه‌ريزي استراتژيك

يادگيري

نوآوري

افراد

مشتريان

امور عملكردي



● تنها مدير مدرسه و نيز مديران بالاتر از او مي‌خواهند نقش‌‌‌‌آفرين و الگو باشند.
● عمده بحث‌هاي استراتژيك در سطح مديران صورت مي‌پذيرد و معلمان نقشي در طراحي هدف‌ها و برنامه‌ها ندارند.

● معمولاً بر روي آموزش و يادگيري به عنوان يك امر مهم بحث مي‌شود.
● تنها مي‌توان تغييرات معدودي در يادگيري سازماني پيدا كرد.

● به نوآوري، به عنوان يك امر ضروري براي ايجاد روش‌هاي كاري جديد نگاه مي‌شود، ولي هنوز راه سامان يافته‌اي براي بروز نوآوري به چشم نمي‌خورد.

● ارتباط بالا به پايين و رسمي در مدرسه حاكم است.
●رضايت‌مندي كاركنان، به انحاي گوناگون مورد توجه مدير است و سعي در اندازه‌گيري آن به چشم مي‌خورد.

● بر حفظ وضع موجود تأكيد مي‌شود و سعي مي‌شود در اوليا، معلمان و دانش ‌آموزان به عنوان مشتري نارضايتي ايجاد نشود و به صورت غيررسمي، نوعي وفاداري سنتي به اين سه گروه مشتري به چشم مي‌خورد.

● مدرسه، به دنبال آن است كه وضعيت خود را با متوسط استاندارد منطقه‌اي كه در آن واقع شده، مقايسه كند.
● سعي مي‌شود در مصرف هزينه‌ها هم، استانداردها رعايت شود.
● علاوه برسيستم‌هاي قانوني، آيين‌نامه‌هاي داخلي گوناگوني هم وضع شده‌ است.

[javad jan]

مدرسه داراي عملكرد بهبود يافته
§ رفتارهاي سازماني تغيير مي‌كنند.
§ سيستم‌ها متغير هستند.


رهبري/ برنامه‌ريزي استراتژيك

يادگيري

نوآوري

افراد

مشتريان

امور عملكردي



●درمدرسه، برخي الگوهاي نقش‌آفريني وجود دارد.
● علاوه بر مدير، چند لايه استراتژيك ديگر در برنامه‌ريزي مشاركت دارند.

● آموزش‌ها به صورت رسمي در مدرسه و بيرون آن صورت مي‌گيرد.
● حاميان و قهرمانان مديريتي فعالي وجود دارند كه آموزش به همت آنها پيش مي‌رود.

● درك جامع‌تري نسبت به نوآوري (به منزله ايجاد سيستماتيك روش‌هاي جديد قابل تكرار) به وجود آمده و برخي پروژه‌هاي داوطلبانه و نوآورانه معلمان، مورد توجه خاص مديران قرار مي‌گيرد.

●روال‌هايي براي معرفي كردن و شناساندن افراد فعال موجود است.
● بر روي فرهنگ سازماني بحث مي‌شود.
●فرآيندهاي به كارگماري افراد، مبتني بر استراتژي‌هاي مدرسه است.

●برنامه‌هاي پيشوازانه در ارتباط با مشتريان، طراحي و به اجرا گذاشته مي‌شود.
● برنامه‌هاي مدرسه، با نظر مشتريان طراحي مي‌شود و مشتريان، كم ‌و بيش خود را مشاهده مي‌كنند.

● علاوه بر كميت، كيفيت آموزش هم مدنظر است.
● علاوه بر معيارهاي مالي، از معيارهاي غيرمالي هم براي بهبود عملكرد بهره گرفته مي‌شود.
●آيين‌نامه‌هاي داخلي توسعه يافته‌اند.

[javad jan]

مدرسه پيشرو
§ سعي بر يكپارچگي است.
§ گردش در مشاغل وجود دارد و با وجود تخصص‌گرايي، همه در فعاليت‌ها نقش دارند.


رهبري/ برنامه‌ريزي استراتژيك

يادگيري

نوآوري

افراد

مشتريان

امور عملكردي



● تصميم‌گيري‌ها تفويض شده‌ است.
● مدير مدرسه در طراحي چشم‌اندازها دخالت دارد.
● مدير مدرسه و مديران ارشد وي، به منزله تيم رهبري مدرسه‌ها كار مي‌كنند.

● نظارت مستمر وجود دارد.
● درك ‌واضحي نسبت به اين موضوع وجود دارد كه تمام تغييرات مثبتي كه در مدرسه صورت مي‌گيرند، بر محور يادگيري هستند.
● تأكيد واضح بر يادگيري همگاني، به منزله روش‌كليدي و مهارت دستيابي به موفقيت است.

● مدير مدرسه و مديران ارشد، وظيفه خود را براي حمايت از طرح‌ها و ايده‌هاي مبتني بر نوآوري مي‌شناسد و فرهنگ سئوال پرسيدن را تشويق مي‌كند.
● روش‌هاي دريافت و اجراي ايده‌هاي جديد در مدرسه نهادينه شده‌اند.

● كاركنان مدرسه، نسبت به نقش خود در فرآيندها آگاه هستند.
● بر اندازه‌گيري عملكردها تأكيد چنداني نمي‌شود و اين مسئله در مغايرت با فرهنگ سازماني و فرآيندها است.
● از افتادن در ‌دام‌ اعداد و ارقام جلوگيري مي‌شود.

●مشتريان، بي‌بروبرگرد در تصميم‌گيري‌ها دخالت دارند.
● به طور مستمر و معمول، از مشتريان بازخورد گرفته مي‌شود.
● از طرف مدرسه، به طور دائم، به مشتريان پيشنهادهايي ارائه مي‌شود.

● مدرسه به دنبال آن است كه علاوه بر آن كه كميت و كيفيت را با هم پي‌گيري مي‌كند، در ايجاد شناخت در فراگيران خود هم كوشش كند.

[javad jan]

مدرسه داراي عملكرد عالي
§ تقويت عملكردها، صرفاً در مسير چشم‌اندازهاست.
§ سيستم‌ها توانمند، انعطاف‌پذير و پويا هستند.


رهبري/ برنامه‌ريزي استراتژيك

يادگيري

نوآوري

افراد

مشتريان

امور عملكردي



● فلسفه اداره مدرسه غيرقابل تغيير است؛ حتي در شرايطي كه مدير مدرسه و مديران ارشد تغيير كنند.
● متوليان بر عمليات بلندمدت( و نه روزانه) تمركز دارند.
● همه افراد، هر روز با چشم‌انداز مدرسه سازگار شده، با آن زندگي مي‌كنند.

● بهبود مستمر از پايين به بالا، بخشي از فرهنگ مدرسه است.
● برنامه‌هاي يادگيري توسط همگان اجرا مي‌شود.
● سازگاري با فرهنگ مدرسه، يكي از پيش نيازهاي هر نيروي جديدي است كه به مدرسه وارد مي‌شود.

●بر نوآوري و خلاقيت كاركنان مدرسه، از سوي مدير تمركز مي‌شود.
● همواره جريان خروشاني از نوآوري‌ها و فرايندهاي جديد براي بهبود مسير ياددهي- يادگيري، در مدرسه به چشم مي‌خورد.

● ارتباطات مدير مدرسه با كاركنان و مديران ارشد، دوطرفه و متعادل است.
● مدرسه، از همه توانمندي‌هاي همه كاركنان، دانش ‌آموزان و اولياي خود، به طور كامل استفاده مي‌كند.
● افراد، به طور خودانگيخته كار مي‌كنند و جابجايي كاركنان، مگر در موارد اضطرار، صورت نمي‌پذيرد.

● تعامل با مشتريان به بالاترين حد خود مي‌رسد تا هدف‌هاي مدرسه تأمين مي‌شود.
● مدير مدرسه به دنبال آن است كه مشتريان، با خودانگيختگي كامل، به سوي مدرسه وي روي‌ بياورند.
● به طور مستمر، نيازهاي مشتريان توسط مدرسه پيش‌بيني مي‌شوند و برنامه‌هايي براي آنها به اجرا در مي‌آيد.

●در مدرسه علاوه بر توجه به كميت و كيفيت و ايجاد شناخت در فراگيران، راه‌هاي رسيدن به شناخت هم مورد عنايت قرار مي‌گيرد (معرفت و شناخت نسبت به خود و جهان هستي).
● تمامي معيارهاي عملكردي مدرسه، به طور مستقيم رقابتي و در مقايسه با وضع حال و آينده مدرسه‌هاي جهان است.