آسفالت

[javad jan]

آسفالت بطور کلی مخلوطی است از مصالح سنگی با دانه بندی پیوسته و یک ماده چسباننده که معمولا قیر است. آسفالت با توجه به کاربرد آن به صورتهای گوناکون ساخته می شود. آشناترین نوع آسفالت همان آسفالت گرم یا بتن آسفالتی گرم است. مصالح سنگی معمولا بیش از 90 درصد مخلوط آسفالت را تشکیل می‌دهند. از اینرو مصالح سنگی تاثیر بسزایی در کیفیت آسفالت حاصله دارد.

[javad jan]

1-1)بتن آسفالتی:بتن آسفالتی ، پوسته متراکم و سیاهرنگی است که قسمت عمده و بطور کلی استخوان بندی آن را مصالح سنگی دارای دانه بندی پیوسته (با کمترین فضای خالی) تشکیل می‌دهد و ذرات آن به توسط قیر به هم چسبیده‌اند. بتن آسفالتی جسم همگن و توپری است که خود بار می‌برد، مقاومت برشی نسبتا زیاد دارد، در برابر عوامل جوی و چرخ وسایل نقلیه پایداری می‌کند و نیاز به تعمیر همیشگی ندارد.
به عبارت دیگر بتنی است که در آن ، به جای دوغاب سیمان ، قیر بکار رفته است و برای پر کردن هر چه بیشتر فضاهای خالی آن از گرد سنگ استفاده شده است. بتن آسفالتی را به روش گرم و معمولا در ماشینهای خودکار ساخته و مخلوط می‌کنند و سپس در سطح راه پخش نموده و می‌کوبند. آسفالت را تا 4 یا 5 سانتیمتر در یک قشر و کلفت تر از آن را در بیش از یک قشر می‌سازند.

[javad jan]

1-2)ویژگیهای آسفالت در قسمتهای مختلف راه:معمولا قشرها از رویه و آستر تشکیل می‌شود. لایه رویی که تحت تاثیر عوامل جوی و چرخ وسایل نقلیه است، باید از جنس ممتاز ساخته شود. یکی از وظایف اصلی لایه زیرین که در روی پی (زیرسازی) راه قرار می‌گیرد و ممکن است خود از یک یا چند لایه درست شده باشد، انتقال بار از رویه به زیرسازی راه است. قشر آستر معمولا با دانه بندی درشت تر و قیر کمتر و قشر رویه با دانه بندی ریزتر و قیر بیشتر ساخته می‌شود.
در زمان تهیه آسفالت ، علاوه بر نوع مصرفی که خواهد داشت به حمل مصرف آن توجه می‌شود. از آن جمله است: آفتابی یا سایه بودن محل ، روباز بودن یا قرار گرفتن درون تونل ، خشکی و نمناکی محل کار ، تغییرات دمایی که باید تحمل کند، فصل ساختن راه و مانند آن.

[javad jan]

1-3)انواع مصالح جهت ساخت بتن آسفالت :
1-3-1)مصالح سنگي:1-3-1-1)مصالح سنگی درشت:شامل ذرات درشت تر از الک شماره 8 (یا 10) است. این مصالح که معمولا از شن طبیعی و سنگ یا قلوه سنگ شکسته است، باید عاری از مواد پوشاننده سطح دانه‌ها (مانند لای یا رس) یا هر نوع ماده مضر دیگر که مانع چسبیدن قیر به ذرات می‌شود ذرات سست و کلوخه‌های گلی و سنگهای تجزیه شده باشد. ساییدگی این مصالح در 500 دور چرخش ماشین لوس آنجلس نباید از 40 برای آستر و از 30 برای رویه تجاوز کند. همچنین باید لااقل 60 درصد وزنی دانه‌های درشت ، حداقل در دو چشمه شکسته باشند. مقاومت اینگونه مصالح در مقابل عوامل جوی پس از 5 چرخه آزمایش با سولفات سدیم نباید از 8 درصد بیشتر باشد.
1-3-1-2)مصالح سنگی ریز: به مصالحی اطلاق می‌گردد که از الک شماره 8 می‌گذرند، ولی روی الک شماره 200 باقی می‌مانند. این مصالح از شکستن سنگ یا شن یا از ماسه طبیعی یا مخلوطی از آنها بدست می‌آیند. مصالح سنگی ریز ، باید تمیز و سخت و بادوام و تا حد امکان گوشه‌دار و عاری از پوشش رسی ، لای یا هرگونه مواد مضر دیگر ، که مانع چسبیدن قیر به ذرات می‌گردد، باشند. علاوه بر آن باید عاری از کلوخه‌های رسی و دانه‌های سست سنگهای تجزیه شده باشند. مقاومت این مصالح در مقابل عوامل جوی پس از 5 چرخه آزمایش با سولفات سدیم باید کمتر از 8 درصد باشد (افت وزنی کمتر از 8 درصد).
1-3-1-3)مصالح سنگی فیلر (پرکننده): فیلر به دانه‌های ریزی از مصالح سنگی اطلاق می‌شود که از الک شماره 200 می‌گذرند. این ذرات باید عاری از مواد آلی و رس (http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%D8%AE%D8%A7%DA%A9+%D8%B1%D8%B3) باشند. فیلر را می‌توان از شکستن و خرد کردن سنگهای مناسب بدست آورد. هرگاه فیلر موجود (حاصل از شکستن سنگ یا قلوه سنگ و شن) کافی یا مرغوب نباشد، می‌توان از گرد سنگهای آهکی ، آهک شکفته ، سیمان پرتلند یا سایر موارد معدنی مشابه که خمیرسان نباشند و با استاندارد کار وفق دهند، استفاده کرد.
فیلر مصرفی در آسفالت ، چه به صورت فیلر موجود در مصالح سنگی درشت و ریز و چه به صورت فیلری که احیانا جداگانه تهیه و به مخلوط اضافه می‌شود، باید به اندازه‌ای باشد که دانه بندی مصالح سنگی و فیلر به روی هم در حدود فرمول کارگاهی شود.

[javad jan]

ویژگیهای مصالح سنگی بتن آسفالتی :مصالح سنگی بتن آسفالتی باید دارای دانه بندی پیوسته باشد. به نحوی که ذرات ریز فضاهای بین ذرات درشت تر را پر نماید. دانه بندی مصالح سنگی و فضای خالی آن فوق العاده در کیفیت آسفالت حاصله تاثیر دارد. مصالح سنگی پس از آن که بر طبق فرمول کارگاهی مخلوط شدند، باید آزمون ارزش ماسه‌ای بر روی آنها انجام شود. نتیجه این آزمون باید لااقل 50 باشد. قیر مصنوعی در آسفالت گرم معمولا 70/60 است. البته ممکن است، با توجه به وضع آب و هوا و نوع ترافیک ، از انواع دیگر قیر نیز استفاده شود. مقدار قیر مصرفی در مخلوط آسفالت بیشتر به صورت درصد قیر نسبت به مخلوط آسفالت نشان داده می‌شود.

کمیت و کیفیت مصالح سنگی و قیر و نحوه اختلاط آنها معمولا بر طبق بررسیهایی که در مورد همان کار مخصوص انجام گرفته و
(4)
به طرح آسفالت موسوم است، انجام می‌شود. آسفالتها انواع دیگری نیز دارند که از آن میان می‌توان از آسفالت نفوذناپذیر نام برد که برای جلوگیری از نفوذ آب (http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%D8%A2%D8%A8) به داخل جسم راه اجرا می‌شود یا آسفالت سرد که در آن به عنوان ماده چسبنده از مخلوط قیر و قطران ، که در سرما نیز مایع است، استفاده می‌شود. آسفالت سرد را بیشتر بطور برجا می‌سازند.

[javad jan]

1-3-2)چسباننده‌هاي سياه
1-3-2-1)كليات:
چسباننده‌هاي سياه شامل مواد قيري و قطراني هستند. قيرجسمي است به رنگ سياه مايل به قهوه‌اي و چسباننده كه از تعدادي هيدروكربور ساخته شده، برخي از هيدروكربورهاي قيرداراي گوگرد، اكسيژن و ازت هستند.
قير در دماي عادي جامد است و بر اثر گرما نرم و روان مي‌شود. قير در روغنهاي معدني و حلالهايي مانند سولفور كربن، تترا كلرور كربن و تري كلروفنل حل مي‌شود. امروزه دو نوع قير معدني و نفتي در ساختمان مصرف مي‌شود.
هنگامي كه موادي آلي مانند چوب، زغال سنگ، تورب و نظاير آنها را در ظروف سربسته و دور از هوا حرارت دهند، از آنها گازهايي برمي‌خيزد كه از سرد كردن اين گازها، قطران خام حاصل مي‌شود. در اثر پالايش و تقطير قطران خام، مواد فرار آن خارج شده و جسم جامد يا نيمه جامدي از آن به جا مي‌ماند كه زفت قطران ناميده مي‌شود.
ويژگيهاي عمومي قابل توجه چسباننده‌هاي سياه عبارتند از: غير قابل نفوذ بودن در برابر رطوبت و آب، عايق بودن الكتريكي، پايداري در برابر اسيدها، بازها و نمكها، قابليت ارتجاع، چسبندگي به ساير مصالح و تشكيل قشر نازك بر روي آنها، از طرفي چسباننده‌هاي سياه داراي معايبي هستند كه اهم آنها عبارتند از: تجزيه شدن در گرماي زياد و تبديل آنها به زغال همراه با اشتعال، از دست رفتن چسبندگي آنها در محيطهاي مرطوب و آلوده به خاك و مواد نرم و تغيير شكل در برابر فشار و برخي حلالها.

[javad jan]

1-3-2-2)انواع چسباننده‌هاي سياه به شرح زير مي‌باشند:
1-3-2-2-1)قيرهاي معدني:
روغنهاي نفت خامي كه از زمين مي‌جوشد، به مرور زمان و در برابر عوامل جوي، به آرامي و در گرماي كم مي‌پرد و قيرآن به جا مي‌ماند كه به آن قير معدني گفته مي‌شود. قيرهاي معدني خالص نيستند و بيشتر به همراه اجسام معدني مانند خاك رس كلوئيدي، خاكستر آتشفشاني، گوگرد و بقاياي گياهي مي‌باشند. براي پالايش قيرهاي معدني آنها را تا حدود 160 درجه گرم كرده و صاف مي‌كنند.
1-3-2-2-2)قيرهاي خالص:
قيرهاي خالص از پالايش نفت خام به دست مي‌آيند. در اثر حرارت دادن نفت خام، بنزين، حلالهاي نفتي، نفت چراغ، نفت
(5)
گاز و ساير روغنهاي سبك آن در برجهاي تقطير پالايشگاه جدا شده و در گرماي بيش از حدود 380 درجه (در فشار عادي) قيرآن به جا مي‌ماند كه به صورت جامد يا نيمه جامداست. چنانچه تقطير در خلاء انجام شود، گرماي مذكور كاهش مي‌يابد. نفت خام به انواع آسفالتيك، پارافينيك و آسفالتيك ـ پارافينيك تقسيم مي‌شود. بيشتر نفتهاي خام معادل ايران از نوع آسفالتيك ـ پارافينيك است. قيري كه از نفت آسفالتيك به دست مي‌آيد براي كارهاي راهسازي از همه مناسب‌تر است. با روشهاي ويژه‌اي پارافين قيرهاي پارافينيك را جدا كرده و در راهسازي به مصرف مي‌رسانند.
در مقايسه قيرهاي معدني و قيرهاي خالص، تفاوتهايي وجود دارد كه اهم آنها بدين شرح است:
ـ قيرهاي نفتي گوگود كمتري دارند.
ـ قيرهاي معدني حاوي مواد معدني و خاكستر هستند، در حالي كه قيرهاي نفتي خالص‌ترند.
ـ روغن قيرهاي خالص بيشتر از قيرهاي معدني است.
ـ شمار اسيدي، استري و صابوني شدن قير نفتي كمتر از قير معدني است.
ـ پارافين قير معدني كمتر از قيرهاي خالص است.
قيرهاي خالص، با درجه نفوذشان نامگذاري شده‌اند، قيرهاي خالص، با درجه نفوذ 10/20،20/30،30/40،40/50 و 60/70 را با دميدن هوا در قيرهاي نرم‌تر، و قيرهاي خالص 40/50 ،60/70 ، 80/100 ،100/120 ،130/150 ، 180/220،200/250 و 280/320 را از راه تقطير نفت خام در خلأ مي‌سازند. در ايران قيرهاي 40/50، 60/70 و 80/100 بيشتر در راهسازي و قير 60/70 در آب‌بندي بام در نواحي معتدل به مصرف مي‌رسد.
1-3-2-2-3)قير دميده يا قير اكسيده:
قيردميده يا قير اكسيده از دميدن هواي داغ 200-300 درجه به قير خالص در مراحل نهايي پالايش يا قير خالص حل شده در روغنهاي معدني به دست مي‌آيد. در اثر دمش هوا اتمهاي هيدروژن ملكولهاي قير با اكسيژن هوا تركيب شده و در نتيجه اين واكنش، آب و هيدروكربورهاي سنگين‌تر به وجود مي‌آيد (پليمريزاسيون).
با دميدن هوا به قير، روغنهاي آن نمي‌پرد و در سرما هم خاصيت انگمي خود را از دست نمي‌دهد. قير دميده داراي درجه نفوذ كمتر و درجه نرمي بيشتري از قير خالص اوليه است و حساسيت آن نسبت به تغيير درجه حرارت، كمتر مي‌باشد. چسبندگي قير دميده در گرماي زياد نيز بيش از قير خالص اكسيد نشده است.
ويژگيهاي قير دميده نزديك به قير معدني است. قير دميده براي ساختن لايه‌هاي آب‌بندي پيش‌ساخته (مقوا و شمع قيري) اندودهاي آب‌بندي، رنگهاي ضد آب، اندودن لوله و مانند اينها مصرف مي‌شود. پر كردن درزها و تركهاي رويه‌هاي بتني و فضاي خالي زير آنها نيز با قير اكسيده انجام مي‌شود. در پالايشگاههاي ايران دو نوع قير اكسيده 25/80 R و 15/90 R ساخته مي‌شود كه اعداد 25 و 15 درجه نفوذ و 80 و 90 درجه نرمي آنها است. با افزودن كاتاليزورهاي ويژه در حين توليد قير دميده،
(6)
مي‌توان قير اكسيده‌اي ساخت كه حالت خميري آنها در سرما حفظ شود. از اين نوع قير كه تا اندازه‌اي شبيه لاستيك است، براي پوشش كف كانالها استفاده مي‌شود.
1-3-2-2-4)قيرهاي محلول يا پس بريده:
قيرهاي محلول از حل كردن قير خالص در روغنهاي معدني به دست مي‌آيد. جنس قير محلول بستگي به نوع قير خالص و حلال آن دارد. هرچه حلال، زودتر بپرد، قير محلول زودگيرتر و هرچه مقدار حلال بيشتر شود، قير آبكي‌تر است. مقدار حلال حداقل (10%) وزن قير محلول مي‌باشد.
روغن راه نوعي قير محلول است كه از حل كردن قير خالص در روغنهاي سنگين مانند نفت كوره ساخته مي‌شود. قيرهاي محلول آبكي را به صورت سرد و قيرهاي سفت را با كمي گرم كردن به مصرف مي‌رسانند. در صورت گرم كردن، درجه گرماي قيرهاي محلول بايد كمتر از درجه اشتعال حلال آنها باشد. قيرهاي محلول را در ساختن رويه‌هاي سياه راه در هواي سرد و خشك، اندود آب‌بندي و اندودهاي سطحي و نفوذي راه به مصرف مي‌رسانند.
قيرهاي محلول را، بسته به زمان گرفتنشان، گروه‌بندي و به شرح زير نامگذاري كرده‌اند:
ـ قيرهاي محلول زودگيركه از حل كردن قير خالص در بنزين ساخته مي‌شود.
ـ قيرهاي محلول كندگير كه از حل كردن قير خالص در نفت چراغ به دست مي‌آيند.
ـ قيرهاي محلول ديرگير كه از حل كردن قير خالص در نفت گاز يا نفت كوره حاصل مي‌شود.
روغن راه نوعي قير محلول ديرگير است.
هر يك از اين انواع، بسته به مقدار حلالشان، دسته‌بندي مي‌شوند: قيرهاي زودگير از Rco تا Rc5 ، قيرهاي كندگير از Mco تا Mc5 و قيرهاي ديرگير از Sco تا Sc6 ، امروزه تقسيم‌بندي نويني جانشين تقسيم‌بندي فوق شده است كه بستگي به كندرواني (ويسكوزيته) كينماتيكي قير دارد.
1-3-2-2-5)امولسيونهاي قير:
امولسيون قير مخلوطي از دانه‌هاي خيلي ريز (يا گلبول) قير و آب به رنگ قهوه‌اي است كه ريزي دانه‌هاي قير، حدود 1 تا 10 ميكرون مي‌باشد، براي جلوگيري از چسبيدن گلبولهاي قير به يكديگر آنها را با ماده‌اي به نام امولگاتر اندود كرده‌اند. بسته به نوع امولگاتر، امولسيونها را به كاتيوني، آنيوني و كلوئيدي تقسيم كرده‌اند. از نظر پايداري، امولسيونها به سه دسته، زودشكن، كندشكن و ديرشكن گروه‌بندي شده‌اند.
امولسيونهاي قير در آغاز براي اندود كردن سنگدانه‌هاي سرد و تر ساخته شدند، ولي امروزه آنها را براي اندود كردن سنگدانه‌هاي تر يا خشك، پايدار كردن خاك و ساختن شفته و خشت قيري، اندود كردن ماسه‌هاي ريزدانه و جلوگيري از روان

(7)
شدن ماسه‌هاي روان در هر آب و هوايي به مصرف مي‌رسانند و از آنها در ساختن پي و رويه راه نيز استفاده مي‌شود.
1-3-2-2-6)قطران:
هنگامي كه موادي آلي نظير چوب، زغال سنگ و تورب را در ظروف سربسته و دور از هوا گرما دهند از آنها گازهايي برمي‌خيزد، از سرد كردن اين گازها قطران خام به دست مي‌آيد. در اثر پالايش و تقطير قطران خام، مواد فرار آن خارج شده و جسم جامد يا نيمه‌جامدي از آن به جا مي‌ماند كه زفت قطران ناميده مي‌شود.
معمول‌ترين قطراني كه در ساختمان و راهسازي مصرف دارد، قطران زغال سنگ و زفت آن است. قطران زغال سنگ در كارخانه‌هاي كك‌سازي و گازسازي به تفاوت در دماي 600 تا 1200 درجه ساخته مي‌شود.

[javad jan]

1-4)انواع آسفالت:
1-4-1)الف:آسفالت سرد
آسفالت سرد به مخلوطي از مصالح سنگي و قير مخلوط يا امولسيون قيري اطلاق مي‌شود كه اختلاط مصالح آن در حرارت محيط صورت مي‌گيرد. در بعضي موارد و بسته به تأييد دستگاه نظارت، قبل از عمل اختلاط قير مورد مصرف، گرم شده، ولي مصالح سنگي حرارت داده نمي‌شود. تهيه آسفالت سرد به دو صورت با دانه‌بندي پيوسته يا دانه‌بندي باز (غير پيوسته) صورت مي‌گيرد. اين نوع آسفالت براي راههاي با ترافيك سنگين مورد عمل نبوده و براي خيابانهاي كم تردد و پياده‌روها توصيه مي‌شود، بسته به نحوه اختلاط مصالح قير دو نوع آسفالت سرد ساخته مي‌شود:
1-4-1-1)آسفالت سرد پيش‌ساخته:
در اين روش مصالح سنگي و قير در حرارت محيط و در كارخانه آسفالت مخلوط مي‌شوند.
1-4-1-2)آسفالت سرد رد ميكس:
در اين روش مصالح سنگي در كنار خيابان، ريسه و قير مناسب روي آن پاشيده مي‌شود و عمل اختلاط در سطح خيابان صورت مي‌گيرد.
تهيه مصالح و دانه‌بندي آن، نحوه اختلاط، پخش و اجراي هريك از دو روش فوق، بايد بر اساس مندرجات مشخصات فني خصوصي و مطالب ذيل اين بخش باشد.

[javad jan]

1-4-1-1)آسفالت سرد پيش‌ساخته:
اين نوع آسفالت از اختلاط مصالح سنگي با قيرهاي مخلوط يا امولسيون قيري در كارخانه توليد مي‌شود.
1-4-1-1-1) مصالح بكاربرده شده درآسفالت سرد پيش‌ساخته:
الف)مصالح سنگي
ب)قير
1-4-1-1-1-1) مصالح سنگي آسفالت سرد پيش‌ساخته:
مصالح سنگي مصرفي بايد از نوع مصالح سنگي مرغوب بوده و از شن و ماسه شكسته يا سنگ كوهي تهيه شود. اين مصالح بايد كاملاً تميز و عاري از هرگونه آلودگي و مواد زائد آلي و گياهي بوده و از نوع مصالح سخت و مقاوم باشد و كيفيت آن بر اساس مندرجات اين بخش به تأييد دستگاه نظارت برسد. دانه‌بندي مصالح بايد با مشخصات جدول زيرمطابقت نمايد.
جدول دانه‌بندي مصالح آسفالت سرد پيش‌ساخته


0/19 mm

5/12 mm

5/9 mm

اندازه ماكزيمم اسمي مصالح



III

II

I

شماره دانه‌بندي



درصد رد شده وزني از الك

اندازه الك مطابق آشتو M92



100

-

-

0/25 ميليمتر (1 اينچ)



100 - 90

100

-

0/19 ميليمتر (http://pnu-club.com/imported/mising.jpg اينچ)



-

100 - 90

100

5/12 ميليمتر (http://pnu-club.com/imported/mising.jpg اينچ)



80 - 60

-

100 - 90

5/9 ميليمتر (http://pnu-club.com/imported/mising.jpg اينچ)



65 - 35

70 - 45

80 - 60

75/4 ميليمتر (شماره 4)



50 - 20

55 - 25

65 - 35

36/2 ميليمتر (شماره 8)



20 - 3

20 - 5

25 - 6

30/0 ميليمتر (شماره 50)



8 - 2

9 - 2

10 - 2

075/0 ميليمتر (شماره 200)





(9)
مصالح سنگي مورد مصرف بايد داراي ويژگيهاي زير نيز باشد:
ـ دامنه خميري مصالح مانده روي الك نمره 40، نبايد از (6%) بيشتر باشد و حداقل (65%) مصالح سنگي مانده روي الك نمره 4، بايد در يك جبهه (به غير از شكستگي طبيعي) شكسته باشد.
ـ ارزش ماسه‌اي مصالح مصرفي بر اساس روش آشتو T176 نبايد كمتر از (30%) باشد و افت وزني مصالح با آزمايش آشتو T104-76 با سولفات سديم پس از 5 بار، نبايد از (9%) تجاوز نمايد.
ـ ضريب سايش به روش آزمايش لوس‌آنجلس در 500 دور آزمايش، نبايد از (40%) بر اساس آزمايش آشتو T96 بيشتر باشد.
1-4-1-1-1-2) قير آسفالت سرد پيش‌ساخته:
قير مورد مصرف بسته به برنامه اجرايي كار، شرايط جوي و امكانات تهيه قير در منطقه، بايد در مشخصات فني خصوصي ذكر شود. در صورت نبود اين اطلاعات مي‌توان از يكي از قيرهاي مندرج در جدول زيراستفاده نمود.
جدول قيرهاي مورد مصرف در آسفالت سرد پيش‌ساخته


حرارت اختلاط بر حسب درجه سلسيوس

نوع مواد قيری





قير مخلوط:



80 – 55

MC-250



100 – 75

MC-800



80 - 55

MC-250



100 – 75

SC-800





امولسيون کاتيونيک:



70 – 10

CMS-2



70 – 10

CMS-2h



توضيحات جدول:
ـ درجه حرارت مندرج در جدول مربوط به درجه حرارت مخلوط آسفالتي است كه بلافاصله از مخلوط‌كن خارج مي‌شود و ارتباطي به درجه حرارت قير هنگام پاشيدن در مخلوط‌كن ندارد.
ـ از مصرف قيرهاي RC كه كاربرد آن داراي خطرات زيادي است، بايد خودداري شود.
ـ درجه حرارت مندرج در جدول در پاره‌اي موارد از درجه اشتعال قيرهاي مخلوط بالاتر است. در اين حالت بايد نهايت دقت به عمل آيد و از نزديك كردن شعله آتش به قير خودداري شود.

(10)
1-4-1-1-2) ساخت آسفالت سرد پيش ساخته:
قبل از ساخت آسفالت پيمانكار بايد مصالح موردنظر را بر اساس دانه‌بنديهاي خواسته شده در مشخصات فني خصوصي تهيه نموده و طرح اختلاط را زير نظر آزمايشگاه مورد قبول دستگاه نظارت آماده سازد. طرح اختلاط تهيه شده براي اجرا به پيمانكار ابلاغ خواهد شد. در صورت عدم دسترسي به آزمايشگاه و عدم تعيين طرح اختلاط، مي‌توان از روشهاي تجربي زير استفاده نمود:
1-4-1-1-2-1) آسفالت سرد با قير مخلوط MC يا SC:
در صورت استفاده از اين قيرها ميزان درصد قير با توجه به دانه‌بندي مصالح از رابطه زير به دست مي‌آيد:
P = 0.02a + 0.07b +0.15c + 0.2d
كه در رابطه فوق:
-pدرصد قير مخلوط آسفالتي نسبت به وزن مصالح خشك
-aدرصد مصالح مانده روي الك نمره 50 (3/0 ميليمتر)
-b درصد مصالح رد شده از الك نمره 50 و مانده روي الك نمره 100 (15/0 ميليمتر)
-c درصد مصالح رد شده از الك نمره 100 و مانده روي الك نمره 200 (075/0 ميليمتر)
-d درصد مصالح رد شده از الك نمره 200، است.
1-4-1-1-2-2) آسفالت سرد با امولسيون قير:
در صورت استفاده از امولسيون قير، مقدار درصد قير مصرفي از رابطه زير به دست مي‌آيد:
P = 0.05A + 0.1B + 0.5C
كه در رابطه فوق:
-pدرصد وزني امولسيون قير نسبت به وزن مصالح خشك
-A درصد مصالح مانده روي الك نمره 8 (36/2 ميليمتر)
-B درصد مصالح رد شده از الك نمره 8 و مانده روي الك نمره 200
-C درصد مصالح رد شده از الك نمره 200، است.
(11)
براي ساخت آسفالت سرد مي‌توان از كارخانه‌هاي آسفالت متناوب يا مداوم كه در تهيه آسفالت گرم به كار مي‌رود، استفاده نمود. به طور كلي مي‌توان از كارخانه آسفالتي كه مجهز به فلاسك قير براي گرم كردن مخلوط قير يا امولسيون و مخلوط‌كن باشد، استفاده نمود. چنانچه آسفالت سرد پيش‌ساخته در فصل زمستان و هواي سرد تهيه شود، لازم است كه مصالح گرم شوند تا عمل آغشته شدن قير و مصالح به سهولت ممكن گردد و سپس مخلوط آسفالتي در كارگاه، انبار و در هواي مناسب پخش گردد.
1-4-1-1-3) نحوه اجرا:
حمل آسفالت سرد با كاميون كمپرسي انجام مي‌شود. قبل از پخش آسفالت پيش‌ساخته سرد، بايد سطح جاده از گردوخاك و مواد خارجي كاملاً پاك و تمامي چاله‌ها و ناهمواريها، ترميم و مرمت شوند. سطح جاده كاملاً با نيمرخ موردنظر تطبيق يابد. پخش آسفالت با گريدر يا فينيشر انجام مي‌شود. ضخامت لايه‌هاي آسفالت سرد با توجه به اندازه ماكزيمم مصالح و نوع ماشين پخش‌كننده متفاوت مي‌باشد. اين ضخامت، بايد با مندرجات جدول زيرمطابقت نمايد.
جدول ضخامت لايه‌هاي آسفالت سرد پيش‌ساخته


ضخامت لايه بر حسب سانتيمتر

اندازه ماکزيمم اسمی مصالح



پخش با فينيشر

پخش با گريدر



حداقل

حداکثر

حداقل

حداکثر



4

5/7

6

5/7

5/19 ميليمتر (دانه‌بندی شماره III )



4

6

مجاز نيست

مجاز نيست

5/12 ميليمتر (دانه‌بندی شماره II )



4

6

مجاز نيست

مجاز نيست

5/9 ميليمتر (دانه‌بندی شمارهI )



تراكم لايه‌ها پس از پخش آسفالت صورت مي‌گيرد. عمل تراكم به ترتيب با غلتك چرخ آهني دوچرخ، غلتك چرخ آهني سه‌چرخ و در پايان با غلتك چرخ لاستيكي يا غلتك ويبره انجام مي‌شود. لايه‌ها بايد به صورت يكنواخت و بدون ناهمواري باشند، ميزان رواداري ناهمواريها در طول شمشه 3 متري، نبايد در امتداد محور مسير از 5 ميليمتر و در امتداد عمود بر محور از 8 ميليمتر تجاوز نمايد.
پخش آسفالت سرد پيش‌ساخته در درجه حرارت محيط كمتر از 10 درجه سانتيگراد مجاز نيست. نظر به اينكه درجه حرارت مصالح برابر درجه حرارت محيط است، بايد اين نوع آسفالت در هواي گرم يا معتدل انجام شود و از اجراي آن در هواي سرد خودداري گردد.

[javad jan]

1-4-1-2)آسفالت سرد ردميكس:
اين نوع آسفالت سرد از طريق اختلاط مصالح و قير مخلوط با امولسيون قير به كمك وسايل مخلوط‌كننده نظير گريدر، لودر يا وسيله مناسب ديگر ساخته مي‌شود. از جمله مزاياي اين نوع آسفالت استفاده از مصالح مشخصي است كه در كنار راه، ريسه و يا در نزديكي آن انبار مي‌شود. آسفالت سرد ردميكس به عنوان قشر رويه پياده‌روها و خيابانهاي با ترافيك كم و به عنوان قشر اساس يا زيراساس آسفالت مورد استفاده قرار مي‌گيرد.

[javad jan]

1-4-2)آسفالت گرم(بتن آسفالتي)
آسفالت گرم يا بتن آسفالتي تركيبي از مصالح سنگي مرغوب دانه‌بندي شده و قير خالص است كه بر حسب نوع قير مصرفي و دانه‌بندي مصالح در درجه حرارت 80 الي 170 درجه سانتيگراد در كارخانه، تهيه و در همين درجه حرارت در سطح خيابان، پخش و كوبيده مي‌شود. در بتن‌هاي آسفالتي گرم مرغوب، حجم فضاي خالي با توجه به دانه‌بندي مصالح سنگي بين (3%) تا (8%) است. كاربرد بتن‌هاي آسفالتي گرم به قرار زير است:
1) قشر اساس آسفالتي
2)قشر آستر آسفالتي
3) قشر رويه آسفالتي
براي تأمين مشخصات فني قشر اساس آسفالتي از بتن آسفالتي يا انواع آسفالتهاي گرم و براي قشر آستر و رويه، تنها از بتن آسفالتي استفاده مي‌شود. جزئيات امر بايد در مشخصات فني خصوصي ذكر گردد. در صورت عدم وجود اين مشخصات، رعايت مندرجات اين بخش الزامي است.

[javad jan]

1-4-2-1) مصالح بكاربرده شده درساخت آسفالت:
الف)مصالح سنگي
ب)قير
1-4-2-1-1)مصالح سنگي:
مخلوط سنگي شامل مصالح ريزدانه و درشت‌دانه، بايد با رعايت دقيق مندرجات اين بخش تهيه و انبار شود. تمام منابع مصالح رودخانه‌اي يا معادن سنگي تعيين شده در مشخصات فني خصوصي يا منابعي كه بعداً توسط پيمانكار پيشنهاد گردد، بايد با ويژگيهاي مندرج در مشخصات فني خصوصي و در غياب آن، مندرجات اين بخش مطابقت كامل داشته باشد. از معادن بايد با روش آشتو T2 نمونه‌برداري به عمل آيد. استفاده از اين منابع هنگامي مجاز است كه موافقت قبلي دستگاه نظارت كسب شده باشد. حتي‌الامكان بايد از مصالح يك معدن استفاده شود، مگر اينكه به تأييد دستگاه نظارت براي رسيدن به دانه‌بندي موردنظر، استفاده از معادن ديگر اجتناب‌ناپذير باشد. مصالح سنگي ريزدانه و درشت‌دانه بايد در كارخانه به صورت جداگانه، تهيه و انبار شوند. محل انبار بايد كمي بالاتر از اطراف آن باشد تا زهكشي در بستر زيرين انبار به راحتي انجام شود. كاربرد لودر براي انبار كردن و جابه‌جايي مصالح مناسب نيست. مصالح فيلر بايستي در انبارهاي مسقف نگهداري شود تا به هنگام مصرف كاملاً خشك باشد. دانه‌بندي مصالح سنگي براي مخلوطهاي آسفالتي، بسته به محل مصرف و ضخامت لايه متفاوت است. اين دانه‌بندي بسته به مشخصات، بايد با يكي از دانه‌بنديهاي مندرج در جدول صفحه(15)مطابقت نمايد.

(13)
رعايت محدوديتهاي زير در مورد استفاده از جدول فوق الزامي است:
ـ دانه‌بندي طبقه I داراي بافت درشت و نيمه‌پيوسته بوده و در شمار بتن‌هاي آسفالتي قرار نمي‌گيرد.
ـ دانه‌بنديهاي طبقه II تا V پيوسته و منظم بوده و براي تهيه بتن آسفالتي مصرف مي‌شود.
ـ دانه‌بنديهاي طبقه VI و VII كاملاً باز و گسسته است و مصرف آن محدود به قشر رويه بوده و براي ترافيك سبك مناسب است.
ـ دانه‌بندي طبقه VIII براي اساس و رويه آسفالتي با ترافيك سبك و متوسط است.
ـ دانه‌بندي طبقه IX به عنوان قشر رويه براي ترافيك سبك است و فاقد خصوصيات فني بتن آسفالتي است.















(14)
جدول دانه‌بندي مخلوطهاي آسفالتي گرم



18/1

75/4

75/4

5/9

5/9

5/12

19

25

5/37

حداكثر اندازه اسمي (ميليمتر)



IX

VIII

VII

VI

V

IV

III

II

I

شماره دانه‌بندي



رويه

اساس آسفالتي و رويه

رويه

رويه

رويه

آستر و رويه

اساس آسفالتي آستر و رويه

اساس آسفالتي آستر و رويه

اساس آسفالتي

نوع مخلوط آسفالتي



20 - 5/12

40 - 20

40 - 20

40 - 25

40 - 25

60 - 40

75 - 50

100 - 75

150 – 100

حداقل و حداكثر ضخامت لايه كوبيده شده (ميليمتر)



درصد وزني رد شده از الك استاندارد (آشتو M92 )

اندازه الك



















100

الك 50 ميليمتر (2 اينچ)

















100

100 – 90

الك 5/37 ميليمتر (http://pnu-club.com/imported/mising.jpg اينچ)















100

100 - 90

-

الك 25 ميليمتر (1 اينچ)













100

100 - 90

-

80 - 56

الك 19 ميليمتر (http://pnu-club.com/imported/mising.jpg اينچ)









100

100

100-90

-

80 - 56

-

الك 5/12 ميليمتر (http://pnu-club.com/imported/mising.jpg اينچ)





100

100

100 - 90

100 - 90

-

80 - 56

-

-

الك 5/9 ميليمتر (http://pnu-club.com/imported/mising.jpg اينچ)



100

100 - 80

100 - 75

50 - 30

85 - 55

74 - 44

65 - 35

59 - 29

53 - 23

الك 75/4 ميليمتر (شماره 4)



100 - 95

100 - 65

32 - 15

15 - 5

67 - 32

58 - 28

49 - 23

45 - 19

41 - 15

الك 36/2 ميليمتر (شماره 8)



100 - 85

80 - 40

15 - 0

-

-

-

-

-

-

الك 18/1 ميليمتر (شماره 16)



95 - 70

65 - 20

-

-

-

-

-

-

-

الك 6/0 ميليمتر (شماره 30)



75 - 45

40 - 7

-

-

23 - 7

21 - 7

29 - 5

17 - 5

16 – 4

الك 3/0 ميليمتر (شماره 50)



40 - 20

20 - 3

-

-

-

-

-

-

-

الك 15/0 ميليمتر (شماره 100)



20 - 9

10 - 2

3 - 0

5 - 2

10 - 2

10 - 2

8 - 2

7 - 1

6/0

الك 075/0 ميليمتر (شماره 200)

[javad jan]

1-4-2-1-1-1)دانه‌بندي اساس آسفالتي و كنترل كيفيت:
اساس آسفالتي را مي‌توان به صورت بتن آسفالتي يا آسفالت گرم تهيه نمود. در صورت انتخاب نوع بتن آسفالتي، كنترل كيفيت و مشخصات مصالح بايد با مندرجات اين بخش مطابقت نمايد. در صورت استفاده از آسفالت گرم، رعايت مشخصات مشروح زير الزامي است:
1-4-2-1-1-1-1) مصالح درشت‌دانه:
مصالح درشت‌دانه مانده روي الك نمره 4 (75/4 ميليمتر)، بايد از شكستن و خرد كردن سنگ كوهي يا شن و ماسه رودخانه‌اي توسط سنگ‌شكنهاي چكشي يا مخروطي به دست آمده باشد و با مشخصات زير مطابقت نمايد:
ـ دانه‌بندي مصالح بايد با يكي از دانه‌بنديهاي مندرج در جدول صفحه(17)مطابقت نمايد.
ـ درصد سايش مصالح درشت‌دانه به روش لوس‌آنجلس بر اساس آزمايش T96 آشتو، نبايد از (45%) تجاوز نمايد.
ـ درصد افت وزني مصالح به روش T104 با سولفات سديم پس از پنج نوبت، نبايد از (12%) تجاوز نمايد.
ـ ضريب تورق دانه‌ها به روش BS65 ، نبايد از (35%) تجاوز نمايد.
ـ در صورت مصرف مصالح شكسته، بايد حداقل (50%) وزني مصالح مانده روي الك نمره 4، در يك جبهه يا بيشتر (به غير از شكستگي طبيعي آنها) شكسته شده باشد.









(16)

جدول دانه‌بندي مصالح درشت‌دانه


5/9

5/9

5/12

19

19

19

19

25

25

5/37

حداكثر اندازه اسمي (ميليمتر)



X

IX

VIII

VII

VI

V

IV

III

II

I

شماره دانه‌بندي



درصد وزني رد شده از الك استاندارد (آشتو M - 92 )

اندازه الك





















100

الك 50 ميليمتر (2 اينچ)

















100

100

100 - 90

الك 5/37 ميليمتر (http://pnu-club.com/imported/mising.jpg اينچ)











100

100

100

100 - 90

100 - 95

55 - 20

الك 25 ميليمتر (1 اينچ)







100

100

100 - 90

100 - 90

100 - 90

-

55 - 20

15 - 0

الك 19 ميليمتر (http://pnu-club.com/imported/mising.jpg اينچ)



100

100

100 - 90

100 - 90

-

-

55 - 20

60 - 25

10 - 0

-

الك 5/12 ميليمتر (http://pnu-club.com/imported/mising.jpg اينچ)



100 - 90

100 - 85

75 - 40

70 - 40

65 - 30

55 - 20

15 - 0

-

5 - 0

5 - 0

الك 5/9 ميليمتر (http://pnu-club.com/imported/mising.jpg اينچ)



55 - 20

30 - 10

25 - 5

15 - 0

25 – 5

10 - 0

5 - 0

10 - 0

-

-

الك 75/4 ميليمتر ( شماره 4)



30 - 5

10 - 0

10 - 0

5 - 0

10 – 0

5 - 0

-

5 - 0

-

-

الك 36/2 ميليمتر (شماره 8)



10 - 0

5 - 0

5 - 0

-

5 – 0

-

-

-

-

-

الك 18/1 ميليمتر (شماره 16)



5 - 0

-

-

-

-

-

-

-

-

-

الك 3/0 ميليمتر (شماره 50)

[javad jan]

1-4-2-1-1-1-2)مصالح ريزدانه:
مصالح ريزدانه رد شده از الك نمره 4 (75/4 ميليمتر)، مي‌تواند از ماسه شكسته يا ماسه طبيعي يا مخلوطي از هر دو باشد. اين مصالح بايد تميز، بادوام، حتي‌الامكان تيزگوشه و عاري از مواد اضافي رس، لاي و مواد آلي و سست و سبك باشد. رعايت نكات زير در مورد اين مصالح الزامي است:
ـ دانه‌بندي مصالح ريزدانه
دانه‌بندي مصالح ريزدانه بايد با مشخصات جدول مطابقت نمايد. ماسه طبيعي و ماسه شكسته در حين توليد بي آنكه با يكديگر مخلوط شوند، بايد جداگانه انبار شده و دانه‌بندي هريك از آنها با مشخصات جدول زيرمطابقت نمايد.
جدول دانه‌بندي مصالح ريزدانه


II

I

شماره دانه‌بندی



درصد وزنی رد شده از الکها

اندازه الک (آشتو M92 )



100

-

الک 5/9 ميليمتر (http://pnu-club.com/imported/mising.jpg اينج)



100 - 80

100

الک 75/4 ميليمتر (شماره 4)



100 - 65

100 - 95

الک 36/2 ميليمتر (شماره 8)



80 - 40

100 - 85

الک 18/1 ميليمتر (شماره 16)



65 - 20

90 - 65

الک 6/0 ميليمتر (شماره 30)



40 - 7

60 - 30

الک 3/0 ميليمتر (شماره 50)



20 - 2

25 - 5

الک 15/0 ميليمتر (شماره 100)



10 – 0

5 - 0

الک 075/0ميليمتر (شماره 200)



ـ افت وزني مصالح ضمن شستشو با سولفات سديم پس از 5 نوبت به روش آزمايش آشتوT104 ، نبايد از (15%) تجاوز نمايد.
ـ دامنه خميري P.I ماسه طبيعي يا ماسه شكسته طبق روش آشتو T90 ، نبايد از (6%) تجاوز نمايد.

[javad jan]

1-4-2-1-1-1-3)مصالح فيلر:
ممكن است دستيابي به دانه‌بندي مخلوط مصالح با مشخصات موردنظر، مستلزم استفاده از فيلر اضافي باشد. در اين صورت مي‌توان از پودر سنگ يا فيلر طبيعي معدني، سيمان، آهك شكفته (به استثناي فيلر حاصل از سنگهاي سيليسي كه با مشخصات آشتو m17 مطابقت نمايد) استفاده كرد. دانه‌بندي مصالح فيلر بايد با مشخصات جدول زيرمطابقت نمايد.
جدول دانه‌بندي فيلر براي اساس آسفالتي


درصد وزني رد شده از الک (آشتوm92 )

اندازه الک



100

الک 6/0 ميليمتر (شماره 30)



100-95

الک 3/0 ميليمتر (شماره 50)



100-70

الک 075/0 ميليمتر (شماره 200)



فيلر مورد مصرف بايد عاري از مواد آلي و دانه‌هاي رسي (دانه‌هاي كوچكتر از 002/0 ميليمتر) بوده و دامنه خميري آن، نبايد از (4%) تجاوز نمايد.

[javad jan]

مخلوط مصالح سنگي:
1)مخلوط مصالح سنگي قشر اساس آسفالتي شامل اجزاي درشت‌دانه، ريزدانه و فيلر بايد با مشخصات زير مطابقت نمايد. دانه‌بندي مخلوط مصالح سنگي اساس آسفالتي با توجه به نوع مصالح، ضخامت لايه و ساير ملاحظات فني بايد با دانه‌بنديهاي شماره i و ii و iii و viii جدول دانه‌بندي مخلوطهاي آسفالتي مطابقت نمايد. دانه‌بندي شماره viii براي ماسه آسفالت به كار مي‌رود. بسته به نوع آسفالت (آسفالت گرم يا بتن آسفالتي) و نوع دانه‌بندي مخلوط آسفالتي، دانه‌بندي مصالح درشت‌دانه، بايد با مندرجات جدول راهنماي انتخاب مصالح درشت‌دانه(جدول صفحه بعد) مطابقت نمايد.
2)ارزش ماسه‌اي:ارزش ماسه‌اي مخلوط مصالح سنگي (بعد از خروج از واحد خشك‌كن كارخانه آسفالت و قبل از اختلاط با فيلر) بر اساس آزمايش آشتو t176 براي ترافيك سبك و متوسط، حداقل (35%) و براي ترافيك سنگين، حداقل (40%) مي‌باشد. حداقل ارزش ماسه‌اي براي ماسه آسفالت، (30%) مي‌باشد.





(19)
جدول راهنماي انتخاب مصالح درشت‌دانه


شماره دانه‌بندي ازجدول دانه‌بندي مصالح درشت‌دانه

شماره دانه‌بندي از جدول دانه‌بندي مخلوطهاي آسفالتي



بتن آسفالتي

آسفالت گرم



-

v , i

i



vii , ii

iii

ii



ix , iv

vi , v

iii



viii , vii

viii , vii

iv



ix

ix

v



-

x

vi

[javad jan]

1-4-2-1-1-2)دانه‌بندي بتن آسفالتي (آستر و رويه) و كنترل كيفيت:
قشرهاي بتن آسفالتي به عنوان قشر نهايي خيابان در دو لايه زيرين (آستر) و رويه به كار برده مي‌شوند. قشرها طبق ابعاد و ضخامتهاي خواسته شده در نقشه و مشخصات اجرا مي‌شوند، رعايت مشخصات ذيل براي قشرهاي آستر و رويه بتن آسفالتي الزامي است.
1-4-2-1-1-2-1)درشت‌دانه:
دانه‌بندي مصالح درشت بايد با يكي از دانه‌بنديهاي مندرج در جدول دانه‌بندي مصالح درشت‌دانه صفحه (17)مطابقت نمايد.
ـ افت وزني مصالح به روش آشتو t104 پس از 5 نوبت شستشو با سولفات سديم، نبايستي از (8%) بيشتر باشد.
ـ حداقل (80%) وزني مصالح مانده روي الك نمره 4، بايد در يك جبهه يا بيشتر (به‌غير از شكستگي طبيعي) شكسته شده باشد.
ـ درصد سايش به روش لوس‌آنجلس طبق آزمايش آشتو t96 ، نبايد در مورد قشر آستر از (40%) و براي قشر رويه از (30%) تجاوز نمايد.
ـ ضريب تورق دانه‌هاي درشت با روش bs63 ، بايد براي قشر آستر، حداكثر (30%) و براي قشر رويه، حداكثر (25%) باشد.
ـ مصالح درشت‌دانه براي قشرهاي آستر و رويه، در صورتي كه با آزمايش چسبندگي قير به مصالح طبق روش آشتو t182 آزمايش شوند، نبايد ماده قيري‌شان كمتر از (95%) باشد.
(20)
1-4-2-1-1-2-2)مصالح ريزدانه:
مصالح رد شده از الك نمره 4، مي‌تواند از ماسه شكسته يا مخلوطي از ماسه شكسته و ماسه طبيعي باشد. اين مصالح بايد تميز، با كيفيت عالي، دانه‌بندي پيوسته و عاري از مواد اضافي آلي، كلوخه‌هاي رسي و لاي، مواد سست و شكننده و كانيهاي تجزيه شونده باشند، رعايت مندرجات ذيل در مورد اين مصالح الزامي است.
ـ ماسه طبيعي يا ماسه شكسته بدون اينكه با يكديگر مخلوط شوند، بايد با يكي از دانه‌بنديهاي مندرج در جدول دانه‌بندي مصالح ريزدانه (صفحه15)
ـ دامنه خميري pi ماسه طبيعي و ماسه شكسته به طور مجزا، نبايد از (6%) تجاوز نمايد.
ـ افت وزني به روش آشتو t104 پس از 5 بار تحليل در سولفات سديم، نبايد از (12%) بيشتر باشد.
ـ حداقل ارزش ماسه‌اي ماسه شكسته يا ماسه طبيعي به روش آشتو t176 براي ترافيك سبك و متوسط، (40%) و براي ترافيك با بار سنگين، (45%) است.
ـ ضريب نرمي ماسه طبيعي و يا ماسه شكسته نبايد از آنچه كه در آغاز عمليات آسفالتي براي يك نمونه معرف، طبق روش آشتو m6 اندازه‌گيري شده، بيش از 25/0± تغيير نمايد.
ـ حداكثر درصد وزني ماسه طبيعي مصرفي در مخلوط مصالح سنگي براي قشر آستر، نبايد از (30%) و در قشر رويه از (25%) تجاوز نمايد.
1-4-2-1-1-2-3)فيلر:
مشخصات فيلر مصرفي براي قشر آستر و رويه آسفالتي، بايد با مندرجات جدول زيرمطابقت نمايد.
جدول دانه‌بندي فيلر براي قشرهاي آستر و رويه


درصد وزني رد شده از الک (آشتو m92 )

اندازه الک



100

الک 6/0 ميليمتر (شماره 30)



100 - 95

الک 3/0 ميليمتر (شماره 50)



100 - 70

الک 075/0 ميليمتر (شماره 200)



65 – 35

الک 02/0 ميليمتر



22 - 10

الک 002/0 ميليمتر




توضيح 1: دانه‌بندي فيلر براي قشر اساس آسفالتي همان است كه در جدول صفحه(16)داده شده است.
توضيح 2: براي تعيين درصد رد شده از الك 02/0 ميليمتر و 005/0 ميليمتر از آزمايش t88 استفاده مي‌شود.

[javad jan]

مخلوط مصالح سنگي:
مخلوط مصالح سنگي براي قشرهاي آستر و رويه شامل مصالح درشت‌دانه، مصالح ريزدانه و فيلر بايد با مندرجات زير مطابقت نمايد.
1)با توجه به مخلوط مصالح قشر آستر و رويه، ضخامت لايه و نوع مصالح، دانه‌بندي مخلوط مصالح سنگي، بايد با يكي از دانه‌بنديهاي ii و iii و iv و v جدول دانه‌بندي مخلوطهاي آسفالتي گرم(صفحه15)مطابقت نمايد. عموماً دانه‌بنديهايii وiii وiv براي قشر آستر و دانه‌بنديهاي iii و iv و v براي قشر رويه مصرف مي‌شوند.
2)ارزش ماسه‌اي مخلوط مصالح سنگي، بعد از خروج از واحد خشك‌كننده كارخانه آسفالت و قبل از اختلاط با فيلر، بر اساس آزمايش آشتو t176 براي ترافيك سبك و متوسط، حداقل (45%) و براي ترافيك سنگين (50%) است.
3)انتخاب مصالح درشت‌دانه با توجه به نوع مخلوط مصالح جدول دانه‌بندي مخلوطهاي آسفالتي گرم(صفحه15)بايد بر اساس جدول راهنماي انتخاب مصالح درشت‌دانه(صفحه20)شود.

[javad jan]

1-4-2-1-2)قير
قيرهاي مصرفي در بتن آسفالتي و آسفالت گرم بايد از نوع قيرهاي خالصي باشد كه از تقطير مستقيم مواد نفتي تهيه مي‌شوند. اين قيرها بايد فاقد آب و همگن بوده و در درجه حرارت 175 درجه سانتيگراد به هيچوجه كف نكنند، قيرهاي مورد مصرف در آسفالت به دو گروه قابل تقسيم هستند:
1-4-2-2-4-1)گروه قيرهاي نفوذي:
اين گروه شامل قيرهاي 40-50 ، 60-70 ، 85-100 ، 120-150 و150-300 است.
1-4-2-2-4-2)گروه قيرهاي ويسكوزيته:
شامل قيرهاي ac-2.5 ، ac-5 ، ac-10 ، ac-20 وac-40 مي‌باشد.
تمامي خصوصيات گروههاي فوق‌الذكر از نظر خصوصيات فيزيكي، شيميايي و مكانيكي، بايد با مشخصات آشتو m20 و m226 مطابقت نمايد.
انتخاب صحيح نوع قير در ساخت آسفالت مرغوب از اهميت ويژه‌اي برخوردار است. از عوامل مهم در انتخاب نوع قير، كيفيت و دانه‌بندي مصالح مصرفي، شرايط آب و هوايي محل اجراي پروژه و بالاخره نوع بار ترافيك روي محور موردنظر است. به طور كلي قير با ويسكوزيته بيشتر (درجه نفوذ كمتر)، براي محورهاي با ترافيك سنگين و آب و هواي گرم و خشك و قير با ويسكوزيته كمتر (درجه نفوذ بيشتر)، براي بار ترافيك سبك و آب و هواي سرد توصيه مي‌شود.
با توجه به نكات فوق‌الذكر، نوع و مشخصات قير مصرفي، بايد در مشخصات فني خصوصي ذكر شود. در جدول(صفحه23)
(22)
راهنمايي براي انتخاب قيرهاي نفوذي با توجه به شرايط آب و هوايي محل پروژه و نوع ترافيك داده شده است.
قير 70-60 كه تقريباً معادل قير ac-10 است، براي شرايط اقليمي گرم و معتدل ايران مناسب است. در مواردي كه دماي محيط از 60 درجه سلسيوس بيشتر باشد، بايد قير با ويسكوزيته بيشتر يعني قير 40-50 معادل ac-20 انتخاب شود.
جدول راهنماي انتخاب قيرهاي نفوذي


شرايط آب و هوايي محل اجراي پروژه

وضعيت ترافيک



سرد

معتدل

گرم و مرطوب

گرم و خشک



100 - 85

70 - 60

70 - 60

70 - 60

خيلي سنگين و سنگين



100 - 85

100 - 85

100 - 85

100 - 85

متوسط و سبک




مشخصات قيرهاي مصرفي كلآً بايد با استانداردهاي m20 وm226 آشتو مطابقت نمايد. درجه حرارت قيري كه به مخلوط‌كن كارخانه آسفالت وارد مي‌شود، بايد چنان تنظيم گردد كه غلظت قير در آن درجه حرارت با روش آشتو t72 ، بين 75 تا 100 و با آزمايش آشتو t201 بين 150 تا 300 سانتي‌استوكس باشد. چنانچه نمودار تغييرات ويسكوزيته قير مصرفي بر حسب درجه حرارت در دسترس نباشد، درجه حرارت قير وارد شده به مخلوط‌كن در هيچ حالت، نبايد از 150 درجه سانتيگراد تجاوز نمايد.

[javad jan]

1-5)طرح اختلاط:
به منظور دستيابي به آسفالتي با كيفيت و مرغوبيت موردنظر، بايد طرح اختلاط توسط آزمايشگاه معتبر و مورد تأييد كارفرما تهيه شود. پيمانكار بايد تمامي شرايط لازم براي نمونه‌برداري، ارسال آن به آزمايشگاه و تأمين شرايط براي انجام طرح اختلاط را فراهم نمايد. تمامي مصالح سنگي و قير، بايد با مطالعه و بررسي كامل و رعايت تمامي دستورالعملهاي مندرج در اين نشريه و مشخصات فني خصوصي انتخاب شوند. رعايت نكات زير براي تهيه طرح اختلاط و ساخت آسفالتي مرغوب الزامي است.
ـ كيفيت مصالح، دانه‌بندي جزء‌جزء مصالح و مخلوط آنها بايد با دانه‌بنديهاي خواسته شده در مشخصات فني خصوصي و مطالب اين نشريه مطابقت نمايد. مصالح بايد داراي حداقل فضاي خالي باشد تا با افزايش درجه حرارت محيط و تراكم اضافي در اثر عبور و مرور و تردد، روزدگي قير و در نتيجه افت مقاومت پيدا نشود و در عين حال اين فضاي خالي در حدي باشد كه موجب نفوذ آب به جسم آسفالت نگردد. به علاوه بايد:
ـ قير كافي براي تأمين اتصال بين ذرات و بالا بردن دوام آسفالت وجود داشته باشد.
ـ مقاومت جسم آسفالت به نحوي باشد كه بارهاي ناشي از ترافيك را بدون هيچگونه تغيير شكل تأمين نمايد.
ـ از كارايي لازم براي پخش و كوبيدن سهل و يكنواخت برخوردار باشد.
(23)
روش تهيه طرح اختلاط بايد در مشخصات فني خصوصي ذكر شود، روشهاي تهيه طرح اختلاط روش مارشال استانداردD1559ASTM ) و يا روش Hveem (آشتو T190 ) مي‌باشد.
در هر دو روش قطر حداكثر دانه‌ها 25 ميليمتر است.

[javad jan]

1-6)مشخصات كارخانه آسفالت:

بتن آسفالتي و آسفالتهاي گرم بايد در كارخانه آسفالت تهيه شوند. كارخانه بايد چنان باشد كه بتواند آسفالت موردنظر را بر اساس فرمول كارگاهي تأييد شده و به صورت يكنواخت تهيه نمايد. مشخصات كارخانه بايد با مندرجات استاندارد آشتو m156 مطابقت نمايد. عوامل مؤثر در تعيين شرايط و مشخصات كارخانه به طور خلاصه به شرح زير است:
(24)
1)كارخانه بايد به نحوي طراحي شده و عمل نمايد كه بتواند آسفالتي با وزن مخصوص ثابت و يكنواخت توليد نمايد.
2)مخازن قير كارخانه بايد مجهز به ادوات و لوازمي براي گرم كردن قير و پمپهاي گردش قير در تمام دوران
كار باشد. حجم مخزن بايد چنان باشد كه حداقل مصرف يك روز را به طور مداوم تأمين نمايد.
3) كارخانه آسفالت بايد حداقل مجهز به سه سيلوي سرد مكانيكي دقيق براي تغذيه مصالح به واحدخشك‌كن باشد. سيلوها بايد
مجهز به ادوات كنترل و تخليه مصالح سنگي باشند.
4) سيستم خشك‌كننده بايد قادر باشد مصالح را خشك و گرم نموده، بدون اينكه پوشش و اندود اضافي روي مصالح ايجادنمايد.
5)سرندها براي تفكيك مصالح بايد حداقل سه واحد بوده و ظرفيت آنها از ظرفيت واحدهاي مخلوط‌كن وخشك‌كننده بيشتر
باشد. ابعاد سرندها بايد حتي‌الامكان با ابعاد بزرگترين قطر مصالح سنگي تفكيك شده در كارگاه مطابقت نمايد.
6)سيلوهاي گرم بايد شامل محوطه‌هاي مختلف باشند. اين سيلوها بايد داراي ادوات و وسايل مطمئن براينشان دادن سطح
مصالح سنگي خصوصاً در قسمت تحتاني بوده و علاوه بر آن مجهز به علائم اخباري خالي شدن مصالح وحرارت‌سنجهاي دقيق و
مطمئن باشند. حداقل سه سيلوي گرم بايد براي كارخانه آسفالت در نظر گرفته شود.
7)كارخانه آسفالت بايد مجهز به دستگاه اندازه‌گير قير با دقتي معادل (1/0±) وزني قير بوده و بتواند قير مورد نياز را بر روي
مصالح پخش نمايد. روي لوله تخليه قير بايد دماسنجي كه تا 200 درجه سلسيوس را نشان مي‌دهد، نصب شود.
8)كارخانه آسفالت بايد مجهز به وسايل و ادوات كنترل زمان اختلاط با قير و يا بدون قير باشد. مدت زمان اختلاط مصالح
سنگي با قير، با شروع قيرپاشي در واحد مخلوط‌كنها آغاز مي‌شود. مدت زمان اختلاط مصالح سنگي و قير به روش مندرج در
استاندارد آشتو t195 خواهد بود. زمان اختلاط نبايد از 30 ثانيه كمتر و از 70 ثانيه بيشتر باشد.
9) كارخانه آسفالت بايد مجهز به دستگاه غبارگيري باشد. دستگاه بايد چنان عمل نمايد كه گردوغبار را جذب و تمام يا قسمتي
از آن را مجدداً با وسايل مكانيكي و به طور منظم وارد سيلوي فيلر نمايد.
كارخانه‌هاي آسفالت به صورت مرحله‌اي يا مداوم عمل مي‌نمايد، هر دو نوع كارخانه بايد مجهز به ادوات و وسايلي كه بدان
اشاره شده باشند.

[javad jan]

1-7)تهيه بتن آسفالتي:
براي تهيه بتن آسفالتي منطبق با فرمول كارگاهي و مشخصات مندرج در اين فصل، پيمانكار موظف است تمامي ادوات ماشين‌آلات لازم را، تهيه و قبل از ساخت آسفالت نسبت به كاركرد قسمتهاي مختلف اطمينان كامل حاصل نمايد. به علاوه در طول اجراي عمليات ساخت آسفالت، بايد همواره سرپرستي آزموده و مورد تأييد دستگاه نظارت در كارگاه حضور داشته باشد. براي شروع عمليات توليد ممتد آسفالت، يك مرحله آزمايشي تهيه آسفالت زير نظر دستگاه نظارت ضروري است، تا پس از حصول اطمينان از صحت عملكرد قسمتهاي مختلف، نسبت به ساخت ممتد اقدام شود. اجراي تمامي مراحل زير براي تهيه آسفالت آزمايشي الزامي است:
1)براي كنترل دانه‌بندي و كيفيت مصالح، هريك از مصالح درشت‌دانه و ريزدانه بايد جداگانه به سيلوهاي مربوط (سيلوهاي
سرد) هدايت شود، اين مصالح بايد به صورت خودكار وارد دستگاه خشك‌كننده گردند. قبل از تغذيه مصالح به سيلوهاي
مربوط، مخلوط كردن مصالح مجاز نيست. حد باز شدن دريچه‌ها براي مصالح درشت‌دانه نبايد از 5/2 الي 3 برابردرشت‌ترين
دانه، كمتر و براي مصالح ريزدانه كمتر از 25 ميليمتر باشد.
2)بر اساس طرح اختلاط آسفالت و ميزان توليد كارخانه در هر مرحله پخت، وزن مصالح مصرفي هريك از سيلوهاي گرم، فيلر و قير مشخص و از روي ترازوهاي مربوط ثبت مي‌شود.
3)رطوبت مصالح سنگي كه به واحد خشك‌كن فرستاده مي‌شود، بايد محدود و حداكثر تا 6% باشد. چنانچه
ميزان رطوبت بيش از اين حد باشد، بايد زمان توقف مصالح در واحد خشك‌كن افزايش يابد، يا آن كه در نحوه استقرار اين
واحد تغييراتي داده شود. حداكثر رطوبت مجاز مصالح سيلوي گرم چنانچه ميزان جذب آب مخلوط سنگي كمتر از (5/2%)
باشد، 15/0 و براي مصالح با ميزان جذب آب بيش از (5/2%) برابر25/0 مي‌باشد. ميزان جذب آب براي مصالح درشت‌دانه وريزدانه به ترتيب با روشهاي T84 وT85 آشتو اندازه‌گيري مي‌شود.
4)درجه حرارت مخلوط آسفالتي بستگي به درجه حرارت مصالح سنگي و قير، دانه‌بندي اين مصالح و نوع قير خواهدداشت.
حداكثر درجه حرارت مخلوط مصالح سنگي و قيري كه به مخلوط‌كن وارد مي‌شود، به ترتيب 170 و 150 درجه سلسيوس است.
بسته به نوع قير مصرفي و دانه‌بندي مصالح به كار گرفته شده، درجه حرارت مخلوط آسفالتي بايد با اعداد مندرج در جدول راهنماي انتخاب درجه حرارت مخلوطهاي آسفالتي (درجه سلسيوس)(صفحه فوق)مطابقت نمايد.
5) مدت زمان اختلاط يا فاصله زماني بين تخليه كامل مصالح سنگي به مخلوط‌كن و خروج مخلوط آسفالتي كاملاً اندود شده، بستگي كامل به نوع كارخانه مخلوط‌كنهاي آسفالتي خواهد داشت.
(26)
ارقام جدول راهنماي كفايت مدت اختلاط(صفحه27) راهنمائيست براي تعيين مدت اختلاط كنترل اندازه‌گيري درصد دانه‌هاي درشت با توجه به مدت زمان اختلاط بهينه به روش آشتو صورت مي‌گيرد.
جدول راهنماي انتخاب درجه حرارت مخلوطهاي آسفالتي (درجه سلسيوس)


درجه حرارت مخلوط آسفالتی داخل واحد مخلوط کننده

نوع قيرهای خالص



دانه‌بندی گسسته

دانه‌بندی پيوسته



120- 80

140- 115

5/2- AC

قيرهاي گروه ويسکوزيته



120- 80

145- 120

5- AC



120- 80

155- 130

10- AC



120- 80

165- 130

20- AC



120- 80

170- 130

40- AC



120- 80

135- 105

10- AR



120- 80

165- 135

20- AR



120- 80

165- 135

20- AR



120- 80

165- 135

40- AR



120- 80

165- 135

80- AR



120- 80

175- 150

160- AR



120- 80

150- 115

300/200

قيرهاي نفوذي



120- 80

155- 120

150/120



120- 80

165- 120

100/85



120- 80

170- 130

70/60



120- 80

175- 130

50/40




جدول راهنماي كفايت مدت اختلاط


حداقل درصد مصالح درشت‌دانه که بايد صد درصد اندود قيری داشته باشد

نوع مصالح سنگی



آسفالت آستر و اساس

آسفالت رويه



90%

95%

مصالح سنگی با بافت پيوسته مانند سنگهای آهکی و رودخانه‌ای و Traprock



85%

90%

مصالح سنگی متخلخل مانند سرباره‌ها، سنگهای مرجانی و Limerock





(27)
براي مثال در مورد سنگهاي آهكي و رودخانه‌اي طبق مندرجات جدول، مدت زمان اختلاط بايد چنان تنظيم شود كه حداقل (95%) دانه‌هاي درشت (مانده روي الك شماره 8) بلافاصله پس از تخليه در داخل كاميوني كه از آن نمونه‌برداري مي‌شود، كاملاً در غشايي از قير (بدون هيچ گونه منفذي) آغشته شده باشد. اندازه‌گيري درصد دانه درشت مطابق استاندارد T195 خواهد بود.

[javad jan]

1-8) حمل آسفالت:
حمل آسفالت بايد متناسب با ظرفيت توليد كارخانه آسفالت، ظرفيت پخش‌كننده (فينيشر) و نيازهاي پروژه باشد، از اين رو بايد تعداد كاميونهاي حمل با توجه به فواصل حمل مشخص گردد تا وقفه‌اي در هيچ يك از واحدهاي توليد و پخش حاصل نشود. جدار داخلي كاميونهاي حمل، بايد كاملاً تميز و عاري از هرگونه مواد اضافي و گل و لاي باشد. در صورت لزوم و طبق دستور دستگاه نظارت، بايد همه روزه سطوحي از كاميونها كه در تماس با آسفالت است، با آب و صابون، آب‌آهك يا مواد مشابه پاك كننده كاملاً شستشو شود. چنانچه درجه حرارت محيط كمتر از 10 درجه سلسيوس بوده يا فواصل حمل به نحوي باشد كه 10 درجه سانتيگراد افت حرارت به هنگام حمل محتمل باشد، بايد سطح آسفالت داخل كاميونها را با برزنت پوشانيد، به هر صورت كل زمان حمل، نبايد از 2 ساعت بيشتر باشد.

[javad jan]

1-9)روش اجرا:
1-9-1)آماده كردن سطح خيابان:
قبل از حمل و پخش آسفالت، مسير عمليات بايد با توجه به ميزان توليد و برنامه زمانبندي كار از هر جهت آماده و مهيا شود. اگر آسفالت روي قشرهاي شني، زيراساس و اساس شكسته اجرا شود، بايد قبلاً هرگونه پستي و بلندي و ناهمواريها به نحو مطلوب مرمت شده، اندود نفوذي قيري (پريم‌كت) به شرح مندرج در اين بخش و بر اساس نقشه‌هاي اجرايي انجام شده باشد. چنانچه عمليات آسفالتي روي پوششهاي آسفالتي يا بتني اجرا مي‌شود، بايد ابتدا بر اساس پيش‌بينيهاي مندرج در مشخصات فني خصوصي نسبت به تعمير، اصلاح و مرمت آسفالتهاي موجدار يا فتيله‌دار و يا سطوح بتني معيوب اقدام شود. در اين حالت بايد بستر كار از هرگونه مواد خارجي، گردوغبار و گل و لاي پاك شود، اين كار با جاروهاي مكانيكي يا هواي فشرده صورت مي‌گيرد و سپس به شرح مندرجات اين بخش قيرپاشي يا اندود سطحي (تك‌كت) انجام مي‌شود. براي دستيابي به عرض آسفالت طبق مشخصات، بايد محور خيابان و كناره طرفين آسفالت به دقت، خط‌كشي و علامت‌گذاري شود، فاصله علامتها در خطوط مستقيم، 40 متر و در قوسها 5 تا 10 متر مي‌باشد.

[javad jan]

1-9-2) اندود نفوذي (پريمكت):
پخش يك لايه قير محلول با ويسكوزيته كم در سطح بستر شني خيابان نظير زيراساس و اساس را اندود نفوذي يا پريم‌كت گويند. اين اندود براي آماده نمودن سطوح زيرسازي به منظور پخش آسفالت روي آن صورت خواهد گرفت. قير پخش شده در داخل خلل و فرج مصالح سنگي، نفوذ كرده و علاوه بر يكپارچه كردن و تحكيم مصالح، سبب تسهيل چسبندگي قشر آسفالت به مصالح زيرين خواهد شد.
(28)

ـ ميزان قير و نحوه اجراي اندود نفوذي
نفوذ قير در سطح راه شني بستگي به ويسكوزيته قير مصرفي و درجه حرارت محيط دارد. از اين رو انتخاب مناسب‌ترين نوع قير بستگي به ويسكوزيته قير مصرفي، نوع دانه‌بندي بستر سنگي و فرايند عمل آمدن قير خواهد داشت.
چنانچه پريم‌كت در هواي سرد انجام شود، بهتر است از قير rc-70 و در صورت عدم دسترسي به اين نوع قير از قير r-250 وmc-30 استفاده شود. در هواي معتدل مي‌توان علاوه بر قيرهاي فوق‌الذكر از قير mc-70 ياmc-250 استفاده نمود. در شرايطي كه هواي محيط گرم باشد (بالاي 35 درجه سلسيوس)، علاوه بر تمامي قيرهاي فوق مي‌توان از قيرهاي sc-70 وsc-250 نيز استفاده نمود. اندود نفوذي بايد هنگامي اجرا شود كه هوا، باراني و مه‌آلود نباشد و سطح كار، خشك يا داراي رطوبت نسبتاً كمي باشد. در موقع پخش قير درجه حرارت هوا در سايه، چنانچه هوا رو به گرمي مي‌رود، بايد بيش از 10 درجه و وقتي هوا رو به سردي مي‌رود، بيش از 15 درجه سلسيوس باشد. مقدار قير كه پس از 24 ساعت كاملاً جذب راه مي‌شود، براي سطح شني با بافت ريزدانه 5/0 كيلوگرم در مترمربع و براي بافت درشت‌دانه تا حدود 2 كيلوگرم در مترمربع مي‌باشد. ميزان مناسب قير مصرفي در هر مورد توسط دستگاه نظارت، تعيين و به پيمانكار ابلاغ مي‌شود. درجه حرارت پخش قير، بايد بر اساس مندرجات مشخصات فني خصوصي باشد. چون اغلب درجه حرارت پخش، بالاتر از درجه اشتعال قير است، بايد نهايت دقت به عمل آيد كه شعله آتش به قير نزديك نشود. پخش قير با قيرپاش مجهز به وسايل گرم‌كننده قير صورت خواهد گرفت. برنامه كار بايد چنان باشد كه پس از اجراي اندود نفوذي و عمل‌آوري آن، قشر آسفالت اجرا شود. اندود نفوذي نبايد زير بار ترافيك قرار گيرد، هرگاه عبور وسائط نقليه اجتناب‌ناپذير باشد، بايد روي سطح قيرپاشي طبق دستور دستگاه نظارت با ماسه پوشانيده شود.

[javad jan]

1-9-3) اندود سطحي (تك‌كت):
لايه‌اي نازك از امولسيون قيري را كه روي سطوح آسفالتي يا بتني، پخش شده و موجب چسبندگي آسفالت به سطح زيرين آن مي‌شود، اندود سطحي يا تك‌كت گويند.
ـ ميزان قير و روش اجرا
نوع امولسيونهاي قير در اندود سطحي قير آنيونيك SS-1 وSS-1h يا كاتيونيك CSS-1 و CSS-1h مي‌باشد. درجه حرارت پخش اين قيرها بين 25 تا 55 درجه سلسيوس مي‌باشد. قبل از پخش امولسيون قير، بايد با وسايل مناسب نظير جاروي مكانيكي و ساير روشهاي مورد تأييد، تمامي سطوح كار از گردوخاك و ساير آلودگيها كاملاً تميز شود، به طور كلي سطح كار، بايد از هرگونه مواد اضافي عاري باشد. ميزان قير پخش شده در سطح كار، بستگي به شرايط سطح كار، دارد، به هر حال رعايت نكات زير الزامي است:
ـ در صورتي كه قرار است دو يا چند قشر آسفالت در فاصله زماني يك الي دو هفته به طور متوالي پخش شود، مشروط بر آنكه باران روي آن نباريده و هوا سرد نباشد، با نظر دستگاه نظارت مي‌توان از پخش اندود تك‌كت خودداري نمود.
ـ در صورتي كه روي سطح آسفالت پخش شده تازه، باران ببارد و يا سطح آلوده به گردوغبار شده باشد، ميزان قير 33/0-23/0 كيلوگرم در مترمربع مي‌باشد. قبل از پخش امولسيون قيري، بايد آن را با آب شيرين و زلال هم حجم خود رقيق نمود.
(29)

چنانچه اندود تك‌كت روي آسفالت كهنه يا سطوح آسفالت سطحي باشد، ميزان آن 68/0-35/0 كيلوگرم در مترمربع مي‌باشد، در هر صورت ميزان دقيق قير با نظر دستگاه نظارت مشخص مي‌شود. پخش اندود به وسيله دستگاه پخش امولسيون قير صورت مي‌گيرد. دستگاه پخش قير بايد مجهز به ادوات لازم، بدون عيب و تنظيم شده باشد. به طوري كه امولسيون قير را به طور يكنواخت و به مقدار خواسته شده در سطح كار پخش نمايد. دستگاه پخش قير بايد مجهز به سرعت‌سنج بوده و بتواند مقدار امولسيون پخش شده را كنترل نمايد. در صورت لزوم و با توجه به درجه حرارت هوا، دستگاه قير پخش‌كن بايد مجهز به گرم‌كن باشد تا بتواند مواد قيري را به درجه حرارت پخش برساند. مخازن امولسيون قير، بايد در مقابل سرما محافظت شود. سطح قير بايد پوشيده باشد و در معرض هوا قرار نگيرد. پخش آسفالت بر روي اندود سطحي بايد در همان روز صورت گيرد. در موقع پخش اندود سطحي، درجه حرارت محيط نبايد از 10 درجه سلسيوس كمتر باشد. در صورتي كه درجه حرارت كمتر از 10 درجه سلسيوس باشد، بايد پخش قير با نظر دستگاه نظارت انجام گيرد.
در هر صورت درجه حرارت پخش، نبايد از 5 درجه سلسيوس كمتر باشد.

[javad jan]

1-9-4) پخش آسفالت
1-9-4-1) كليات:
پس از آماده شدن سطح كار بايد مصالح آسفالتي به شرح مندرجات اين بخش، پخش و آماده كوبيدن گردد. پخش آسفالت از نظر درجه حرارت محيط، درجه حرارت مخلوط آسفالتي و آمادگي سطح كار، بايد به تأييد دستگاه نظارت رسيده باشد و پيمانكار قبل از تأييد دستگاه نظارت مجاز به پخش آسفالت نخواهد بود.
در مواقع باراني، روي سطوح آلوده، سطوح يخ زده و دماي محيط كمتر از 7 درجه سلسيوس، پخش آسفالت به هيچوجه مجاز نمي‌باشد. اصولاً برنامه زمانبندي اجراي عمليات، بايد چنان باشد كه پخش آسفالت در فصول مناسب سال صورت گيرد. اساساً درجه حرارت سطح كار، نبايد از 25 درجه سلسيوس كمتر باشد. پخش آسفالت با وسايل زير صورت مي‌گيرد:
1-9-4-2) پخش با فينيشر:
پخش آسفالت بايد با دستگاه فينيشر انجام شود. فينيشر بايد بتواند مخلوط آسفالتي را به صورت يكنواخت در عرض، ضخامت و شيب موردنظر پخش نمايد. محفظه و پره‌هاي دستگاه پخش‌كننده، بايد به نحوي باشد كه آسفالت را به طور يكنواخت در جلوي صفحه‌هاي اطوي فينيشر پخش نمايد. اطوي فينيشر بايد مجهز به وسايل تسطيح باشد كه در درجه حرارتهاي معين بتواند سطحي همگن و يكنواخت ايجاد نموده و از شياردار شدن و فتيله شدن آسفالت جلوگيري به عمل آيد. اين اطو بايد به گرم‌كن مجهز باشد كه در صورت لزوم از آن استفاده شود. در موارد خاص و براي تنظيم دقيق سطح آسفالت، پيمانكار بايد از فينيشرهاي تمام اتوماتيك استفاده نمايد. دستگاه فينيشر بايد مجهز به كوبنده‌هاي ارتعاشي باشد و بتواند آسفالت را در لايه‌هايي با ضخامتهاي مختلف و عرضهاي خواسته شده، پخش نمايد. در صورتي كه آسفالت بيشتر از يك قشر پخش شود، بايد اتصالهاي طولي و عرضي هر قشر حداقل 15 سانتيمتر از اتصالهاي نظير قشر زيرين فاصله داشته باشد. در صورتي كه عرض پخش آسفالت زياد باشد و اجباراً پخش در چند خط عبور انجام شود، بايد حتي‌الامكان پخش خطوط مجاور همزمان صورت گيرد تا ترك طولي ايجاد نشود. بايد دقت شود كه محل اتصال عرضي سطح آسفالت كاملاً يكسان و يكنواخت بوده و بعد از كوبيده شدن، ناهمواري ايجاد
(30)
نشود. بدين منظور پيمانكار بايد به تعداد كافي كارگر مجرب همراه با دستگاه فينيشر آماده به كار داشته باشد تا شيارها و ناهمواريها و نقايص احتمالي را با تخته ماله و وسايل مناسب و مورد تأييد ديگر برطرف سازند. اندازه‌گيري آسفالت پخش شده و كوبيده شده با ميله انجام مي‌شود تا در صورت لزوم ضخامت متوسط آسفالت پخش شده، كنترل شود. پخش آسفالت با وسايل دستي و تخته ماله فقط در سطوح محدود و با تأييد قبلي دستگاه نظارت مجاز خواهد بود.

[javad jan]

1-9-4-3)پخش با گريدر:
پخش آسفالت به منظور تسطيح، رگلاژ و اصلاح پروفيلهاي سطح خيابان موجود يا ترميم و بازسازي شيب عرض در قوسها را مي‌توان با گريدر و پس از دريافت موافقت دستگاه نظارت انجام داد. به منظور پخش يكنواخت آسفالت با گريدر، ابتدا بايد سطح كار در طول موردنظر، ميخكوبي و ريسمان‌كشي شود. اين ميخكوبي بايد در امتداد محور و در كناره‌هاي مسير صورت گيرد، سپس با توجه به ارتفاعات به دست آمده از ميخكوبي، آسفالت موردنظر در سطح خيابان ريسه شود. پس از آن گريدر مبادرت به پخش آسفالت بدون مانور اضافي و جابه‌جايي آسفالت مي‌نمايد، بدين منظور بايد از رانندگان مجرب و آشنا به اين نوع كار براي گريدر استفاده نمود. به نحوي كه حتي‌الامكان از رفت و برگشتهاي اضافي خودداري به عمل آيد. پس از پخش آسفالت با گريدر و صاف كردن آن با غلتك چرخ‌آهني، براي تراكم از غلتكهاي لاستيكي استفاده مي‌شود. عموماً پخش آسفالت با گريدر باعث ايجاد سطحي با بافت درشت و زبري زياد مي‌شود كه مي‌تواند باعث پيوستگي بين اين قشر و قشر رويه آسفالتي باشد. ضخامت آسفالت پخش شده در قشر رگلاژ در فرورفتگيها، نبايستي از 5/7 سانتيمتر بيشتر باشد. براي اصلاح شيب عرضي قوسها چنانچه بيش از يك قشر آسفالت نياز باشد، بايد پخش آسفالت چنان صورت گيرد كه ضخامت آسفالت كوبيده شده در خارج قوس، حداكثر 5 سانتيمتر و در داخل قوس، حداقل 5/2 سانتيمتر باشد.

[javad jan]

1-9-4-4) درجه حرارت پخش:
درجه حرارت پخش مخلوط آسفالتي تابع دماي محيط اجراي كار، نوع و دانه‌بندي مصالح سنگي و نوع قير مصرفي است.
در هر مورد بايد درجه حرارت پخش در مشخصات فني خصوصي ذكر گردد. بدين منظور جدول (صفحه32) به عنوان راهنما مي‌تواند مورد استفاده قرار گيرد. به طور كلي حداقل درجه حرارت مخلوطهاي آسفالتي پيوسته، هنگام پخش 120 درجه سانتيگراد بوده و در مورد آسفالتهاي با دانه‌بندي گسسته و باز، اين رقم به 80 درجه سانتيگراد تقليل مي‌يابد.






(31)

جدول حداقل درجه حرارت مخلوط آسفالتي هنگام پخش




ضخامت مخلوط آسفالتي (سانتيمتر)

درجه حرارت سطح راه (سلسيوس)



10

9

5/7

5

4

5/2

2

1







درجه حرارت مخلوط آسفالتي بر حسب درجه سلسيوس



5

130

135

140

145

-

-

-

10- 5





125

130

135

140

145

150

-

-

15- 10





120

125

130

135

140

145

150

-

20- 15





120

125

130

130

140

140

145

150

27- 20





120

120

125

130

130

135

140

145

32- 27





120

120

125

125

130

130

135

140

32 و بيشتر





15

15

15

15

12

8

6

4

زمان تقريبي لازم براي تکميل کوبيدگي (بر حسب دقيقه)

[javad jan]

1-9-4-5)تراكم آسفالت:
كوبيدن آسفالت با غلتكهاي فولادي سه‌چرخ، غلتكهاي لرزشي، غلتكهاي لاستيكي و غلتكهاي دوچرخ يا سه‌چرخ و غلتكهاي مختلط انجام مي‌شود. نوع و تعداد غلتكهاي موردنظر در هر مورد با توجه به ميزان آسفالت پخش شده، بايد به تأييد دستگاه نظارت برسد. به طور كلي تعداد غلتكها بايد براي حصول تراكم مورد لزوم كافي بوده و نبايد كمتر از دو دستگاه باشد. انواع غلتكها به شرح زير بايد مورد استفاده قرار گيرند:
1)غلتكهاي فولادي:
اين غلتكها شامل غلتكهاي صاف (استاتيك) يا غلتكهاي لرزشي مي‌باشند. وزن غلتكهاي دوچرخ يا سه‌چرخ، بايد حداقل 8 تن و فشار روي هر واحد از عرض چرخ غلتك، حداقل 45 كيلوگرم بر سانتيمتر باشد. روي سطح غلتكها بايد گلگير و آبپاش نصب شود. حركت غلتكهاي صاف بايد حتي‌الامكان يكنواخت بوده و سرعت آن، نبايد از 5 كيلومتر در ساعت تجاوز نمايد. غلتكهاي لرزشي براي كوبيدن آسفالت بايد خودرو بوده و از نوع كششي آنها نبايد استفاده شود. وزن غلتك لرزشي نبايد كمتر از 7 تن باشد، بار خطي استاتيك اين غلتكها، بايد بين 25 تا 45 كيلوگرم بر سانتيمتر عرض و ميزان ارتعاش آنها 2000-3000 در دقيقه باشد. ميزان نوسان غلتكهاي ارتعاشي 8/0-4/0 ميليمتر و سرعت حركت آنها، حداكثر 5 كيلومتر در ساعت مي‌باشد.

[javad jan]

2)غلتكهاي لاستيكي:
اين غلتكها بايد خودرو بوده و وزن آنها بين 15 تا 30 تن باشد. در اين غلتكها بايد فضاي كافي براي افزايش وزن تعبيه گردد. فشار باد چرخ اين غلتكها بين 5 تا 5/8 كيلوگرم بر سانتيمترمربع است. براي اينكه آسفالت به چرخها نچسبد، حتي‌الامكان بايد چرخها در تمام مدت كار گرم بماند، در غير اين صورت بايد از لوله آبپاش و گلگيرهاي پارچه‌اي ضخيم براي تميز نگه داشتن چرخها استفاده نمود. لاستيك چرخ غلتكها بايد سالم و بدون نخزدگي باشد. سرعت غلتك لاستيكي، نبايد از 8 كيلومتر در ساعت تجاوز نمايد.

[javad jan]

3)نحوه كوبيدن آسفالت:
تراكم آسفالت بايد بلافاصله و همزمان با پخش انجام شود. در اين مرحله بايد توجه داشت كه درجه حرارت پخش چنان باشد كه آسفالت، تاب تحمل وزن غلتك يا اثرات ارتعاشي غلتكهاي لرزشي را داشته و زير بار چرخ، فتيله و جابه‌جا نشود و در سطح آن پس از اتمام غلتك‌زني، شيارهاي طولي و عرضي به وجود نيايد. غلتك‌زني بايد چنان صورت گيرد كه هر گذر غلتك در هر مرحله از تراكم، قسمتي از گذر قبلي را بپوشاند تا تراكم يكنواخت و همگن در تمام سطح كار تأمين شود. تغيير مسير غلتكها يا جلو عقب رفتن آنها با دقت و آهستگي صورت گيرد. مراحل مختلف كوبيدن به شرح زير است:
مرحله اول ـ اين مرحله پس از پخش مخلوط آسفالتي، شروع و توسط غلتكهاي سه‌چرخ، دوچرخ و يا لرزشي انجام مي‌شود. چنانچه غلتكهاي فوق‌الذكر با يكديگر كار كنند، درست در پشت سر فينيشر، بايد غلتك سه‌چرخ عمل نمايد. سرعت غلتك در اين مرحله 3 كيلومتر در ساعت و وزن آن 8 الي 12 تن است. سرعت غلتك لرزشي 4-5 كيلومتر در ساعت و وزن آنها 7 تا 12 تن مي‌باشد. فاصله غلتكها با فينيشر، نبايد از 50 متر تجاوز نمايد. درجه حرارت مخلوط آسفالت بايد چنان باشد كه مخلوط آسفالت به چرخ نچسبد و در سطح آن تركهاي طولي و عرضي ايجاد نشود. حداقل درجه حرارت براي مخلوطهاي آسفالتي با دانه‌بندي پيوسته، 120 و براي مخلوطهاي با دانه‌بندي گسسته 80 درجه سلسيوس، مي‌باشد.
مرحله دوم ـ در اين مرحله مخلوط آسفالتي هنوز حالت خميري داشته و عمل تراكم بلافاصله بعد از مرحله اول صورت خواهد گرفت و غلتك‌زني تا حصول تراكم موردنظر ادامه خواهد يافت. درجه حرارت مخلوط آسفالتي با دانه‌بندي پيوسته در اين مرحله، 90 درجه سلسيوس است. غلتكهاي به كار گرفته شده در اين مرحله، بايد از نوع چرخ لاستيكي يا لرزشي انتخاب شوند تا بتوان به تراكم يكنواخت‌تر و همگن‌تر در فاصله زماني كوتاهتر دست يافت. سرعت غلتكهاي لاستيكي در اين مرحله، 5 تا 8 و سرعت غلتكهاي لرزشي، 4 تا 5 كيلومتر در ساعت است. بكارگيري غلتكهاي استاتيك در اين مرحله به جاي غلتكهاي لاستيكي يا لرزشي با تأييد دستگاه نظارت مجاز مي‌باشد. غلتك‌زني تا حصول تراكم موردنظر بايد قبل از سرد شدن آسفالت خاتمه يافته باشد، اين درجه حرارت براي غلتكهاي لرزشي، 70 و براي غلتكهاي لاستيكي، 85 درجه سلسيوس است.
مرحله نهايي ـ غلتك‌زني در اين مرحله به عنوان عمل كمكي و براي محو آثار ناشي از چرخ غلتكهاي مراحل پيشين صورت خواهد گرفت. غلتكهاي مورد استفاده در اين مرحله از نوع غلتكهاي استاتيكي با سرعت 5 كيلومتر در ساعت و وزن حداقل 8 تن مي‌باشد. عمل غلتك‌زني تكميلي، بايد بلافاصله بعد از مرحله دوم صورت گيرد تا مخلوط آسفالتي هنوز كارايي لازم براي محو آثار غلتك‌زني قبلي را داشته باشد.

[javad jan]

1-9-4-6) كنترل تراكم
قشرهاي آسفالتي شامل اساس آسفالتي، آستر و رويه، بايد حداقل تا تراكم (97%) نمونه آزمايشگاهي مارشال كوبيده شوند. وزن مخصوص نمونه مارشال به طريقه آشتو t166 و تراكم نسبي قشرهاي آسفالتي به روش آشتو t230 اندازه‌گيري مي‌شود.

[javad jan]

1-9-4-7) كنترل كيفيت:
نحوه كنترل كيفيت مصالح و ساخت آسفالت، بايد در مشخصات فني خصوصي ذكر شود، در صورت عدم وجود اين مشخصات رعايت مشخصات ذيل الزامي است:
ـ نمونه‌برداري از مصالح سنگي مطابق آشتو t2
ـ دانه‌بندي مصالح سنگي مطابق آشتو t11 و t27
ـ آزمايش هيدرومتري مطابق آشتو t88
ـ مشخصات فيلر مطابق آشتو m17
ـ دانه‌بندي فيلر مطابق آشتو m37
ـ مشخصات مصالح ريزدانه در مخلوط آسفالتي مطابق آشتو m39
ـ آزمايش ضريب نرمي مصالح ريزدانه مطابق آشتو m6
ـ آزمايش ارزش ماسه‌اي مصالح ريزدانه مطابق آشتو t176
ـ سايش مصالح با روش لوس‌آنجلس مطابق آشتو t96
ـ مقاومت مصالح سنگي در مقابل عوامل جوي مطابق آشتو t104
ـ تعيين وزن مخصوص و جذب آب مصالح سنگي
درشت و ريز مطابق آشتو t85 و t84
ـ وزن مخصوص فيلر مطابق آشتو t100 و t133
ـ تعيين ضريب تورق و تطويل مصالح سنگي مطابق bs63
ـ نمونه‌برداري از قير مطابق آشتو t47
ـ مشخصات قيرهاي نفوذي و آزمايشهاي مربوط مطابق آشتو m20
ـ مشخصات قيرهاي ويسكوزيته و آزمايشهاي مربوط مطابق آشتو m226
ـ نمونه‌برداري از مخلوط آسفالتي مطابق آشتو t168
(35)
ـ طرح مخلوطهاي آسفالتي به روش مارشال مطابق astm d1559
ـ تعيين درصد قير و دانه‌بندي آسفالت مطابق آشتو t164
ـ آزمايش چسبندگي قير به مصالح سنگي مطابق آشتو t182
ـ آزمايش تعيين درصد پوشش قيري دانه‌هاي درشت مطابق آشتو t195
ـ وزن مخصوص مخلوط آسفالتي كوبيده شده مطابق آشتو t166
ـ وزن مخصوص ماكزيمم مخلوط آسفالتي
(بدون فضاي خالي) مطابق آشتو t209
ـ دانستيه مخلوط آسفالتي كوبيده شده سطح راه مطابق آشتو t230
ـ مشخصات كارخانه آسفالت مطابق آشتو m156
ـ بازرسي و نظارت كارخانه آسفالت مطابق آشتو t176

[javad jan]

1-9-4-8)كنترل عبور و مرور:
پيمانكار بايد در حين اجراي كار و قبل از اتمام پخش و مراحل سه‌گانه كوبيدن، از عبور و مرور روي سطح آسفالت جلوگيري نمايد. عبور و مرور وقتي مجاز خواهد بود كه پس از ختم مرحله سوم آثار چرخ ماشين‌آلات بر روي آسفالت نمانده و به اندازه كافي سرد و سخت شده باشد، درجه حرارت آسفالت از 40 درجه سانتيگراد كمتر باشد و يا حداقل 3 ساعت از خاتمه زمان پخش آسفالت گذشته باشد.