Fmea

[javad jan]

مفاهیم و روش پیاده سازی
در حيطه فعاليتهاي توليدي و خدماتي ، مسائلي نظير :شدت رقابت، بالا رفتن توقع و تغييرات خواسته ها و انتظارات مشتري، تحولات روز افزون فناوري، باعث افزايش تعهدات توليد کنندگان در زمينه رفع عيوب در محصول و امحا هرگونه کمبود و انحراف در عملکرد آن است.در غير اين صورت، سهم بازار به دليل کاهش رضايت مشتري ، از دست خواهد رفت.

براي تحقق هدف ياد شده، سازمان هاي امروزي از ابزاري به نام "روش هاي تجزيه و تحليل عوامل شکست و آثار آنها " يا fmea استفاده کرد و مطمئن مي شوند که محصولي بدون عيب و قابل رقابت به بازار عرضه مي کنند.با استفاده از اين ابزار کارآمد، ميتوان حالات بالقوه خرابي در سيستم ، فرايند، محصول و خدمت را شناسايي و اولويت بندي کرد ، اقدامات لازم براي حذف يا کاهش ميزان وقوع حالات بالقوه خرابي را تعريف و تعيين کرد ودر نهايت ، نتايج تحليل هاي انجام شده را با هدف تهيه مرجعي کامل براي حل مشکلات آتي، به ثبت رساند.



مطالبي که در زير ميخوانيد مفاهيم و روش پياده سازي ضمن معرفي تکنيک ياد شده fmea آناليز حالات بالقوه خرابي ، انواع کاربردهاي آن را در موارد مختلف :طراحي قطعه /محصول، طراحي سيستم، فرايندهاي توليد، ماشين ها و ابزارهاي توليد و ارائه خدمات، به زباني ساده توضيح داده شده و نيازهاي مخاطب را با پيشنهادهاي اجرايي موثر برطرف ميکند.
خواننده محترم به ياد داشته باشد که اين مطالب حاصل تيم ابزارهاي کيفيت ساپکو مي باشد .اين تيم در سال 1378 تحت عنوان تيم spc کار خود را در زمينه تکنيک spc آغاز کرد.اين تيم در سال 1380 با شروع کار در زمينه 3 ابزار کيفي ديگر يعنيdoe,fmea,msa به گروه ابزارهاي کيفيت تغيير نام يافت.اين تيم تاکنون بيش از 60 تجربه در برگزاري کلاس ها و کارگاه هاي آموزشي و 150 تجربه همکاري در اجراي ابزارهاي کيفي چهارگانه ياد شده براي سازندگان مختلف ، داشته است.
دراين مقاله سعي شده است تا خوانندگان عزيز با مثال هاي واقعي در صنعت بخصوص در صنعت خودروسازي و نيز راهنماي گام هاي اجرايي، گانت چارت، تمامي فرمول هاي مورد نياز و چک ليست ارزيابي هر ابزار آشنا شود.

[javad jan]

فصل اول-معرفي تکنيک fmea
افزايش رقابت، افزايش توقعات و تقاضاهاي مکرر مشتري و تغييرات سريع فناوري، باعث افزايش سريع تعهدات توليد کنندگان امروزي شده است.هر کمبود و انحراف در عملکرد محصول، باعث از دست دادن بازار ميشود.اين عوامل موجب شده که امروزه سازمان ها به استفاده از اين تکنيک روي آورند تا به کمک آن مطمئن شوند محصولي بي عيب و قابل رقابت روانه بازار ميکنند.
اهم مطالبي که دراين فصل به اختصار توضيح داده ميشوند عبارتند از:
1.معرفي تکنيک fmea واهداف آن
2.کاربردfmea
3.تاثير fmea بر نرخ خرابي محصول
4.توصيف اصول تهيه يک فرم fmea
5.فوايد fmea
6.انواع fmea

[javad jan]

1-1 معرفي تکنيک fmea و اهداف آن
تعريف:fmea متدولوژي يا روشي است سيستماتيک که به دلايل زير به کار مي رود:
الف-شناسايي و اولويت بندي حالات بالقوه خرابي در يک سيستم، محصول، فرايندو يا سرويس
ب-تعريف و اجراي اقداماتي به منظور حذف و يا کاهش ميزان وقوع حالات بالقوه خرابي
پ-ثبت نتايج تحليل هاي انجام شده به منظور فراهم کردن مرجعي کامل براي حل مشکلات در آينده

در دهه 1950 اهميت مسائل ايمني و پيشگيري از حوادث قابل پيش بيني در صنعت هوا -فضا، علت اصلي پيدايش fmea شد.
چندي بعد اين روش به عنوان ابزاري کليدي براي افزايش ايمني رد فرايندهاي صنايع شيميايي مطرح شد واز آن به بعد، هدف از اجراي fmea پيشگيري از تصادفات و اتفاقات تعريف شده است.در فوريه 1992 استاندارد sae -j- 1739 به عنوان استاندارد مرجع fmea در صنايع خودرو معرفي شد و به دنبال آن در سال هاي اخير، توسعه سيستم هاي تضمين کيفيت در صنعت خودروبخصوص وضع استاندارد qs-9000 در صنعت خودروي امريکا، موجب شد که استفاده از fmea رواج بيشتري يابد.
Fmea تکنيکي تحليلي و متکي بر قانون (پيشگيري قبل از وقوع) است که براي شناسايي عوامل بالقوه خرابي بکار ميرود.توجه اين تکنيک بر بالا بردن ضريب امنيت ودر نهايت رضايت مشتري، از طريق پيشگيري از وقوع خرابي است.
Fmea ابزاري است که با کمترين ريسک، براي پيش بيني مشکلات و نقص ها در مراحل طراحي و يا توسعه فرايندها وخدمات در سازمان به کار ميرود.
يکي از عوامل موفقيتfmea زمان اجراي آن است. اين تکنيک براي آن طرح ريزي شده که "يک اقدام قبل از واقعه باشد" نه "يک تمرين بعد از آشکار شدن مشکلات". به بياني ديگر، يکي از تفاوت هاي اساسي fmea با ساير تکنيک هاي کيفي اين است که fmea يک اقدام کنشي است، نه واکنشي. در بسياري از موارد وقتي با مشکلي مواجه مي شويم، ممکن است براي حذف آن اقدامات اصلاحي تعريف و اجرا شود.اين اقدامات ، واکنشي در برابر آنچه اتفاق افتاده است.درچنين مواردي حذف هميشگي مشکل، به هزينه و منابع زياد نياز دارد، زيرا حرکت از وضعيت موجود به سمت شرايط بهينه اينرسي زيادي خواهد داشت، اما در اجراي fmea با پيش بيني مشکلات بالقوه و محاسبه ميزان ريسک پذيري آنها، اقداماتي در جهت حذف و يا کاهش ميزان وقوع آنها تعريف و اجرا ميشود.اين برخورد پيشگيرانه کنشي است در برابر آنچه ممکن است در آينده رخ دهد و مسلما اعمال اقدامات اصلاحي در مراحل اوليه طراحي محصول يا فرايند، هزينه و زمان بسيار کمتري در برخواهد داشت.
علاوه بر اين، هر تغييري دراين مرحله بر روي طراحي محصول يا فرايندبراحتي انجام شده و در نتيجه احتمال نياز به تغييرات بحراني در آينده راحذف ميکنديا کاهش خواهد داد.
Fmea اگر درست و به موقع اجرا شود، فرايندي زنده و هميشگي است .يعني هرزمان که قرار است تغييرات بنيادي در طراحي محصول و يافرايند توليد (يا مونتاژ)انجام گيرد بايد بروز شوندو لذا همواره ابزاري پوياست که در چرخه بهبود مستمر به کار ميرود.
هدف از اجراي fmea جستجوي تمام مواردي است که باعث شکست يک محصول يا فرايند ميشود، قبل ازاينکه آن محصول به مرحله توليد برسد و يافرايند آماده توليد شود.
Fmea به تنهايي مسائل و مشکلات را برطرف نمي کند، بلکه بايد در کنار ساير تکنيک هاي حل مسئله مورداستفاده قرار گيرد.تهيه fmea فرصت هايي را براي سازمان فراهم ميکند که اگر فقط در قالب يک فرم مستند شوند، هرگز مشکلات را حل نمي کنند.

[javad jan]

1-2 کاربرد FMEA
FMEA در هر يک از شرايط زير اجرا ميشود:
1.درزمان طراحي سيستمي جديد، محصولي جديد ويا فرايندي جديد.
2.زماني که قرار است طرح هاي موجودو يا فرايند توليد/مونتاژ
3.زماني که فرايندهاي توليد و يا مونتاژ و يا يک محصول در محيطي جديد و يا شرايط کاري جديد قرار ميگيرد.Carry Over Designs/Processes
4.برنامه هاي بهبود مستمر

[javad jan]

1-3تاثير FMEA بر نرخ خرابي محصول
استفاده از FMEA در مراحل مختلف، موجب کاهش نرخ خرابي محصول در زمان مصرف مي شود.
الف-اجراي Design/ System- FMEA :فرايند طراحي را با کاهش ميزان ريسک خرابي، استحکام مي بخشد.همچنين با تصحيح نقص ها و اشکالات طراحي محصول (يا سيستم)، ميزان خرابي را در دوره "عمر مفيد" کاهش داده، و شکست هاي محتمل در زمان فرسودگي را نيز به تعويق مي اندازد.

ب-اجرايProcess- FMEA :عوامل بالقوه خرابي فرايند ساخت يا مونتاژ را که منجر به توليد محصول نامناسب ميشود، شناسايي ميکند و لذا فرايند ساخت و توليد محصول را با کاهش ريسک خرابي،استحکام مي بخشد.PFMEA با اصلاح نقص هاي فرايند ساخت و يا مونتاژ،نرخ خرابي هاي محصول را در دوره "عمر آغازين"محصول کاهش ميدهد.

[javad jan]

1-4.مراحل تهيه fmea
1.تهيه fmea نيازمند فعاليت تيمي است .تعداد ترکيب افراد در تيم fmea به پيچيدگي فرايند يا محصول تحت بررسي بستگي دارد، اما توصيه ميکنيم که تعداد افراد تيم بيشتر از 6 نفر نباشد.در صورت پيچيدگي محصول يا فرايند بهتراست کميته هاي متعددي تشکيل شوند و هر تيم فرعي ، قسمتي از موضوع را به عهده بگيرد.تيم ها از افراد خبره که بيشترين شناخت را از محصول /فرايند دارند، تشکيل ميشود.افرادي چون مهندسين و متخصصين طراحي ، ساخت و مونتاژ ، کيفيت ، خدمات پس از فروش ، بازاريابي و تدارکات.اين تيم ها ار مراحل آغازين کارتا زمان اجراي اقدامات پيشنهادي و بررسي نتايج آنها و نهايتا تکميل fmea مسئوليت تمام فعاليتهاي مربوط را به عهده دارند. يکي از فوايد اين رويکرد تيمي اين است که هر فعاليتي که تعريف ميشود همواره مورد توافق همه واحدهاي سازمان خواهد بود و بنابراين اجراي آنها هيچ گونه مشکل و يا مقاومتي را در پي نخواهد داشت.

[javad jan]

2.به منظور تکميل FMEA تيم بايد براي سوالات زير پاسخ هاي کاملي تهيه کند:
الف-تحت چه شرايطي محصول نمي تواند اهداف و مقاصد طراحي را برآورده سازد و يا نيازهاي فرايند تحقق نمي يابد؟
ب-حالات خرابي چه تاثيري بر مشتري خواهند داشت؟
پ-اثر خرابي چه شدتي دارد؟(عدد شدت)
ت-علل بالقوه خرابي کدامند؟
ث-احتمال وقوع علل خرابي چقدر است؟(عدد وقوع)
ج-در حال حاضر چه کنترل هايي به منظور پيشگيري و يا تشخيص حالات خرابي و علل آن انجام ميشود؟
چ-قدرت تشخيص کنترل هاي موجود چه ميزان است؟(عدد تشخيص)
ح-ميزان خطر پذيري حالات بالقوه خرابي به ازاي علل مختلف چه مقداراست؟(محاسبه RPN )

منظور از عدد RPN يا Risk Priority Nnmber ، نمره اولويت ريسک است.

تشخيص × وقوع × شدت = RPN نمره اولويت ريسک

خ-به منظور کاهش ميزان خطر پذيري چه اقداماتي ميتواند صورت گيرد؟
FMEA به دلايل زير به عنوان سوابق محصول و يا فرايند مستند ميشود:
1.ارتباطات به سادگي برقرار ميشود (به عنوان يک زبان مشترک براي همه افراد)
2.به عنوان يک منبع اطلاعاتي مفيد براي تهيه FMEA آتي قابل استفاده است.
3.تمامي تفکرات و نظرهاي افراد جمع آوري ميشود.
4.يکي از منابع مهم بهبود مستمر است.

[javad jan]

1-5.فوايد اجراي fmea
پاره اي از فوايد اجراي fmea عبارتند از:
1.بهبود کيفيت، افزايش درجه اطمينان کالا و ايمني محصولاتي که توليد خواهند داشت.
2.کاهش زمان معرفي محصول به بازار.دير رفتن محصول به بازار معمولا ناشي از بروز مسائل و مشکلاتي در مراحل نهايي طراحي و يا مراحل اوليه توليد است.اجراي fmea با شناسايي چنين مشکلاتي در مراحل آغازين کار از وقوع آنها جلوگيري ميکند.
3.نياز به تغييرات ضروري در فرايند و يا محصول در زمان توليد انبوه کاهش مي يابد.
4.بهبود تصوير سازمان در نظر مشتري، چرا که مشتري عيوب کمتري را تجربه مي کند.و موجب افزايش رقابت پذيري سازمان در بازار مي شود.
5.کاهش هزينه هاي مرتبط با محصولات خراب و يا نامنطبق.
6.رواج فرهنگ کارتيمي در درون سازمان.

[javad jan]

1-6.انواع FMEA
در حال حاضر بيشترين کاربرد FMEA شامل موارد زير است:
1.طراحي سيستم ها و زير سيستم ها از ابتدايي ترين مرحله (System- FMEA ).
2.طراحي قطعات جديد و يا اعمال تغييرات در طرح هاي جاري(Design- FMEA).
3.طراحي و يا توسعه فرايندهاي توليد يا مونتاژ(Process-FMEA ).
4.طراحي و يا توسعه فعاليت ها و ارائه خدمات( Service-FMEA ).
5.طراحي ماشين آلات( Machinery-FMEA ).

[javad jan]

نتيجه گيري
شما اگر کارتان را بر طبق روال قبل انجام دهيد، چيزي را به دست خواهيد آورد که قبلا به دست آورده ايد. اگر سازماني از نتايج کار خود راضي است نيازي به اجراي fmea ندارد، اما اگر مشکلاتي در پيش رو دارد ، اجراي fmea در کنار ساير تکنيک هاي حل مساله چاره ساز خواهد بود.