Borna66
06-10-2009, 09:41 PM
مسجد عتیق ، یادگاری برجا
:: ایمان بستامی
کهنترین مسجدی که از دوره های خیلی دور در شیراز باقی مانده مسجد جامع عتیق است بنای اصلی و اولیه آن در سال 281 هجری قمری برابر 894 میلادی در زمان عمروبن لیث صفار هنگامی که حکمران فارس مشغول تدارک نیرو بر ضد خلیفه بغداد بود ساخته شده و بعد ها در زمان شاه ابواسحاق اینجو ساختمان وسط مسجد ودر زمان صفویه بعضی از قسمتهای کاشیکاری آن ترمیم و تجدید گردیده است.
http://pnu-club.com/imported/2009/06/737.jpg
شناسنامه مسجد :
نام اثر : مسجد جامع عتیق
محل اثر : شیراز
قدمت بنا : صفاریان
شماره ثبت : 72
بانی : بانی در زمان عمر و بن لیث صفار
مصالح بنا : سنگ - گچ – کاشی – آجر – چوب
تزئینات بنا : کاشی کاری مقرنس کاری
مساحت کل : 9138 متر مربع
زیربنا : 6058 متر مربع
نشانی دقیق : شیراز پشت ضلع شرقی شاه چراغ
این مسجد نامهای دیگری در فارس داشته که عبارتند از جامع عتیق , مسجد جمعه , مسجد جامع و مسجد آدینه.این مسجد بنایی رفیع و مجلل و حجره ها وشبستانهای متعدد داشته که بعصی از آنها دو طبقه بوده است.مسجد مزبور شش در در جهات مختلف داشته است . در شبستان جنوبی نزدیک محراب منبری چوبی بوده که دارای 14 پله است ( به تعداد 14 معصوم ) در این مسجد روزهای آدینه نماز جمعه خوانده میشد و ضمن خطبه آن بنام خلیفه یا پادشاه اشاره می شد که رسمیت داشته است و جمعیت کثیری در آن شرکت می کردند .
در دالانهای مسجد سنگ آبهایی بوده که واردین با آبی که در آنها بوده پاهای خود را شسته و وضو می گرفتند و سپس با پاهای برهنه وارد صحن مسجد می شدند.
تعمیرات مسجد در هزار سال اخیر
مسجد جامع عتیق بر اثر مرور زمان رو به ویرانی نهاده بخصوص زلزله هایی که در شیراز حادث شده بر خرابی آن افزوده است و لذا در ادوار مختلف از طرف امراء و سلاطین پندین مرتبه مرمت شده است .
مرحوم فرصت الدوله در کتاب آثار عجم نوشته است که:
این بنا چندین مرتبه مرمت شده است. یک مرتبه در زمان اتابکان ومرتبه دیگر در زمان سلطان ابراهیم میرزا ابن شاهرخ گورکانی و همچنین مرتبه ای در زمان صفویه در مدخل تالار شبستان جنوبی که کاشیکاری عهد صفویه است کتبیه ای است که روی آن سنه تسعمائه و سبعین و ثلث (973) دیده می شود و میرساند که در زمان سلطنت شاه طهماسب اول در آن تعمیراتی شده است. در زمان شاه عباس کبیر هم تعمیراتی فصل در این مسجد صورت گرفته است که متصدی آن امام قلی خان فرمانروای فارس بوده است . از مدارک این تعمیرات دو کتیبه کاشیکاری فعلا" وجود دارد : یکی کتیبه ای که بالای سر درب غربی است که دارای مقرنس کاری و معرق کاری است .
و دیگر مهمترین سر درب این مسجد سر درشمالی است که آن را درب دوازده امام مینامند. ( چون در دو ستون طرفین آن نام دوازده امام بر روی کاشی نگاشته شده است ) این سر در که از حیث مقرنس کاری بی نظیر است دارای کتیبه بسیار زیبایی است از دوره صفویه به خط ( علی جوهری ) خوشنویس معروف آن دوره و خوشبختانه همه آن سالم مانده است .
از این قرار معلوم می شود که تعمیرات مفصل مسجد که در زمان شاه عباس کبیر صورت گرفته از سال 1027 تا سال 1031 هجری قمری طول کشیده است .
در سال 1092 هجری قمری در زمان سلطنت شاه سلیمان صفوی نیز یکبار دیگر مسجد مزبور تعمیر و مرمت شده است و تاریخچه این تعمیرات کتیبه ایست که اکنون در شبستان غربی موجود بوده.
خدایخانه یا دارالمصحف
در وسط حیاط مسجد جامع عتیق اطاق مکعب شکلی است که کرسی آن قریب یک متر از کف صحن مسجد بلند تر است و دور تا دو آن را ایوانی به عرض دو متر قرار گرفته و به نامهای خدایخانه و دارالمصحف نامیده میشود . در چهار گوشه این بنا چهار ستون مدور مناره مانند مانده است و سقف ایوانهای شرقی و غربی آن هر یک به وسیله چهار ستون و ایوانهای شمالی و جنوبی آن هر یک به وسیله دو ستون سنگی پایدار است . ابعاد این عمارت با ایوانها عبارتند از 12 در 10 متر و ابعاد اطاق وسط 8 در 6 متر می باشد.
بنای این عمارت سنگی در سال 752 هجری قمری به وسیله شاه شیخ ابو اسحاق اینجو پادشاه فارس صورت گرفته و گویا دو طبقه بوده است . از سال 1315 شمسی اداره باستان شناسی فارس تصمیم گرفت که خدایخانه را که هم از لحاظ معماری و هم از نظر خطوط وسبک بنا بی نظیر است مرمت نماید و آنرا بصورت اولیه در آورد.
منبع : آیگاه
:: ایمان بستامی
کهنترین مسجدی که از دوره های خیلی دور در شیراز باقی مانده مسجد جامع عتیق است بنای اصلی و اولیه آن در سال 281 هجری قمری برابر 894 میلادی در زمان عمروبن لیث صفار هنگامی که حکمران فارس مشغول تدارک نیرو بر ضد خلیفه بغداد بود ساخته شده و بعد ها در زمان شاه ابواسحاق اینجو ساختمان وسط مسجد ودر زمان صفویه بعضی از قسمتهای کاشیکاری آن ترمیم و تجدید گردیده است.
http://pnu-club.com/imported/2009/06/737.jpg
شناسنامه مسجد :
نام اثر : مسجد جامع عتیق
محل اثر : شیراز
قدمت بنا : صفاریان
شماره ثبت : 72
بانی : بانی در زمان عمر و بن لیث صفار
مصالح بنا : سنگ - گچ – کاشی – آجر – چوب
تزئینات بنا : کاشی کاری مقرنس کاری
مساحت کل : 9138 متر مربع
زیربنا : 6058 متر مربع
نشانی دقیق : شیراز پشت ضلع شرقی شاه چراغ
این مسجد نامهای دیگری در فارس داشته که عبارتند از جامع عتیق , مسجد جمعه , مسجد جامع و مسجد آدینه.این مسجد بنایی رفیع و مجلل و حجره ها وشبستانهای متعدد داشته که بعصی از آنها دو طبقه بوده است.مسجد مزبور شش در در جهات مختلف داشته است . در شبستان جنوبی نزدیک محراب منبری چوبی بوده که دارای 14 پله است ( به تعداد 14 معصوم ) در این مسجد روزهای آدینه نماز جمعه خوانده میشد و ضمن خطبه آن بنام خلیفه یا پادشاه اشاره می شد که رسمیت داشته است و جمعیت کثیری در آن شرکت می کردند .
در دالانهای مسجد سنگ آبهایی بوده که واردین با آبی که در آنها بوده پاهای خود را شسته و وضو می گرفتند و سپس با پاهای برهنه وارد صحن مسجد می شدند.
تعمیرات مسجد در هزار سال اخیر
مسجد جامع عتیق بر اثر مرور زمان رو به ویرانی نهاده بخصوص زلزله هایی که در شیراز حادث شده بر خرابی آن افزوده است و لذا در ادوار مختلف از طرف امراء و سلاطین پندین مرتبه مرمت شده است .
مرحوم فرصت الدوله در کتاب آثار عجم نوشته است که:
این بنا چندین مرتبه مرمت شده است. یک مرتبه در زمان اتابکان ومرتبه دیگر در زمان سلطان ابراهیم میرزا ابن شاهرخ گورکانی و همچنین مرتبه ای در زمان صفویه در مدخل تالار شبستان جنوبی که کاشیکاری عهد صفویه است کتبیه ای است که روی آن سنه تسعمائه و سبعین و ثلث (973) دیده می شود و میرساند که در زمان سلطنت شاه طهماسب اول در آن تعمیراتی شده است. در زمان شاه عباس کبیر هم تعمیراتی فصل در این مسجد صورت گرفته است که متصدی آن امام قلی خان فرمانروای فارس بوده است . از مدارک این تعمیرات دو کتیبه کاشیکاری فعلا" وجود دارد : یکی کتیبه ای که بالای سر درب غربی است که دارای مقرنس کاری و معرق کاری است .
و دیگر مهمترین سر درب این مسجد سر درشمالی است که آن را درب دوازده امام مینامند. ( چون در دو ستون طرفین آن نام دوازده امام بر روی کاشی نگاشته شده است ) این سر در که از حیث مقرنس کاری بی نظیر است دارای کتیبه بسیار زیبایی است از دوره صفویه به خط ( علی جوهری ) خوشنویس معروف آن دوره و خوشبختانه همه آن سالم مانده است .
از این قرار معلوم می شود که تعمیرات مفصل مسجد که در زمان شاه عباس کبیر صورت گرفته از سال 1027 تا سال 1031 هجری قمری طول کشیده است .
در سال 1092 هجری قمری در زمان سلطنت شاه سلیمان صفوی نیز یکبار دیگر مسجد مزبور تعمیر و مرمت شده است و تاریخچه این تعمیرات کتیبه ایست که اکنون در شبستان غربی موجود بوده.
خدایخانه یا دارالمصحف
در وسط حیاط مسجد جامع عتیق اطاق مکعب شکلی است که کرسی آن قریب یک متر از کف صحن مسجد بلند تر است و دور تا دو آن را ایوانی به عرض دو متر قرار گرفته و به نامهای خدایخانه و دارالمصحف نامیده میشود . در چهار گوشه این بنا چهار ستون مدور مناره مانند مانده است و سقف ایوانهای شرقی و غربی آن هر یک به وسیله چهار ستون و ایوانهای شمالی و جنوبی آن هر یک به وسیله دو ستون سنگی پایدار است . ابعاد این عمارت با ایوانها عبارتند از 12 در 10 متر و ابعاد اطاق وسط 8 در 6 متر می باشد.
بنای این عمارت سنگی در سال 752 هجری قمری به وسیله شاه شیخ ابو اسحاق اینجو پادشاه فارس صورت گرفته و گویا دو طبقه بوده است . از سال 1315 شمسی اداره باستان شناسی فارس تصمیم گرفت که خدایخانه را که هم از لحاظ معماری و هم از نظر خطوط وسبک بنا بی نظیر است مرمت نماید و آنرا بصورت اولیه در آورد.
منبع : آیگاه