Isooda
10-07-2013, 10:13 PM
چکيده:
تغييرات محيطي و رقابت روزافزون موسسات، دستيابي به سود موردنظر را براي آنها محدود کرده است. بدين‌لحاظ، تصميم‌گيري مالي نسبت به گذشته اهميت بيشتري يافته و مديران را وادار ساخته تا با بهره‌گيري از تکنيک‌هاي پيشرفته روشهاي جديد کنترل را به‌کارگيرند.
اين تحقيق سعي در بررسي کاربرد يکي از تکنيک‌هاي پيش‌بيني ورشکستگي (مدل آلتمن) دارد. به دليل استاندارد و همگون بودن و همچنين درد (http://pnu-club.com/forumdisplay.php?1671-%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D8%AA-%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C)سترس قرار داشتن صورتهاي مالي شرکتهاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، اين شرکتها براي آزمون مدل آلتمن در يک دوره چهارساله مورداستفاده قرار گرفته‌اند.
مقدمه
مهمترين موضوعهاي مطرح شده در زمينه مديريت مالي، سرمايه‌گذاري و اطمينان به سرمايه‌گذاران براي افراد حقيقي و حقوقي است. در کشورهاي پيشرفته صنعتي، تحقيقات بسياري درمورد فرايند تصميم به سرمايه‌گذاري صورت گرفته است. يکي از مسائلي که مي‌تواند به نحوه تصميم‌گيري سرمايه‌گذاري کمک کند. وجود ابزارها و مدلهاي مناسب براي ارزيابي شرايط مالي و وضعيت سازمانهاست، زيرا تا زماني که شخص سرمايه‌گذار نتواند ارزيابي دقيقي از سرمايه‌گذاري موردنظر خود داشته باشد، انتخاب وي بهينه نخواهد بود. يکي از ابزارهاي مورداستفاده براي تصميم به سرمايه‌گذاري در يک شرکت، مدلهاي پيش‌بيني ورشکستگي است.
سرمايه‌گذاران همواره مي‌خواهند با پيش‌بيني امکان ورشکستگي يک شرکت از ريسک سوخت شدن اصل و فرع سرمايه خود جلوگيري کنند. از اين‌رو، آنها درپي روشهايي هستند که بتوانند به‌وسيله آن ورشکستگي مالي شرکتها را تخمين بزنند، زيرا در صورت ورشکستگي، قيمت سهام شرکتها به شدت کاهش مي‌يابد.
پيش‌بيني ورشکستگي با استفاده از روشهاي مختلفي صورت مي‌پذيرد، که از ميان روشهاي مزبور، روش تجزيه‌وتحليل نسبتها و روش تجزيه‌وتحليل ريسک بازار از اعتبار بيشتري برخوردار است. در روش تجزيه‌وتحليل ريسک بازار، احتمال وقوع ورشکستگي شرکت ازطريق تغييراتي که در ريسک بازار (مثل واريانس نرخ بازده يک سهم و ريسک سيستماتيک) رخ مي‌دهد، تخمين زده مي‌شود. در روش تجزيه‌وتحليل نسبتها، احتمال وقوع ورشکستگي به‌وسيله يک گروه از نسبتهاي مالي که توسط صاحبنظران با هم ترکيب شده‌اند تخمين‌زده مي‌شود.
در مدل آلتمن(E.ALTMAN) براي پيش‌بيني وق (http://pnu-club.com/forumdisplay.php?1671-%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D8%AA-%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C)وع ورشکستگي، از روش تجزيه‌وتحليل نسبتها استفاده شده است. مدل تشکيل شده از پنج نسبت مالي که به روش تجزيه‌وتحليل مميزي، ضريب‌دار شده‌اند و به صورت يک تابع که نسبتهاي مالي به‌عنوان متغيرهاي مستقل آن هستند، به‌اجرا درآمده‌است. هدف اصلي انجام اين تحقيق - تعيين ميزان کاربرد مدل آلتمن(Z-SCORE) براي بررسي وضعيت ورشکستگي شرکتهاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در گروه شرکتهاي صنايع نساجي و ساخت فلزات اساسي، است. همچنين سوال ويژه‌اي براي تجزيه‌وتحليل و يافتن راه‌حل مناسب انتخاب شده است که عبارتند از: آيا به‌کارگيري مدل آلتمن براي بررسي وضعيت ورشکستگي شرکتهاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران (شرکتهاي صنايع نساجي و ساخت فلزات اساسي) مناسب است‚
در ادامه تحقيق به بيان تعاريف مختلفي از ورشکستگي، پيشينه مطالعات مختلف در زمينه پيش‌بيني ورشکستگي، بيان روش تحقيق و تجزيه‌وتحليل داده‌ها و درانتها به بيان نتايج حاصل از تحقيق پرداخته خواهدشد.
ورشکستگي
درمتون علمي، از ورشکستگي تعاريف مختلفي شده است. در ادامه به چند تعريف از ديدگاههاي تجاري و حقوقي اشاره خواهدشد. ورشکستگي، اقدامي قانوني که به موجب آن به‌طورکلي يک بدهکار عاجز از پرداخت بدهي خود به سود طلبکاران ضبط مي‌شود (منوچهر فرهنگ، 1374).
ورشکستگي هنگامي رخ مي‌دهد که بدهيهاي يک شرکت از ارزش دارائيهاي موجود در شرکت تجاوز کند (GITMAN,1996).
ازنظر حقوقي، ورشکستگي عبارت است از اين که بدهکار از کل دارايي خود به نفع طلبکار صرف‌نظر کند. ولي هرگاه از ورشکستگي برائت حاصل کند. مي‌تواند مجدداً کار خود را آغاز کند (قائم‌مقام فراهاني، 1368).
در بورس اوراق بهادار تهران، ملاک ورشکستگي و خروج شرکتها از بورس، ماده 141 قانون تجارت اصلاحي است. در اين ماده آمده است: اگر بر اثر زيانهاي وارده، حداقل نصف سرمايه شرکت از ميان برود، هيات مديره مکلف است بلافاصله مجمع عمومي فوق‌العاده صاحبان سهام را دعوت کند تا موضوع انحلال يا بقاء شرکت، مورد شور و راءي واقع شود. هرگاه مجمع مزبور راءي به انحلال شرکت ندهد، بايد درهمان جلسه و با رعايت مقررات ماده 6 اين قانون، سرمايه شرکت را به مبلغ سرمايه موجود کاهش دهد (منصور، 1377).
به‌طورکلي، شرکتها ممکن است به يکي از سه شکل مالي، اقتصادي و حقوقي با شکست مواجه شوند. در شکست مالي، ضعف در ايفاي تعهدات در (http://pnu-club.com/forumdisplay.php?1671-%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D8%AA-%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C)زمان سررسيد، وجود حالت تنگناي مالي را نشان مي‌دهد معمولاً نشانه تنگناي مالي، فقدان سرمايه در گردش است. فقدان سرمايه در گردش، نشانه‌اي است که خود ناشي از علل ديگري مانند ساختار سرمايه‌اي ضعيف با استقراض جاري بيش از حد، هزينه عملياتي بالا و امثال اين موارد است. معمولاً بين شکست به معني اقتصادي و شکست مالي و اعتباري فرق گذاشته مي‌شود. به‌طورکلي، شکست تجاري همان شکست اقتصادي است، زيرا موسسه نتوانسته است براي سرمايه‌گذاري انجام شده، سودي مشابه آنچه که در جاي ديگر قابل دسترسي است را تحصيل کند. شکست ازنظر قانون، عدم توانايي ايفاي تعهدات در سررسيد نيست. قوانين شکست را اين‌طور تعريف مي‌کنند که کل دارائيها براي پرداخت کل بدهيها کافي نباشد.
معمولاً دلايل مختلفي باعث بروز ورشکستگي مي‌شود. مهمترين دليل ورشکستگي شرکتها، سوءمديريت سازمانهاست. خطاهاي مديريتي، هزينه بالا، فعاليت مالي ضعيف، بي‌اثر بودن فعاليتهاي فروش و هزينه توليد بالا، مي‌تواند به تنهايي يا ترکيبي از آنها هشداري براي ورشکستگي شرکت باشند. فعاليتهاي اقتصادي مي‌تواند يکي ديگر از دلايل ورشکستگي شرکتها باش (http://pnu-club.com/forumdisplay.php?1671-%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D8%AA-%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C)د. رکود اقتصادي، تغييرات نرخ بهره، بالا رفتن تورم، نوسانات قيمت مواداوليه و شرايط اقتصادي بين‌المللي، از دلايل اقتصادي ورشکستگي سازمانهاست. تصميمات دولت، پيشامدهاي طبيعي ناخواسته و مرحله عمر سازمانها نيز از ديگر دلايل بروز ورشکستگي هستند.
تغييرات محيطي و رقابت روزافزون موسسات، دستيابي به سود موردنظر را براي آنها محدود کرده است. بدين‌لحاظ، تصميم‌گيري مالي نسبت به گذشته اهميت بيشتري يافته و مديران را وادار ساخته تا با بهره‌گيري از تکنيک‌هاي پيشرفته روشهاي جديد کنترل را به‌کارگيرند.
اين تحقيق سعي در بررسي کاربرد يکي از تکنيک‌هاي پيش‌بيني ورشکستگي (مدل آلتمن) دارد. به دليل استاندارد و همگون بودن و همچنين درد (http://pnu-club.com/forumdisplay.php?1671-%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D8%AA-%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C)سترس قرار داشتن صورتهاي مالي شرکتهاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، اين شرکتها براي آزمون مدل آلتمن در يک دوره چهارساله مورداستفاده قرار گرفته‌اند.
مقدمه
مهمترين موضوعهاي مطرح شده در زمينه مديريت مالي، سرمايه‌گذاري و اطمينان به سرمايه‌گذاران براي افراد حقيقي و حقوقي است. در کشورهاي پيشرفته صنعتي، تحقيقات بسياري درمورد فرايند تصميم به سرمايه‌گذاري صورت گرفته است. يکي از مسائلي که مي‌تواند به نحوه تصميم‌گيري سرمايه‌گذاري کمک کند. وجود ابزارها و مدلهاي مناسب براي ارزيابي شرايط مالي و وضعيت سازمانهاست، زيرا تا زماني که شخص سرمايه‌گذار نتواند ارزيابي دقيقي از سرمايه‌گذاري موردنظر خود داشته باشد، انتخاب وي بهينه نخواهد بود. يکي از ابزارهاي مورداستفاده براي تصميم به سرمايه‌گذاري در يک شرکت، مدلهاي پيش‌بيني ورشکستگي است.
سرمايه‌گذاران همواره مي‌خواهند با پيش‌بيني امکان ورشکستگي يک شرکت از ريسک سوخت شدن اصل و فرع سرمايه خود جلوگيري کنند. از اين‌رو، آنها درپي روشهايي هستند که بتوانند به‌وسيله آن ورشکستگي مالي شرکتها را تخمين بزنند، زيرا در صورت ورشکستگي، قيمت سهام شرکتها به شدت کاهش مي‌يابد.
پيش‌بيني ورشکستگي با استفاده از روشهاي مختلفي صورت مي‌پذيرد، که از ميان روشهاي مزبور، روش تجزيه‌وتحليل نسبتها و روش تجزيه‌وتحليل ريسک بازار از اعتبار بيشتري برخوردار است. در روش تجزيه‌وتحليل ريسک بازار، احتمال وقوع ورشکستگي شرکت ازطريق تغييراتي که در ريسک بازار (مثل واريانس نرخ بازده يک سهم و ريسک سيستماتيک) رخ مي‌دهد، تخمين زده مي‌شود. در روش تجزيه‌وتحليل نسبتها، احتمال وقوع ورشکستگي به‌وسيله يک گروه از نسبتهاي مالي که توسط صاحبنظران با هم ترکيب شده‌اند تخمين‌زده مي‌شود.
در مدل آلتمن(E.ALTMAN) براي پيش‌بيني وق (http://pnu-club.com/forumdisplay.php?1671-%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D8%AA-%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C)وع ورشکستگي، از روش تجزيه‌وتحليل نسبتها استفاده شده است. مدل تشکيل شده از پنج نسبت مالي که به روش تجزيه‌وتحليل مميزي، ضريب‌دار شده‌اند و به صورت يک تابع که نسبتهاي مالي به‌عنوان متغيرهاي مستقل آن هستند، به‌اجرا درآمده‌است. هدف اصلي انجام اين تحقيق - تعيين ميزان کاربرد مدل آلتمن(Z-SCORE) براي بررسي وضعيت ورشکستگي شرکتهاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در گروه شرکتهاي صنايع نساجي و ساخت فلزات اساسي، است. همچنين سوال ويژه‌اي براي تجزيه‌وتحليل و يافتن راه‌حل مناسب انتخاب شده است که عبارتند از: آيا به‌کارگيري مدل آلتمن براي بررسي وضعيت ورشکستگي شرکتهاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران (شرکتهاي صنايع نساجي و ساخت فلزات اساسي) مناسب است‚
در ادامه تحقيق به بيان تعاريف مختلفي از ورشکستگي، پيشينه مطالعات مختلف در زمينه پيش‌بيني ورشکستگي، بيان روش تحقيق و تجزيه‌وتحليل داده‌ها و درانتها به بيان نتايج حاصل از تحقيق پرداخته خواهدشد.
ورشکستگي
درمتون علمي، از ورشکستگي تعاريف مختلفي شده است. در ادامه به چند تعريف از ديدگاههاي تجاري و حقوقي اشاره خواهدشد. ورشکستگي، اقدامي قانوني که به موجب آن به‌طورکلي يک بدهکار عاجز از پرداخت بدهي خود به سود طلبکاران ضبط مي‌شود (منوچهر فرهنگ، 1374).
ورشکستگي هنگامي رخ مي‌دهد که بدهيهاي يک شرکت از ارزش دارائيهاي موجود در شرکت تجاوز کند (GITMAN,1996).
ازنظر حقوقي، ورشکستگي عبارت است از اين که بدهکار از کل دارايي خود به نفع طلبکار صرف‌نظر کند. ولي هرگاه از ورشکستگي برائت حاصل کند. مي‌تواند مجدداً کار خود را آغاز کند (قائم‌مقام فراهاني، 1368).
در بورس اوراق بهادار تهران، ملاک ورشکستگي و خروج شرکتها از بورس، ماده 141 قانون تجارت اصلاحي است. در اين ماده آمده است: اگر بر اثر زيانهاي وارده، حداقل نصف سرمايه شرکت از ميان برود، هيات مديره مکلف است بلافاصله مجمع عمومي فوق‌العاده صاحبان سهام را دعوت کند تا موضوع انحلال يا بقاء شرکت، مورد شور و راءي واقع شود. هرگاه مجمع مزبور راءي به انحلال شرکت ندهد، بايد درهمان جلسه و با رعايت مقررات ماده 6 اين قانون، سرمايه شرکت را به مبلغ سرمايه موجود کاهش دهد (منصور، 1377).
به‌طورکلي، شرکتها ممکن است به يکي از سه شکل مالي، اقتصادي و حقوقي با شکست مواجه شوند. در شکست مالي، ضعف در ايفاي تعهدات در (http://pnu-club.com/forumdisplay.php?1671-%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D8%AA-%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C)زمان سررسيد، وجود حالت تنگناي مالي را نشان مي‌دهد معمولاً نشانه تنگناي مالي، فقدان سرمايه در گردش است. فقدان سرمايه در گردش، نشانه‌اي است که خود ناشي از علل ديگري مانند ساختار سرمايه‌اي ضعيف با استقراض جاري بيش از حد، هزينه عملياتي بالا و امثال اين موارد است. معمولاً بين شکست به معني اقتصادي و شکست مالي و اعتباري فرق گذاشته مي‌شود. به‌طورکلي، شکست تجاري همان شکست اقتصادي است، زيرا موسسه نتوانسته است براي سرمايه‌گذاري انجام شده، سودي مشابه آنچه که در جاي ديگر قابل دسترسي است را تحصيل کند. شکست ازنظر قانون، عدم توانايي ايفاي تعهدات در سررسيد نيست. قوانين شکست را اين‌طور تعريف مي‌کنند که کل دارائيها براي پرداخت کل بدهيها کافي نباشد.
معمولاً دلايل مختلفي باعث بروز ورشکستگي مي‌شود. مهمترين دليل ورشکستگي شرکتها، سوءمديريت سازمانهاست. خطاهاي مديريتي، هزينه بالا، فعاليت مالي ضعيف، بي‌اثر بودن فعاليتهاي فروش و هزينه توليد بالا، مي‌تواند به تنهايي يا ترکيبي از آنها هشداري براي ورشکستگي شرکت باشند. فعاليتهاي اقتصادي مي‌تواند يکي ديگر از دلايل ورشکستگي شرکتها باش (http://pnu-club.com/forumdisplay.php?1671-%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D8%AA-%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C)د. رکود اقتصادي، تغييرات نرخ بهره، بالا رفتن تورم، نوسانات قيمت مواداوليه و شرايط اقتصادي بين‌المللي، از دلايل اقتصادي ورشکستگي سازمانهاست. تصميمات دولت، پيشامدهاي طبيعي ناخواسته و مرحله عمر سازمانها نيز از ديگر دلايل بروز ورشکستگي هستند.