عارضة افزايش قوس پا

[O M I D]

عارضه «گودي پا» يا «افزايش قوس»، به ناهنجاري اطلاق مي شود كه در آن قوس طولي پا از افزايش غيرطبيعي برخوردار بوده و همراه با چنگالي شدن انگشتان پا مي باشد. عارضه مذكور از نظر علّت شناسي به انواع مادرزادي، اكتسابي و با علّت نامعلوم تقسيم مي شود. همچنين برخي از منابع از پاي گود نرم، كه به وسيله حركات و ماساژ قابل درمان است و پاي گرد تغيير شكل يافته نام برده اند.

در نوع اكتسابي، اين عارضه مي تواند ناشي از كوتاهي نسوج نرم و كف پا، ضعف عضلات كوچك شست، عضلات بين استخواني، ضعف عضله بازكننده دراز انگشتان باشد. همچنين ضعف عضله درشت ني قدامي و نيز فعّاليت بيش از اندازه عضلات ريز داخل كف پائي كه گاه در اثر كوتاهي تاندون آشيل به وجود مي آيد از جمله عوامل ديگر بروز اين عارضه است.

روش ارزيابي عارضه مذكور نيز ترسيم نقش پا است. هرگاه نقش داخلي كف پا از خط فرضي كه از مركز وتر آشيل و در امتداد كف به طرف انگشت دوّم مي رود، فاصله زيادي داشته باشد مي توان عارضه مذكور را مشاهده نمود و در مراحل شديدتر انگشتان به صورت چنگالي درآمده و نقش لبة خارجي پا، محو مي گردد. در برخي موارد شديد نيز، عارضه گودي كف پا، با چرخش داخلي پاشنه همراه است.

علائم
پائين افتادن استخوان هاي مچ به همراه كوتاهي وتر آشيل، محدوديّت حركت در عمل خم شدن مچ را به همراه دارد. زاويه دار شدن قوس عرضي و وضعيّت انگشتان چنگالي نيز موجب محدوديّت در عمل خم شدن مفصل كف پائي و بند انگشتي شده كه كاهش دامنه حركتي در مفصل بند انگشتي مياني را به دنبال خواهد داشد. همچنين ممكن است در موارد شديد پاشنه مختصر چرخشي به داخل داشته باشد.

افزايش قوس طولي پا كه همراه با عارضه انگشتان چنگالي مشاهده مي شود، موجب كوتاهي و انقباضات اسپاستيك عضلات ريز كف پائي مي شود. كوتاهي نيام كف پائي و رباط ناوي پاشنه اي (فنري) همراه با كوتاهي وتر آشيل در موارد شديدتر ملاحظه مي شود. همچنين كشيدگي و ضعف عضلات قدامي ساق، به ويژه ضعف عضلات دودي و بين استخواني كه به عنوان يك گروه عضلات كمكي در حين عمل عضلات تاكننده دراز دخالت دارند و به عنوان يك گروه عضله مخالف از خم شدن مفاصل بين انگشتي كه در موقع راه رفتن توسط عضله خم كننده ايجاد مي شود جلوگيري به عمل مي آورد، نيز ديده مي شود. ضعف عضلات دودي و بين استخواني موجب بروي انگشتان چنگالي مي شود. در اين وضعيّت مفصل كف پائي بند انگشتي به حالت باز شدن بيش از حدّ و بند مياني به حالت خم در مي آيد. كاهش تعادل، برخورد پاها با موانع كم ارتفاع و سقوط هاي مكرّر، احساس درد و خستگي در عضلات جلوي ساق، وجود پينه هاي دردناك در روي مفاصل خم شده، كاهش استقامت و احساس خستگي در راه رفتن ها و ايستادن ها و در مراحل پيشرفته، راه رفتن سخت، دردناك و غيرموزون و پاره شدن سريع كفش ها از علائم اين عارضه است.

حركات بايد بر كشش عناصر كف پائي، كشش وتر آشيل و تحرّك بخشيدن به مفاصل محدود شده مبتني باشد. جلوگيري از خم شدن بند مياني و سوّم انگشتان و باز شدن بند اوّل انگشتان پا در اجراي حركات ضروري است. انجام حركات به صورت چرخش به خارج براي كشيده شدن نيام كف پائي، چرخش به خارج پاشنه و تقويت عضلات نازك نئي نيز مناسب است. تقويت عمل عضلات ريز داخل كف پائي و ساير عضلات ضعيف شده، انعطاف عضلات كوتاه شده و بهبود دامنة حركتي مفاصل، از جمله اقدامات درماني ممكن است كه مي تواند از سوي معلّمات ورزش و مربّيان اصلاحي، صورت گيرد و نتايج ثمربخشي را به همراه داشته باشد.

[O M I D]

حركات اصلاحي

الف) حركات تقويتي
1) در وضعيت نشسته زانوها خم، پاشنه ها بر روي زمين پا را به حالت چرخش به خارج برده و سعي در دور كردن انگشتان از هم نمائيد.

2) در وضعيّت نشسته با دست و يك حوله كه از زير كف پا گذاشته است، سعي در كشش كف پا نمايد. پا مقاومتي در مورد خم شدن به پشت و چرخش خارجي نمي كند.

3) در وضعيّت نشسته مانند تمرين قبل با استفاده از دست يا حوله سعي كنيد بند انتهائي و مياني انگشتان را به حالت باز شده درآوريد. توجّه شود بند ابتدائي باز نشود.

4) در وضعيّت ايستاده شيئي را با ارتفاع كم زير بندهائي ابتدائي انگشتان بگذاريد. روي پاي ديگر را زير پاي اوّلي قرار دهيد. همزمان با فشاري كه انگشتان پاي اوّل به لبة شي وارد مي كند، سعي در باز كردن بندها نمائيد. پاي دوّم را با فشار به ناحيه زير مفصل انگشتي كف پائي مانع از باز شدن و بالا آوردن آن مي شود.

5) در وضعيّت ايستاده پنجه ها را به صورت بادبزني از يكديگر باز نمائيد.

ب) حركات كششي
1) در وضعيّت نشسته با كمك دست ها بند اوّلي را به پائين، بندهاي ديگر را به بالا فشار دهيد.

2) در وضعيّت نشسته به حالت استارت دوهاي سرعت، سعي در رساندن پاشنه به زمين و كشش ناحيه كف پا نمائيد.

3) در وضعيّت خوابيده با پاهاي مستقيم پنجه را به ديوار گذاشته، پاشنه ها را آرام به ديوار نزديك كنيد.

4) در وضعيّت ايستاده با زانو مستقيم فرد براي گرفتن پاشنه به طرف پائين مي رود و همزمان چرخش داخلي به پاها مي دهد.

5) در وضعيّت ايستاده سعي در بلند كردن پنجه ها و نزديك كردن پشت پا به ساق نماييد.

6) براي تحرّك بخشي به مفاصل مچ پا را به طرف بالا و داخل حركت داده و همراه با حركت انگشتان اوّلين حركت انعطافي را تكرار نمائيد.

ج) پيشنهادات و ملاحظات كلّي
1) به علّت كاهش تعادل در اين گونه افراد لازم است تا حدّ امكان از حركت بر روي ارتفاع و معابر خطرناكي كه احتياج به تعادل دارد، پرهيز شود.

2) به علّت ايجاد پينه هاي دردناك و عفوني، رعايت بهداشت كفش، جوراب و پا ضروري است. استفاده از يك تكّه پارچه بر روي مفصل و محلّ پينه مفيد است.

3) پوشيدن كفش هاي پاشنه بلند براي اين گونه افراد مناسب نيست. همچنين كفش ها و جوراب هاي تنگ و پنجه باريك و به ويژه كوتاه مضر است.

4) استفاده از حمّام و وان آب گرم و شنا در استخرهاي آب گرم همراه با كشش قوس طولي و انگشتان مناسب است.

5) به نظر مي رسد نشستن به صورت دو زانو به نحوي كه كف پا جمع شده و قوس كف پائي افزايش مي يابد، مناسب نباشد

[O M I D]

كف پاي گود يا پاي طاقديسي
شروع پاي طاقديسي نسبت به صاف كمتر است ولي در بچه ها شاهد اين تغيير شكل پا هستيم ابتدا يك تعريفي از پاي گود را ارائه مي دهيم و بعد سراغ عوامل عارضه كننده و ناشي از آن براي اينكه وضعيت پاي صاف وطاقديسي وضعيت پاي طبيعي را نشان مي دهيم ارتفاع قوسي ما چقدر است استخوان كف پاي ما وضعيت به اين حالت است امّا اين پا از حالت طبيعي خارج شده و به يك پاي طاقديسي تبديل شد، ايجاد كف پا به سمت پايين منحرف شد كج شد و شيب افزايش پيدا كرده

بافتهاي نرم كه بين پاشنه و انتها استخوان كف قرار گرفته است اين بافتها كوتاه مي شوند مخصوصاً ميان كف پاي كوتاه مي شود و به خاطر اين وضعيت ايجاد مي شود كه كوتاه شود به مرور زمان در يك حالت كوتاه شد ثابت مي شود. حالت صاف امّا در پاي طاقديسي حالت چنگالي پيدا مي كند يك نمونه پاي طاقديسي را مشاهده مي كنيم از پهنا يا پهلو نگاه مي كنيم ، كه در اين سمت وجود دارد مربوط به نواحي طولي است و از نماي پهلوي نگاه مي كنيم به همين خاطر اين قوس ما زياد است به خاطر اينكه تأييد قوس ما زياد است و براي اينكه پاي ما از نوع طاقديسي است كف پا را نگاه مي كنيم از كف پا همه رديف انگشتان يك، دوم و سه اين رديف در تشكيل قوس طولي داخلي شركت دارند قوس زير آنها به جز پاشنه و شصت خصوصاً در تأمل وزن شركت نمي كند و در دو رديف ديگر در تشكيل طول قوس خارجي كه معمولاً قوس طول يا خارجي قوس به تحمل وزن رنگش يا قسمتهاي ديگر فرق مي كند امّا وقتي اين پا را نگاه مي كنيم در قسمت خارجي بخش كوچكي از پا با زمين تماس دارد يعني در واقع اين پا به علت افزايش قوس طولي سطح تماس پا با زمين اين در قسمت خارجي هم كمتر شد و قسمت هاي با زمين تماس دارند ناحيه پاشنه و زير استخوان كف پايي است كه به تشخيص كمك مي كند مورد دوم ما مي آيد قوس عرضي را در اين افراد نگاه مي كنيم قوس عرضي كه انتها كف پايي در قوس عرضي شركت مي كنند قوس عرضي از بين رفته شما با نگاه كردن به قوس مركزي پا قسمت مركز قوس عرضي در اين قسمت مشاهده مي كنيم رنگ پوست با قسمت هاي ديگر فرق مي كند علت اين كه در اين ناحيه فشار زيادي وارد شده علت اين است كه قوس عرضي ما از بين رفته روي استخوانهاي كف پاي در مركز فشار بيشتر وارد شده از طرفي براي تشخيص مي بينيم در اين افراد ناحيه پشت پا يك حالت برآمده پيدا مي كنند يعني افزايش قوس باعث مي شود در ناحيه پشت پا يك حالت برآمده تا ون پيدا كردند در ميان اين كف پايي كه اين زير قرار گرفته به مرور زمان كوتاه مي شود وقتي كوتاه شود قابل كش آمدن هم نيست.

نكته بعدي نگاه كردن به مفاصل كف پايي انگشتي است مي بينيم از مفصل انگشتي ما يك حالت از مفصل انگشتي به كشش به سمت بالا دارند يعني اگر قوس پاي ما اگر خيلي زياد باشد انگشتان ما مانند حالت چنگالي خيلي واضح پيدا كرده يك پاي طاقديسي به چه حالتي ايجاد مي شود در بعضي از خانواده ها مشاهده مي كنيم يك از اعضاي خانواده مبتلا به اين ناراحتي هستند اين طرح شكل مي توانيم بگوييم جنبه ارثي دارند در بعضي از افراد هم ما شاهد هستيم اين تغيير شكل وجود نداشته و در يك سري از عوامل ايجاد مي شود اين هم افرادي هستند از كفش هاي تنگ استفاده مي كنند چون انگشتان داخل كفش جمع مي شوند مفصل براي قرارگيري پا داخل آنها وجود ندارد اينكه ما مي گوييم انگشتان جمع شدن و كف پا حالت طاقديسي و قوس پا افزايش پيدا كرده يكي ديگر بر مي گردد به كوتاهي تاندون آشيل مخصوصاً در افراد كه قبلاً مبتلا به فلج اطفال شده اند و كوتاهي پا پيدا كرده اند كوتاهي تاندون آشيل باعث مي شود كه اين افراد روي پنجه پا راه بروند راه رفتن روي پنجه پا به مرور زمان باعث بازشدن مفاصل، كف پايي انگشتي و در نهايت باعث افزايش قوس هاي طولي پا مي شود و در بعضي از افراد عدم تعادل بين عضله حفركننده پا به سمت بالا و عضلات برون گرداننده پا موجب ايجاد اين تغيير شكل مي شود و در حال تغيير شكل پاي طاقديسي جز تغيير شكل ها اگر ايجاد بشود و شكل بگيرد اصلاح آن معمولاً با استفاده از ورزشهاي مشكل خواهد بود. *** وقتي پاي طاقديسي ايجاد مي شود چه عوارضي را به دنبال دارد*** بعد از ايجاد پاي طاقديسي چون توزيع وزن بصورت متعادل صورت نمي گيرد به حالت غيرطبيعي در مي آيد

[O M I D]

اين افراد بعد از مدت ها كه اين مدت ممكن است سالها يا ماه ها باشد به هر حال يك روز فرا مي رسد اين افراد از درد در قسمت جلوي پا شكايت مي كنند فشار وارده به انتهاي استخوانهاي كف پاي ما افزايش پيدا مي كنند به مرور زمان در اين انتها بافت پينه ايجاد مي شود به مرور زمان فشار وارد باعث مي شود كه دردناك بشوند اين ناحيه فرد مي خواهد روي پنجه بلند شود فشار خيلي زياد ايجاد مي شود و استخوانهاي كف پاي نزديك انگشتان درد مي گيرد كف پاي اين افراد باز بخاطر، طول افزايش پيدا كرده وقتي روي سطوحي صاف و همواره راه مي روند و پابرهنه هستند مي گويند كف پايمان تير مي كشد يا انگار با چاقو كف پاي ما را مي برند اين به علت باز شدن يا كشيدگي ميان كف پايي است و انتها پذيري هم ندارد و اين دردها ايجاد مي شود مشكل بعدي اينكه افراد پاي طاقديسي هستند قسمت جلوي پا يعني ناحيه انگشتان حالت چنگالي پيدا مي كنند اين چنگالي شدن انگشتان باعث مي شود در خيلي از موارد نوك انگشتان كف كفش تماس پيدا نكند ولي پشت انگشتان كه حالت خميده پيدا كردن با ان روي كفش در تماس قرار مي گيرد و با مرور زمان باعث ساييدگي مي شوند و بافت پينه اي شكل مي گيرد افراد كه دچار پاي طاقديسي هستند معمولاً در مسافت هاي طولاني دچار درد و خستگي زودرس مي شوند اين هم يك عارضه برايش محسوب مي شود و به هر حال اين افراد وقتي از كفش استفاده مي كنند *** قسمت جلو مخصوص آن قسمتي از كفش كه زير سر استخوان كفي پاي قرار گرفته چون فشار زياد تحمل مي شود سايد مي شود و حتي كفش هاي غير استاندارد هستند حالت شكمي دارند مشاهده ايجاد ترك هستيم ***** حال وقتي پاي طاقديسي ايجاد مي شود به چه صورتي تشخيص بدهيم و به طرف كنيم. در مواقع پاي طاقديسي در حالت شكل گيري هستند به چند طريق افراد را كمك كنيم.

1- كفش را بررسي مي كنيم اگر عادت به پوشيدن كفش هاي تنگ دارند كفش اندازه پا استفاده كنند. 2- كف پا را كشش مي دهيم كشش بين پاشنه و انتهايي استخوانهاي كف پاي اين كشش باعث مي شود بافتهاي نرم در حالت كوتاه شدن هستند حتي كششي واقع بشوند اين حركت كمك مي كند كه انعطاف پذيري بافت هاي نرم برگردد ما از ثابت شدن اين پاي طاقديسي جلوگيري مي كنيم و انگشتان را نگاه مي كنيم انگشتان ما حالت چنگالي پيدا كرده بودند يا در حال ايجاد اين تغيير شكل بودند اين ها را اصلاح مي كنيم با كشش بافتهاي كوتاه شده حالا ممكن است عضلات خم كننده انگشتان باشد با كشش بافتهاي كوتاه شده كوتاهي را برطرف مي كنيم ***** دو نوع كفي وجود دارند مي توانيم استفاده كنيم. 1- كفي است به آن مي گوييم پله اي كه قسمت كف پا قرار مي گيرد يك قسمت وسط پا و يكي هم زير انگشتان قرار مي گيرد اين كفي پله اي با توجه به پله پله بودن و سطح تماس نقطه باعث مي شود قسمت پا يك حالت جمع شده پيدا كند روي اين پله وسطي باز بشود اين باز شدن يك كشش مداوم اعمال مي كند تا از كوتاه شدن آن جلوگيري به عمل بيايد. 2- يك كفي ديگر ذوزنقه شكل است اين كفي دو سطح شيب دار دارد يكي به سمت پشت يكي به سمت جلو و بچه وقتي اين كفي را داخل كفش مي گذارد استفاده مي كند يا بيرون مي گذارد كه معمولاً به عنوان ، هم استفاده بكنيم وقتي پا روي آن قرار مي گيرد باعث مي شود پاشنه به سمت عقب سُر بخورد قسمت پنجه به سمت جلو و بافتها در اينجا حالت كششي واقع مي شود كه ما شاهد پيشگيري و اصلاح آن پاي طاقديسي خفيف خواهيم بود در صورتي كه تغيير شكل ثابت شده باشد استفاده از حركات اصلاحي مهم است در صورت بروز درد در كف پا بهتر است از كفي هاي مخصوص استفاده كنيم