مسجد جامع (مسجد مظفري ) كرمان

[hasti-m]

ميدان مشتاقيه يا به قول خوده كرماني ها ميدان مشتاق وقتي در اين ميدان قرار ميگيريد به خصوص اينكه در شب با ماشين با سرعت زياد از اين ميدان به سمت خيابان شريعتي كرمان به پيچيد بي گمان چشمان هر كس به ايوان زيبا و پر نقش و نگار مسجد جامع كرمان جلب مي شود ايواني با كاشكي كاري هايي بديع با نور پر دازي نه چندان جالب اما پر نور چشمان مرا به خود دوخت و مرا تا صبح هنگام در آتش ديدار دوباره و دقيق سوزاند .

حدود ساعت 9 صبح خود را به محلي كه دل ما را ربوده بود رسانديم اما وقتي صبح آنجا را ديدم با آن تصويري كه در شب بر ذهن بر جاي مانده بود كمي جاي خوردم . ايوان همان ايوان بود با همان كاشي كاري هاي زيبا و بديع اما پيش در آمد اين تصنيف بسيار افتضاح بود از ميدان مشتاق تا درب ورودي كمي فاطه بود حدود 20-30 متر كه اين 20-30 متر را معمولا باطرح رواقهايي با قوسهاي پنج او هفت در طرفين مي پوشانيدند اما يك طرف همان طرح رواقها را داشت و در طرف ديگر يك مجموعه تجاري نيمه ساز بتني خوب شما بهتر از من مي دانيد كه مجموعه هاي تجاري كه مي سازيم چگونه اند !

اين از پيش در آمد اين تصنيف

جلو تر كه مي رويم كاشي كارهاي نيمه سالم و جذاب در ميان آن همه خرابي و ناهمگوني همچنان متحد و با شعور به تنازي در ديدگانمان نقش ايفا مي كنند . وقتي از آن همه رنگ و نقش مي گذريم و وارد مي شويم در رو به رو با ايواني رفيع و با شكوه روبه رو مي شويد و در سمت راست اين هشتي تابلويي را مي بينيم كه آنچه را كه در پايين ملاحظه مي فرماييد بر روي آن نوشته شده بود :

" براساس کتيبه سردر اصلي , روز چهارشنبه هفتم شوال سال 705 هجري قمري به دستور " اميدمبارز الدين محمد مظفر " (سرسلسله آل مظفر) واستاد "حاج محمد يزدي " آغاز گرديد و در اواخر سال 755 هجري به پايان رسيده است .
درقسمت غربي مسجد ايواني است که بناي اصلي آن متعلق به دوره آل مظفر است ولي در دوره هاي بعدي الحاات و تعميراتي در مسجد صورت گرفته است از جمله تعميرات والحاقاتي که در دوره صفوي (شاه عباس دوم ) انجام يافته , بخشي از بدنه محراب مسجد است. مسجد با نقشه چهار ايواني ساخته شده و داراي سردري رفيع و باشکوه , ايوان , شبستان , مناره و صحني بسيار زيبا مي باشد. سردر بزرگ و بلند با کاشيکاري جالب آن ,شباهت زيادي با مسجد جامع يزد دارد. در طرف دري که از خيابان مظفري وارد مسجد مي شوند. سنگي بسيار عالي و شفاف به ديوار نصب است که به سنگ آينه شهرت دارد. اين مسجد از يک صحن به ابعاد 84 ×47 × 56/66 متر و چهار ايوان تشکيل شده که امروز صحن آن وسيع تر شده است . درايوان ضلع غربي محراب بسيار عالي و زيبائي وجود دارد که حاشيه بالاي آن از سنگ مرمر سبز با خطوط بسيار شيوا و دلنشين منقوش و حجاري شده و درانتهاي خطوط قرآني چنين رقم زده شده " عمل خواجه ... معمار اصفهاني " .
ساختمان مسجد برطبق اصول قرينه سازي , دوايوان بزرگ تابستاني و زمستاني دارد . ارزشمندترين قسمت بنا کارشيکاري معرق محراب و سردر شرقي مسجد مي باشد . دراين مسجد انواع کاشي هاي معرق , هفت رنگ ساده و چندرنگ کار شده است .


دراين بناي باشکوه مقرنس گچ بري شده در هشتي يک ياز وروديها و محراب مقرنس شده با کاشيکاري بسيار ظريف معرق و نيز مقرنسهاي معرق شده ورودي اصلي را مي بينيم.
ساختمان مسجد به سبک بناهاي اسلامي و شامل سه ايوان بزرگ غربي ( قبله ) و شمالي و جنوبي است سردرجنوب غربي از آثار عهد صفوي است. مناره و گلدسته مسجد در زمان کريم خان زند 1176 هجري قمري مرمت يافته است سردر رو به شرق مسجد از شليک توپ هاي آقامحمدخان قاجار خرابي يافت ولي بعدها مرمت شد .
تعميرات حفاظتي و اساسي بنا از سال 1348 شروع شده و هنوز هم ادامه دارد .
اين بنا درجوار بازار و در قالب شهر واقع شده و به جهت موقعيت خاصي که دارد محل اصلي برپايي نماز جماعت بوده است

ادامه دارد .....

[hasti-m]

خوب حالا باما همرا شويد تا آنچه را كه راجع به مسجد به عين ديده ام برايتان باز گو كنم
درقسمت غربي مسجد ايواني است که بناي اصلي آن متعلق به دوره آل مظفر است ولي در دوره هاي بعدي الحاات و تعميراتي در مسجد صورت گرفته است از جمله تعميرات والحاقاتي که در دوره صفوي (شاه عباس دوم ) انجام يافته , بخشي از بدنه محراب مسجد است.



اما واقيعت آن است كه دستكاري هايي كه در مسجد انجام شده فقط به دوره صفويه محود نشده و تا همين دهه 60 خورشيدي خودمان هم ادامه داشته همين كه از آن هشتي جدا مي شويد و به صحن حياط بدون حوض مي رسيد پنجره هاي فولادي را مي بينيد كه به صورتي كاملا الحاقي و بيگانه به ايوانهاي سمت راست و چپتان وصل شده اند جالب انجاست كه حتي دربهاي ورودي شبستانهاي مسجد هم فولادي نيستند و مسلم است كه ان زمان اصلا فولاد نبوده و چوب بوده ولي آن پنچره ها كه به گونه اي آن ايوانها را پو شانيده اند فولادي هستند و تازه سال نصب آنها هم اگر دقت كنيد بر روي آنها حكشده و نوشته شده بود نصب به سال 1366.!!!!!!

خوب حالا شما بگويييد اين سازمان ميراث فرهنگي چي نوشته كدام را باور كنم .؟؟؟

نكته ديگر جالب توجه در اين مسجد اين است كه كاشي كاري هايي كه در اين مسجد انجام شده توسط دو نفر به نامهاي

1-" عمل خواجه ... معمار اصفهاني

2- عمل علي كرماني

(كه اسم دومي در ميان كاشي كاري هاي ايواني كه از درب وارد مي شويد و روبه روي شماست نوشته شده- البته بايد دقت كنيد )

در زمانهاي متاخر انجام شده اما از حق نگذريم هر دوي آنها استاد بودند و زيبا با يك بافت كاشي كاري كرده اند . حوب حالا شما بگوئيد چرا سازمان ميراث فرهنگي اسم دومي را در كتيبه ورودي نياورده؟

اين مسجد يك ورودي ديگري هم از خيابان فكر كنم مظفري سابق اسم امروزي آن را نمي دانم كه در حال حاضر اين درب را بسته اند و نمونه عالي كاربندي هاي زيباي هشتي آْن از ديد مراجعان پنهان شده هشتي زيبا و بديع و وقتي كه نور آفتاب از نور گير آن به داخل هشتي مي تابد رقصي از نور در ميان كچ كاري هايي بي نظير به پا مي شود كه در ذهن ما همچنان حك شده و در ذهن هر بيننده ديگري حك خواهد شد . و بايد ببينيد تا باور كنيد و به ذهن بسپاريد .

به قوا استاد كريم پير نيا : معماري ايراني را بايد ديد .

اما وقتي از اين هشتي بيرون مي آييم و به سمت آن ايواني كه كاشي كاري آن را عمل علي كرماني انجام داده مي رويم آن همه سر مستي و زيبايي در وجودتان ته نشين مي شود و خشك مي شود در اين ايوان كه محراب اصلي مسجد وجود دارد آنقدر بد زشت و ناشيانه ترميم شده است كه آدمي دلش مي خواهد همان آجرهاي گري كه بيرون زده را بر دارد بر سر مسئول ترميم اين مسجد بكوبد به طرز ناشيانه اي گچ ها را مالده بودند تا اينكه گچ كاري كرده باشند . خلاصه به طرز احمقانه اي آنجا را مثلا ترميم كرده بودند- به خدا يا دم رفت دوربنم را با خود بر دارم اصلا فراموش كرده بودم به خدا بيش از 4 بار سرم را به ديوار كوفتم كه چرا دوربين را بر نداشتم .- از شبستانهاي اين مسجد براي تان نگفتم بعضي از آنها كه موكت نداشت چه برسد به فرش درش مثل تمام خانه هاي خدايي كه مي سازيم قفل بود و تبديل به انباري شده بود و فقط يكي از كوچك ترين شبستانهاي اين مسجد بزرگ باز بود و وقتي توي اين شبستان وارد مي شديد آنقدر كوچك به نظر مي آمد كه فقط 7 يا 8 نفر مرد قسمت برادران در حال نماز خواندن بودند و تازه به طرز عجيبي آنجا را شوفاژ هم كرده بودند آنقدر وحشتناك كه سريع از آنجا خارج شدم . درب موزه آن هم كه بسته بود و ما نتوانستيم از آنجا ديدن كنيم واقعا اگر در ايام عيد نوروز در اين موزه ها را باز نمي كنند پس كي باز ميكنند ؟

اين مسجد با بازار بررگ در رابطه است توسط ورودي كه در طرف چپ سر در ورودي اين مسجد وجود دارد مر تبط است كه ْن در هم بسته است. نمي دانم با چندمين 4 سوق بازرا بزرگ كرمان در ارتباط است و واقعا وقتي وارد بازارهاي كرمان مي شويم اين ريتم را بارها و بارها درك و احساس مي كنيم .

بازار -مسجد –خانه

با همين وحدت و هماهنگي.

ما خودمان اصفهان بوده ايم و اصفهان را ديده ايم و 8 سال در اصفهان زندگي كرده ايم معماري كرماني به پاي اصفهاني نمي رسد ولي شهر سازي و بازار سازي كرماني فرا تر از اصفهاني است . ( البته كرماني و اصفهاني قديم را مي گوييم )

خوب اين هم از مسجد جامع كرمان

بسان يك تصنيف كه نوازندگان اين تصنيف باهم هماهنگ نيستند و تك نوازي هاي زيبايي از گوشه و كنار اين مسجد شنايش مي شود .