hasti-m
06-07-2009, 04:59 PM
معرفي
باغ عفيف آباد كه آن را باغ گلشن نيز مي نامند در مغرب شيراز و در جنوب خيابان قصرالدشت بالاتر از باغ قديمي رحمت آباد و در انتهاي خيابان عفيف آباد واقع است. اين باغ يكي از قديمي ترين و زيباترين باغ هاي شيراز است ، با پيشينه اي دراز كه همچنان سادگي ديرينه ي خود را حفظ كرده و شيوه ي باغ آرايي نوين در آن ديده نمي شود.درب ورودي باغ در شمال آن قرار دارد .اين درب از چوب ساخته شده و در پشت آن دالاني است با سقف چوبي كه اتاق هاي نگهبانان در دو سوي آن قرار دارد.سردر باغ داراي چهار ستون گچي ساده است كه دو به دو در دو سوي آن و بر فراز ازاره آن قرار گرفته است و سر ستونهاي آنها با اقتباس از طرح سرستونهاي تخت جمشيد گچ بري شده است. در پيشاني درب ورودي نقش دو شير كه گويي را در ميان پنجه هاي خود گرفته اند ديده مي شود. پس از گذر از در، دهليزي وجود دارد كه سقف آن را از چوب ساخته اند و با شكل هاي منظم هندسي مرتب كرده اند. در ديگر سوي در و بر پيشاني دهليز مجلس تاج گذاري پادشاه ساساني وجود دارد كه بر قاب نيم دايره اي به وسيله كاشي هاي رنگارنگ قرار دارد. پس از گذر از دالان كوتاهي به فضاي اصلي باغ مي رسيم كه دورادور آن را ديوار اي آجري فرا گرفته اند.
.مساحت باغ حدود ۱۲۷۰۰۰متر مربع است و ۱۷۰۰۰ متر مربع زيربنا دارد
عمارت باغ عفيف آباد
تاريخچه
كاخ زيبايي در وسط باغ قرار گرفته كه از ساختمان هاي روزگا ر زنديه و قاجاريه است. البته تاريخچه ي اين باغ به روزگارصفويه بر مي گردد كه به باغ " گلشن " معروف بوده است. در آن زمان اين باغ از جمله باغهاي آباد و مهم شيراز و مقر پادشاهان وقت بوده است . يعقوب خان ذوالقدر - حكمران فارس- در زمان شاه عباس صفوي ، در قسمتي از اراضي اين باغ قلعه اي محكم ساخته و براي بناي اين قلعه سنگهاي گورستان جعفر آباد و مصلي را به كار برده بود. پس از صفويه اين قلعه ويران شده و اين باغ سالها رونق و آباداني خود را از دست داد.
در سال ۱۲۸۴هـ.ق (۱۸۶۵م )به فرمان " ميرزا علي محمد خان قوام الملك " عمارت باغ فعلي احداث شد. وي براي آبياري درختان باغ قنات " ليمك " را كه در15 كيلومتري باغ ودر قصر قمشه بود خريداري كرد
اين باغ در اواخر سده ي گذشته ، به خواهر زاده ي قوام الملك - عفيفه خانم - ارث رسيد و چون او بهسازي گسترده اي در باغ انجام داد ، از آن پس، باغ را " عفيف آباد " ناميده اند.
ساختمان كاخ دو طبقه است.طبقه پايين زيرزمين وسيعي است كه آب نماي زيبايي در آن ساخته شده و سمت شرقي آن با پنجره هاي مشبك و رنگيني پوشيده شده است. در فواصل ميان پنجره ها سنگ هاي گندمك نصب شده كه روي آنها نقوشي از گل و بوته حجاري شده است.هم اكنون اين طبقه را تبديل به "موزه ي نظامي " كرده اند و سلاح هاي گوناگون در آن به تماشا گذارده اند. در اين موزه سلاح هاي گران بهايي همچون تفنگ فتح علي شاه"، " ناصرالدين شاه" ، "مظفرالدين شاه قاجاه "،"رضا شاه" و"محمد رضا شاه پهلوي "،سر پرهاي هم رزمان " ميرزا كوچك خان جنگلي" و مسلسل" رييس علي دلواري" ديده مي شود.جلوي پلكان ورودي نيز ارابه اي ويژه ي تشييع جنازه ي رضا شاه پهلوي و توپ فتح علي شاه قاجار ديده مي شود. اين طبقه با سه پلكان به طبقه ي دوم راه دارد.
طبقه دوم متشكل از راهرويي بلند است كه در دو سوي آن اتاق هاي زيبا و تودرتو قرار دارد.در ميانه ي اين طبقه تالار بزرگ و باشكوهي قرار دارد. سقف چوبي تالار ، آراسته به نقش هاي گل و بوته ، شكارگاه و مجالس بزم و شادي است. دورادور ديوارها گچ بري و مقرنس كاري زيبايي انجام شده است.درها و دريچه هاي ساختمان از چوب و شيشه هاي رنگي ، به شيوه اي ماهرانه ساخته شده اند. بيشتر درها و دريچه ها از نوع ارسي هستند. اين طبقه را " موزه ي عبرت " نام نهاده اند. موزه ي عبرت شامل اتاق هاي همايش ، رخت كن ، نشيمن ، مطالعه ، سالن پذيرايي و قمارخانه است. در كف اتاق ها فرش هاي گران بها جاي داده اند. پيانوي شخصي " فرح پهلوي" كه در جشن ۲۵۰۰ساله ي شاهنشاهي استفاده مي شده از ديگر اشياي گران بهاي اين موزه است
در پيشاني عمارت صحنه اي از تاجگذاري يكي از پادشاهان ساساني در حالي كه موبدي تاج سلطنتي را به وي هديه مي دهد با كاشي تصوير شده است . در دو طبقه ساختمان حدود ۳۰ اتاق تالار وجود دارد. در شمال و جنوب تالار دو بخاري از سنگ مرمر تراشيده و نصب شده است.
ورودي اصلي بنا در جانب شمال است كه با كمك پلكان سنگي به تالارسرپوشيده اي منتهي مي گردد. نماي شرقي عمارت شامل ايوان بزرگ و زيباست كه در تمام طول بنا امتداد دارد. اين نما از بيرون به وسيله ستون هاي آجري و گچي از هم مجزا شده اند. نماي غربي عمارت نسبت به قرينه آن در شرق بسيار ساده است. ايوان جنوبي نيز از نظر تزيينات بنا و دكوراسيون، تقريبا" شبيه ايوان شمالي است بجز اين كه در رشته پلكان شرقي - غربي حياط را به طبقه دوم منتقل مي كند.
درجلو ايوان بزرگ عمارت نيز چهار ستون بلند ساخته شده است. سقف ايوان با قطعات چوبي پوشيده شده است و روي آنها با رنگ و روغن نقاشي شده. سر ستون هاي ايوان گچ بري شده اند و در بالاي آنها گل ها به تقليد از نقوش تخت جمشيد گچ بري شده است.
همچنين در جلو عمارت حوض وسيعي ديده مي شود كه خيابان اصلي باغ از جلو حوض شروع مي شود. تمام خيابان هاي باغ پر از درختان سرو ، كاج ، چنار، صنوبر و نارنج است و باغچه ها داراي آب نماهابي زيبايي مي باشند.
قهوه خانه ي سنتي باغ عفيف آباد
اين قهوه خانه در سمت راست در ورودي باغ واقع شده و در حياط آن درخت نارنج و حوض كوچكي قرار دارد. سالن قهوه خانه ، داراي شش حجره است كه بر هر كدام نقشي كشيده اند. اين نقش ها عبارتند از:" داستان ضحاك و كاوه ي آهنگر"، " داستان زال و سيمرغ "،" نبرد رستم و سهراب "،" نبرد تهمتن و ديو سفيد " و " نبرد رستم و اسفنديار".
ديوارهاي قهوه خانه از آجر ساخته شده و كاشي كاري اندكي در آن ديده مي شود. در ميان سالن قهوه خانه حوضي كوچك ديده مي شود كه ستون مياني سالن در آن قرار دارد.
حمام خزينه اي
از بناهاي باغ حمام آن است كه در جانب غرب ساختمان ورودي و پشت ديوار قرار دارد.حمام قديمي باغ گلشن در پشت بام داراي مناره و قبه است. اين حمام داراي دو خزينه ي آب سرد و گرم مي باشد. از قرار دادن يك عدد ديگ مسي در خزينه ، آب گرم فراهم مي شده است . در ديوارهاي خزينه ، نقش هاي برجسته اي به چشم مي خورد كه عبارتند از: تصوير" فرهاد در كوه بيستون " ، " ديدار مردم با خسرو پرويز ساساني " ، " صحنه ي ورودي حضرت يوسف به جمع زنان مصري" و ... .
باغ عفيف آباد در سال ۱۳۴۱ توسط ارتش از فرح پهلوي خريداري شد.از سال ۱۳۴۸ به بعد زير نظر سازمان ميراث فرهنگي تعمير و مرمت شد .در سال ۱۳۷۰ همزمان با روز ارتش به عنوان موزه نظامي شماره ي 2 بازگشايي گرديد و اكنون تحت اختيار سازمان عقيدتي سياسي ارتش جمهوري اسلامي ايران است.اين باغ كه معماري آن آميزه اي از ويژگي هاي معماري دوران هخامنشي، ساساني و قاجاريه است ذيل شماره ۹۱۳ در فهرست آثار ملي ايران به ثبت رسيد
باغ عفيف آباد كه آن را باغ گلشن نيز مي نامند در مغرب شيراز و در جنوب خيابان قصرالدشت بالاتر از باغ قديمي رحمت آباد و در انتهاي خيابان عفيف آباد واقع است. اين باغ يكي از قديمي ترين و زيباترين باغ هاي شيراز است ، با پيشينه اي دراز كه همچنان سادگي ديرينه ي خود را حفظ كرده و شيوه ي باغ آرايي نوين در آن ديده نمي شود.درب ورودي باغ در شمال آن قرار دارد .اين درب از چوب ساخته شده و در پشت آن دالاني است با سقف چوبي كه اتاق هاي نگهبانان در دو سوي آن قرار دارد.سردر باغ داراي چهار ستون گچي ساده است كه دو به دو در دو سوي آن و بر فراز ازاره آن قرار گرفته است و سر ستونهاي آنها با اقتباس از طرح سرستونهاي تخت جمشيد گچ بري شده است. در پيشاني درب ورودي نقش دو شير كه گويي را در ميان پنجه هاي خود گرفته اند ديده مي شود. پس از گذر از در، دهليزي وجود دارد كه سقف آن را از چوب ساخته اند و با شكل هاي منظم هندسي مرتب كرده اند. در ديگر سوي در و بر پيشاني دهليز مجلس تاج گذاري پادشاه ساساني وجود دارد كه بر قاب نيم دايره اي به وسيله كاشي هاي رنگارنگ قرار دارد. پس از گذر از دالان كوتاهي به فضاي اصلي باغ مي رسيم كه دورادور آن را ديوار اي آجري فرا گرفته اند.
.مساحت باغ حدود ۱۲۷۰۰۰متر مربع است و ۱۷۰۰۰ متر مربع زيربنا دارد
عمارت باغ عفيف آباد
تاريخچه
كاخ زيبايي در وسط باغ قرار گرفته كه از ساختمان هاي روزگا ر زنديه و قاجاريه است. البته تاريخچه ي اين باغ به روزگارصفويه بر مي گردد كه به باغ " گلشن " معروف بوده است. در آن زمان اين باغ از جمله باغهاي آباد و مهم شيراز و مقر پادشاهان وقت بوده است . يعقوب خان ذوالقدر - حكمران فارس- در زمان شاه عباس صفوي ، در قسمتي از اراضي اين باغ قلعه اي محكم ساخته و براي بناي اين قلعه سنگهاي گورستان جعفر آباد و مصلي را به كار برده بود. پس از صفويه اين قلعه ويران شده و اين باغ سالها رونق و آباداني خود را از دست داد.
در سال ۱۲۸۴هـ.ق (۱۸۶۵م )به فرمان " ميرزا علي محمد خان قوام الملك " عمارت باغ فعلي احداث شد. وي براي آبياري درختان باغ قنات " ليمك " را كه در15 كيلومتري باغ ودر قصر قمشه بود خريداري كرد
اين باغ در اواخر سده ي گذشته ، به خواهر زاده ي قوام الملك - عفيفه خانم - ارث رسيد و چون او بهسازي گسترده اي در باغ انجام داد ، از آن پس، باغ را " عفيف آباد " ناميده اند.
ساختمان كاخ دو طبقه است.طبقه پايين زيرزمين وسيعي است كه آب نماي زيبايي در آن ساخته شده و سمت شرقي آن با پنجره هاي مشبك و رنگيني پوشيده شده است. در فواصل ميان پنجره ها سنگ هاي گندمك نصب شده كه روي آنها نقوشي از گل و بوته حجاري شده است.هم اكنون اين طبقه را تبديل به "موزه ي نظامي " كرده اند و سلاح هاي گوناگون در آن به تماشا گذارده اند. در اين موزه سلاح هاي گران بهايي همچون تفنگ فتح علي شاه"، " ناصرالدين شاه" ، "مظفرالدين شاه قاجاه "،"رضا شاه" و"محمد رضا شاه پهلوي "،سر پرهاي هم رزمان " ميرزا كوچك خان جنگلي" و مسلسل" رييس علي دلواري" ديده مي شود.جلوي پلكان ورودي نيز ارابه اي ويژه ي تشييع جنازه ي رضا شاه پهلوي و توپ فتح علي شاه قاجار ديده مي شود. اين طبقه با سه پلكان به طبقه ي دوم راه دارد.
طبقه دوم متشكل از راهرويي بلند است كه در دو سوي آن اتاق هاي زيبا و تودرتو قرار دارد.در ميانه ي اين طبقه تالار بزرگ و باشكوهي قرار دارد. سقف چوبي تالار ، آراسته به نقش هاي گل و بوته ، شكارگاه و مجالس بزم و شادي است. دورادور ديوارها گچ بري و مقرنس كاري زيبايي انجام شده است.درها و دريچه هاي ساختمان از چوب و شيشه هاي رنگي ، به شيوه اي ماهرانه ساخته شده اند. بيشتر درها و دريچه ها از نوع ارسي هستند. اين طبقه را " موزه ي عبرت " نام نهاده اند. موزه ي عبرت شامل اتاق هاي همايش ، رخت كن ، نشيمن ، مطالعه ، سالن پذيرايي و قمارخانه است. در كف اتاق ها فرش هاي گران بها جاي داده اند. پيانوي شخصي " فرح پهلوي" كه در جشن ۲۵۰۰ساله ي شاهنشاهي استفاده مي شده از ديگر اشياي گران بهاي اين موزه است
در پيشاني عمارت صحنه اي از تاجگذاري يكي از پادشاهان ساساني در حالي كه موبدي تاج سلطنتي را به وي هديه مي دهد با كاشي تصوير شده است . در دو طبقه ساختمان حدود ۳۰ اتاق تالار وجود دارد. در شمال و جنوب تالار دو بخاري از سنگ مرمر تراشيده و نصب شده است.
ورودي اصلي بنا در جانب شمال است كه با كمك پلكان سنگي به تالارسرپوشيده اي منتهي مي گردد. نماي شرقي عمارت شامل ايوان بزرگ و زيباست كه در تمام طول بنا امتداد دارد. اين نما از بيرون به وسيله ستون هاي آجري و گچي از هم مجزا شده اند. نماي غربي عمارت نسبت به قرينه آن در شرق بسيار ساده است. ايوان جنوبي نيز از نظر تزيينات بنا و دكوراسيون، تقريبا" شبيه ايوان شمالي است بجز اين كه در رشته پلكان شرقي - غربي حياط را به طبقه دوم منتقل مي كند.
درجلو ايوان بزرگ عمارت نيز چهار ستون بلند ساخته شده است. سقف ايوان با قطعات چوبي پوشيده شده است و روي آنها با رنگ و روغن نقاشي شده. سر ستون هاي ايوان گچ بري شده اند و در بالاي آنها گل ها به تقليد از نقوش تخت جمشيد گچ بري شده است.
همچنين در جلو عمارت حوض وسيعي ديده مي شود كه خيابان اصلي باغ از جلو حوض شروع مي شود. تمام خيابان هاي باغ پر از درختان سرو ، كاج ، چنار، صنوبر و نارنج است و باغچه ها داراي آب نماهابي زيبايي مي باشند.
قهوه خانه ي سنتي باغ عفيف آباد
اين قهوه خانه در سمت راست در ورودي باغ واقع شده و در حياط آن درخت نارنج و حوض كوچكي قرار دارد. سالن قهوه خانه ، داراي شش حجره است كه بر هر كدام نقشي كشيده اند. اين نقش ها عبارتند از:" داستان ضحاك و كاوه ي آهنگر"، " داستان زال و سيمرغ "،" نبرد رستم و سهراب "،" نبرد تهمتن و ديو سفيد " و " نبرد رستم و اسفنديار".
ديوارهاي قهوه خانه از آجر ساخته شده و كاشي كاري اندكي در آن ديده مي شود. در ميان سالن قهوه خانه حوضي كوچك ديده مي شود كه ستون مياني سالن در آن قرار دارد.
حمام خزينه اي
از بناهاي باغ حمام آن است كه در جانب غرب ساختمان ورودي و پشت ديوار قرار دارد.حمام قديمي باغ گلشن در پشت بام داراي مناره و قبه است. اين حمام داراي دو خزينه ي آب سرد و گرم مي باشد. از قرار دادن يك عدد ديگ مسي در خزينه ، آب گرم فراهم مي شده است . در ديوارهاي خزينه ، نقش هاي برجسته اي به چشم مي خورد كه عبارتند از: تصوير" فرهاد در كوه بيستون " ، " ديدار مردم با خسرو پرويز ساساني " ، " صحنه ي ورودي حضرت يوسف به جمع زنان مصري" و ... .
باغ عفيف آباد در سال ۱۳۴۱ توسط ارتش از فرح پهلوي خريداري شد.از سال ۱۳۴۸ به بعد زير نظر سازمان ميراث فرهنگي تعمير و مرمت شد .در سال ۱۳۷۰ همزمان با روز ارتش به عنوان موزه نظامي شماره ي 2 بازگشايي گرديد و اكنون تحت اختيار سازمان عقيدتي سياسي ارتش جمهوري اسلامي ايران است.اين باغ كه معماري آن آميزه اي از ويژگي هاي معماري دوران هخامنشي، ساساني و قاجاريه است ذيل شماره ۹۱۳ در فهرست آثار ملي ايران به ثبت رسيد