fr.chemi3t
09-15-2012, 03:18 PM
مقدمه
مس ، حدود در صد پوسته زمین را تشکیل میدهد. مقدار آن در آب دریاها در حدود درصد میباشد. قشر زمین برای استخراج مس مناسبتر است. مس به سه صورت در طبیعت یافت میشود که عبارتند از سنگهای اکسیده ، سنگهای سولفوره و مس طبیعی.
سنگهای اکسیده مس
سنگهای اکسیده بیشتر در قشر زمین وجود دارند و تغییرات جوی و فعل و انفعالات طبیعی ، باعث تبدیل سنگهای سولفوره به سنگهای اکسیده میشود. سنگهای اکسیده مس بیشتر از کربناتها ، سولفاتها و گاه سیلیکاتها تشکیل شدهاند.
مهم ترین سنگهای اکسیده مس
سنگهای اکسیده فرمول شیمیایی مقدار در صد مس شبکه کریستالی وزن مخصوص
کوپریت (Cuprite) 88.8 مکعب 6.15
تنوریت (Tenorite) 79.9 مونوکلینیک 6.4
آنوریت (Azurite) 55.3 مونوکلینیک 3.8
مالاکیت (Malachite) 55.7 مونوکلینیک 4.0
بروکانتیت (Brocantite) 56.5 مونوکلینیک 4.0
کالکانیت (Chakanhte) 25.5 تریکلینیک 2.32.2
کریزوکل (Chrycocilla) 3026 بلور آمورف 23__1.9
سنگهای سولفوره مس
سنگهای سولفوره برخلاف سنگهای اکسیده پایینتر و در عمق بیشتری از قشر زمین قرار دارند. قسمت اعظم سنگهای معدنی مس را سنگهای سولفوره تشکیل میدهند.
مهمترین سنگهای سولفوره مس
سنگهای سولفوره فرمول شیمیایی مقداردرصد مس شبکه کریستال وزن مخصوص
کالکوزیت 79.9 ارتورومبیک 5.85.5
کوولیت 66.5 هگزاگونال 4.7
کالکوپیریت 34.6 تتراگونال 4.34.1
بورنیت 59.755.5 تتراگونال 5.34.9
آنارنریت 48.4 ارتورمبیک 4.5__4.5
مس طبیعی
مس گاهی به صورت آزاد در طبیعت یافت میشود. اغلب این مس بهصورت دانههای ریز در داخل کنگلومرا یافت میشود. گاهی قطعات بزرگتر نیز در کانادا یافت شده است. چنین مسی حتی تا درجه خلوص 99.92 درصد هم یافت شده است.
معادن مس
معادن مس در دنیا به صورت رو باز و زیر زمینی وجود دارند. البته امروزه بیشترین درصد مس دنیا از معادن رو باز استخراج میشود، مشروط بر اینکه حداقل مس موجود در سنگ معدن حدود 0.4 در صد باشد. از معادن مس زیر زمینی نیز که حداقل 0.7 درصد مس داشته باشند، در صورت اقتصادی بودن استخراج به عمل میآید.
مهمترین معادن مس در دنیا
قاره آمریکا
آمریکای شمالی : معادن آریزونا ، نیرمکزیکو ، مونتانا ، میشیگان و نوادا
کانادا : معادن انتاریو ، کوبک ، برتیش کلومبیا
مکزیک : معادن سونورا
آمریکای جنوبی
معادن شیلر ، پرو ، برزیل
آسیا
معادن ایران (مس سرچشمه) ، قزاقستان ، ازبکستان ، سیبری شمالی ، ژاپن ، اندونزی و ...
آفریقا
معادن زئیر (کاتانگا) ، زامبیا ، آفریقای جنوبی و اوگاندا و ...
استرالیا
معادن کوئینزلند و باگین ویل
اروپا
لهستان ، یوگسلاوی ( معادن بور ) ، اسپانیا و نروژ و ...
عیار قابل استخراج
از اوایل قرن بیستم که سنگهای مس با عیار حدود 5 — 4% قابل استخراج در نظر گرفته شده است تا به امروز ، عیار مس قابل استخراج بطور منظم کاهش یافته است. وجود عناصر همراه که اکثرا مفید بوده ، بر ارزش اقتصادی کانی میافزایند، روی عیار قابل استخراج اثر کرده ، سنگهای کم عیارتری را قابل استخراج اقتصادی نمودهاند. در کنگو سنگهای مس با عیار 0.25% بهعلت وجود مقدار کمی اورانیوم قابل استخراج هستند.
بطور کلی عیار مس قابل استخراج در دنیا در معادن روباز در حدود 0.4% و در معدن زیر زمینی در حدود 0.7% میباشد که بستگی به میزان اقتصادی بودن و شرایط دیگر از قبیل آب و هوا ، حمل و نقل ، ارزش انرژی و میزان عناصر مفید دیگر در آن دارد. اکثر سنگهای مس دارای نقره به میزان 30-1 گرم در تن و طلا 0.5 — 0.1 گرم در تن و گاهی 3 — 2 گرم در تن میباشند. سنگهای معدنی مس غالبا حاوی سایر فلزات مانند سرب و کادمیم است و در مقادیر کمتر حاوی نیکل و کبالت نیز میباشند.
مس ، حدود در صد پوسته زمین را تشکیل میدهد. مقدار آن در آب دریاها در حدود درصد میباشد. قشر زمین برای استخراج مس مناسبتر است. مس به سه صورت در طبیعت یافت میشود که عبارتند از سنگهای اکسیده ، سنگهای سولفوره و مس طبیعی.
سنگهای اکسیده مس
سنگهای اکسیده بیشتر در قشر زمین وجود دارند و تغییرات جوی و فعل و انفعالات طبیعی ، باعث تبدیل سنگهای سولفوره به سنگهای اکسیده میشود. سنگهای اکسیده مس بیشتر از کربناتها ، سولفاتها و گاه سیلیکاتها تشکیل شدهاند.
مهم ترین سنگهای اکسیده مس
سنگهای اکسیده فرمول شیمیایی مقدار در صد مس شبکه کریستالی وزن مخصوص
کوپریت (Cuprite) 88.8 مکعب 6.15
تنوریت (Tenorite) 79.9 مونوکلینیک 6.4
آنوریت (Azurite) 55.3 مونوکلینیک 3.8
مالاکیت (Malachite) 55.7 مونوکلینیک 4.0
بروکانتیت (Brocantite) 56.5 مونوکلینیک 4.0
کالکانیت (Chakanhte) 25.5 تریکلینیک 2.32.2
کریزوکل (Chrycocilla) 3026 بلور آمورف 23__1.9
سنگهای سولفوره مس
سنگهای سولفوره برخلاف سنگهای اکسیده پایینتر و در عمق بیشتری از قشر زمین قرار دارند. قسمت اعظم سنگهای معدنی مس را سنگهای سولفوره تشکیل میدهند.
مهمترین سنگهای سولفوره مس
سنگهای سولفوره فرمول شیمیایی مقداردرصد مس شبکه کریستال وزن مخصوص
کالکوزیت 79.9 ارتورومبیک 5.85.5
کوولیت 66.5 هگزاگونال 4.7
کالکوپیریت 34.6 تتراگونال 4.34.1
بورنیت 59.755.5 تتراگونال 5.34.9
آنارنریت 48.4 ارتورمبیک 4.5__4.5
مس طبیعی
مس گاهی به صورت آزاد در طبیعت یافت میشود. اغلب این مس بهصورت دانههای ریز در داخل کنگلومرا یافت میشود. گاهی قطعات بزرگتر نیز در کانادا یافت شده است. چنین مسی حتی تا درجه خلوص 99.92 درصد هم یافت شده است.
معادن مس
معادن مس در دنیا به صورت رو باز و زیر زمینی وجود دارند. البته امروزه بیشترین درصد مس دنیا از معادن رو باز استخراج میشود، مشروط بر اینکه حداقل مس موجود در سنگ معدن حدود 0.4 در صد باشد. از معادن مس زیر زمینی نیز که حداقل 0.7 درصد مس داشته باشند، در صورت اقتصادی بودن استخراج به عمل میآید.
مهمترین معادن مس در دنیا
قاره آمریکا
آمریکای شمالی : معادن آریزونا ، نیرمکزیکو ، مونتانا ، میشیگان و نوادا
کانادا : معادن انتاریو ، کوبک ، برتیش کلومبیا
مکزیک : معادن سونورا
آمریکای جنوبی
معادن شیلر ، پرو ، برزیل
آسیا
معادن ایران (مس سرچشمه) ، قزاقستان ، ازبکستان ، سیبری شمالی ، ژاپن ، اندونزی و ...
آفریقا
معادن زئیر (کاتانگا) ، زامبیا ، آفریقای جنوبی و اوگاندا و ...
استرالیا
معادن کوئینزلند و باگین ویل
اروپا
لهستان ، یوگسلاوی ( معادن بور ) ، اسپانیا و نروژ و ...
عیار قابل استخراج
از اوایل قرن بیستم که سنگهای مس با عیار حدود 5 — 4% قابل استخراج در نظر گرفته شده است تا به امروز ، عیار مس قابل استخراج بطور منظم کاهش یافته است. وجود عناصر همراه که اکثرا مفید بوده ، بر ارزش اقتصادی کانی میافزایند، روی عیار قابل استخراج اثر کرده ، سنگهای کم عیارتری را قابل استخراج اقتصادی نمودهاند. در کنگو سنگهای مس با عیار 0.25% بهعلت وجود مقدار کمی اورانیوم قابل استخراج هستند.
بطور کلی عیار مس قابل استخراج در دنیا در معادن روباز در حدود 0.4% و در معدن زیر زمینی در حدود 0.7% میباشد که بستگی به میزان اقتصادی بودن و شرایط دیگر از قبیل آب و هوا ، حمل و نقل ، ارزش انرژی و میزان عناصر مفید دیگر در آن دارد. اکثر سنگهای مس دارای نقره به میزان 30-1 گرم در تن و طلا 0.5 — 0.1 گرم در تن و گاهی 3 — 2 گرم در تن میباشند. سنگهای معدنی مس غالبا حاوی سایر فلزات مانند سرب و کادمیم است و در مقادیر کمتر حاوی نیکل و کبالت نیز میباشند.