اختلالات خواب و راهكارهاى درمانى

[Borna66]

اختلالات خواب و راهكارهاى درمانى


در اين موضوع به معرفي اختلالات خواب و بيان راهكارهاي درماني آن مي پردازيم :

يونانيان باستان نياز به خواب را به خداى خواب (Hypnos) فرزند تيرگى و شب و برادر مرگ كه نيروى او، كه در كل بشريت ادامه يافته است، چنان زياد بود كه حتى خدايان تسليم آن شدند، نسبت داده اند. خواب يك حالت منظم، تكرار شونده به آسانى برگشت پذير ارگانيسم است كه با بى حركتى نسبى و بالا رفتن قابل توجه آستانه واكنش بر محرك هاى خارجى در مقايسه با حالت بيدارى مشخص است.

كنترل دقيق خواب جزء مهمى از كار بالينى است. اكثر پژوهشگران نتيجه گرفته اند كه خواب عمل اصلاحى و متعادل كننده دارد. به نظر مى رسد خواب براى تنظيم حرارت و ذخيره انرژى اهميت حياتى دارد. دوره هاى طولانى محروميت از خواب گاهى به آشفتگى سازمان ايگو، توهمات و هذيان منجر مى شود.
در مطالعه بر روى موش ها نشان داده شده است كه محروميت از خواب سندرومى ايجاد مى كند كه مشتمل است بر ظاهر ضعيف و نحيف، ضايعات جدى افزايش مصرف غذا، كاهش وزن، افزايش مصرف انرژى، كاهش درجه حرارت بدن و مرگ.

[Borna66]

بعضى از مردم به طور طبيعى خواب كوتاهى دارند و هر شب كمتر از ۶ ساعت مى خوابند و عملكرد با كفايتى دارند. افراد پر خواب كسانى هستند كه براى عملكرد با كفايت هر شب بيش از ۹ ساعت خواب احتياج دارند.
آدم هاى كم خواب معمولاً افرادى با كفايت، جاه طلب و از نظر اجتماعى مسلط و راضى هستند. پر خواب ها كم و بيش افسرده و مضطرب بوده و از نظر اجتماعى كناره گير هستند. افزايش نياز به خواب با كار فيزيكى، ورزش، بيمارى، حاملگى، استرس روانى كلى يا افزايش فعاليت روانى مشاهده مى شود. بدن تابع يك چرخه ۲۵ ساعته است كه با نفوذ عوامل برونى طبيعى نظير چرخه تاريكى - روشنى، برنامه هاى معمول زندگى روزمره، دوره هاى غذا خوردن و ساير زمان سازمانى برونى مردم را به زمانسنج ۲۴ ساعته راهنمايى مى كند.

خواب همچنين تحت ريتم هاى بيولوژيك قرار دارد، در يك دوره ۲۴ ساعته افراد بالغ يك بار و گروهى دو بار مى خوابند. اين ريتم به هنگام تولد وجود ندارد و در دو سال اول زندگى برقرار مى گردد.
در دنياى صنعت و ارتباطات كه غالباً بر پايه روزهاى ۲۴ ساعته عمل مى كند، تداخل بين ريتم هاى خواب، روز به روز بيشتر مى شود كه معروفـترين نمونه آن پديده پرواز زدگى يا درنگ جت (Jetlag) است كه در آن پس از پرواز از شرق به غرب شخص سعى مى كند زمانى به خواب رود كه ناهماهنگ با برخى از ريتم هاى بدن اوست.

[Borna66]

تنظيم كننده هاى شيميايى خواب


مطالعات بسيارى نقش سروتونين را در تنظيم خواب تأكيد كردند و جلوگيرى از سنتز سروتونين با كاهش قابل توجه زمان خواب همراه است. دوپامين هوشيارى كننده داشته و داروهايى كه دوپامين مغز را بيشتر مى كنند، تمايل به ايجاد هوشيارى و بيدارى دارند و بر عكس بلوكه كننده هاى دوپامينى مانند پيموزايد و فنوتيازين ها زمان خواب را بيشتر مى كنند.

[Borna66]

توالى مرحله هاى خواب



در بزرگسالان حدود يك ساعت پس از خواب رفتن، تغيير ديگرى روى مى دهد. الگوى eeg فعاليت شديدى را ثبت مى كند اما شخص بيدار نمى شود. الكترود هاى نزديك چشم ها حركت هاى سريعى را در چشم ثبت مى كنند. اين حركات سريع چنان مشخص اند كه مى توان آنها را از زير پلك هاى بسته نيز مشاهده كرد كه اين مرحله از خواب را خواب rem، و چهار مرحله ديگر خواب، خواب غير rem ناميده اند. مراحل مختلف خواب در طول شب تكرار مى شوند، خواب با مراحل غير rem شروع مى شود و شامل چند چرخه كه هر يك متشكل از مقدارى خواب rem و مقاديرى خواب غير rem است .


شخص به سرعت از حالت بيدارى به مرحله خواب عميق (مرحله۴) وارد مى شود و پس از حدود ۷۰ دقيقه براى مدت كوتاهى در مرحله ۳ قرار مى گيرد و بلافاصله بعد از آن نخستين دوره rem روى مى دهد. توجه كنيد كه مراحل عميق تر خواب (۳و۴) در نخستين بخش شب و بيشترين بخش خواب rem در نيمه دوم شب رخ مى دهد. معمولاً طى ۸ ساعت خواب شبانه چهار يا پنج دوره مشخص خواب rem همراه با بيدارى كوتاهى در نزديكى هاى صبح رخ مى دهد و نخستين دوره rem معمولاً كوتاهترين دوره بوده و كمتر از ۱۰ دقيقه است دوره هاى rem بعدى هر كدام از ۱۵ تا ۴۰ دقيقه طول مى كشد .

[Borna66]

اختلالات خواب



اكثر انسان ها در طول عمر خود نوعى اختلال خواب را تجربه كرده اند و بى خوابى شايعترين و شناخته شده ترين نوع اختلال خواب است اما انواع بسيار ديگرى از اختلالات خواب نيز وجود دارد و تشخيص دقيق و درمان اختصاصى معطوف به علت، اهميت اساسى دارد. چند فرم عمده، مشخص كننده اكثر اختلالات خواب است :



۱- بى خوابى و پر خوابى Dyssomina
۲- نابهنجارى خواب Parasomina
۳-آشفتگى برنامه خواب و بيدارى كه گاه اين علايم با هم همپوشى دارند .

ديس سومينا ها گروهى نا همگون از اختلالات خواب هستند كه مشتمل اند بر بى خوابى، پر خوابى، ناركولپسى، اختلالات خواب مربوط به تنفس، اختلال خواب مربوط به ريتم شبانه روزى نظير درنگ جت و تأخير در مراحل خواب، نوع تغيير نوبت كار، ميولكنوس شبانه، سندرم پاهاى بى قرار .

[Borna66]

بى خوابى



بى خوابى عبارتست از اشكال در شروع يا دوام خواب. بى خوابى شايعترين نوع شكايت از خواب است. بى خوابى كوتاه مدت غالباً با اضطراب ارتباط دارد كه گاهى در يك تجربه اضطراب يا انتظار تجربه اى مضطرب كننده نظير شركت در امتحان و مصاحبه شغلى قابل مشاهده است. بى خوابى گذرا ممكن است در واكنش به مرگ، فقدان يا تقريباً هر گونه تغيير عمده در زندگى رخ مى دهد. بى خوابى گذرا احتمال جدى بودنش كم است و درمان خاصى براى اين بى خوابى معمولاً ضرورت ندارد. بى خوابى مقاوم نوع شايعترى است، طبقه اى كه به خوبى شناخته نشده است و از مشكلترين موارد اختلال خواب است. اين اصطلاح به گروهى از اختلالات اطلاق مى شود كه در آنها غالباً اشكال در به خواب رفتن است تا دوام خواب. اين بيماران غالباً شكايت واضحى غير از بى خوابى ندارند.

[Borna66]

ممكن است احساس هاى مضطربانه و افكار تكرار شونده به شكل فيزيولوژيك مانع به خواب رفتنشان شود و به طور كلى بيماران مبتلا به بى خوابى مقاوم با به دست آوردن خواب كلى اشتغال ذهنى دارند و هر چه سعى مى كنند بيشتر بخوابند، احساس ناكامى و ناراحتى بيشترى مى كنند و به خواب رفتن آنان دشوار تر مى شود و جهت درمان توصيه هاى زير به بيماران مى شود :


۱) اگر ظرف ۲۰ دقيقه پس از حضور در رختخواب خوابتان نبرد بلند شده و خود را به كار ديگرى مشغول سازيد يا محل بستر و اتاق خود را تعويض كنيد.

۲) در شروع خواب استفاده از روش هاى ريلكسيشن، مراقبه متعالى و تمرين واكنش تمدد ماهيچه اى در بعضى مواقع مفيد واقع مى گردد. ضمن اين كه روان درمانى در معالجه اين نوع اختلال خواب چندان مفيد نبوده است.

۳) از انجام اعمالى نظير خوردن، آشاميدن و تماشاى تلويزيون در بستر پرهيز كنيد.

۴) در مواردى استفاده از داروهاى خواب آور با تجويز پزشك متخصص در درمان بيمارى سودمند است. ضمن اين كه بيماران بايد بدانند كه اثر درمان دارويى كوتاه مدت خواهد بود و بعضى از علائم از جمله عود كوتاه مدت بى خوابى پس از قطع دارو ديده خواهد شد.

[Borna66]

پر خوابى


پر خوابى به صورت زيادى زمان خواب و خواب آلودگى مفرط روزانه تظاهر مى كند. اصطلاح خواب آلودگى را بايد براى بيمارانى گذاشت كه از ميل دائم به خواب و استعداد قابل اثبات آشكار براى خواب ناگهانى در حال بيدارى شكايت مى كنند دچار حملات خواب هستند و قادر به بيدار ماندن نيستند. طبق يك مطالعه جديد شايعترين حالات به وجود آورنده خواب آلودگى مفرط عبارتند از : ناركولپسى و آپنه خواب.

پر خوابى گذرا و موقعيتى عبارتست از اختلال الگوى طبيعى خواب - بيدارى مشخص با دشوارى در بيدار ماندن و ميل به ماندن طولانى در رختخواب يا استفاده از هر فرصت كوتاه براى رفتن به خواب به منظور چرت زدن. پر خوابى گذرا ممكن است بطور ناگهانى در واكنش به يك تغيير مهم مشخص زندگى، تعارض يا فقدان پديد آيد. لازم به ذكر است اين اختلال به مراتب كمتر از بى خوابى ديده مى شود و خواب آلودگى مفرط، ناراحتى قابل ملاحظه بالينى و تخريب عملكرد اجتماعى، شغلى يا زمينه هاى مهم ديگر را موجب مى گردد. جهت درمان خواب آلودگى مفرط معمولاً از داروهاى ضد افسردگى محرك مثل آمفتامين ها استفاده مى شود.

[Borna66]

ناركولپسى



عبارت است از خواب آلودگى مفرط روزانه و تظاهرات غير طبيعى خواب REM كه هر روز حداقل به مدت سه ماه روى مى دهد. تظاهرات غير طبيعى خواب REM مشتملند بر توهمات هيپناگوژيك (درك حسى اشتباهى در لحظات به خواب رفتن) (Hypnogogic) و هيپنوپامپيك (درك حسى اشتباهى در لحظات بيدار شدن از خواب) (Hypnopompic) و فلج خواب (بختك) تخمين زده مى شود كه ميزان بروز آن حدود دو تا شانزده در صد بالغين مى باشد و زمينه خانوادگى مختصرى نيز دارد. ناركولپسى نوعى نابهنجارى خفيف مكانيسم هاى خواب سلسله اعصاب مركزى است. بخصوص مكانيسم مهارى REM كه هم در حيوانات و هم انسان مطالعه و ثابت شده است.
در اين اختلال فرد بيمار نمى تواند جلوى خواب خود را بگيرد. همراه با اين مسأله و تا ۵۰ درصد موارد مزمن قوام عضلانى به صورت ناگهانى از بين مى رود و باعث پائين افتادن آرواره تحتانى، خم شدن سر به طرف جلو، ضعف ناحيه زانو يا فلج تمام عضلات اسكلتى در فرد بيمار مى شود و بيمار توهمات واضح ركى، شنوايى يا بينايى در لحظات به خواب رفتن يا بيدار شدن را تجربه مى كند و فرد لحظاتى دچار ترس مى گردد، اما يك تا دو دقيقه بعد به وضع روانى كاملاً طبيعى برگشته و متوجه مى گردد كه در واقع چيزى نبوده است. در بعضى موارد بدون دارو بيمارى بهبود مى يابد ولى اگر دارو ضرورت داشته باشد، محرك ها مثل آمفتامين ها، متيل فنيدديت، مفيدتر از همه هستند. گاهى تركيب اين دارو ها با داروهاى ضد افسردگى مثل پروتريپتيلين در صورت وجود كاتالپسكى ( قوام ناگهانى عضلات ) تأثير بارزترى دارد. ضمناً درمان دارويى مى بايست با نظر متخصص و با احتياط استفاده شود.

[Borna66]

اختلال خواب مربوط به تنفس



اختلال خواب مربوط به تنفس با انقطاع خواب منجر به خواب آلودگى شديد يا بى خوابى كه ناشى از آشفتگى تنفسى وابسته به خواب است مى شود و اختلال در دستگاه تنفسى مى تواند منجر به آپنه خواب كه با پر خوابى همراه است شود. آپنه خواب به قطع جريان هوا در ناحيه بينى و دهان اطلاق مى شود. آپنه ( Apnea) از لغت يونانى گرفته شده است كه به معناى نياز به تنفس است. وقتى ماهيچه هاى انتهاى زبان و زبان كوچك و بافت كوچك گوشتى كه در انتها به دهان آويزان است، بيش از حد سست باشند، مسير خروج هوا را مسدود مى كنند. آپنه خواب الگوى طبيعى تنفس را تغيير مى دهد و باعث توقف تنفس و به دنبال آن كاهش فشار خون و نرسيدن اكسيژن به مغز مى شود كه بسيار خطرناك است و ممكن است تنفس براى مدت ۱۰ الى ۲۵ دقيقه قطع شود و جان بيمار را تهديد كند.
در موارد شديد ممكن است بيماران تا صبح ۳۵ مرتبه بيدار شوند و هربار فرد با دهانى خشك، بدنى عرق آلود و سردرد از خواب بيدار شود. اين بيدار شدن هاى متوالى نمى گذارد بيمار به خواب عميق فرو رود و براى همين اين افراد روز بعد را با خستگى و خواب آلودگى شديد سپرى مى كنند. براى تشخيص اين بيمارى از يك تست خواب به نام پلى سومنوگرافى استفاده مى شود. اگر بيمارى شديد نباشد، درمان آن از طريق تغييرات ساده رفتارى مانند كاهش وزن، قطع كردن مصرف الكل و خوابيدن به پهلو صورت مى گيرد.

[Borna66]

خُر خُر كردن



خر خر كردن شايعترين اختلال خواب است و نه تنها اطرافيان بيمار آزرده مى شوند، بلكه خود فرد نيز خجالت مى كشد. اگر بافت نرم پشت گلو بيش از حد ر ها باشد مسير حلق را مى بندد، هواى خروجى سعى مى كند اين مانع را كنار بزند، بافت مى لرزد و صدايى را كه مى شنويم توليد مى كند، با بالا رفتن سن، خر خر شديدتر مى شود چون يكى از دلايل اصلى آن اندازه و شكل بدن است. افرادى كه گردن كوتاه و پهن دارند بيش از بقيه خرخر مى كنند. چون ماهيچه هاى اطراف ناى آنها نمى تواند چربى هاى دور آنرا سر جاى خود نگه دارد و از جمله دلايل ديگر خر خر كردن عبارتند از :
سستى عضلات زبان يا حلق، بزرگى بافت حلق على الخصوص كودكانى كه لوزه هاى متورم دارند و انسداد مجارى بينى و انحراف بينى. در ۹۹ درصد موارد مى توان خر و پف را درمان كرد. معمولاً اضافه وزن دليل اصلى خر خر است. آب كردن چربى اضافى دور گردن باعث كاهش فشار اضافى وارد بر مجارى تنفسى و توقف خر و پف مى شود.
استفاده از راهكارهاى زير مى تواند مفيد باشد :
۱- از مصرف قرص هاى خواب آور پيش از خواب خوددارى كنيد. اين كار باعث سست شدن عضلاتى مى شود كه خر خر را ايجاد مى كند و علاوه بر اين آب بدن و مجارى بينى را تنگ مى كند.
۲- اگر كمتر از چهار ساعت از زمان خواب شما باقى مانده است، غذايى سنگين نخوريد.
۳- سعى كنيد به پهلو بخوابيد، نه به پشت. وقتى به پشت مى خوابيد زبان به عقب دهان مى افتد و بخشى از راه خروج هوا را مى بندد.
۴- هواى اتاق خوابتان را مرطوب نگاه داريد. اگر چند قطره اكاليپتوس روى بالش خود بريزيد بوى آن به باز شدن مجارى بينى كمك مى كند.
۵- ورزش كنيد، زيرا ورزش ماهيچه ها را تقويت مى كند و باعث كاهش وزن مى شود.

[Borna66]

اختلال ريتم خواب شبانه روزى



اختلال ريتم خواب شبانه روزى شامل طيف وسيعى از اختلالات مربوط به ناهماهنگى بين دوره هاى خواب دلخواه و خواب واقعى است. نامنظمى خواب مربوط به مكانيسم سيكل ۲۴ ساعته در اين مقوله قرار مى گيرد.
از جمله اختلالات مربوط به ريتم شبانه روزى مى توان به :

۱- پرواز زدگى (Jet lay )
۲- تغيير نوبت كـار (Staff Work Type) اشاره كرد.

[Borna66]

پرواز زدگى



پرواز زدگى در پروازهاى طولانى از شرق به غرب و بالعكس ايجاد مى شود. درجات مختلف نواقص در ابتداى خواب و نيز نگهدارى خواب ايجاد مى كند و باعث خواب شديد شبانه مى شود و معمولاً ظرف ۲ تا ۷ روز خود به خود بهبود مى يابد و به درمان خاصى نياز نيست و مى توان با تغيير دادن زمان خواب و خوراك خود در جهت مناسب قبل از شروع سفر از بروز اين سندرم جلوگيرى كرد.

[Borna66]

تغيير نوبت كار



اين نوع اختلال در افرادى رخ مى دهد كه مكرر و با وسعت زياد نوبت كار خود را عوض مى كنند، شيفت هاى شبانه و ساعت كارى نامنظم در افراد باعث اختلال خواب و بى خوابى موقت و يا خواب شديد روزانه مى گردد و بسيارى از علائم ديگر و شكايات جسمانى و كاهش در عملكرد هوش، ممكن است پس از مدتى با اين الگوى خواب همراه شود.

[Borna66]

ميوكلينوس شبانه



اين بيمارى جزو ديس سومينا ها ( بى خوابى و پر خوابى ) قرار دارد. به صورت انقباض هاى ناگهانى تكرارى و كليشه اى بعضى از عضلات ساق پا در ضمن خواب ظاهر مى شود. بيمار از حركات پرش پا ها آگاهى ذهنى ندارد. اين اختلال ممكن است در بيش از ۴۰ درصد افراد بالاى ۶۵ سال مشاهده شود. حركات تكرارى پا ها هر ۲۰ تا ۶۰ ثانيه به صورت باز شدن انگشت بزرگ پا و تا شدن مچ، زانو و مفصل ران ظاهر مى شود. از علايم عمده اين بيمارى، بيدارى مكرر، خواب فاقد خاصيت آرام بخشى و خواب آلودگى ضمن روز است. هيچ درمانى بطور همه جانبه براى اين بيمارى مناسب نيست ولى در صورتى كه از داروهاى بنزوديازپين ها، لوودوپاندر كه از تركيبات افيونى استفاده مى شود.

[Borna66]

سندرم پاهاى بى قرار



در سندرم پاهاى بى قرار، شخص احساس عميق مور مور شدن، خارش در عضلات ساق پا در حالت نشسته يا دراز كش مى كند. اين افراد معمولاً مجبور مى شوند راه بروند، پاهاى خود را بمالند يا آنها را بالا ببرند تا احساس بهترى داشته باشند. اين بيمارى ارثى و ندرتاً دردناك است، اما بى امان بوده و ميل مقاومت ناپذير براى حركت دادن پا ها ايجاد مى كند و در خواب بيمار تداخل مى كند. اين سندرم محدود به خواب نيست، بلكه در به خواب رفتن نيز تداخل مى نمايد. در ميانسالى به اوج مى رسد و در ۵ درصد مردم وجود دارد. اين سندرم درمان ثبت شده اى ندارد. مصرف الكل و كافئين باعث بدتر شدن نشانه هاى بيمار مى شود.
دوش آب گرم، ماساژ و استفاده از كيسه آب گرم و در بعضى افراد آب سرد به بهبود فرد كمك مى كند. در موارد شديد، پزشك داروهايى نظير بنزوديازپين ها، لوودوپا، تركيبات افيونى، پروپرانولول و كاربا مازپين تجويز مى كند .

[Borna66]

سندرم نوشيدن و خوردن شبانه



در سندرم نوشيدن و خوردن، افراد بيدارى هاى مكرر داشته و بدون آشاميدن و يا خوردن ناتوان در برگشت به خواب مجدد هستند. اين سندرم بيشتر در دوران كودكى اتفاق مى افتد و در بزرگسالان نيز اين گرفتارى وجود دارد. اغلب بيماران بيدار شدن ها و خوردن هاى شبانه را به ياد نداشته و در طول مدتى، افزايش وزن همراه اين اختلال وجود خواهد داشت.

[Borna66]

اختلال كابوس



كابوس با روياى طولانى و ترساننده كه شخص هراسان از آن بيدار مى شود، مشخص است. كابوس در اواخر شب و در طول خواب rem روى مى دهد. حدود ۵۰ درصد از افراد بالغ ندرتاً دچار كابوس مى گردند و معمولاً افراد در هنگام مواجهه با استرس دچار كابوس مى شوند. معمولاً درمان خاصى براى كابوس لازم نيست و داروهاى وقفه دهنده خواب rem مانند بنزوديازپين ها كه سه حلقه اى هستند، دفعات كابوس را مى كاهند و ضمن اين كه بر خلاف باور عموم بيدار كردن شخص در جريان كابوس ضرورتى ندارد.

[Borna66]

خوابگردى



خوابگردى كه بيدارى در خواب هم ناميده مى شود، از يك رشته رفتارهاى پيچيده تشكيل يافته است. در ثلث اول شب و ضمن خواب عميقrem n مراحل سه و چهار شروع شده و غالباً هر چند، نه هميشه به ترك بستر و راه رفتن بدون هوشيارى كامل يا خاطره بعدى از اين دوره مى انجامد.
بيمار مى نشيند و گاهى اعمال حركتى تكرارى مثل راه رفتن، لباس پوشيدن، دستشويى رفتن، حرف زدن و فرياد كشيدن و حتى رانندگى كردن انجام مى دهد. اين رفتار ها ندرتاً به بيدارى ختم مى شود. اكثراً شخص به رختخواب باز مى گردد و صبح چيزى از آنچه شب اتفاق افتاده است به خاطر نمى آورد. خوابگردى، معمولاً بين ۴ تا ۸ سالگى شروع مى شود. اوج شيوع ۱۲ سالگى است و اختلال در جنس مذكر شايعتر از جنس مونث است و حدود ۱۵ درصد كودكان گهگاهى خوابگردى نشان مى دهند كه زمينه خانوادگى نيز وجود دارد. به خاطر داشته باشيد عادت خوابگردى با بزرگتر شدن كودكان معمولاً بر طرف مى شود و تصور مى شود كه خواب گردى در بالغان اغلب از فشارهاى روحى و مشكلات روانى اضطراب آور منشأ مى گيرد. درمان آن مشتمل است بر اقدامات پيشگيرى كننده از آسيب ديدن و تجويز داروهاى وقفه دهنده مراحل سه و چهار خواب.

[Borna66]

اختلال وحشت شبانه



وحشت شبانه به شكل برخاستن از خواب در ثلث اول شب در ضمن خواب عميقrem n (مراحل سه و چهار) است. تقريباً هميشه با فرياد گريه اى گوش خراش همراه با تظاهرات رفتارى اضطراب شديد تا حد مرحله هراس آغاز مى شود. بطور تيپيك فرد مبتلا با حالتى وحشت زده در بستر مى نشيند، مدتى بلند جيغ مى كشد و گاهى بلافاصله بيدار شده و احساس وحشت شديد به او دست مى دهد. اكثراً بيمار به خواب رفته و مثل خوابگردى روز بعد خاطره اى از آنچه ضمن خواب رخ داده به ياد نمى آورد. وحشت شبانه در كودكان بويژه در پسر بچه ها شايع تر است و زمينه خانوادگى كم يا بيش نيز وجود دارد.
روان درمانى فردى و خانوادگى و جستجوى وضعيت خانوادگى استرس آميز در درمان اين اختلال مفيد است. ضمن اين كه دارو درمانى در موارد نادر با مصرف ديازپام با دوز پائين قبل از خواب اختلال را بهبود بخشيده و گاهى حملات را به كلى متوقف مى كند.

[Borna66]

دندان سايى مربوط به خواب


دندان سايى ممكن است، در سراسر شب روى دهد. به عقيده دندانپزشكان ۵ تا ۱۰ درصد جمعيت به دندان سايى مبتلا به خواب هستند. در اين اختلال فرد متوجه ناراحتى خود نمى گردد و ممكن است صبح ها در ناحيه آرواره درد احساس كند. درمان عبارت است از اعمال اصلاحى ارتودنتيك و استفاده از محافظ پلاستيكى دندان به هنگام خواب

[Borna66]

حرف زدن در خواب


اين اختلال در تمام مراحل خواب روى مى دهد و در كودكان و در بالغان نسبتاً شايع است. حرف زدن معمولاً محدود به چند كلمه نامفهوم است. حرف زدن طولانى تر مطالب بيان شده مربوط به زندگى و نگرانى هاى مشخص است، معهذا معمولاً شخص از رؤياهاى خود حرف نمى زند و سرى را بر ملا نمى سازد، ضمن اين كه درمان خاصى براى اختلال وجود ندارد.

[Borna66]

برخى عوامل روانى ايجاد كننده اختلال خواب


در برخى موارد ممكن است شكايت از آشفتگى خواب و بى خوابى و پر خوابى ناشى از ابتلاى فرد به يك اختلال روانى باشد كه معمولاً افراد مبتلا به اضطراب، افسردگى، هراس و اختلال دو قطبى از بى خوابى و كم خوابى رنج مى برند. ضمن اين كه بى خوابى غير عضوى در زن ها شايعتر از مرد ها است. لازم به توضيح است وقتى اضطراب ريشه هاى روانى دارد، روان درمانى و دارو درمانى باعث رفع مشكل بى خوابى مى گردد و بى خوابى مربوط به افسردگى اساسى به شكل شروع نسبتاً عادى خواب اما با بيدار شدن هاى مكرر در نيمه دوم شب و زودتر از معمول بيدار شدن صبحگاهى و خلق بسيار ناجور پس از بيدار شدن مشخص است و ساير اختلالات مرتبط با بى خوابى عبارتند از : اختلال استرس پس از سانحه، اختلال وسواس جبرى، اختلال خوردن و از جمله اختلالات روانى كه باعث پر خوابى و خواب آلودگى شديد ضمن روز مى شود : افسردگى خفيف، اختلالات شخصيت، اختلالات تجزيه اى و اختلالات نسيانى است و همچنين اختلال طبى و بيمارى هاى توأم با درد و ناراحتى نظير ضايعات قلبى، عروقى، عفونت هاى وپ، آسم ، برگشت غذا از معده به مرى، همچنين سوء مصرف مواد نظير آمفتامين ها، كوكائين و الكل باعث بروز اختلال خواب مى شوند.

[Borna66]

رعايت بهداشت خواب


يكى از شايع ترين علل اختلال خواب و بى خوابى رعايت نكردن اصول مربوط به بهداشت خواب است كه با تغييرات كوچكى در شيوه زندگى كيفيت خواب بهبود مى يابد. در واقع بهداشت خواب همان عادت سالم خوابيدن و همراهى با ساعت زيستى بدن است. چرخه هاى خواب و بيدارى هر فرد توسط ساعت زيستى بدن او تنظيم مى شود.
برخى افراد براى سر حال شدن بايد ۹ ساعت بخوابند و برخى به ۶ ساعت خواب نياز دارند ولى اكثر افراد به حدود ۷ تا ۸ ساعت خواب نياز دارند. قرار گرفتن در معرض نور خورشيد در بعد از ظهر ها و مواجهه با نور در ساعات بيدارى به تنظيم ساعت زيستى كمك مى كند. افراد بايد سعى كنند در زمان خستگى به رختخواب بروند و اگر پس از ۲۰ تا ۳۰ دقيقه از زمان رفتن به اتاق خواب همچنان در شروع خواب مشكل داشته باشند بايد اتاق خواب را ترك و با انجام كارهايى مثل مطالعه يا گوش كردن به راديو تا حد امكان دچار خواب آلودگى شوند و بعد براى خواب به رختخواب بروند. لازم به ذكر است محيط فيزيكى مناسب خواب در بروز خواب راحت تأثير بسزايى دارد. استفاده از تشك هايى كه خيلى نرم و خيلى سفت نباشد، مناسب بودن دماى اتاق خواب، آرام و ساكت بودن محيط خواب و در موارد نياز استفاده از گوش بند ها در بهبود خواب نقش مهمى دارند. استفاده از تمرينات آرام سازى مثل آرام سازى عضلانى، تصورات خوشايند و تمركز بر آنها استفاده از موزيك هاى آرام سازى، ماساژ و دوش آب گرم قبل از خواب در داشتن يك خواب سالم و آرام نقش اساسى دارد.
نيكوتين موجود در سيگار ماده اى محرك و داراى عوارضى مانند افزايش ضربان قلب و افزايش فشار خون است كه باعث مى شود فرد براى به خواب رفتن مدت زمان بيشترى را صرف كند، ضمن اين كه مصرف كافئين در فاصله چهار تا شش ساعت قبل از خواب را بايد محدود كرد ؛ چرا كه ۵۰ درصد كافئينى كه ساعت ۷ عصر مصرف مى شود تا ساعت ۱۱ شب در بدن باقى مى ماند. كافئين در قهوه، چاى، نوشابه و بسيارى از مواد غذايى و دارويى وجود دارد.
قبل از خواب بهتر است از غذاهاى سبكى مانند شير، بيسكويت، فرنى، سوپ يا ماست استفاده شود و مصرف غذاهاى سنگين موجب سوزش سر دل و بازگشت مواد غذايى از معده به مرى مى شود و باعث بروز اختلالات خواب مى شود و لازم است از مصرف مايعات در فاصله ۹۰ دقيقه قبل از خواب خوددارى كرد، چرا كه ۹۰ دقيقه طول مى كشد تا مايعات مصرفى به ادرار تبديل شود. احساس دفع ادرار بويژه در افراد مسن موجب بيدار شدن از خواب و اختلال خواب مى شود. همچنين در صورت استفاده از قرص هاى خواب مى بايست از عوارض آن نظير خواب آلودگى در طى روز آگاه بود و تحت نظر پزشك و براى مدت زمان تعيين شده استفاده كرد .