تعمیرات و نگهداری در سازمانهای ممتاز

[Borna66]

سازمانهاي توليدي بيشماري در گوشه و كنار جهان در حال فعاليت هستند اما، معدودي از آنها بااقتدار به فعاليت خود ادامه مي دهند و گوي سبقت را از ديگران ربوده اند. همگان بر قدرت اين سازمانها واقف بوده و از آنها به عنوان سازمانهاي ممتاز ياد مي كنند. مشخصه اين سازمانهاي ممتاز چيست؟
يك سازمان ممتاز در تمام زمينه ها اعم از سيستم‌هاي توليدي، اطلاعاتي، خريدوفروش، بازاريابي، مهندسي و كيفيت در سطح ممتاز فعاليت مي كند. يكي از شاخصه هاي اصلي يك سازمان توليدي ممتاز، دارابودن تشكيلات نگهداري و تعميراتي ممتاز است. در اين مقاله خصوصيات يك سيستم نگهداري و تعميرات (نت) در يك سازمان ممتاز مورد بررسي قرار گرفته و اين خصوصيات طبق فهرست زير ارائه شده اند. اين فهرست همچنين مي تواند به عنوان چك ليستي جهت مميزيهاي داخلي سيستم و درك ميزان تفاوت از يك سيستم نت ممتاز مورد استفاده قرار گيرد.

[Borna66]

1 - هزينه چرخه عمر: تصميم گيري براي خريد تجهيزات بايد براساس دو عامل قيمت خريد به علاوه هزينه تحميلي از سوي تجهيز در مدت عمر اقتصادي آن صورت گيرد و نه برپايه قيمت خريد تجهيز. اين بدان معنا است كه متخصصان نگهداري و تعميرات در سازمان بايد با برخورداري از توانايي انجام آناليزهاي قابليت اطمينان و قابليت تعميرپذيري در مورد سيستم هاي فني و اجزاي آنها در فرآيند خريد تجهيزات مشاركت داشته باشند. همچنين در هنگام خريد بايد به عواملي چون وجود فهرست كامل اجزاء راهنماي نحوه استفاده و نقشه هاي دقيق طبق استانداردهاي مكتوب مورد استفاده در سازمان و غيره توجه داشت.

2 - تمركز براهداف كلي سازمان: در يك سازمان سطح جهاني و ممتاز بايد تمام عوامل عملياتي، مهندسي و نگهداري و تعميراتي همه در جهت اهداف سازمان حركت كنند. در يك سازمان ممتاز كه مهمترين هدف آن توانايي رقابت در زمينـه قابليت اطمينان ساخت و هزينه هاي ساخت است، اين اهداف بايد در ساير دپارتمان‌ها و از جمله نت نيز در اولويت بالاتري نسبت به اهدافي چون كاهش هزينه‌هاي نگهداري و كاهش زمان بيكاري ناشي از عمليات نت قرار داشته باشند. نتيجه اين رويكرد افزايش ستمر اثربخشي كلي تجهيزات (oee) و در نتيجه كاهش هزينه‌هاي كلي ساخت است.

3 - تعيين يك خط مشي و سياست قابليت اطمينان: يك سازمان ممتاز داراي سياستي مشخص شامل برنامه هاي سه تا پنج ساله براي پيشرفت در زمينه قابليت اطمينان و عملكرد نت است. اين سياست با تمام مشخصات آن از جمله پارامترهاي ضروري قابليت اطمينان و نت، مشخصه هاي كاركردي و كليدي آنها، دلايل اهميت آنها، نحوه تشخيص كاركنان از حركت به سوي اهداف و غيره بايد در كل سازمان ابلاغ و درك شود. در نتيجــــه اولويت بندي كارها براساس احساسات نخواهد بود و براساس صلاح و در جهت سياست سازمان صورت مي گيرد.

4 - مهارت بالاي كاركنان نگهداري و تعميرات: در صورتي كه كاركنان نت از مهارت بالايي برخوردار باشند، نيازي نيست كه سرپرستان و مديران فني وقت زيادي را صرف آموزش آنها كنند و قادر خواهند بود وقت خــود را به برنامه ريزي و زمانبندي كارها، تعيين نيازهاي آموزشي و انجام آناليز دلايل خرابيها اختصاص دهند. در نتيجه، سازمان از يك سازمان منفعل و واكنشي تبديل به يك سازمان مبتني بر تفكر و حل مسئله خواهد شد و 10 تا 30 درصد زمان عمليات نت صرف حل مشكل و انجام اقدامات اصلاحي خواهد شد.

5 - تعيين حيطه كاري كاركنان نگهداري و تعميرات: در يك سازمان ممتاز محدوده كاري كاركنان نت باتوجه به نوع مهارت آنها مشخص مي شود و نه باتوجه به خطوط توليدي مختلف. در اين صورت يك تكنسين مكانيك بايد توانايي انجام كليه كارهاي مكانيكي را داشته باشد و يك تكنسين الكترونيك نيز به همين ترتيب. نتيجه اعمال اين رويكرد ايجاد رضايت در كاركنان نت و انعطاف‌پذيري در كارهاست. باوجود اين، در شرايطي نيز باتوجه به نوع كار بايد تخصص‌گرايي را مدنظر قرار داد.

6 - سطح بالاي برنامه ريزي و زمانبندي: در هر سطح عملكردي سازمان نت برنامه ريزي و زمانبندي به‌عنوان مهمترين عامل كاهش هزينه‌هاي نت است. جهت انجام مناسب برنامه‌ريزي و زمانبندي عوامل زير را در نظر بگيريد:
برنامه‌ريزي بايد قبل از زمانبندي صورت گيرد؛
هركاري بايد با برنامه‌ريزي و زمانبندي انجام شود؛
بعد از انجام زمانبندي تخصيص كاركنان
براي انجام كارها عملي مي شود؛
در هنگام اجراي يك كار برنامه‌ريزي و زمانبندي شده، نبايد افراد را جهت انجام كار ديگري به
خدمت گرفت؛ هيچ كاري قبل از مشخص و مكتوب‌شدن علت انجام آن نبايد به‌اتمام برسد؛
بعد از اتمام كار علت اصلي مشكل را شناسايي كنيد.

7 - اولويت‌بندي صحيح كارها: به منظور اولويت‌بندي صحيح كارها، بايد توانايي درنظرگرفتن عواقب ناشي از اجرانشدن به‌موقع هريك از عمليات نت را داشته باشيد. اين عواقب ممكن است ضايعات زيست‌محيطي، صدمات جاني، هزينه‌هاي بالاي كاهش توليد و يا صدمات به تجهيزات باشند. در يك كارخانه با خطوط توليد متفاوت تعيين مهمترين خط توليد از لحاظ رساندن محصول به مشتري و تعيين ارزش افزوده هرمحصول مي‌توانند به اولويت بندي صحيح كارهاي نت كمك كنند. اولويت بندي صحيح و مناسب موجب اجراي كامل و به‌موقع وظايف برنامه ريزي و زمانبندي شده خواهد شد.

8 - درك صحيح مضمون نگهداري و تعميرات پيشگيـــرانه: جهت ايجاد درك صحيحي از برنامه
هاي پيشگيرانه و مراقبتهاي ضروري و بررسي وضعيت فنـي در سازمان، بايد اين برنامه ها بر پايه نتايج عدم جلوگيري از ايجاد شكست و خرابي بنا شـــــوند. همچنين اين نوع برنامه ها در صورتي قابل قبول هستند كه هزينه هاي ناشي از ايجاد خرابي به مراتب بيشتر از هزينه‌هاي مربوط به اجراي برنامه هاي پيشگيرانه باشد.
همچنين بايد روشهاي دقيق و صحيح جهت بازرسيهاي اساسي و بررسيهاي وضعيت فني تجهيزات شناسايي و استفاده شوند. بهتر است اين نوع برنامه ها در وضعيت روشن بودن تجهيزات صورت گيرند و تواتر اجراي اين برنامه ها بر پايه زمانهاي خرابي و توزيع‌هاي ايجاد شكست صورت گيرد. همچنين اين برنامه‌ها بايد به طور كامل عملي و قابل اجرا باشند.

9 - اجراي 100 درصدي برنامه‌ها: در صورتي كه شما قادر به ايجاد يك بستر مناسب براي برنامه‌هاي پيشگيرانه و مراقبتهاي ضروري و بررسي وضعيت فني شده باشيد، هيچ دليلي را نبايد براي عدم اجراي 100 درصدي اين برنامه‌ها داشته باشيد. در صورت اجراي 100درصدي اين برنامه‌ها احتمال ايجاد خرابيهاي اتفاقي و ناگهاني بسيار ناچيز خواهد بود و اثربخشي كلي تجهيزات بالا خواهد رفت.

10 - آماده بودن به‌موقع مواد و قطعات يدكي: در صورتي كه برنامه ريزي و زمانبندي به‌درستي صورت گيرد، انبار قطعات يدكي قادر خواهد بود تا قطعات يدكي را به‌طور مناسب و اثربخش و در زمان مناسب به محل انجام عمليات نت ارسال دارد. در اين صورت از بخش قابل توجهي از زمان عمليات نت و انرژي نيروي انساني كه صرف انجام فرآيند ارسال درخواست قطعه و دريافت قطعه از انبار مي شود، كاسته خواهد شد.

11 - سطح خدمت: سطح خدمت پايين براي قطعات يدكي نه تنها ممكن است موجب افزايش زمان عمليات نت و هزينه‌هاي كاهش توليد شود بلكه از لحاظ رواني اين عقيده را در بين كاركنان نت و توليد به‌وجود مي آورد كه انبار قطعات يدكي قادر به فراهم آوردن قطعات مناسب در زمان مناسب نيست. بدين ترتيب است كه در بسياري از كارخانجات شاهد به‌وجودآمدن انبار قطعات يدكي مجازي و مخفـــــــي در واحدهاي مختلف جهت به راه انداختن فرآيند توليد هستيم. البته در تعيين سطح خدمت مواردي چون هزينه هاي نگهداري و ميزان حياتي بودن قطعه را بايد موردتوجه قرار داد. اما در مورد قطعات حياتي سطح خدمت 97 درصدي ضروري است.

12 - صحت كامل اطلاعات آرشيو فني: در مورد آرشيو فني در يك سازمان ممتاز بايد اين اطمينان وجود داشته باشد كه حداقل در 95 درصد موارد، اطلاعات استخراجي از آن صحيح و بدون نقص باشد. همچنين آرشيو فني همواره بايد مورد بازنگري قرار گيرد تا اطلاعات آن به‌روز باشد.

13 - سازماندهي و انجام مناسب عمليات بنيادي و اساسي نگهداري و تعميرات: مهمترين تفاوت بين يك سازمان نت ممتاز و ديگر سازمانهاي نت در اينست كه سازمان نت ممتاز، موارد ساده و مفيدي را كه ديگر سازمانها تنها در مورد آنها حرف مي زنند، اجرا مي كند. در صورتي كه مـي‌خواهيد يك سازمان نت ممتاز داشته باشيد بايد به طور پيوسته روي عمليات اساسي و بنيادي نت كار كنيد و روش انجام آنها مورد بازنگري و اصلاح قرار دهيد. بعضي از اين عمليات عبارتند از: تميزكاري دقيق تجهيز: تميزكاري خود نوعي بازرسي است؛
روغنكاري؛
آچاركشي؛
تنظيمات جزئي وايجاد بالانس؛
فيلتراسيون سيالات هيدروليكي، سيستم‌هاي روغنكاري؛
درزگيري و آب‌بندي قسمتهاي مختلف تجهيز.

14 - سطح بالاي استانداردهاي ايمني: يك رابطه بسيار قوي بين عمليات خوب و مناسب نت و بالارفتن سطح ايمني در يك سازمان وجود دارد. بررسيهاي كامل ابزار و وسايل مورداستفاده كاركنان نت از نظر مسائل ايمني، قبل از انجام عمليات نت و تعيين شرايط ايمني لازم براي انجام هرنوع عمليات نت در قالب دستورالعملهاي نت و تهيه چك ليستهاي ايمني مي توانند به كاهش سطح ريسك عمليات نت كمك كنند.

15 - نيازسنجي آموزشي دقيق براي كاركنان نگهداري و تعميرات: در صورت انجام يك نيازسنجي آموزشي دقيق براي كاركنان نت، در مورد هريك از كاركنان موارد آموزشي خاصي شناسايي مي شود و كاركنان تنها در كلاسهاي آموزشي خاص خودشان شركت خواهند كرد. در اين‌صورت از برگزاري كلاسهاي عمومي براي كليه كاركنان كه زمان‌بر و هزينه‌بر هستند و نمي توانند نيـــازهاي آموزشي را به طور كامل برطرف سازند و اثــربخشي لازم را نيز دارا نيستند، جلوگيري به‌عمل مي آيـــد. بايد به اين نكته توجه داشت كه براي تعيين اثربخشي آموزش بايد از شاخصهاي سطح مهـــارت استفاده كرد و در نظر گرفتن شاخص تعداد ساعات آموزشي نمي تواند مناسب باشد.

16- آناليز علل اصلي و اساسي شكست و خرابي: در يك سازمان نت سطح جهاني، گروههايي جهت شناسايي و رديابي علل
خرابيها وجود دارد. در سازمانهاي كوچك وظايف اين گروهها، در بين برنامه‌هاي معمول نت توسط كاركنان نت صورت مي‌گيرد. اما در سازمانهاي بزرگ به‌جهت دخيل بودن عوامل تجهيزاتي، عملياتي، نيروهاي انساني و ساير فاكتورها در مشكلات پيش آمده، گروههاي قابـــــليت اطمينــان تشكيل مي شـوند كه بااستفاده از متدولوژي‌ها (fmea)،failure mode and effect analysis اقدام به شناسايي و رديابي خرابيها و علل آنها مي كنند