عزت نفس و كودكان

[Borna66]

در دوره كودكي كه از مهمترين دوره هاي زندگاني بشر است گذشته از زمينه ارثي, محيط نقش بسزايي در تربيت كودك دارد و نخستين محيطي كه كودك در آن زندگي را آغاز مي كند, خانواده است. والدين به خصوص مادر نقش به سزايي در تربيت كودك دارند از ديد اسلام كودكان بر اساس فطرت پاك خود زمينه پذيرش خير, نيكي و تربيت اسلامي شكوفا كردن زمينه هاي فطري كودكان مي باشد و هر گونه انجراف از فطرت بر اساس تقصير يا قصور والدين صورت مي گيرد. "كل مولد يولد علي الفطره حتي يكون ابواه يهودانه و ينصرانه و يمجسانه[1] (http://www.asrejavan.com/#_ftn1)" هر فرزندي بر اساس فطرت سليم اسلامي زاده مي شود و اين پدر ومادرند كه او را به يهوديت, نصرانيت و مجوسيت سوق مي دهند. فرزندان در ديدگاه اسلام حقوقي دارند كه پدر و مادر بايستي آنها را مراعات كنند مانند حق تربيت, نام نيكو و ....
روش هاي ايجاد كرامت در كودكان:
1- ناميدن كودك به اسامي نيكو: پيامبر اكرم (ص) فرمود: "يا علي حق الولد علي والده ان يحسن اسمه و ادبه[2] (http://www.asrejavan.com/#_ftn2)گ ياعلي انتخاب اسم خوب و ادب حقي است كه هر فرزند به پدر خود دارد.
2- احترام به كودك: در جامع الاخبار آمده است "اذا سميع الولد فاكر مواله واوسعواله في امجالس و لا تقبحو اله وجها[3] (http://www.asrejavan.com/#_ftn3)" وقتي كه نام فرزندان را مي بريد او را گرامي بداريد و جاي نشستن را براي او توسعه دهيد و نسبت به او روترش نكنيد . پيامبر در اين حديث موضوع احترام فرزندان را به اولياء گوشزد مي كند زيرا كودكي كه مورد بي اعتنايي و توهين ديگران قرار گيرد دچار حس حقارت و خود كم بيني مي شود تمام افراد انساني از توهين و هتك حرمت و زايل شدن شخصيت هود ناراحت مي شوند انسان تمنا و آرزوي احترام دارد و اگر براي او اهميتي قايل نشود دچار ناراحتي هاي رواني نظير حقارت مي شود و اين عارضه در كودكان كه عاطفي تر و حساس تر هستند به شكل بارزتري نمود پيدا مي كند راجرز احترام بدون شرط به كودكان را اساس تشكيل عزت نفس در آنان مي داند (شاملو, 1378, ص 114).
3- محبت و ترحم به كودكان: نياز به دوست داشتن از نيازهاي رواني كودك است دوست داشتن يعني قبول او به عنوان يك انسان ارزشمند نزد والدين, و اين قبول داشت به عزت نفس منجر مي شود. از جمله اموري كه محبت به كودكان را مي رساند و بوسيدن آنهاست. ترحم به كودكان انجام وعده موجب احساس شخصيت در آنان مي شود چرا كه به او اهميت داده و براي وعده هايي كه به او داده شده اهميت قايل شدن براي تو را مي رساند و اين مساله در پرورش عزت نفس او موثر است.
4- عدم تحميل بي جا به كودك: اگر انتظارات والدين ما فوق طاقت كودكان باشد و بر آنان تحميل شود, عزت نفس آنان كاهش مي يابد زيرا در مقابل كاري كه خارج از اتوان اوست دچار شكست شده و به دنبال اين شكست عزت نفس او كاهش مي يابد و بايد كودك را به عنوان يك كودك پذيرفت, بر توانايي هاي او ارج نهاد و از آنچه در توان او نيست صرف نظر كرد تا او به سركشي, دروغ و .... كه از پيامدهاي ذلت نفس است دچار نشود.
5- عدم تنبيه به خصوص تنبيه بدني: انسان جايز الخطاست و كودك به دليل رشد عقلي كافي, نداشتن تجربه و محدود بودن ميزان يادگيري هايش دچار خطاي بيشتري مي شود. اسلام با نهي از تنبيه به خصوص تنبيه بدني راه را براي بروز احساس حقارت مي بندد.
علي (ع) فرمود: "لا تضربه و اهجره و لا تطل[4] (http://www.asrejavan.com/#_ftn4)" فرزدن را مزن و براي ادب كردنش از او قهر كن ولي مواظب باش قهرت طولاني نشود و زود آشتي كن.
6- رعايت مساوات و عدم تبعيض بين كودكان: اگر بچه ها خلاف اين را احساس كنند يعني پدر و مادر در بذل توجه, مساوات را رعايت نكنند از يك طريف موجبات حسادت و كينه را از طرفي باعث مي شود و از طرفي باعث حقارت و ذلت را فراهم مي سازند. پيامبر اكرم (ص) مي فرمود: "اعدادا بين اولادكم كما تحبون ان يعدلوا بينكم في البر و اللطف[5] (http://www.asrejavan.com/#_ftn5)" ميان فرزندان به عدالت رفتار كنيد همان طور كه دوست داريد در نيكي و لطف نيز بين شما به عدالت رفتار شود.
7- سلام كردن به كودكان: پيامبر اكرم (ص) خود هميشه به كودكان سلام مي كرد زيرا اين امر موجب ارزش گذاري به كودكان و بالا بردن عزت نفس در آنان مي گردد.

1. سفينه البحار- جلد 2- ص 373

2. وسائل اشيعه- ج 5- ص 115

3. جامع الاخبار- ص 124

4. بحار النوار- ج 23- ص 114

5. محجه البيضاء- ج 2- ص 64