عوامل موثر پزشکی در روانشناسی

[Borna66]

گاهی اتفاق می‌افتد که فردی بر اثر یک بیماری جسمی دچار مشکلات روانی می‌شود. در بعضی موارد، این ارتباط آنقدر روشن است که نیازی به توضیح ندارد. مثلاً کسی که دچار حمله قلبی شده باشد، پس از آن افسرده می‌شود. امّا در موارد دیگر، مثل بیماری تیروئید یا سرطان لوزالمعده، فرد ممکن است دچار بیماری باشد امّا از آن خبر نداشته باشد و تنها چیزی که در ظاهر احساس می‌کند افسردگی و اضطراب ، احتمالاً به همراه بدن درد گسترده، باشد. تنها با بررسی جامع علل بروز مشکلات روانی است که می‌توان به کشف بیماری جسمی نایل شد.
با توجه به آنچه گفته شد، هرگاه خود را از نظر هیجانی دچار مشکل و عدم تعادل دیدید، قبل از هر کار دیگر، نسبت به انجام آزمایش‌های کامل پزشکی اقدام کنید. و هرگاه تصمیم گرفتید روان درمانی شوید، اگر روان درمانگر در همان جلسه نخست سوالات مستقیمی درباره وضعیت پزشکی شما نپرسید، بهتر است به سرعت به سراغ یک روان درمانگر دیگر بروید!

[Borna66]

بیماری‌های روانی ناشی از بیماری‌های دیگر
راهنمای آماری و تشخیصی اختلالات روانی، چاپ چهارم ( dsm-iv ) دارای چند فصل در رابطه با بیماری‌های روانی ناشی از وضعیت عمومی پزشکی و بیماری‌های جسمی است.

1- نشانه‌های اضطراب و وحشت‌زدگی می‌تواند بر اثر عوامل زیر باشد:

مشکلات غدد درون ریز (مثل پرکاری تیروئید، کم‌کاری تیروئید، تومور غدّه
فوق کلیوی، کاهش قندخون، افزایش ترشح هورمون‌های قشر غدّه فوق کلیوی)
بیماری‌های قلبی عروقی (مثل نارسایی قلبی، آمبولی (انسداد ناگهانی شریان یا ورید به وسیله لخته که به وسیله جریان خون به آن محل آورده شده است) ریه، نامنظمی تپش قلب)
مشکلات تنفسی (مثل بیماری‌های ریه، ذات‌الریه، تنفس عمیق و طولانی (افزایش تهویه))
مشکلات متابولیسمی (مثل کمبود ویتامین، بیماری پورفیری)
بیماری‌های اعصاب (مثل صرع، تومور مغزی، اختلال دهلیزی، التهاب مغز(آنسفالیت))

[Borna66]

2- تکانه‌های عصبی می‌تواند بر اثر عوامل متعددی به وجود آید، مانند:
آسیب دیدگی سر
حادثه‌هایی که منجر به ناهشیاری می‌شود
حمله صرع در دوران کودکی
3- تغییرات خلق و خو می‌تواند براثر عوامل زیر باشد:

بیماری‌های عصبی حاد (مثل پارکینسون، بیماری هانتینگتون)
بیماری‌های مغزی- عروقی (مثل سکته مغزی)
مشکلات متابولیسمی (مثل کمبود ویتامین)
مشکلات غدد درون ریز (مثل پرکاری تیروئید، کم‌کاری تیروئید، پرکاری پاراتیروئید، کم کاری پاراتیروئید، افزایش یا کاهش هورمون‌های قشر غدّه فوق کلیوی)
بیماری‌های ویروسی یا عفونی (مثل هپاتیت، مونو نوکلئوز (افزایش تعداد مونوسیت‌ها در خون)، hiv )
بعضی سرطان‌ها (مثل سرطان لوزالعمده)

[Borna66]

- تغییرات شخصیتی می‌تواند بر اثر عوامل متعددی به وجود آید، مانند:
تومورهای سیستم مرکزی اعصاب
آسیب‌دیدگی سر
بیماری‌های مغزی- عروقی
بیماری هانتینگون
صرع
بیماری عفونی با درگیری سیستم مرکزی اعصاب (مثل hiv )
مشکلات غدد درون ریز (مثل کم‌کاری تیروئید، افزایش یا کاهش ترشح هورمون‌های قشر غده فوق کلیوی)
5- اختلالات جنسی می‌تواند بر اثر عوامل زیر باشد:

بیماری‌های عصبی (مثل اسکلروز چندگانه (نوعی تصلّب مغز و نخاع که در آن نقاط متعددی تصلّب پیدا می‌کند)، ضایعه طناب نخاعی (دنباله نسج عصبی مغز در مجرای نخاعی که تا اولین یا دومین مهره کمری ادامه دارد)، نوروپاتی، ضایعه گیجگاهی)
مشکلات غدد درون ریز (مثل بیماری قند، کم‌کاری تیروئید، کاهش یا افزایش ترشح هورمون‌های قشر غدّه فوق کلیوی، افزایش ترشح هورمون غدّه هیپوفیز، کم‌کاری تخمدان یا بیضه، اختلال غدّه هیپوفیز)
بیماری‌های عروقی
بیماری‌های دستگاه تناسلی

[Borna66]

6- اختلال خواب می‌تواند بر اثر عوامل متعددی به وجود آید، مانند:
بیماری‌های عصبی حاد (مثل پارکینسون، بیماری هانتینگتون)
بیماری‌های مغزی-عروقی
مشکلات غدد درون زیر (مثل پرکاری تیروئید، کم‌کاری تیروئید، افزایش یا کاهش ترشح هورمون‌های قشر غدّه فوق کلیوی)
عفونت‌های ویروسی و باکتریایی
مشکلات تنفسی (مثل برونشیت مزمن، آسم)
دردهای ناشی از بیماری‌های مربوط به عضلات و استخوان‌ها (مثل آرترید روماتوئید)


7- خستگی مزمن

نشانه‌های خستگی مزمن ( cfs ) بسیار زیاد است، مانند ضعف، درد عضله و مفاصل، سردرد، مشکلات حافظه و تمرکز، و مشکل خواب. هیچکس تا کنون یک دلیل مشخص برای cfs پیدا نکرده است. در واقع پژوهش‌های اخیر آشکار ساخته است که cfs یک اختلال پزشکی پیچیده با علل چندگانه است. اگر cfs زود تشخیص داده شود، درمان‌های دارویی جدید می‌تواند به بهبود آن کمک کند.
فردی که دچار خستگی مزمن باشد، به دلیل احساس درماندگی و ناراحتی‌ای که در بیشتر مواقع دارد، به سهولت ممکن است دچار افسردگی شود. بنابراین، یک روش درمان نیز می‌تواند روانی باشد: یادگیری چگونگی کنار آمدن با این بیماری. شیوه‌های روان‌پویشی می‌تواند به بیمار کمک کند که به شناسایی و درمان تعارضات هیجانی گذشته خود بپردازد و به رنجش‌های ناخودآگاه اجازه ندهد که بیماریش را تشدید کنند. روش‌های درمانی شناختی- رفتاری به ویژه هیپنوتیزم و تصویرسازی ذهنی هدایت شده می‌تواند به بیماری کمک کند تا با آرامش بیشتری با عوارض بیماری کنار بیاید.

[Borna66]

مشکلات زیر نیز می‌تواند نشانه‌هایی شبیه نشانه‌های خستگی مزمن داشته باشند:
یائسگی زودرس
کم‌کاری تیروئید
بیماری عفونی با درگیری سیستم مرکز اعصاب (مثل hiv )
آپنه خواب
بیماری‌های انگلی
تغییر شیفت (نوبت) کاری مثلاً از روزانه به شبانه
از دست رفتن آب بدن
تغییر ارتفاع و کمبود اکسیژن

[Borna66]

8- تداخلات داروئی
دارو درمانی به منظور کمک به بیمار برای بهترشدن صورت می‌گیرد امّا بسیاری از مردم نسبت به این که مصرف یک دارو ممکن است با داروی دیگر تداخل پیدا کند و باعث مشکل جدیدی گردد، آگاهی ندارند. تداخلات دارویی که در بدترین حالت، ممکن است کشنده نیز باشد، می‌تواند باعث نشانه‌های روان‌پزشکی مانند گیجی، اختلال حافظه، اضطراب و افسردگی نیز بگردد.
بنابراین، اگر بیش از یک نوع دارو مصرف می‌کنید (از دو یا بیشتر پزشک متفاوت)، حتماً حداقل یکی از پزشکان خود را درباره تمام داروهای مورد مصرف خود، مطلع سازید.