alamatesoall
05-05-2012, 07:58 PM
http://pnu-club.com/imported/2012/05/115.jpg
آقا! بچه می خری؟ خانوم! بچه می خری؟
خانوم! یه دقیقه صبر کن، ببینش، بچه خوبیه ها ...
آقا با توام، نگاش کن !
دو میلیون، فقط 2 میلیون تومن
کوچک بود، آنقدر کوچک که راه رفتن را هنوز نمی دانست. مرد، فرزندش را در آغوش داشت. پسرک گریه می کرد و اشک هایی از جنس بی قراری پهنای صورتش را می پوشاند. گاه گاهی لبخندی بی رمق بر چهره اش می نشست؛ گرسنه بود یا سیر؟ هوای مادرش را داشت شاید. هفته پیش بود یا ماه پیش، چه توفیری دارد؛ خیلی از پایتخت نشینان که به دنبال دغدغه های روزمره شان بودند، دیدند پدری چوب حراج بر فرزندش می زند. آنها دیدند که اندوه از آن پدر بود و آینده ای نامعلوم برای کودک رقم می خورد؛ هر چه بود خبر به گوش خیلی از ایرانی ها رسید. سوار تاکسی که می شدی یا برای خرید که می رفتی همه از این پدر و پسر می گفتند. مردی معتاد و 60 ساله، با بهانه آن که پسر یک ساله اش برای خواب سرپناهی داشته باشد و از اعتیاد خانواده اش رهایی پیدا کند، می خواست او را بفروشد، آن هم در یکی از میدان های پررفت و آمد شهر؛ اما داستان این حراج با مداخله پلیس ناتمام ماند...
این اتفاق شاید برای نخستین بار بود که در قلب پایتخت، قلب رهگذران و مخاطبان را نشانه می رفت؛ اما نه، بی گمان این نخستین مرتبه نیست که کالایی در لباس یک انسان به فروش می رسد؛ کارشناسان می گویند این معامله از گذشته های دور در میان برخی از خانواده های بی بضاعت رواج داشته است؛ در بهترین حالت وقتی خانواده ای نمی تواند از پس مخارج فرزندان پرتعداد برآید با خانواده ای که از داشتن نعمت فرزند محروم است بر سر یکی از فرزندانش توافق می کند تا با پولی که می گیرد، برای مدتی سایه فقر را از آسمان خانه اش دور کند.
اما این بهترین حالت بود؛ زیرا والدینی هم هستند که فرزندان خود را برای ازدواج اجباری می فروشند؛ گروهی آنان را در اختیار قاچاقچیان مواد مخدر می گذارند، یعنی فرزندان خود را به باندهای حمل مواد مخدر می فروشند تا آنها هم در این کار سهیم شوند. عده ای هم فرزندانشان را به قاچاقچیان انسان می دهند تا اندام آنها را برای پیوند عضو از بدن های نحیفشان جدا کنند؛ صاحب نظران اجتماعی وقتی این انگیزه ها ر ا برای فروش برمی شمارند بر این نکته نیز تاکید می کنند که فروش فرزندان برای پیوند عضو بندرت در ایران رخ می دهد. در این میان هم هستند کسانی که در ازای واگذاری همیشگی حضانت فرزندان خود، پولی از خانواده دوم دریافت نمی کنند، چرا که به زعم آنها با این هدیه خود یک زندگی مشترک را از مرز فروپاشی به عقب رانده اند.
اما مریم یوسفی، جامعه شناس، در این باره می گوید: فروش فرزندان همیشه این گونه نیست که آنان را در قبال پولی به دیگری بدهند. وقتی پدری فرزندش را، دخترش را برای کار از روستا یا شهرستان به شهرهای بزرگ می فرستد و برایش مهم نیست که او کجا می خوابد و چگونه روزگار می گذراند هم به نوعی فرزندش را فروخته است.
او بر این باور است که در 10 تا 15 سال اخیر، مقوله فرزندفروشی به معضلات دیگری که هر روز صفحه حوادث روزنامه ها را پر می کند پیوسته است.
یوسفی در تشریح گفته هایش در ادامه این چنین سخن می گوید: دختری که به دلیل اعتیاد پدر، به مردی قاچاقچی فروخته می شود، در واقع از زندگی زناشویی چیزی نخواهد فهمید. از یک سو شاید اختلاف سنی زیاد با همسر و از سویی دیگر شکنجه های روحی و جسمی که در زندگی مشترک با آنها دست و پنجه نرم می کند، یا از او زنی افسرده خواهد ساخت یا او را به سوی خودکشی هدایت خواهد کرد.
او معتقد است: گاهی ممکن است این نوع بچه ها در خانواده ای متدین مراحل رشد را طی کنند، اما اگر این فرزند پس از سالیان دراز به واقعی نبودن والدین فعلی خود پی ببرد، دچار ضربه شدید روحی خواهد شد.
● عاطفه مادری و مهر پدری
انگار عاطفه مادری و مهر پدری در برخی از خانواده ها رنگ باخته که چنین اتفاقاتی رخ می دهد. با این حال هنوز هم حدود 70 درصد مردم تمام چیزهای خوب را برای فرزندانشان می خواهند و باید بر دستان مادری که یکه و تنها با رختشویی فرزندان خود را به مدارج عالی می رساند، یکی را پزشک و دیگری را مهندس به جامعه تحویل می دهد، بوسه زد. این ارمغان آداب و رسوم و فرهنگ غنی ایران است که باید فطرت را هم چاشنی آن کرد.
● راهکار نداریم
یوسفی هم مهر تاییدی بر این ادعا می زند و می گوید ایثار را باید در قلب و رفتار مادران و پدران ایرانی جستجو کرد. این جامعه شناس وقتی به اینجا می رسد، اذعان می کند که بعضی ها هم واقعا مجبور می شوند دست از فرزندان خود بشویند: معمولا این نوع رفتارها در خانواده های پرجمعیت، کم سواد و فقیر رخ می دهد؛ چنان که وقتی عاملی مثل خشکسالی تمام دارایی و زحمت پدری را به قهقرا می فرستد و غول بزرگ هزینه ها خانواده ای را از تامین نیازهای اولیه محروم می کند، اینجاست که پدر و مادر مجبور می شوند قلب خود را زیر پا بگذارند. با این حال اگر آنها که لزوما معتاد نیستند و در بدهکاری فرو رفته اند، بدانند که در مواقع بیکاری، بیماری یا ازکارافتادگی نیازهای اولیه شان به هر ترتیب تامین خواهد شد، این گونه فرزندان خود را حراج نخواهند کرد؛ چرا که اگر دولت بخواهد مستقیما ساقه این معضل اجتماعی را قطع کند، باز هم این روند مخفیانه در جریان خواهد بود. البته تاکنون نیز در مواجهه با این گونه آسیب ها این صورت مساله است که مطرح و پاک می شود و جای خالی راهکارهای موثر همیشه احساس شده است.
● سنت و خانواده
هنوز هم در ایران سنت حرف اول را می زند و البته این یکی از غنیمت های یک جامعه سنتی است که خانواده را می توان با مفهوم واقعی اش در خانه های کوچک و بزرگ شهری و روستایی دید که همین خانواده همچون سدی مقابل سیل جرایم ریز و درشت می ایستد و بدین ترتیب زشتی هایی که در جوامع غربی در حال فربه شدن است کمتر به ایران راه پیدا می کند. وقتی مرزهای جغرافیایی را به مقصد سایر کشورها درمی نوردیم، مفهوم خانواده نیز تا حدودی رنگ می بازد و آثار انواع بزه ها از جمله فرزندفروشی با رنگ و لعاب بیشتری رخ می نمایاند. برای مثال برخی از قبایل آمریکایی کودکان خود را در برابر اندکی شراب می بخشیدند یا در ژاپن پدر بزرگ می توانست فرزندان را به برده داران بفروشد.
● رفتاری غیرانسانی
اما براستی این فقر اقتصادی است که این گونه کودکان را از حریم امن خانواده جدا می کند یا فقر فرهنگی؟
در این میان برخی از صاحب نظران برای پاسخ به این سوال فقر فرهنگی را برمی گزینند، اما گروهی دیگر نه، آنها عوامل دیگری را هم در بروز چنین رفتاری موثر می دانند و فقر اقتصادی را در پله نخست جای می دهند.
دکتر غلامعباس توسلی نیز با گروه دوم موافق است و وقتی از زوایه جامعه شناسی به این موضوع می نگرد، از فرزندفروشی به عنوان یک رفتار غیرانسانی یاد می کند. او بر این باور است که این رفتار وقتی از جانب یک پدر و مادر بروز می کند که آنها احساس نارسایی کرده باشند.توسلی می گوید: این یک مساله ثابت شده است و برای مصداق گفته هایش آزمایشی را یادآوری می کند که فرنگی ها برای یک میمون ترتیب داده اند. در این آزمایش یک میمون را به همراه فرزندش در یک حمام قرار دادند و رفته رفته بر حرارت کف حمام افزودند در ابتدا میمون مادر سعی می کرد با در آغوش کشیدن فرزندش او را از این گرما مصون بدارد اما وقتی این سوزانندگی به آخرین درجه خود رسید، فرزندش را زیر پاهای خود گذاشت تا گرما آسیبی به خودش وارد نکند. توسلی معتقد است: اگرچه میمون از روی غریزه به این آزمایش واکنش نشان داد، اما انسان ها قابل مقایسه با این حیوان نیستند، چرا که از موهبت هایی چون عاطفه و ایمان برخوردارند؛ اما گاه انسان ها هم از سر بی عاطفگی دست از فرزندان خود می شویند و چنان احساس نارسایی می کنند که ممکن است هر چیزی را فدای موقعیت خود کنند. محرومیت از سلامت روانی و فقر اقتصادی معمولا سبب چنین واکنش هایی از سوی آدم ها می شود، چنان که بسیاری از افراد برای برون رفت از وضعیت نامطلوب اقتصادی اعضای بدن خود از جمله کلیه شان را می فروشند. این جامعه شناس در ادامه نقبی کوتاه هم به تاریخ می زند و می گوید: در طول تاریخ نیز بسیاری از افراد وقتی نمی توانستند زندگی شان را با وجود فرزندان اداره کنند، آنها را به برده داران می فروختند، اما در دنیای متمدن امروز، بروز چنین خطاهایی از سوی انسان ها بعید است.
توسلی وقتی می خواهد برای درمان این معضل راهکار ارایه کند، به زدودن چهره فقر از اجتماع اشاره می نماید: شرایط کشور از حیث میزان افراد معتاد حاد است و همین مساله وضعیت را در کنار سایر کشورها غیرعادی جلوه می دهد؛ اما در عین حال اطلاع رسانی هم موثر است، تا جایی که می تواند از میزان این نوع جرایم بکاهد. البته سیستم هایی که برای رسیدگی به آسیب های اجتماعی اختصاص دارد نیز باید گسترش یابد تا کودکان و اشخاصی که در معرض تهدید قرار دارند با ارتباط با این سیستم ها خود را از خطر برهانند.
● قانون چه می گوید؟
در این میان به نظر می رسد که نه تنها هیچ عامل بازدارنده ای اشخاص را از خرید و فروش کودکان نمی هراساند، بلکه وقتی کودکی به مثابه کالایی کم ارزش با دستان پرمهر)!( والدین خود فروخته می شود نیز مجازات سنگینی در انتظار این قبیل پدر و مادرها نیست. اگرچه به اعتقاد بسیاری از حقوقدانان خرید و فروش کودک جرم تلقی می شود حتی اگر خرید و فروش برای اعمال خلاف نباشد اما چندگانگی در مجازات ها به گونه ای است که تاثیر عمیقی در کاهش این نوع جرایم ندارد. این در حالی است که خرید و فروش کودک در فهرست مصادیق کودک آزاری قرار می گیرد و علاوه بر آن که ابعاد وسیعی به دنبال خواهد داشت، جنبه بین المللی نیز پیدا می کند. با این حال مجازات هایی که برای خرید و فروش کودک در نظر گرفته می شود، از مرز یک سال حبس یا 20 میلیون جزای نقدی تجاوز نمی کند.
از همین رو محمدعلی جداری فروغی، وکیل پایه یک دادگستری در این رابطه می گوید: اصولا در قانون اساسی، برای کلیه شهروندان، حقوقی در نظر گرفته شده و در اصل نوزدهم و بیستم بر حقوق همه افراد که فرزندان و کودکان و خردسالان نیز شامل آن می شود تاکید شده است. در عین حال در اصل بیستم نیز آمده که همه افراد ملت اعم از زن و مرد به طور یکسان در حمایت قانون قرار می گیرند و از همه حقوق انسانی با رعایت موازین اسلامی برخوردارند. همچنین در اصل بیست و دوم نیز از مصون بودن حیثیت و جان و مال حقوق افراد از تعرض سایرین تاکید شده است.
او وقتی این مواد قانونی را برمی شمارد، در ادامه این گونه سخن می گوید: بنابراین بالاترین جرمی که می تواند جان اشخاص را اعم از آن که صغیر باشد یا کبیر، در معرض آسیب قرار دهد همانا فروختن جسم و روح یک انسان است، آن هم از جانب والدین. این عمل از جمله رفتارهایی است که می تواند وجدان عمومی جامعه را به طور وحشتناکی تحت تاثیر قرار دهد و کمتر کسی است که از شنیدن چنین اخباری تاثر تا اعماق وجودش نفوذ نکند.به اعتقاد او جرایم متعددی که در جامعه به وقوع می پیوندد دارای بسترهای فرهنگی است، اما این جرم بر بستر فقر بنا شده است و عواملی چون بیکاری، اعتیاد و بی سوادی هم به آن دامن می زند.جداری فروغی می گوید: در جامعه می بینیم که گاه یک زن یا مرد در خیابان به تکدی گری مشغول است و طفلی را نیز در آغوش دارد که این کودک در حالت عادی نیست و در یک وضعیت شبیه خواب و بیداری به سر می برد، بدیهی است که چیزی جز مخدر نمی تواند این کودکان را در این حالت نگاه دارد. بنابراین متکدیان به آنان مواد مخدر می خورانند تا با سوءاستفاده از این حالت با آب و تاب بیشتری به تکدی گری بپردازند. ظلمی که به این کودکان روا می شود چنان سنگین است که بعید است این کودکان فرزندان واقعی متکدیان باشند.
متاسفانه این کودکان در سطح وسیعی خرید و فروش و از بدو تولد تا زمانی که خود را می شناسند در اثر تربیت ناصحیح و نگهداری غلط خود نیز به مجرمی تبدیل می شوند که بارها مورد آزار و اذیت و خرید و فروش قرار گرفته اند. به اعتقاد جامعه شناسان، این افراد وقتی این چنین به سن بزرگسالی می رسند با مفهوم خانواده چندان آشنا نیستند، چراکه در شرایط عادی ای رشد نیافته اند. بنابراین ممکن است این شخص حتی تشکیل خانواده هم بدهد، اما معنای ازخودگذشتگی والدین را به فرزندان هیچ گاه درک نکنند و چه بسا برای فروش فرزندانش هم ابایی نداشته باشد.
جداری فروغی با تایید این موضوع می گوید: متاسفانه قانون نیز آن طور که باید و شاید نمی تواند درخصوص مجرمانی که دست به این گونه اعمال می زنند اجرا شود. پدران باید طبق قوانین از فرزندان خود مراقبت کنند و هزینه های مادی آنان را که اصطلاحا به آن نفقه گفته می شود بپردازند. پدر و مادرانی که اقدام به فروش فرزندان خود می کنند، نه تنها به وظیفه قانونی خود عمل نمی کنند که با سوءاستفاده از آنان سعی می کنند برای خود کسب درآمد کنند.او بر این باور است که قانون می تواند وارد عمل شود و از حقوق کودکان دفاع کند، به نحوی که دادستان یا مدعی العموم طبق قانون، وظیفه دفاع از حقوق این کودکان را به عهده دارد، اما جرم فروش فرزندان در میان افراد فقیر آنچنان گسترده و وسیع است که متاسفانه برخورد با آن به راحتی ممکن نیست.
● خرید کودک از پدر و مادر یا آدم ربایی
این حقوقدان معتقد است: طبع این بزه ایجاب می کند که خریدار نیز مورد تعقیب قرار گیرد. به نظر من اگرچه کودک توسط پدر و مادر به اشخاص ثالث فروخته می شود، اما خریدار می تواند به عنوان آدم ربا که مجازاتش بسیار شدید است، مورد تعقیب قرار گیرد؛ چراکه طبیعت جرم آدم ربایی چنان است که در حقیقت وقتی شخصی توسط دیگری ربوده می شود، از حقوق انسانی خود محروم می گردد، حتی اگر در قبال دریافت مبلغی این کودک در اختیار شخص ثالث قرار گیرد. او می گوید: پدران و مادرانی که اقدام به فروش کودکان خود می کنند، جنایتکار هستند.
● مجازات خرید و فروش کودکان چیست؟
جداری فروغی در پاسخ به این سوال می گوید: از دیدگاه فقهی و حقوقی موضوعی به نام خرید و فروش انسان وجود ندارد، بنابراین خلاف قانون است و آدم ربایی قلمداد می شود. آدم ربایی نیز ازجمله جرایم سنگینی است که می تواند حتی تا حبس ابد و اعدام نیز نسبت به موضوع جرم، مجازات داشته باشد.
او بر این باور است که از دیدگاه حقوقی، چنین مجازات هایی می توانند راهکار مناسب برای برخورد با این جرایم باشند، اما در عمل این اتفاق رخ نمی دهد، چراکه بسیاری از کودکان که به فروش می رسند، فاقد شناسنامه و اوراق شناسایی هستند. بنابراین برخورد با این معضل بسیار پیچیده به نظر می رسد و برای برخورد با این گونه جرم ها، تحقیقات گسترده ای مورد نیاز است. در واقع شاید تنها توصیه ای که می توان ارایه کرد، ایجاد بستر فرهنگی از طریق آگاه کردن افراد جامعه است که می تواند به پیشگیری این نوع جرایم بینجامد.
ندا گنجی
روزنامه جام جم www jamejamonline ir
آقا! بچه می خری؟ خانوم! بچه می خری؟
خانوم! یه دقیقه صبر کن، ببینش، بچه خوبیه ها ...
آقا با توام، نگاش کن !
دو میلیون، فقط 2 میلیون تومن
کوچک بود، آنقدر کوچک که راه رفتن را هنوز نمی دانست. مرد، فرزندش را در آغوش داشت. پسرک گریه می کرد و اشک هایی از جنس بی قراری پهنای صورتش را می پوشاند. گاه گاهی لبخندی بی رمق بر چهره اش می نشست؛ گرسنه بود یا سیر؟ هوای مادرش را داشت شاید. هفته پیش بود یا ماه پیش، چه توفیری دارد؛ خیلی از پایتخت نشینان که به دنبال دغدغه های روزمره شان بودند، دیدند پدری چوب حراج بر فرزندش می زند. آنها دیدند که اندوه از آن پدر بود و آینده ای نامعلوم برای کودک رقم می خورد؛ هر چه بود خبر به گوش خیلی از ایرانی ها رسید. سوار تاکسی که می شدی یا برای خرید که می رفتی همه از این پدر و پسر می گفتند. مردی معتاد و 60 ساله، با بهانه آن که پسر یک ساله اش برای خواب سرپناهی داشته باشد و از اعتیاد خانواده اش رهایی پیدا کند، می خواست او را بفروشد، آن هم در یکی از میدان های پررفت و آمد شهر؛ اما داستان این حراج با مداخله پلیس ناتمام ماند...
این اتفاق شاید برای نخستین بار بود که در قلب پایتخت، قلب رهگذران و مخاطبان را نشانه می رفت؛ اما نه، بی گمان این نخستین مرتبه نیست که کالایی در لباس یک انسان به فروش می رسد؛ کارشناسان می گویند این معامله از گذشته های دور در میان برخی از خانواده های بی بضاعت رواج داشته است؛ در بهترین حالت وقتی خانواده ای نمی تواند از پس مخارج فرزندان پرتعداد برآید با خانواده ای که از داشتن نعمت فرزند محروم است بر سر یکی از فرزندانش توافق می کند تا با پولی که می گیرد، برای مدتی سایه فقر را از آسمان خانه اش دور کند.
اما این بهترین حالت بود؛ زیرا والدینی هم هستند که فرزندان خود را برای ازدواج اجباری می فروشند؛ گروهی آنان را در اختیار قاچاقچیان مواد مخدر می گذارند، یعنی فرزندان خود را به باندهای حمل مواد مخدر می فروشند تا آنها هم در این کار سهیم شوند. عده ای هم فرزندانشان را به قاچاقچیان انسان می دهند تا اندام آنها را برای پیوند عضو از بدن های نحیفشان جدا کنند؛ صاحب نظران اجتماعی وقتی این انگیزه ها ر ا برای فروش برمی شمارند بر این نکته نیز تاکید می کنند که فروش فرزندان برای پیوند عضو بندرت در ایران رخ می دهد. در این میان هم هستند کسانی که در ازای واگذاری همیشگی حضانت فرزندان خود، پولی از خانواده دوم دریافت نمی کنند، چرا که به زعم آنها با این هدیه خود یک زندگی مشترک را از مرز فروپاشی به عقب رانده اند.
اما مریم یوسفی، جامعه شناس، در این باره می گوید: فروش فرزندان همیشه این گونه نیست که آنان را در قبال پولی به دیگری بدهند. وقتی پدری فرزندش را، دخترش را برای کار از روستا یا شهرستان به شهرهای بزرگ می فرستد و برایش مهم نیست که او کجا می خوابد و چگونه روزگار می گذراند هم به نوعی فرزندش را فروخته است.
او بر این باور است که در 10 تا 15 سال اخیر، مقوله فرزندفروشی به معضلات دیگری که هر روز صفحه حوادث روزنامه ها را پر می کند پیوسته است.
یوسفی در تشریح گفته هایش در ادامه این چنین سخن می گوید: دختری که به دلیل اعتیاد پدر، به مردی قاچاقچی فروخته می شود، در واقع از زندگی زناشویی چیزی نخواهد فهمید. از یک سو شاید اختلاف سنی زیاد با همسر و از سویی دیگر شکنجه های روحی و جسمی که در زندگی مشترک با آنها دست و پنجه نرم می کند، یا از او زنی افسرده خواهد ساخت یا او را به سوی خودکشی هدایت خواهد کرد.
او معتقد است: گاهی ممکن است این نوع بچه ها در خانواده ای متدین مراحل رشد را طی کنند، اما اگر این فرزند پس از سالیان دراز به واقعی نبودن والدین فعلی خود پی ببرد، دچار ضربه شدید روحی خواهد شد.
● عاطفه مادری و مهر پدری
انگار عاطفه مادری و مهر پدری در برخی از خانواده ها رنگ باخته که چنین اتفاقاتی رخ می دهد. با این حال هنوز هم حدود 70 درصد مردم تمام چیزهای خوب را برای فرزندانشان می خواهند و باید بر دستان مادری که یکه و تنها با رختشویی فرزندان خود را به مدارج عالی می رساند، یکی را پزشک و دیگری را مهندس به جامعه تحویل می دهد، بوسه زد. این ارمغان آداب و رسوم و فرهنگ غنی ایران است که باید فطرت را هم چاشنی آن کرد.
● راهکار نداریم
یوسفی هم مهر تاییدی بر این ادعا می زند و می گوید ایثار را باید در قلب و رفتار مادران و پدران ایرانی جستجو کرد. این جامعه شناس وقتی به اینجا می رسد، اذعان می کند که بعضی ها هم واقعا مجبور می شوند دست از فرزندان خود بشویند: معمولا این نوع رفتارها در خانواده های پرجمعیت، کم سواد و فقیر رخ می دهد؛ چنان که وقتی عاملی مثل خشکسالی تمام دارایی و زحمت پدری را به قهقرا می فرستد و غول بزرگ هزینه ها خانواده ای را از تامین نیازهای اولیه محروم می کند، اینجاست که پدر و مادر مجبور می شوند قلب خود را زیر پا بگذارند. با این حال اگر آنها که لزوما معتاد نیستند و در بدهکاری فرو رفته اند، بدانند که در مواقع بیکاری، بیماری یا ازکارافتادگی نیازهای اولیه شان به هر ترتیب تامین خواهد شد، این گونه فرزندان خود را حراج نخواهند کرد؛ چرا که اگر دولت بخواهد مستقیما ساقه این معضل اجتماعی را قطع کند، باز هم این روند مخفیانه در جریان خواهد بود. البته تاکنون نیز در مواجهه با این گونه آسیب ها این صورت مساله است که مطرح و پاک می شود و جای خالی راهکارهای موثر همیشه احساس شده است.
● سنت و خانواده
هنوز هم در ایران سنت حرف اول را می زند و البته این یکی از غنیمت های یک جامعه سنتی است که خانواده را می توان با مفهوم واقعی اش در خانه های کوچک و بزرگ شهری و روستایی دید که همین خانواده همچون سدی مقابل سیل جرایم ریز و درشت می ایستد و بدین ترتیب زشتی هایی که در جوامع غربی در حال فربه شدن است کمتر به ایران راه پیدا می کند. وقتی مرزهای جغرافیایی را به مقصد سایر کشورها درمی نوردیم، مفهوم خانواده نیز تا حدودی رنگ می بازد و آثار انواع بزه ها از جمله فرزندفروشی با رنگ و لعاب بیشتری رخ می نمایاند. برای مثال برخی از قبایل آمریکایی کودکان خود را در برابر اندکی شراب می بخشیدند یا در ژاپن پدر بزرگ می توانست فرزندان را به برده داران بفروشد.
● رفتاری غیرانسانی
اما براستی این فقر اقتصادی است که این گونه کودکان را از حریم امن خانواده جدا می کند یا فقر فرهنگی؟
در این میان برخی از صاحب نظران برای پاسخ به این سوال فقر فرهنگی را برمی گزینند، اما گروهی دیگر نه، آنها عوامل دیگری را هم در بروز چنین رفتاری موثر می دانند و فقر اقتصادی را در پله نخست جای می دهند.
دکتر غلامعباس توسلی نیز با گروه دوم موافق است و وقتی از زوایه جامعه شناسی به این موضوع می نگرد، از فرزندفروشی به عنوان یک رفتار غیرانسانی یاد می کند. او بر این باور است که این رفتار وقتی از جانب یک پدر و مادر بروز می کند که آنها احساس نارسایی کرده باشند.توسلی می گوید: این یک مساله ثابت شده است و برای مصداق گفته هایش آزمایشی را یادآوری می کند که فرنگی ها برای یک میمون ترتیب داده اند. در این آزمایش یک میمون را به همراه فرزندش در یک حمام قرار دادند و رفته رفته بر حرارت کف حمام افزودند در ابتدا میمون مادر سعی می کرد با در آغوش کشیدن فرزندش او را از این گرما مصون بدارد اما وقتی این سوزانندگی به آخرین درجه خود رسید، فرزندش را زیر پاهای خود گذاشت تا گرما آسیبی به خودش وارد نکند. توسلی معتقد است: اگرچه میمون از روی غریزه به این آزمایش واکنش نشان داد، اما انسان ها قابل مقایسه با این حیوان نیستند، چرا که از موهبت هایی چون عاطفه و ایمان برخوردارند؛ اما گاه انسان ها هم از سر بی عاطفگی دست از فرزندان خود می شویند و چنان احساس نارسایی می کنند که ممکن است هر چیزی را فدای موقعیت خود کنند. محرومیت از سلامت روانی و فقر اقتصادی معمولا سبب چنین واکنش هایی از سوی آدم ها می شود، چنان که بسیاری از افراد برای برون رفت از وضعیت نامطلوب اقتصادی اعضای بدن خود از جمله کلیه شان را می فروشند. این جامعه شناس در ادامه نقبی کوتاه هم به تاریخ می زند و می گوید: در طول تاریخ نیز بسیاری از افراد وقتی نمی توانستند زندگی شان را با وجود فرزندان اداره کنند، آنها را به برده داران می فروختند، اما در دنیای متمدن امروز، بروز چنین خطاهایی از سوی انسان ها بعید است.
توسلی وقتی می خواهد برای درمان این معضل راهکار ارایه کند، به زدودن چهره فقر از اجتماع اشاره می نماید: شرایط کشور از حیث میزان افراد معتاد حاد است و همین مساله وضعیت را در کنار سایر کشورها غیرعادی جلوه می دهد؛ اما در عین حال اطلاع رسانی هم موثر است، تا جایی که می تواند از میزان این نوع جرایم بکاهد. البته سیستم هایی که برای رسیدگی به آسیب های اجتماعی اختصاص دارد نیز باید گسترش یابد تا کودکان و اشخاصی که در معرض تهدید قرار دارند با ارتباط با این سیستم ها خود را از خطر برهانند.
● قانون چه می گوید؟
در این میان به نظر می رسد که نه تنها هیچ عامل بازدارنده ای اشخاص را از خرید و فروش کودکان نمی هراساند، بلکه وقتی کودکی به مثابه کالایی کم ارزش با دستان پرمهر)!( والدین خود فروخته می شود نیز مجازات سنگینی در انتظار این قبیل پدر و مادرها نیست. اگرچه به اعتقاد بسیاری از حقوقدانان خرید و فروش کودک جرم تلقی می شود حتی اگر خرید و فروش برای اعمال خلاف نباشد اما چندگانگی در مجازات ها به گونه ای است که تاثیر عمیقی در کاهش این نوع جرایم ندارد. این در حالی است که خرید و فروش کودک در فهرست مصادیق کودک آزاری قرار می گیرد و علاوه بر آن که ابعاد وسیعی به دنبال خواهد داشت، جنبه بین المللی نیز پیدا می کند. با این حال مجازات هایی که برای خرید و فروش کودک در نظر گرفته می شود، از مرز یک سال حبس یا 20 میلیون جزای نقدی تجاوز نمی کند.
از همین رو محمدعلی جداری فروغی، وکیل پایه یک دادگستری در این رابطه می گوید: اصولا در قانون اساسی، برای کلیه شهروندان، حقوقی در نظر گرفته شده و در اصل نوزدهم و بیستم بر حقوق همه افراد که فرزندان و کودکان و خردسالان نیز شامل آن می شود تاکید شده است. در عین حال در اصل بیستم نیز آمده که همه افراد ملت اعم از زن و مرد به طور یکسان در حمایت قانون قرار می گیرند و از همه حقوق انسانی با رعایت موازین اسلامی برخوردارند. همچنین در اصل بیست و دوم نیز از مصون بودن حیثیت و جان و مال حقوق افراد از تعرض سایرین تاکید شده است.
او وقتی این مواد قانونی را برمی شمارد، در ادامه این گونه سخن می گوید: بنابراین بالاترین جرمی که می تواند جان اشخاص را اعم از آن که صغیر باشد یا کبیر، در معرض آسیب قرار دهد همانا فروختن جسم و روح یک انسان است، آن هم از جانب والدین. این عمل از جمله رفتارهایی است که می تواند وجدان عمومی جامعه را به طور وحشتناکی تحت تاثیر قرار دهد و کمتر کسی است که از شنیدن چنین اخباری تاثر تا اعماق وجودش نفوذ نکند.به اعتقاد او جرایم متعددی که در جامعه به وقوع می پیوندد دارای بسترهای فرهنگی است، اما این جرم بر بستر فقر بنا شده است و عواملی چون بیکاری، اعتیاد و بی سوادی هم به آن دامن می زند.جداری فروغی می گوید: در جامعه می بینیم که گاه یک زن یا مرد در خیابان به تکدی گری مشغول است و طفلی را نیز در آغوش دارد که این کودک در حالت عادی نیست و در یک وضعیت شبیه خواب و بیداری به سر می برد، بدیهی است که چیزی جز مخدر نمی تواند این کودکان را در این حالت نگاه دارد. بنابراین متکدیان به آنان مواد مخدر می خورانند تا با سوءاستفاده از این حالت با آب و تاب بیشتری به تکدی گری بپردازند. ظلمی که به این کودکان روا می شود چنان سنگین است که بعید است این کودکان فرزندان واقعی متکدیان باشند.
متاسفانه این کودکان در سطح وسیعی خرید و فروش و از بدو تولد تا زمانی که خود را می شناسند در اثر تربیت ناصحیح و نگهداری غلط خود نیز به مجرمی تبدیل می شوند که بارها مورد آزار و اذیت و خرید و فروش قرار گرفته اند. به اعتقاد جامعه شناسان، این افراد وقتی این چنین به سن بزرگسالی می رسند با مفهوم خانواده چندان آشنا نیستند، چراکه در شرایط عادی ای رشد نیافته اند. بنابراین ممکن است این شخص حتی تشکیل خانواده هم بدهد، اما معنای ازخودگذشتگی والدین را به فرزندان هیچ گاه درک نکنند و چه بسا برای فروش فرزندانش هم ابایی نداشته باشد.
جداری فروغی با تایید این موضوع می گوید: متاسفانه قانون نیز آن طور که باید و شاید نمی تواند درخصوص مجرمانی که دست به این گونه اعمال می زنند اجرا شود. پدران باید طبق قوانین از فرزندان خود مراقبت کنند و هزینه های مادی آنان را که اصطلاحا به آن نفقه گفته می شود بپردازند. پدر و مادرانی که اقدام به فروش فرزندان خود می کنند، نه تنها به وظیفه قانونی خود عمل نمی کنند که با سوءاستفاده از آنان سعی می کنند برای خود کسب درآمد کنند.او بر این باور است که قانون می تواند وارد عمل شود و از حقوق کودکان دفاع کند، به نحوی که دادستان یا مدعی العموم طبق قانون، وظیفه دفاع از حقوق این کودکان را به عهده دارد، اما جرم فروش فرزندان در میان افراد فقیر آنچنان گسترده و وسیع است که متاسفانه برخورد با آن به راحتی ممکن نیست.
● خرید کودک از پدر و مادر یا آدم ربایی
این حقوقدان معتقد است: طبع این بزه ایجاب می کند که خریدار نیز مورد تعقیب قرار گیرد. به نظر من اگرچه کودک توسط پدر و مادر به اشخاص ثالث فروخته می شود، اما خریدار می تواند به عنوان آدم ربا که مجازاتش بسیار شدید است، مورد تعقیب قرار گیرد؛ چراکه طبیعت جرم آدم ربایی چنان است که در حقیقت وقتی شخصی توسط دیگری ربوده می شود، از حقوق انسانی خود محروم می گردد، حتی اگر در قبال دریافت مبلغی این کودک در اختیار شخص ثالث قرار گیرد. او می گوید: پدران و مادرانی که اقدام به فروش کودکان خود می کنند، جنایتکار هستند.
● مجازات خرید و فروش کودکان چیست؟
جداری فروغی در پاسخ به این سوال می گوید: از دیدگاه فقهی و حقوقی موضوعی به نام خرید و فروش انسان وجود ندارد، بنابراین خلاف قانون است و آدم ربایی قلمداد می شود. آدم ربایی نیز ازجمله جرایم سنگینی است که می تواند حتی تا حبس ابد و اعدام نیز نسبت به موضوع جرم، مجازات داشته باشد.
او بر این باور است که از دیدگاه حقوقی، چنین مجازات هایی می توانند راهکار مناسب برای برخورد با این جرایم باشند، اما در عمل این اتفاق رخ نمی دهد، چراکه بسیاری از کودکان که به فروش می رسند، فاقد شناسنامه و اوراق شناسایی هستند. بنابراین برخورد با این معضل بسیار پیچیده به نظر می رسد و برای برخورد با این گونه جرم ها، تحقیقات گسترده ای مورد نیاز است. در واقع شاید تنها توصیه ای که می توان ارایه کرد، ایجاد بستر فرهنگی از طریق آگاه کردن افراد جامعه است که می تواند به پیشگیری این نوع جرایم بینجامد.
ندا گنجی
روزنامه جام جم www jamejamonline ir