گاه‌شمار مهبانگ

[hasti-m]

گاه‌شمار مهبانگ رویدادهای کیهانی رابر اساس نظریه (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87)ٔ علمی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85) مهبانگ (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%87%D8%A8%D8%A7%D9%86%DA%AF) توصیف می‌کند. زمان در این گاه‌شمار بر حسب پارامتر زمان همراه (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9 %85%D8%B1%D8%A7%D9%87&action=edit&redlink=1) بیان می‌شود.
رصدها نشان می‌دهند که جهان حدود ۱۳٫۷ میلیارد (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%AF) سال (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%84) پیش آغاز شد. از آن زمان، تحول عالم از سه مرحله گذشته است. جهان بسیار آغازین، که هنوز به خوبی دانسته نشده است، به چند ثانیه (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AB%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%87)ٔ آغاز عالم می‌گویند که در آن جهان آن‌قدر داغ بود که انرژی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B1%DA%98%DB%8C) ذرات (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B0%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%B2%DB%8C%D8%B1%D8%A7% D8%AA%D9%85%DB%8C) بیشتر از انرژی‌های در دسترس در شتاب‌دهنده‌های (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D8%AA%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D8%AF%D9%87%D9%8 6%D8%AF%D9%87) امروزی روی زمین است. به همین دلیل، به جز ویژگی‌های اصلی این دوره که مهبانگ (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%87%D8%A8%D8%A7%D9%86%DA%AF) پیش‌بینی می‌کند، جزئیات آن هنوز دانسته نشده است.
پس از آن، تحول جهان بر پایهٔ فیزیک ذرات (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9_%D8%B0%D8%B1%D8%A7% D8%AA) پیش رفت. در این دوره نخستین فوتونها (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D9%88%D8%AA%D9%88%D9%86)، الکترونها (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86) و نوترونها (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D9%88%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86) ساخته شدند و سرانجام هسته‌ها (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%87_%D8%A7%D8%AA%D9%85) و اتم‌ها (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%AA%D9%85) شکل گرفتند. تابش زمینه کیهانی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%B4_%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86% D9%87_%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C) نیز با ساخته‌شدن هیدروژن (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%86) آغاز شد.
سپس مادهٔ عالم فشرده شد تا ستاره‌ها (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%87) ساخته شوند. در پایان کهکشانها (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D9%87%DA%A9%D8%B4%D8%A7%D9%86)، اختروش‌ها (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%B1%D9%88%D8%B4)، خوشه‌های کهکشانی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%B4%D9%87_%DA%A9%D9%87%DA%A9%D8%B4% D8%A7%D9%86%DB%8C) و ابرخوشه‌ها (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%AE%D9%88%D8% B4%D9%87&action=edit&redlink=1) ساخته شدند.
دربارهٔ سرانجام کیهان (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%85_%DA%A9% DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86) نظریه‌های گوناگونی پیش نهاده شده است