مژگان
02-26-2012, 08:05 PM
تغييرات اجتماعي در كشور ايران و بسياري از كشورهاي منطقه، طي 30 سال اخير، وضع سلامت مردم را مورد دستخوش و دگرگوني قرار داده است. تغيير سنت‌هاي گذشته و شيوه‌هاي جديد زندگي به تغيير در الگوهاي غذايي از جمله افزايش دريافت چربي‌هاي اشباع و كاهش دريافت ميوه و سبزي منجر شده، كه اين امر موجب افزايش شيوع بيماري‌هاي غيرواگير مانند بيماري‌هاي قلبي عروقي، سرطان، ديابت و... شده است. بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت در سال 2005 میلادی؛بیماری‌های مزمن (بيماري‌هاي قلبي عروقي، ديابت، چاقي، انواع سرطان و بيماري‌هاي تنفسي) علت 60 درصد از مرگ‌ها بوده و35 میلیون مرگ در سال به دلیل این بیماری‌ها رخ داده است. همچنین 80 درصد از مرگ‌های فوق در کشور‌های درحال توسعه کم درآمد مشاهده شده است. رژيم غذايي در دست كم، 35 درصد از كل موارد سرطان‌ها دخالت داردکه این رقم در زنان به 50 درصد می‌رسد. براساس پیش‌بینی سازمان جهانی بهداشت تا سال2020 موارد جدید سرطان‌ها به 15میلیون می‌رسد. بنابراین سرطان از جمله بیماری‌هایی است که تغذیه صحیح در پیشگیری و درمان آن می‌تواند نقش مهمی داشته باشد. به عنوان مثال افرادی که کمتر از پنج بار در روز میوه و سبزی مصرف می‌کنند بیشتر در معرض خطر سرطان‌های دستگاه گوارش قراردارند. با توجه به نقش تغذیه در پیشگیری از سرطان‌ها در زیر به برخي از اجزای مواد غذايي که نقش پيشگيري کننده در سرطان‌ها را به عهده دارند اشاره می‌شود:
o آنتي اكسيدان‌ها: آنتي اكسيدان‌های موجود در برخی از مواد غذایی با كاهش راديكال‌هاي آزاد در بدن، در پيشگيري از انواع سرطان‌ها نقش مهمی‌دارنــد. مواد آنتی اکسیدانی مانند كاروتنوئيدها (رنگدانه‌های گیاهی)، ويتامين C، ويتامين E، سلنیوم كه مانع از آسيب سلول‌ها و بافت‌ها می‌شوند، می‌توانند از بروز تغييرات سلول‌هاي بدخيم جلوگيري کنند. سبزی‌های برگ سبز و زرد و میوه‌های رنگی مانند اسفناج، هویج، مرکبات، زردآلو و طالبی (منابع کاروتنوئیدی)، میوه‌ها به ویژه مرکبات و سبزی‌ها (منبع ویتامین (C؛ روغن جوانه گندم و آفتابگردان؛ مغزها مانند بادام و سبزی‌های برگ سبز (منبع ويتامين E) و غذاهای دریایی، گوشت و جگر منبع سلنیوم هستند. نتایج برخی مطالعات نشان داده است که مصرف منابع غذایی حاوی سلنیوم به کاهش خطر بروز سرطان های پروستات، ریه و روده بزرگ منجر شده است. هچننین مصرف 10 بار گوجه فرنگی در هفته موجب کاهش خطر سرطان پروستات به میزان 35 درصد شده است.
o فيبرها: فيبرها تركيباتي هستند كه در ديواره سلول‌هاي گياهان مثل سبزي‌ها، ميوه‌ها، سبوس، غلات كامل، حبوبات و مغزها يافت می‌شوند. فیبرها با جذب آب و افزایش حجم مدفوع کمک به تسهیل دفع و کاهش یبوست می‌شوند. به طوری که نتایج مطالعات متعدد، نشان داده است رژيم‌هاي غذایی حاوی فيبر خطر بروز سرطان‌ها به ویژه سرطان معده، روده، مری را كاهش می‌دهند. فيبرها، با افزايش سرعت انتقال مواد غذايي از روده بزرگ موجب می‌شوند، باكتري‌هاي روده فرصت كمتري براي توليد مواد سرطان‌زا داشته باشند، همچنين ديواره روده براي مدت طولاني در معرض مواد سرطان‌زا قرار نگيرند.. فیبرها علاوه بر افزایش حجم و تسهیل عمل دفع موجب رقیق شدن مواد سرطان‌زا و کاهش مدت زمان تماس این مواد با دیواره روده می‌شوند. بنابراین با دريافـت كافــي و متناسبــي از گروه غلات، ميوه‌ها و سبزي‌ها می‌توان از بروز بسياري از سرطان‌ها پيشگيري كرد. توصيه می‌شود روزانه 400 گرم يا 5 بار در روز ميوه و سبزي مصرف شود.
ارتباط مصرف رژيم‌هاي پرچرب با سرطان
o دريافت مقادير زيادي چربي (گوشت قرمز، تخم‌مرغ، محصولات لبني با مقادير بالايي چربي و كلسترول) موجب افزايش احتمال خطر سرطان روده، پستان و كليه می‌شود.
o دريافت بالاي چربي به خصوص در زنان يائسه احتمال بروز سرطان پستان را افزايش می‌دهد.
o مصرف روغن زيتون خطر بروز بسياري از سرطان‌ها به خصوص سرطان پستان را كاهش می‌دهند.
نتایج برخی از مطالعات انجام شده در ارتباط با تغذیه و سرطان:
نتایج بررسی‌های مختلف نشان داده است که مصرف خانواده كلم و گل كلم موجب تخریب مواد سرطان‌زا می‌شود. همچنین پياز، سير، خطر سرطان معده را کاهش می‌دهد. انار نیز از سرطان پروستات پیشگیری می‌کند. نتایج برخی مطالعات نیز نشان داده است که مصرف هويج، گوجه فرنگي و مركبات در برنامه غذایی روزانه موجب کاهش خطر سرطان كولون می‌شود. مصرف پياز، چاي سبز، انگور، مركبات نیز به توقف تغییرات بدخیم در سلول‌ها منجر می‌شود. منابع‌غذایی اسیدفولیک مانند سبزی‌های برگ سبز (کاهش خطر سرطان کولون و سینه) و منابع غذایی ویتامین E مانند روغن جوانه گندم و آفتابگردان (کاهش خطر سرطان پروستات) را نشان داده است.
غذاهاي دريايي به علت داشتن اسيدهاي چرب امگا 3، سلنيوم، روي، ويتامين E و... در پيشگيري از بسياري از سرطان‌ها به خصوص سرطان پستان و روده نقش مهمی دارند.
نتایج برخی از مطالعات انجام شده نشان داده است که برخی از مواد غذایی مانند انواع توت‌ها (توت‌فرنگی؛ توت سیاه و..) به دلیل پلی‌فنل‌ها؛ ماهی‌های چرب مانند سالمون؛ ساردین و قزل‌آلا (منابع غذایی حاوی امگا-3 )، انگور، پیاز، سیر، کلم بروکلی، سیب(به دلیل دارا بودن فلاونوئید)، پرتقال و گوجه‌فرنگی ( منبع ویتامین C) و آناناس(آنزیم Bromelain) خاصیت ضدالتهابی دارند. بنابراین مصرف میوه‌ها و سبزی‌هایی که خاصیت ضدالتهابی دارند به منظور پیشگیری از بیماری‌های مزمن مرتبط با تغذیه از جمله سرطان توصیه می‌شوند. چند توصیه تغذیه‌ای به منظور پیشگیری از سرطان:
1. افزایش مصرف روزانه میوه‌ها و سبزی‌ها در برنامه غذایی روزانه ( حداقل پنج بار درروز)
- انتخاب میوه‌ها و سبزی‌های رنگی( سبز تیره و نارنجی)
- مصرف میوه‌ها و سبزی‌ها همراه با غذا یا به عنوان میان وعده
2. کاهش مصرف غذاهای پر چرب (کره، لبنیات پرچرب، کله پاچه، گوشت‌های قرمز، روغن‌جامد و سس مایونز)
3. کاهش مصرف گوشت‌های فرآیندی مانند سوسیس و کالباس (به دلیل ترکیبات نیتراتی که به عنوان نگ‌هدارنده و رنگ دهنده به آن اضافه می‌شوند)
4. طبخ صحیح غذاها و پرهیز از مصرف زیاد غذاهای سرخ شده
5. کاهش مصرف غذاهای شور به دلیل نقش آن در سرطان معده
6. استفاده از نان‌های تهیه شده از دانه کامل و غلات سبوس‌دار
نویسنده: مينا مينايي
o آنتي اكسيدان‌ها: آنتي اكسيدان‌های موجود در برخی از مواد غذایی با كاهش راديكال‌هاي آزاد در بدن، در پيشگيري از انواع سرطان‌ها نقش مهمی‌دارنــد. مواد آنتی اکسیدانی مانند كاروتنوئيدها (رنگدانه‌های گیاهی)، ويتامين C، ويتامين E، سلنیوم كه مانع از آسيب سلول‌ها و بافت‌ها می‌شوند، می‌توانند از بروز تغييرات سلول‌هاي بدخيم جلوگيري کنند. سبزی‌های برگ سبز و زرد و میوه‌های رنگی مانند اسفناج، هویج، مرکبات، زردآلو و طالبی (منابع کاروتنوئیدی)، میوه‌ها به ویژه مرکبات و سبزی‌ها (منبع ویتامین (C؛ روغن جوانه گندم و آفتابگردان؛ مغزها مانند بادام و سبزی‌های برگ سبز (منبع ويتامين E) و غذاهای دریایی، گوشت و جگر منبع سلنیوم هستند. نتایج برخی مطالعات نشان داده است که مصرف منابع غذایی حاوی سلنیوم به کاهش خطر بروز سرطان های پروستات، ریه و روده بزرگ منجر شده است. هچننین مصرف 10 بار گوجه فرنگی در هفته موجب کاهش خطر سرطان پروستات به میزان 35 درصد شده است.
o فيبرها: فيبرها تركيباتي هستند كه در ديواره سلول‌هاي گياهان مثل سبزي‌ها، ميوه‌ها، سبوس، غلات كامل، حبوبات و مغزها يافت می‌شوند. فیبرها با جذب آب و افزایش حجم مدفوع کمک به تسهیل دفع و کاهش یبوست می‌شوند. به طوری که نتایج مطالعات متعدد، نشان داده است رژيم‌هاي غذایی حاوی فيبر خطر بروز سرطان‌ها به ویژه سرطان معده، روده، مری را كاهش می‌دهند. فيبرها، با افزايش سرعت انتقال مواد غذايي از روده بزرگ موجب می‌شوند، باكتري‌هاي روده فرصت كمتري براي توليد مواد سرطان‌زا داشته باشند، همچنين ديواره روده براي مدت طولاني در معرض مواد سرطان‌زا قرار نگيرند.. فیبرها علاوه بر افزایش حجم و تسهیل عمل دفع موجب رقیق شدن مواد سرطان‌زا و کاهش مدت زمان تماس این مواد با دیواره روده می‌شوند. بنابراین با دريافـت كافــي و متناسبــي از گروه غلات، ميوه‌ها و سبزي‌ها می‌توان از بروز بسياري از سرطان‌ها پيشگيري كرد. توصيه می‌شود روزانه 400 گرم يا 5 بار در روز ميوه و سبزي مصرف شود.
ارتباط مصرف رژيم‌هاي پرچرب با سرطان
o دريافت مقادير زيادي چربي (گوشت قرمز، تخم‌مرغ، محصولات لبني با مقادير بالايي چربي و كلسترول) موجب افزايش احتمال خطر سرطان روده، پستان و كليه می‌شود.
o دريافت بالاي چربي به خصوص در زنان يائسه احتمال بروز سرطان پستان را افزايش می‌دهد.
o مصرف روغن زيتون خطر بروز بسياري از سرطان‌ها به خصوص سرطان پستان را كاهش می‌دهند.
نتایج برخی از مطالعات انجام شده در ارتباط با تغذیه و سرطان:
نتایج بررسی‌های مختلف نشان داده است که مصرف خانواده كلم و گل كلم موجب تخریب مواد سرطان‌زا می‌شود. همچنین پياز، سير، خطر سرطان معده را کاهش می‌دهد. انار نیز از سرطان پروستات پیشگیری می‌کند. نتایج برخی مطالعات نیز نشان داده است که مصرف هويج، گوجه فرنگي و مركبات در برنامه غذایی روزانه موجب کاهش خطر سرطان كولون می‌شود. مصرف پياز، چاي سبز، انگور، مركبات نیز به توقف تغییرات بدخیم در سلول‌ها منجر می‌شود. منابع‌غذایی اسیدفولیک مانند سبزی‌های برگ سبز (کاهش خطر سرطان کولون و سینه) و منابع غذایی ویتامین E مانند روغن جوانه گندم و آفتابگردان (کاهش خطر سرطان پروستات) را نشان داده است.
غذاهاي دريايي به علت داشتن اسيدهاي چرب امگا 3، سلنيوم، روي، ويتامين E و... در پيشگيري از بسياري از سرطان‌ها به خصوص سرطان پستان و روده نقش مهمی دارند.
نتایج برخی از مطالعات انجام شده نشان داده است که برخی از مواد غذایی مانند انواع توت‌ها (توت‌فرنگی؛ توت سیاه و..) به دلیل پلی‌فنل‌ها؛ ماهی‌های چرب مانند سالمون؛ ساردین و قزل‌آلا (منابع غذایی حاوی امگا-3 )، انگور، پیاز، سیر، کلم بروکلی، سیب(به دلیل دارا بودن فلاونوئید)، پرتقال و گوجه‌فرنگی ( منبع ویتامین C) و آناناس(آنزیم Bromelain) خاصیت ضدالتهابی دارند. بنابراین مصرف میوه‌ها و سبزی‌هایی که خاصیت ضدالتهابی دارند به منظور پیشگیری از بیماری‌های مزمن مرتبط با تغذیه از جمله سرطان توصیه می‌شوند. چند توصیه تغذیه‌ای به منظور پیشگیری از سرطان:
1. افزایش مصرف روزانه میوه‌ها و سبزی‌ها در برنامه غذایی روزانه ( حداقل پنج بار درروز)
- انتخاب میوه‌ها و سبزی‌های رنگی( سبز تیره و نارنجی)
- مصرف میوه‌ها و سبزی‌ها همراه با غذا یا به عنوان میان وعده
2. کاهش مصرف غذاهای پر چرب (کره، لبنیات پرچرب، کله پاچه، گوشت‌های قرمز، روغن‌جامد و سس مایونز)
3. کاهش مصرف گوشت‌های فرآیندی مانند سوسیس و کالباس (به دلیل ترکیبات نیتراتی که به عنوان نگ‌هدارنده و رنگ دهنده به آن اضافه می‌شوند)
4. طبخ صحیح غذاها و پرهیز از مصرف زیاد غذاهای سرخ شده
5. کاهش مصرف غذاهای شور به دلیل نقش آن در سرطان معده
6. استفاده از نان‌های تهیه شده از دانه کامل و غلات سبوس‌دار
نویسنده: مينا مينايي