پول فعال یا منفعل

[donya88]

در ادبیات علم اقتصاد پول از دو زاویه مورد تحلیل و بررسی قرار می­گیرد: فعال بودن پول به این معناست که بانک مرکزی کنترل پول را در اختیار دارد و با اراده خود و براساس تصمیمات سیاستی می­تواند پول را کم و زیاد کند. بنابراین، فعال بودن پول درواقع همان استقلال بانک مرکزی است که که برمبنای آن، بانک مرکزی می­تواند سیاست­های پولی انقباضی و انبساطی را اجرا کند و البته در قبال آن مسئول و پاسخ­گو باشد. اما منفعل بودن پول یعنی این­که بانک مرکزی تاحد زیادی اختیار کنترل پول را ندارد و و عواملی بیرونی تعیین کننده حجم پول در گردش است. این عوامل بیرونی می­تواند سازوکار­های اقتصادی یا عوامل سیاسی باشند. البته عوامل سیاسی بحث اقتصاد سیاسی پول را پیش می­کشند که منفعل بودن پول را تاحد زیادی تشدید می­کنند. در شرایط منفعل بودن پول، این بانک مرکزی مستقل نیست که سیاست­های پولی را اجرا می­کند، بلکه عوامل سیاسی و بیرونی، پول را به دنبال خود می­کشند. البته بحث فعال و منفعل بودن پول مبحثی بسیار جالب و جذابی است که اقتصاددانان برسر آن مجادله ناتمامی داشته­اند. برای مثال، هم فریدمن و هم کینز معتقدند که پول فعال است. اما فریدمن معتقد است که پول روی بخش حقیقی اقتصاد تاثیری ندارد، درحالی­که کینز معتقد است پول بر متغیرهای حقیقی اثرگذار است. در کشورهای نفتی در شرایط فراوانی درآمدهای نفتی، پول بدون شک منفعل است و این مساله با کالای پست بودن علم اقتصاد در این اوضاع هم­خوانی کامل دارد. البته این موضوع به این معنی نیست که در شرایط کم بودن درآمدهای نفتی پول فعال است. هیوم، مالتوس، مارکس، شومپتر، کالدور،کیدلند و پرسکات پول را منفعل و ریکاردو، کینز، فریدمن پول را فعال می­دانند.