tania
02-16-2011, 01:50 AM
یكی از دستاوردهای انقلاب اسلامی ایران، ایجاد شوراهای اسلامی است و یكی از مظاهر دموكراسی و حاكمیت مردم به‌‌شمار می‌رود و اهمیت آن به قدری است كه تعدادی از اصول قانون اساسی به آن اختصاص داده شده است.
«طبق دستور قرآن كریم:
«وَأَمْرُهُمْ شُورَى بَینَهُمْ» (شوری/38)
«وَشَاوِرْهُمْ فِی الأَمْرِ» (آل‌‌عمران/159)
شوراها، مجلس شورای اسلامی، شورای استان، شهرستان، شهر، محل، بخش، روستا و نظایر آنها از اركان تصمیم‌گیری و ادارۀ امور كشورند.موارد، طرز تشکیل و حدود اختیارات و وظایف شوراها را این قانون و قوانین ناشی از آن معین می کند.» (مفاد اصل 7 قانون اساسی)
اصول تشكیلات شوراها:
دورۀ فعالیت هر شورا از تاریخ تشكیل، چهار سال است و انتخاب مجدد آن بلامانع است.
أ) تعداد اعضای شورای اسلامی روستاهای تا 1500 نفر جمعیت، سه نفر و بیش از آن 5 نفر است.
ب) تعداد اعضای شوراهای بخش 5 نفر است كه با اكثریت نسبی از بین نمایندگان منتخب شوراهای واقع در محدوده بخش تشكیل می‌شود.
شرایط انتخاب كنندگان:
طبق ماده 25 قانون انتخابات، شرایط انتخاب كنندگان عبارت است از:
1) تابعیت ایران؛
2) داشتن حداقل سن 15 سال تمام؛
3) سكونت حداقل یك سال در محل.
شرایط انتخاب شوندگان:
1) تابعیت ایران؛
2) داشتن 25 سال سن؛
3) سكونت حداقل یك‌سال متصل به زمان اخذ رأی در محل؛
4) اعتقاد و التزام عملی به اسلام و ولایت مطلقه فقیه؛
5) وفاداری به قانون اساسی؛
6) داشتن سواد خواندن و نوشتن.
اموال و بودجه شوراها:
شوراها دارای شخصیت حقوقی هستند و می‌توانند صاحب اموال شوند. بودجه شوراها از طریق درآمدهای محلی و در صورت نیاز از طریق عوارضی كه در مقابل خدمات ارائه شده وضع می‌شود، تأمین می‌شود و كمبودهای آنرا دولت به درخواست شورای عالی استان‌ها، از محل درآمدهای عمومی جبران می‌كند.
وظایف شوراها:
أ) شورای روستا: طبق ماده 68 قانون انتخابات، وظایف شورای روستا عبارتست از:
1) نظارت بر حسن اجرای تصمیمات شورای روستا؛
2) بررسی و شناخت كمبودها؛
3) جلب مشاركت و خودیاری مردم؛
4) تبیین و توجیه سیاست‌های دولت؛
5) تلاش برای رفع اختلافات محلی؛
6) انتخابات فردی ذی‌صلاح جهت دهیاری برای مدت 4 سال و ... .
ب) وظایف و اختیارات شورای بخش: طبق ماده 70 قانون مذکور، وظایف و اختیارات شورای بخش به شرح زیر است:
1) بررسی و آگاهی از مشكلات و كمبودهای اجتماعی، فرهنگی، آموزشی، اقتصادی و عمرانی، بهداشتی و سایر امور رفاهی بخش؛
2) همكاری با مسئولان اجرائی كشور؛
3) ایجاد هماهنگی لازم بین شوراهای روستایی واقع در بخش و ... .
ج) وظایف و اختیارات شورای شهر: طبق ماده 71 قانون انتخابات، وظایف و اختیارات شورای شهر عبارت است از:
1) انتخاب شهردار برای مدت 4 سال؛
2) بررسی و شناخت كمبودها و نیازها، و نارسائی‌های اجتماعی، فرهنگی و تهیه طرح‌ها و پیشنهادهای اصلاحی؛
3) نظارت بر حسن اجرای مصوبات شورا؛
4) همكاری با مسئولان اجرائی و نهادها و سازمان‌های مملكتی؛
5) برنامه‌ریزی در خصوص مشاركت مردم در انجام خدمات اجتماعی، اقتصادی و ...؛
6) اقدام در خصوص تشكیل انجمن‌ها و نهادهای اجتماعی، امدادی، ارشادی؛
7) تصویب بودجه و اصلاح متمم بودجه سالانه شهرداری؛
8) تصویب معاملات و نظارت بر آنها كه توسط شهرداری انجام گرفته است؛
9) تصویب وام‌های پیشنهادی شهرداری؛
10) نام‌گذاری معابر، خیابان‌ها، كوچه و كوی؛
11) تصویب نرخ كرایه وسایل نقلیه درون شهری؛
12) نظارت بر امور تماشاخانه‌ها، بهداشت، ایجاد گورستان‌ها و دیگر اماكن عمومی و وظایف دیگری كه در قانون آمده است.
نظارت دولت بر شوراها:
طبق اصل 103 قانون اساسی، استانداران، بخشداران و سایر مقامات كشوری در حدود اختیارات شوراها ملزم به رعایت تصمیمات آنها هستند و هرگاه اعتراض به تصمیمات شورا داشته باشند می‌توانند طبق شرایط مقرر در قانون نسبت به آنها موارد زیر را اعمال نمایند:
1) ابطال مصوبات شوراها؛
2) انحلال شورا؛
3) سلب عضویت از اعضای شوری.
منابع:
1- طباطبائی مؤتمنی، منوچهر؛ حقوق اداری، تهران، سمت، 1381، چاپ هفتم، ص 114-98.
2- انصاری، ولی‌ا...؛ كلیات حقوق اداری، تهران، میزان، 1374، چاپ اوّل، ص 230-222.
3- موسی‌زاده، رضا؛ حقوق اداری، تهران، میزان، 1381، چاپ سوّم، ص 129.
«طبق دستور قرآن كریم:
«وَأَمْرُهُمْ شُورَى بَینَهُمْ» (شوری/38)
«وَشَاوِرْهُمْ فِی الأَمْرِ» (آل‌‌عمران/159)
شوراها، مجلس شورای اسلامی، شورای استان، شهرستان، شهر، محل، بخش، روستا و نظایر آنها از اركان تصمیم‌گیری و ادارۀ امور كشورند.موارد، طرز تشکیل و حدود اختیارات و وظایف شوراها را این قانون و قوانین ناشی از آن معین می کند.» (مفاد اصل 7 قانون اساسی)
اصول تشكیلات شوراها:
دورۀ فعالیت هر شورا از تاریخ تشكیل، چهار سال است و انتخاب مجدد آن بلامانع است.
أ) تعداد اعضای شورای اسلامی روستاهای تا 1500 نفر جمعیت، سه نفر و بیش از آن 5 نفر است.
ب) تعداد اعضای شوراهای بخش 5 نفر است كه با اكثریت نسبی از بین نمایندگان منتخب شوراهای واقع در محدوده بخش تشكیل می‌شود.
شرایط انتخاب كنندگان:
طبق ماده 25 قانون انتخابات، شرایط انتخاب كنندگان عبارت است از:
1) تابعیت ایران؛
2) داشتن حداقل سن 15 سال تمام؛
3) سكونت حداقل یك سال در محل.
شرایط انتخاب شوندگان:
1) تابعیت ایران؛
2) داشتن 25 سال سن؛
3) سكونت حداقل یك‌سال متصل به زمان اخذ رأی در محل؛
4) اعتقاد و التزام عملی به اسلام و ولایت مطلقه فقیه؛
5) وفاداری به قانون اساسی؛
6) داشتن سواد خواندن و نوشتن.
اموال و بودجه شوراها:
شوراها دارای شخصیت حقوقی هستند و می‌توانند صاحب اموال شوند. بودجه شوراها از طریق درآمدهای محلی و در صورت نیاز از طریق عوارضی كه در مقابل خدمات ارائه شده وضع می‌شود، تأمین می‌شود و كمبودهای آنرا دولت به درخواست شورای عالی استان‌ها، از محل درآمدهای عمومی جبران می‌كند.
وظایف شوراها:
أ) شورای روستا: طبق ماده 68 قانون انتخابات، وظایف شورای روستا عبارتست از:
1) نظارت بر حسن اجرای تصمیمات شورای روستا؛
2) بررسی و شناخت كمبودها؛
3) جلب مشاركت و خودیاری مردم؛
4) تبیین و توجیه سیاست‌های دولت؛
5) تلاش برای رفع اختلافات محلی؛
6) انتخابات فردی ذی‌صلاح جهت دهیاری برای مدت 4 سال و ... .
ب) وظایف و اختیارات شورای بخش: طبق ماده 70 قانون مذکور، وظایف و اختیارات شورای بخش به شرح زیر است:
1) بررسی و آگاهی از مشكلات و كمبودهای اجتماعی، فرهنگی، آموزشی، اقتصادی و عمرانی، بهداشتی و سایر امور رفاهی بخش؛
2) همكاری با مسئولان اجرائی كشور؛
3) ایجاد هماهنگی لازم بین شوراهای روستایی واقع در بخش و ... .
ج) وظایف و اختیارات شورای شهر: طبق ماده 71 قانون انتخابات، وظایف و اختیارات شورای شهر عبارت است از:
1) انتخاب شهردار برای مدت 4 سال؛
2) بررسی و شناخت كمبودها و نیازها، و نارسائی‌های اجتماعی، فرهنگی و تهیه طرح‌ها و پیشنهادهای اصلاحی؛
3) نظارت بر حسن اجرای مصوبات شورا؛
4) همكاری با مسئولان اجرائی و نهادها و سازمان‌های مملكتی؛
5) برنامه‌ریزی در خصوص مشاركت مردم در انجام خدمات اجتماعی، اقتصادی و ...؛
6) اقدام در خصوص تشكیل انجمن‌ها و نهادهای اجتماعی، امدادی، ارشادی؛
7) تصویب بودجه و اصلاح متمم بودجه سالانه شهرداری؛
8) تصویب معاملات و نظارت بر آنها كه توسط شهرداری انجام گرفته است؛
9) تصویب وام‌های پیشنهادی شهرداری؛
10) نام‌گذاری معابر، خیابان‌ها، كوچه و كوی؛
11) تصویب نرخ كرایه وسایل نقلیه درون شهری؛
12) نظارت بر امور تماشاخانه‌ها، بهداشت، ایجاد گورستان‌ها و دیگر اماكن عمومی و وظایف دیگری كه در قانون آمده است.
نظارت دولت بر شوراها:
طبق اصل 103 قانون اساسی، استانداران، بخشداران و سایر مقامات كشوری در حدود اختیارات شوراها ملزم به رعایت تصمیمات آنها هستند و هرگاه اعتراض به تصمیمات شورا داشته باشند می‌توانند طبق شرایط مقرر در قانون نسبت به آنها موارد زیر را اعمال نمایند:
1) ابطال مصوبات شوراها؛
2) انحلال شورا؛
3) سلب عضویت از اعضای شوری.
منابع:
1- طباطبائی مؤتمنی، منوچهر؛ حقوق اداری، تهران، سمت، 1381، چاپ هفتم، ص 114-98.
2- انصاری، ولی‌ا...؛ كلیات حقوق اداری، تهران، میزان، 1374، چاپ اوّل، ص 230-222.
3- موسی‌زاده، رضا؛ حقوق اداری، تهران، میزان، 1381، چاپ سوّم، ص 129.