tania
01-23-2011, 09:42 AM
http://pnu-club.com/imported/mising.jpg
۳ تا ۶ سالگی سنین خردسالی است. در دوره خردسالی مجموعه دستاوردهای زیستی، روانی، اجتماعی و شناختی، کودک را برای ورود به مدرسه آماده می کند. دستاوردهای موفق دوره های قبلی رشد و تکامل به پیشرفت بهتر کودک خردسال کمک می کند. طبق نظر اریکسون وظیفه مهم روانی- اجتماعی کودک در این مرحله دستیابی به حسن ابتکار همراه با غلبه بر احساس گناه است. کودکان در این سن به طور فعال بازی و کار می کنند و به طور واقعی احساس رضایت و موفقیت از فعالیت های خود می کنند. هنگامی که کودکان از حدود انضباط و توانایی تجاوز کرده یا رفتار مطلوب را نمی توانند نشان دهند، دچار احساس گناه، ترس و اضطراب می شوند. در زیر بعضی مراحل رشد و تکامل و خصوصیات اخلاقی دوره خردسالی به اختصار شرح داده می شود.
● تکامل روانی- جنسی
در این سنین کنجکاوی های جنسی و آگاهی از تفاوت ها بیشتر می شود و مواردی مانند ارزش های اجتماعی، نوع اسباب بازی و ارتباط والدین بر درک هویت جنسی کودک تاثیر دارند. دختران و پسران وابستگی اولیه به والد جنس مخالف پیدا کرده و تنفر از والد همجنس دارند. طبق نظر فروید این مرحله را «فالیک» می نامند. پسران دچار «عقده ادیپ» شده و تمایل شدیدی نسبت به مادر پیدا می کنند و از پدر تنفر دارند و دختران «عقده الکترا» پیدا کرده و عاشق پدر شده و از مادر متنفر هستند. حتی ممکن است حالت تهاجم نسبت به والد همجنس پیدا کنند. معمولاً این احساسات پنهان شده ولی گاهی ابراز می شوند. البته کودکان در ارتباط با این افکار خود احساس گناه می کنند و همین طور ترس از تلافی کردن والد همجنس دارند. به دنبال کشف جنسیت، دستکاری آلت تناسلی در سن خردسالی طبیعی است. باید به والدین یادآوری کرد که کودک را به دلیل بروز چنین عکس العمل طبیعی تنبیه نکنند زیرا احتمال ایجاد شرم و خجالت وجود دارد و توصیه می شود با انحراف فکر، کودک را از انجام این کار باز دارند و همچنین به کودک آموزش داده شود که این کار همانند اعمال شخصی است و انجام آن در ملاءعام کار درستی نیست. چون پاسخ ثابت «خیر» در دوره نوپایی تبدیل به «چرا» می شود، سوالی مثل «بچه از کجا می آید؟» اتفاقی بوده و همانند «آسمان آبی رنگ است» است. در این گونه موارد و همین طور سایر کنجکاوی های جنسی باید نگرش مثبت داشت و باید کودکان تشویق شوند که اگر سوالی دارند از والدین بپرسند و والدین هم در دادن اطلاعات باید صادق باشند و این گونه کنجکاوی ها را محکوم نکنند و ضمناً آنها را تشویق کنند که به فعالیت های دیگر اشتغال یابند.
در واقع والدین باید آمادگی پاسخگویی به سوالات آنها بدون اضطراب و همراه با توجه کافی را داشته باشند و اهمیتی ندارد که همه آن چیزی را که گفته می شود، درک کنند بلکه مهم این است که والدین به این مساله توجه کنند.
● تکامل اخلاقی
خردسالی زمان بروز و ظهور وجدان است. قضاوت اخلاقی بسیار اولیه است و خوب و بد رفتار را براساس نتیجه نهایی تنبیه و پاداش قضاوت می کنند. اگر در قبال رفتار نامناسب تنبیه نشوند آن عمل را به رغم مفهوم آن خوب تلقی می کنند.
● آمادگی جهت ورود به کودکستان
خردسالی زمان مناسبی برای ورود به کودکستان و آمادگی و آماده شدن برای ورود به مدرسه است. کلاس آمادگی موقعیتی فوق العاده برای توسعه تجربیات کودکان قرار می گیرند. کودکان در این مراکز در معرض فرصت هایی برای یادگیری، همکاری گروهی، سازش با تفاوت های اجتماعی- فرهنگی، سازش با یأس، نارضایتی و خشم قرار می گیرند. اگر فعالیت ها طوری تنظیم شود که امکان غلبه و پیشرفت به وجود بیاید کودکان به طور قابل توجهی احساس موفقیت، اعتماد به نفس و لیاقت شخصی پیدا می کنند. جهت آمادگی کودک برای ورود به مدرسه به جز انتخاب مرکز مراقبتی مناسب قبل از ورود به مدرسه، دادن نظریات مهیج و جالب در مورد مدرسه، صحبت در مورد فعالیت هایی که در مدرسه انجام می دهد مثل نقاشی، بازی و...، آشنا کردن کودک با معلم و محیط و گاه حضور کوتاه مدت در مدرسه برای ساعاتی می تواند احساس آرامش را در کودک ایجاد کند و تحمل جدایی طولانی مدت را به وجود بیاورد.
● پرخاشگری
پرخاشگری رفتاری است که کوشش دارد شخصی را اذیت کرده یا اموال را تخریب کند. رفتار پرخاشگرانه کودک خردسال با حملات فیزیکی ناگهانی روی کودکان دیگر و افراد بالغ، تخریب اموال دیگران، کج خلقی شدید، بی ادبی و عدم همکاری مشخص می شود. عواملی که رفتار پرخاشگری را افزایش می دهد، شامل موارد زیر است.
ـ یأس؛ مخالفت دائم با ارضای نفس ناشی از عدم تایید والدین، تحقیر، تنبیه و ناسزاگویی می تواند سبب یأس کودکان شده و به منظور تخلیه علیه دیگران واکنش نشان داده شود.
ـ تقلید؛ کودکانی که والدین خود را به عنوان عامل سوءرفتار فیزیکی یا کلامی می بینند تصور می کنند رفتار والدین صحیح است یا اعمال بی موقع اصول انضباطی خشن می تواند منجر به رفتار تهاجمی شود. بعد دیگر وجود استاندارد مثبت برای رفتار پذیرفته است. مثلاً پرخاشگری مترادف مردانگی تعبیر می شود.
● تقویت
تقویت گاهی پاداش رفتار پرخاشگری منفی است (تنبیه یا عدم تایید) ولی در عین حال تقویت کننده است. کودکی که توسط والدین نادیده گرفته می شود پی می برد وقتی خواهر یا برادر خود را اذیت می کند سبب کسب توجه می شود لذا یاد می گیرد این گونه رفتار سبب جلب توجه می شود. همچنین تایید پرخاشگری هم باعث تقویت این رفتار می شود. گرفتن امتیازات و تقویت آن یک مداخله موثر برای پرخاشگری است. همچنین برای حداقل رساندن یأس و خشم، والدین باید کودکان را تشویق کنند تا از ابزار کلامی برای بیان احساسات خود استفاده کنند (مثل ناراحت می شوم وقتی توپ مرا برمی دارید لطفاً آن را به من بدهید)، یا ابراز خشم و احساسات توسط بازی.
زهرا سوهانی
۳ تا ۶ سالگی سنین خردسالی است. در دوره خردسالی مجموعه دستاوردهای زیستی، روانی، اجتماعی و شناختی، کودک را برای ورود به مدرسه آماده می کند. دستاوردهای موفق دوره های قبلی رشد و تکامل به پیشرفت بهتر کودک خردسال کمک می کند. طبق نظر اریکسون وظیفه مهم روانی- اجتماعی کودک در این مرحله دستیابی به حسن ابتکار همراه با غلبه بر احساس گناه است. کودکان در این سن به طور فعال بازی و کار می کنند و به طور واقعی احساس رضایت و موفقیت از فعالیت های خود می کنند. هنگامی که کودکان از حدود انضباط و توانایی تجاوز کرده یا رفتار مطلوب را نمی توانند نشان دهند، دچار احساس گناه، ترس و اضطراب می شوند. در زیر بعضی مراحل رشد و تکامل و خصوصیات اخلاقی دوره خردسالی به اختصار شرح داده می شود.
● تکامل روانی- جنسی
در این سنین کنجکاوی های جنسی و آگاهی از تفاوت ها بیشتر می شود و مواردی مانند ارزش های اجتماعی، نوع اسباب بازی و ارتباط والدین بر درک هویت جنسی کودک تاثیر دارند. دختران و پسران وابستگی اولیه به والد جنس مخالف پیدا کرده و تنفر از والد همجنس دارند. طبق نظر فروید این مرحله را «فالیک» می نامند. پسران دچار «عقده ادیپ» شده و تمایل شدیدی نسبت به مادر پیدا می کنند و از پدر تنفر دارند و دختران «عقده الکترا» پیدا کرده و عاشق پدر شده و از مادر متنفر هستند. حتی ممکن است حالت تهاجم نسبت به والد همجنس پیدا کنند. معمولاً این احساسات پنهان شده ولی گاهی ابراز می شوند. البته کودکان در ارتباط با این افکار خود احساس گناه می کنند و همین طور ترس از تلافی کردن والد همجنس دارند. به دنبال کشف جنسیت، دستکاری آلت تناسلی در سن خردسالی طبیعی است. باید به والدین یادآوری کرد که کودک را به دلیل بروز چنین عکس العمل طبیعی تنبیه نکنند زیرا احتمال ایجاد شرم و خجالت وجود دارد و توصیه می شود با انحراف فکر، کودک را از انجام این کار باز دارند و همچنین به کودک آموزش داده شود که این کار همانند اعمال شخصی است و انجام آن در ملاءعام کار درستی نیست. چون پاسخ ثابت «خیر» در دوره نوپایی تبدیل به «چرا» می شود، سوالی مثل «بچه از کجا می آید؟» اتفاقی بوده و همانند «آسمان آبی رنگ است» است. در این گونه موارد و همین طور سایر کنجکاوی های جنسی باید نگرش مثبت داشت و باید کودکان تشویق شوند که اگر سوالی دارند از والدین بپرسند و والدین هم در دادن اطلاعات باید صادق باشند و این گونه کنجکاوی ها را محکوم نکنند و ضمناً آنها را تشویق کنند که به فعالیت های دیگر اشتغال یابند.
در واقع والدین باید آمادگی پاسخگویی به سوالات آنها بدون اضطراب و همراه با توجه کافی را داشته باشند و اهمیتی ندارد که همه آن چیزی را که گفته می شود، درک کنند بلکه مهم این است که والدین به این مساله توجه کنند.
● تکامل اخلاقی
خردسالی زمان بروز و ظهور وجدان است. قضاوت اخلاقی بسیار اولیه است و خوب و بد رفتار را براساس نتیجه نهایی تنبیه و پاداش قضاوت می کنند. اگر در قبال رفتار نامناسب تنبیه نشوند آن عمل را به رغم مفهوم آن خوب تلقی می کنند.
● آمادگی جهت ورود به کودکستان
خردسالی زمان مناسبی برای ورود به کودکستان و آمادگی و آماده شدن برای ورود به مدرسه است. کلاس آمادگی موقعیتی فوق العاده برای توسعه تجربیات کودکان قرار می گیرند. کودکان در این مراکز در معرض فرصت هایی برای یادگیری، همکاری گروهی، سازش با تفاوت های اجتماعی- فرهنگی، سازش با یأس، نارضایتی و خشم قرار می گیرند. اگر فعالیت ها طوری تنظیم شود که امکان غلبه و پیشرفت به وجود بیاید کودکان به طور قابل توجهی احساس موفقیت، اعتماد به نفس و لیاقت شخصی پیدا می کنند. جهت آمادگی کودک برای ورود به مدرسه به جز انتخاب مرکز مراقبتی مناسب قبل از ورود به مدرسه، دادن نظریات مهیج و جالب در مورد مدرسه، صحبت در مورد فعالیت هایی که در مدرسه انجام می دهد مثل نقاشی، بازی و...، آشنا کردن کودک با معلم و محیط و گاه حضور کوتاه مدت در مدرسه برای ساعاتی می تواند احساس آرامش را در کودک ایجاد کند و تحمل جدایی طولانی مدت را به وجود بیاورد.
● پرخاشگری
پرخاشگری رفتاری است که کوشش دارد شخصی را اذیت کرده یا اموال را تخریب کند. رفتار پرخاشگرانه کودک خردسال با حملات فیزیکی ناگهانی روی کودکان دیگر و افراد بالغ، تخریب اموال دیگران، کج خلقی شدید، بی ادبی و عدم همکاری مشخص می شود. عواملی که رفتار پرخاشگری را افزایش می دهد، شامل موارد زیر است.
ـ یأس؛ مخالفت دائم با ارضای نفس ناشی از عدم تایید والدین، تحقیر، تنبیه و ناسزاگویی می تواند سبب یأس کودکان شده و به منظور تخلیه علیه دیگران واکنش نشان داده شود.
ـ تقلید؛ کودکانی که والدین خود را به عنوان عامل سوءرفتار فیزیکی یا کلامی می بینند تصور می کنند رفتار والدین صحیح است یا اعمال بی موقع اصول انضباطی خشن می تواند منجر به رفتار تهاجمی شود. بعد دیگر وجود استاندارد مثبت برای رفتار پذیرفته است. مثلاً پرخاشگری مترادف مردانگی تعبیر می شود.
● تقویت
تقویت گاهی پاداش رفتار پرخاشگری منفی است (تنبیه یا عدم تایید) ولی در عین حال تقویت کننده است. کودکی که توسط والدین نادیده گرفته می شود پی می برد وقتی خواهر یا برادر خود را اذیت می کند سبب کسب توجه می شود لذا یاد می گیرد این گونه رفتار سبب جلب توجه می شود. همچنین تایید پرخاشگری هم باعث تقویت این رفتار می شود. گرفتن امتیازات و تقویت آن یک مداخله موثر برای پرخاشگری است. همچنین برای حداقل رساندن یأس و خشم، والدین باید کودکان را تشویق کنند تا از ابزار کلامی برای بیان احساسات خود استفاده کنند (مثل ناراحت می شوم وقتی توپ مرا برمی دارید لطفاً آن را به من بدهید)، یا ابراز خشم و احساسات توسط بازی.
زهرا سوهانی