f_borom
11-11-2010, 02:15 PM
پنومونی درگوساله‌ها (http://www.fariran.blogfa.com/post-2.aspx)
ترجمه و ويرايش:
دکتر فرشاد اکبرنژاد
email:farshad.borom@gmail.com
پنومونی یکی از علل عمده ضررهای اقتصادی در صنعت پرورش گوساله است که با کاهش وزن، میزان بالای مرگ و میر و افزایش هزینه‌های درمان و مخارج دامپزشکی همراه است. فیبروز و کاهش ظرفیت عملی ریه در اثر پنومونی اثر منفی بر وزن‌گیری روزانه دام زنده برجاي مي‌گذارد. برای پرورش‌دهنده گوساله پرواری این امر به معنی افزایش سن نهايي گوساله پرواري است در حالیکه برای افرادی که گاو شیری پرورش می‌دهند افزایش سن گاو برای اولین گوساله‌زایي را در پي دارد و بالطبع اثرات منفی بر تولید و عملکرد تولیدمثل دارد. هزینه‌های احتمالی در زمان شیوع از 43 تا 84 پوند برای هر گوساله بيمار متغیراست و زمانی که حیوان نیاز به درمان مجدد و دارو دارد، این رقم تا 104 پوند می‌رسد. تقسیم‌بندی هزینه‌ها در شکل 1 نشان داده شده است. این شکل نشان می‌دهد که هزینه‌های دامپزشکی در این مورد تا 40% کل هزینه‌های زمان شیوع می‌باشد.
سبب‌شناسی
اتیولوژی پنومونی در گوساله‌های جوان به تداخل کمپلکس بین میزبان، محیط و عامل بیماریزا بر مي گردد. عوامل مختلف می‌تواند بر مستعد بودن گوساله در برابر عوامل بیماریزا تأثیرگذار باشد. وجود بیماری همزمان، استرس یا نارسایی در انتقال پاسیو ناشی از کیفیت نامناسب کلستروم توانایی حیوان را برای ایجاد یک پاسخ ایمنی مؤثر کاهش خواهد داد. هنگامی که با شیوع پنومونی در گوساله‌های با تغذیه دستی مواجه می‌شویم، بررسی تغذیه گوساله‌ها در روزهای اوّل زندگی بسیار اهمیّت پيدا مي‌كند، به طوریکه کمبودهای دریافت کلستروم در این زمان می‌تواند اثرات منفی بعدی را به دنبال داشته باشد. آزمایشات کدورت سولفات روی یا اندازه‌گیری پروتئین تام در گوساله‌ها در هفته اوّل زندگی یک اندازه‌گیری کمّی از انتقال پاسیو است و می‌تواند کمبودهای مدیریتی فارم را از نظر تغذیه کلستروم نشان دهد. در حیواناتی که دارای سنین مختلف یا منشاءهای مختلف هستند اگر در یک فضا نگهداری شوند، خطر افزایش بیماریهای تنفسی وجود دارد. حیوانات خانگی[1] که در شرایط تهویه بسیار ضعیف، تراکم بالا و زهکشی ضعيف نگهداری می‌شوند نیز مستعد بیماریهای تنفسی هستند. بمب‌های دودزا[2] می‌تواند برای نشان دادن کمبودهای تهویه در فارم بسیار مؤثر باشد. تعداد زیادي عوامل بیماریزا وجود دارد که پنومونی حاد و مزمن را در گوساله‌ها بغرنج‌تر می‌کند. عوامل ویروسی شامل ویروس سن‌سی شیال تنفسی‌گاو[3] ، ویروس پاراآنفلونزا[4] ، ویروس رینوتراکئیت عفونی گاوان[5] و ویروس اسهال ویروسي گاوان[6] و سه عامل مایکوپلاسمایی عمده شامل M.dispar, M.bovis و گونه‌های اروپلاسما[7] در اين بيماري دخيل هستند. این موارد معمولاً به عنوان مهمترین عوامل در موارد مزمن هستند، اما ممکن است به عنوان عوامل مسبب در شیوع حاد نیز هستند.
فهرست طویلی از عوامل بیماریزاي باکتریایی وجود دارد که می‌تواند در بیماریهای تنفسی گوساله دخیل باشند و معمولاً یک یا چند مورد از اینها در بیشتر موارد مبتلا جدا می‌شود. اغلب به نظر می‌رسد که عوامل ویروسی و مایکوپلاسمایی عفونت‌های اولیه باشند و عوامل باکتریایی به عنوان مهاجمان ثانویه در نظر گرفته می‌شوند. بیشترین ارگانیسم‌هایی که معمولاً جدا می‌شود شامل باكتري هاي زير است: Histophilus somni , Psatearella multicida , Mannheimia haemolytica
شکل2 - عوامل محیطی مانند زهکشی ضعیف خطر بیماری تنفسی را افزایش می‌دهد.
پنومونی گوساله ممکن است به طور گسترده به دو شکل تقسیم شوند: شکل حاد و شکل مزمن. شکل مزمن یک شروع پنهان باعلایم کلینیکی اندک، سرفه خشک و افزایش اندك میزان تنفس دارد. شکل حاد بیماری اغلب در زمان شیوع بیماری تظاهر پیدا می‌کند و تعداد زیادی از حیوانات ظرف 48 ساعت به بیماری مبتلا می‌شوند. علائم معمول بیماری شامل تب، بی‌اشتهایی،تنگي تنفس و افزایش ترشحات بینی و چشمی است. هنگامی که در یک گروه از گوساله‌ها پنومونی شیوع پیدا می‌کند، بررسی ظاهری به تنهایی برای جستجوی علایم سرفه، تاکی‌پنه،ترشحات از چشم و یا بینی و افسردگی ممکن است به تشخیص نادرست منتهي شود و حیواناتی که در مراحل اولیه بیماری هستند ممکن است از درمان باز بمانند. به همین علت دمای رکتوم اغلب به عنوان یک روش مؤثر برای ارزیابی حیوانات در یک گروه به کار می‌رود. در این حالت دمای بالاتر از 6/39 سانتی‌گراد به عنوان آستانه‌ای برای درمان بیماریهای تنفسی احتمالی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
درمان
در شرایطی که بیش از 30 درصد ازگروه مبتلا باشند، درمانهای متافیلاکسی اغلب تأیید می‌شود: نکته قابل توجّه و شک برانگیز این است که آیا این درمان مناسب است یا در چه آستانه‌ای باید به کار برده شود. یکی از جنبه‌های مثبت متافیلاکسی تجویز درمان برای عفونت‌های تحت کلینیکی است. این عمل به کاهش آلودگی محیط‌زیست که به طور بالقوه با باکتریهای بیماریزا ایجاد می‌شود و به طور بالقوه شرایط راحت‌تری برای کارکنان فارم ایجاد می‌کند زیرا در این شرایط حیوانات تنها به یک بار كنترل نیاز دارند و نیاز به كنترل مکرر برای کنترل دمای رکتوم در طی مراحل اولیه شیوع بیماری نیست.
درمان اولیه به معنی پاسخ بهتر به درمان و کاهش هزینه‌های جانبی که در بالا توصیف شده است، می‌باشد. عیوب احتمالی متافیلاکسی شامل هزینه است، اگرچه اغلب امراین با انتخاب داروهای ضدمیکروب طولانی اثر ارزان کاهش می‌یابد موارد مرتبط دیگر علاوه بر متافیلاکسی آنتی‌بیوتیکی مربوط به پتانسیل مقاومت آنتی‌بیوتیکی و این واقعیت است که شیوع واقعی بیماری تنفسی هرگز قابل شناسایی نیست با وجود این، سیاست‌های فعال کنترلی مانند اندازه‌گیری دمای رکتوم می‌تواند اطلاعات سودمندی را در مورد پیشرفت بیماری در یک گله فراهم نماید.
تصویر3: ظاهر پس از کشتار پنومونی انزوتیک
انتخاب آنتی‌بیوتیک اغلب براساس تجربه قبلی دامپزشک در فارم و هر جای دیگر است. داروهای تأیید شده برای درمان بیماریهای تنفسی در گاو عبارتند از: اکسی تتراسایکلین، فلورو فنیکل، فلوروکوینولون، تیل‌مایکوزین و تولترامایسین. علاوه بر این داروهای ضدمیکروبی، درمان حمایتی[8] مانند ضددردها، اشتهاآورها و ضدالتهاب و تب به کار برده می‌شود.
داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی معمولترین موارد استفاده براي درمان حمایتی است. مزیت بالقوه کورتیکواستروئیدها سرکوب‌کننده غیرانتخابی التهاب تا حدی هستند که پاسخ ایمنی خصوصاً انتشار ماکروفاژها سرکوب شود. عملکرد داروهای ضدالتهاب در جریان آبشاری[9] التهاب رفتاری بسیار انتخابی است، بنابراین از سرکوب ایمنی به طور بالقوه جلوگیری می‌کند. علاوه بر خواص داروهای ضدالتهاب، اینها ضددرد و ضد تب هم هستند. درمانهای کمکی دیگر برای درمان پنومونی پیشنهاد می‌شود شامل آنتی‌هیستامین، داروهای مقلد سمپاتیک، مشتقات زانتین و اکسپکتورانت مي‌باشند. استفاده از آنها به خاطر هزینه، در دسترس بودن و مجوز از نظر عملی محدود است. با وجود این رژیم‌های درمانی اغلب مقدم بر تشخیص قطعی عامل مسبب است، انجام آزمایشات تشخیصی به منظور تأیید درمان و توسعه استراتژی‌های مدیریتی طولانی‌مدت برای بیماری تنفسی در فارم بسیار مهم است. نمونه‌ها باید از موارد نمونه مراحل اولیه شیوع اخذ گردد.
تکنیک‌های تشخیص
روش‌های تشخیصي متفاوتي براي شناسايي اين بيماري موجود است كه عبارتند از:
سواپ‌های بینی و حنجره [10]: سواپ‌های بینی و حنجرهمی‌تواند برای تشخیص باکتری‌شناسی و ویروسي مورد استفاده قرار گیرد. برای شناسایی آنتی‌بادی‌های فلورسنت ویروسی سواپ‌ها باید در یک محیط کشت انتقالی قرار داده شوند.
سواپ‌های چشمی : این سواپ‌ها را می‌توان در شرایطی که به رينوتراكئيت عفوني گاوان مشکوک شدید، مورد استفاده قرار می‌گیرند.
لاواژ (شستشویی برونش یا آلوئول):این روش را می‌توان برای بررسی حضور باکتری، ویروس یا مایکوپلاسما به کار برد. این روش شامل عبور یک لوله از طریق بینی به نای انجام می‌شود؛ لوله دوم را می‌توان سپس از میان لوله اوّل برای پیشگیری از آلودگی با باکتریهای فلور بینی عبور داده می‌شود. این لوله تا انتهای برونشیول فرستاده می‌شود و 60 میلی‌لیتر سالین ایزوتونیک استریل بهمراه 60 میلی‌لیتر هوا برای شستشوی سالین از طریق این لوله به كار برده می‌شود، بلافاصله پس از آن تا حد امکان مایع از لوله بیرون کشیده می‌شود، به طور طبيعي امکان دارد 20ـ10 میلی‌لیتر مایع کف مانند جمع‌آوری شود.
سرولوژی دوگانه:دو نمونه خون از حیوانات مبتلا ، یک نمونه در آغاز شیوع و دیگري 14 تا 21 روز بعد برای بررسی تغییرات سرمي جمع‌آوری می‌شود. حداقل شش حیوان باید مورد آزمایش قرار گیرد. یک پاسخ مثبت معمولاً به افزایش عیارآنتي بادي كه در بیش از 30 درصد ديده مي شود، گفته می‌شود.
http://pnu-club.com/imported/mising.jpg یافته‌های کالبدگشایی:در شیوع بالا که مرگ ومیر وجود دارد، بررسی کالبدگشایی می‌تواند مواد تشخیص با ارزشی را ارائه دهد، و بازرسی چشمی نیز می‌تواند یک ایده براي عوامل بیماریزا ارائه دهد. با وجود این، بررسی‌های کالبدگشایی باید مواردی را که مشکل‌دار هستند را شامل شود. بررسی‌های کالبدگشایی موارد مزمن بیماری اغلب خصوصاً در فارم‌هایی که پنومونی حاد وجود دارد، رضایتبخش نیست. پنومونی گوساله یک فرایند بیماری تخریبی کمپلکس و اقتصادی است. مبارزه دامپزشکی باید با هدف مدیریت مؤثر در مواجهه با شیوع، همراه با تحقیقات برای اعمال استراتژی‌های طولانی مدت برای پیشگیری از شیوع‌های آینده صورت گیرد. تغییراتی مانند واکسیناسیون، شرایط نگهداری یا تغییر در مدیریت گوساله ممکن است برای کاهش مشکل پنومونی در فارم انجام شود.
چاپ شده در مجله دنیای کشت و صنعت
مجله صنعت خوراک دام طیور و آبزیان
ترجمه و ويرايش:
دکتر فرشاد اکبرنژاد
email:farshad.borom@gmail.com
پنومونی یکی از علل عمده ضررهای اقتصادی در صنعت پرورش گوساله است که با کاهش وزن، میزان بالای مرگ و میر و افزایش هزینه‌های درمان و مخارج دامپزشکی همراه است. فیبروز و کاهش ظرفیت عملی ریه در اثر پنومونی اثر منفی بر وزن‌گیری روزانه دام زنده برجاي مي‌گذارد. برای پرورش‌دهنده گوساله پرواری این امر به معنی افزایش سن نهايي گوساله پرواري است در حالیکه برای افرادی که گاو شیری پرورش می‌دهند افزایش سن گاو برای اولین گوساله‌زایي را در پي دارد و بالطبع اثرات منفی بر تولید و عملکرد تولیدمثل دارد. هزینه‌های احتمالی در زمان شیوع از 43 تا 84 پوند برای هر گوساله بيمار متغیراست و زمانی که حیوان نیاز به درمان مجدد و دارو دارد، این رقم تا 104 پوند می‌رسد. تقسیم‌بندی هزینه‌ها در شکل 1 نشان داده شده است. این شکل نشان می‌دهد که هزینه‌های دامپزشکی در این مورد تا 40% کل هزینه‌های زمان شیوع می‌باشد.
سبب‌شناسی
اتیولوژی پنومونی در گوساله‌های جوان به تداخل کمپلکس بین میزبان، محیط و عامل بیماریزا بر مي گردد. عوامل مختلف می‌تواند بر مستعد بودن گوساله در برابر عوامل بیماریزا تأثیرگذار باشد. وجود بیماری همزمان، استرس یا نارسایی در انتقال پاسیو ناشی از کیفیت نامناسب کلستروم توانایی حیوان را برای ایجاد یک پاسخ ایمنی مؤثر کاهش خواهد داد. هنگامی که با شیوع پنومونی در گوساله‌های با تغذیه دستی مواجه می‌شویم، بررسی تغذیه گوساله‌ها در روزهای اوّل زندگی بسیار اهمیّت پيدا مي‌كند، به طوریکه کمبودهای دریافت کلستروم در این زمان می‌تواند اثرات منفی بعدی را به دنبال داشته باشد. آزمایشات کدورت سولفات روی یا اندازه‌گیری پروتئین تام در گوساله‌ها در هفته اوّل زندگی یک اندازه‌گیری کمّی از انتقال پاسیو است و می‌تواند کمبودهای مدیریتی فارم را از نظر تغذیه کلستروم نشان دهد. در حیواناتی که دارای سنین مختلف یا منشاءهای مختلف هستند اگر در یک فضا نگهداری شوند، خطر افزایش بیماریهای تنفسی وجود دارد. حیوانات خانگی[1] که در شرایط تهویه بسیار ضعیف، تراکم بالا و زهکشی ضعيف نگهداری می‌شوند نیز مستعد بیماریهای تنفسی هستند. بمب‌های دودزا[2] می‌تواند برای نشان دادن کمبودهای تهویه در فارم بسیار مؤثر باشد. تعداد زیادي عوامل بیماریزا وجود دارد که پنومونی حاد و مزمن را در گوساله‌ها بغرنج‌تر می‌کند. عوامل ویروسی شامل ویروس سن‌سی شیال تنفسی‌گاو[3] ، ویروس پاراآنفلونزا[4] ، ویروس رینوتراکئیت عفونی گاوان[5] و ویروس اسهال ویروسي گاوان[6] و سه عامل مایکوپلاسمایی عمده شامل M.dispar, M.bovis و گونه‌های اروپلاسما[7] در اين بيماري دخيل هستند. این موارد معمولاً به عنوان مهمترین عوامل در موارد مزمن هستند، اما ممکن است به عنوان عوامل مسبب در شیوع حاد نیز هستند.
فهرست طویلی از عوامل بیماریزاي باکتریایی وجود دارد که می‌تواند در بیماریهای تنفسی گوساله دخیل باشند و معمولاً یک یا چند مورد از اینها در بیشتر موارد مبتلا جدا می‌شود. اغلب به نظر می‌رسد که عوامل ویروسی و مایکوپلاسمایی عفونت‌های اولیه باشند و عوامل باکتریایی به عنوان مهاجمان ثانویه در نظر گرفته می‌شوند. بیشترین ارگانیسم‌هایی که معمولاً جدا می‌شود شامل باكتري هاي زير است: Histophilus somni , Psatearella multicida , Mannheimia haemolytica
شکل2 - عوامل محیطی مانند زهکشی ضعیف خطر بیماری تنفسی را افزایش می‌دهد.
پنومونی گوساله ممکن است به طور گسترده به دو شکل تقسیم شوند: شکل حاد و شکل مزمن. شکل مزمن یک شروع پنهان باعلایم کلینیکی اندک، سرفه خشک و افزایش اندك میزان تنفس دارد. شکل حاد بیماری اغلب در زمان شیوع بیماری تظاهر پیدا می‌کند و تعداد زیادی از حیوانات ظرف 48 ساعت به بیماری مبتلا می‌شوند. علائم معمول بیماری شامل تب، بی‌اشتهایی،تنگي تنفس و افزایش ترشحات بینی و چشمی است. هنگامی که در یک گروه از گوساله‌ها پنومونی شیوع پیدا می‌کند، بررسی ظاهری به تنهایی برای جستجوی علایم سرفه، تاکی‌پنه،ترشحات از چشم و یا بینی و افسردگی ممکن است به تشخیص نادرست منتهي شود و حیواناتی که در مراحل اولیه بیماری هستند ممکن است از درمان باز بمانند. به همین علت دمای رکتوم اغلب به عنوان یک روش مؤثر برای ارزیابی حیوانات در یک گروه به کار می‌رود. در این حالت دمای بالاتر از 6/39 سانتی‌گراد به عنوان آستانه‌ای برای درمان بیماریهای تنفسی احتمالی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
درمان
در شرایطی که بیش از 30 درصد ازگروه مبتلا باشند، درمانهای متافیلاکسی اغلب تأیید می‌شود: نکته قابل توجّه و شک برانگیز این است که آیا این درمان مناسب است یا در چه آستانه‌ای باید به کار برده شود. یکی از جنبه‌های مثبت متافیلاکسی تجویز درمان برای عفونت‌های تحت کلینیکی است. این عمل به کاهش آلودگی محیط‌زیست که به طور بالقوه با باکتریهای بیماریزا ایجاد می‌شود و به طور بالقوه شرایط راحت‌تری برای کارکنان فارم ایجاد می‌کند زیرا در این شرایط حیوانات تنها به یک بار كنترل نیاز دارند و نیاز به كنترل مکرر برای کنترل دمای رکتوم در طی مراحل اولیه شیوع بیماری نیست.
درمان اولیه به معنی پاسخ بهتر به درمان و کاهش هزینه‌های جانبی که در بالا توصیف شده است، می‌باشد. عیوب احتمالی متافیلاکسی شامل هزینه است، اگرچه اغلب امراین با انتخاب داروهای ضدمیکروب طولانی اثر ارزان کاهش می‌یابد موارد مرتبط دیگر علاوه بر متافیلاکسی آنتی‌بیوتیکی مربوط به پتانسیل مقاومت آنتی‌بیوتیکی و این واقعیت است که شیوع واقعی بیماری تنفسی هرگز قابل شناسایی نیست با وجود این، سیاست‌های فعال کنترلی مانند اندازه‌گیری دمای رکتوم می‌تواند اطلاعات سودمندی را در مورد پیشرفت بیماری در یک گله فراهم نماید.
تصویر3: ظاهر پس از کشتار پنومونی انزوتیک
انتخاب آنتی‌بیوتیک اغلب براساس تجربه قبلی دامپزشک در فارم و هر جای دیگر است. داروهای تأیید شده برای درمان بیماریهای تنفسی در گاو عبارتند از: اکسی تتراسایکلین، فلورو فنیکل، فلوروکوینولون، تیل‌مایکوزین و تولترامایسین. علاوه بر این داروهای ضدمیکروبی، درمان حمایتی[8] مانند ضددردها، اشتهاآورها و ضدالتهاب و تب به کار برده می‌شود.
داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی معمولترین موارد استفاده براي درمان حمایتی است. مزیت بالقوه کورتیکواستروئیدها سرکوب‌کننده غیرانتخابی التهاب تا حدی هستند که پاسخ ایمنی خصوصاً انتشار ماکروفاژها سرکوب شود. عملکرد داروهای ضدالتهاب در جریان آبشاری[9] التهاب رفتاری بسیار انتخابی است، بنابراین از سرکوب ایمنی به طور بالقوه جلوگیری می‌کند. علاوه بر خواص داروهای ضدالتهاب، اینها ضددرد و ضد تب هم هستند. درمانهای کمکی دیگر برای درمان پنومونی پیشنهاد می‌شود شامل آنتی‌هیستامین، داروهای مقلد سمپاتیک، مشتقات زانتین و اکسپکتورانت مي‌باشند. استفاده از آنها به خاطر هزینه، در دسترس بودن و مجوز از نظر عملی محدود است. با وجود این رژیم‌های درمانی اغلب مقدم بر تشخیص قطعی عامل مسبب است، انجام آزمایشات تشخیصی به منظور تأیید درمان و توسعه استراتژی‌های مدیریتی طولانی‌مدت برای بیماری تنفسی در فارم بسیار مهم است. نمونه‌ها باید از موارد نمونه مراحل اولیه شیوع اخذ گردد.
تکنیک‌های تشخیص
روش‌های تشخیصي متفاوتي براي شناسايي اين بيماري موجود است كه عبارتند از:
سواپ‌های بینی و حنجره [10]: سواپ‌های بینی و حنجرهمی‌تواند برای تشخیص باکتری‌شناسی و ویروسي مورد استفاده قرار گیرد. برای شناسایی آنتی‌بادی‌های فلورسنت ویروسی سواپ‌ها باید در یک محیط کشت انتقالی قرار داده شوند.
سواپ‌های چشمی : این سواپ‌ها را می‌توان در شرایطی که به رينوتراكئيت عفوني گاوان مشکوک شدید، مورد استفاده قرار می‌گیرند.
لاواژ (شستشویی برونش یا آلوئول):این روش را می‌توان برای بررسی حضور باکتری، ویروس یا مایکوپلاسما به کار برد. این روش شامل عبور یک لوله از طریق بینی به نای انجام می‌شود؛ لوله دوم را می‌توان سپس از میان لوله اوّل برای پیشگیری از آلودگی با باکتریهای فلور بینی عبور داده می‌شود. این لوله تا انتهای برونشیول فرستاده می‌شود و 60 میلی‌لیتر سالین ایزوتونیک استریل بهمراه 60 میلی‌لیتر هوا برای شستشوی سالین از طریق این لوله به كار برده می‌شود، بلافاصله پس از آن تا حد امکان مایع از لوله بیرون کشیده می‌شود، به طور طبيعي امکان دارد 20ـ10 میلی‌لیتر مایع کف مانند جمع‌آوری شود.
سرولوژی دوگانه:دو نمونه خون از حیوانات مبتلا ، یک نمونه در آغاز شیوع و دیگري 14 تا 21 روز بعد برای بررسی تغییرات سرمي جمع‌آوری می‌شود. حداقل شش حیوان باید مورد آزمایش قرار گیرد. یک پاسخ مثبت معمولاً به افزایش عیارآنتي بادي كه در بیش از 30 درصد ديده مي شود، گفته می‌شود.
http://pnu-club.com/imported/mising.jpg یافته‌های کالبدگشایی:در شیوع بالا که مرگ ومیر وجود دارد، بررسی کالبدگشایی می‌تواند مواد تشخیص با ارزشی را ارائه دهد، و بازرسی چشمی نیز می‌تواند یک ایده براي عوامل بیماریزا ارائه دهد. با وجود این، بررسی‌های کالبدگشایی باید مواردی را که مشکل‌دار هستند را شامل شود. بررسی‌های کالبدگشایی موارد مزمن بیماری اغلب خصوصاً در فارم‌هایی که پنومونی حاد وجود دارد، رضایتبخش نیست. پنومونی گوساله یک فرایند بیماری تخریبی کمپلکس و اقتصادی است. مبارزه دامپزشکی باید با هدف مدیریت مؤثر در مواجهه با شیوع، همراه با تحقیقات برای اعمال استراتژی‌های طولانی مدت برای پیشگیری از شیوع‌های آینده صورت گیرد. تغییراتی مانند واکسیناسیون، شرایط نگهداری یا تغییر در مدیریت گوساله ممکن است برای کاهش مشکل پنومونی در فارم انجام شود.
چاپ شده در مجله دنیای کشت و صنعت
مجله صنعت خوراک دام طیور و آبزیان