PDA

توجه ! این یک نسخه آرشیو شده می باشد و در این حالت شما عکسی را مشاهده نمی کنید برای مشاهده کامل متن و عکسها بر روی لینک مقابل کلیک کنید : چه عواملی باعث جهش های ژنی میشوند ؟



Borna66
04-16-2009, 12:33 AM
http://pnu-club.com/imported/mising.jpg

چه عواملی باعث جهش های ژنی میشوند ؟ (قسمت اول)

http://www.pnu-club.com/imported/2008/10/2.gif This image has been resized. Click this bar to view the full image. The original image is sized 800x600.http://pnu-club.com/imported/2009/04/1981.jpg







نوشته : ليد يا شيندلر - دونا کريگان و جين کلي



ترجمه : دکتر منوچهر کيهاني



دکتر حسن جلائي خو



١- فهميدن آزمايش هاي ژني





در اين مبحث درباره ژن هـا و اين که چه عواملي باعث جهش هاي ژني مي شوند و چگونگي تشخيص اين عوامل مطـالبـي درج شـده اسـت . در ضمـن فـايـده و محـدوديـت آزمون هاي ژني براي تشخيص سرطان و اختلال ژنتيک و ساير بيماري ها مورد بحث قرار مي گيرد. شماره هاي يک تا چهل مربوط به آموزش ژنتيک مي باشد.





٢- ژن در اخبار



- بيش ترين عنـوان درشـت روزنامـه هـا يافتن ژن هاي جديد سـرطان اسـت. جـاي تعجـب نيسـت کـه مـردم بـا بسيــاري سئوال هـاي بي جواب رهـا مي مانند کـه چـه ارتبـاطي بين سـرطان و ژن هــاي يـافته شــده اســت و چـه تـاثيري در تشــخيص ودرمـان سـرطان دارد. جــواب بـه ايـن ســوال و سـاير سـئـوال هـا در مـورد ژن در گــرو فهم کـشفيـات، علوم، آزمايش ژنتيک و توانائي محققـين درمشـخص کردن تغيـيـرات ژني کـه مي تـواننـد پيـش بيني بــروز بيمــاري مشخص را بکند يـا تشخيص دهـد و يا روزي درمان و يـا جلـوگيري از بيماري خاصي را باعث شود .





٣- جهش هاي اکتسابي


-جهش هاي اکتسابي تغييرات DNA هستند که در طول زندگي شخص پديدار مي شوند. اگر چه در DNA مخصوصا در موقع تقسيم سلولي مکررا خطا اتفاق مي افتد ولي سلول قابليت قابل ملاحظه اي در ترميم آنها دارد . اگــر مهندسي ترميم DNA ناموفق بماند جهش ايجاد شــده مي تواند به اعقاب سلول جهش يافته انتقال يابد .





٤- بنيان هاي شيميائي





DNA داراي ٢ رشته مارپيچي طولاني جفت هم به صورت حلزون پيچ خـورده معـروف DNA مي باشد .هر رشتــه از ميليون ها تکه هاي شيميائي که بنيان ناميده مي شود ساختـه شـده است .فقط چهـار بنيان مختـلف در DNA وجـود دارد (آدنين- تايمين- سيتوزين و گوانين) که مي تواند به دنبـال هم به تعداد بيشمــار قـرار گيـرند . آرايـش بنيـان ها به دنبال هم مشخصه پيامي است که انتقال داده مي شود .





٥ - مولکول ها





سلول هاي انساني ( بجزء گلبول قرمز رسيـده که فاقـد هستـه مي باشـد ) از يک نـوع DNA و يِِِِِـا بِِه عبـارت ديگر DNA يکسـان تشکيل شده است.هر سلول داراي ٤٦ مولکول جفت مارپيچي DNA است و هر مولکول DNA از٥٠ تا ٢٥٠ ميليون بنيان.





٦- واحدهاي ژني





آن واحد فعاليت مولکول DNA مي باشد. ژني که درقسمت هاي مختلف DNA قــرار گــرفتـه حمـل کننده دسته اي از اطـلاعـات مخصوص است که به سلول اجازه ميدهد تا محصول خاصي را بسازد (مخصوصا و معمولا يک نوع پروتئين مثل آنزيم). حدود٥٠٠٠٠ تـا ١٠٠٠٠٠ ژن وجـود دارنـد و هر يـک از آن ها از هزاران و يا صدها هزار بنيان شيميائي ساخته شده است .





٧ - RNA مي دهد DNA مي دهد پروتئين





براي اين که يک سلول پروتئين توليد کند، اطلاعات مربوط از ژن بنياني DNA دانه به دانه به يک رشته به نام RNA پيغـام بـر کپي مي شود. RNA پيغـام بر از هسته بـه داخل سيتوپلاسم مي رود و داخـل ريبـوزوم مي شود و در آن جا RNA پيغام بر دنبال هم قرارگرفتن اسيد آمينه ها را هدايت مي کند تا مولکول پروتئين کامل تشکيل شود .





٨ - ژن گوناگون - اعمال گوناگون





اگـر چـه هر سلـولي بالقـوه قـادر به ساختن همـه انـواع پروتئين هاي انساني است اما سلول ها ژن ها را انتخاب استفـاده مي کنند. بعضي از ژن ها سازنـده پروتئين هايي هستند کـه براي اعمـال اساسي سلول ضـروري است و اين ژن ها در هر سلولي فعال باقي مي مانند. في الواقع هر سلول ژني را فعال مي کند که در آن زمـان به کـار آن محتاج است و بقيه را متوقف مي کند . انتخاب خاص ژن ها توسط هر سلول شخصيت متفاوتي به هر سلول مي دهد . مثلا يک سلول مغزي را از يک سلول است.





٩ - جهش ژني و بيماري





بدن سالم نتيجه تاثير متقابل و دائمي هزاران پروتئين است که با هم با اندازه هاي کافي در محل مشخص است مي باشد. هـر پروتئين فعـال سالم محصول يک ژن کامـل مي باشد . اکثـرا ولي نه همه بيماري ها ريشه در ژن هاي ما دارند.





١٠- جهش ژني





ژن ها مي توانند در حالات متفاوت تغيير يا جهش يا بند.شايع ترين تغيير ژني ناجوري يک بنيان يا غلط خواندن يک بنيان يـا جاسازي غلط يک بنيان در DNA مي باشد. يک بنيان ممکن است گهگاه جا افتاده يـا اضافه شده باشد و گاهي نيز يک قسمت بزرگ DNA به غلط تکرار يا نفي شده است.





١١- DNA دگرگون مساوي با پروتئين دگرگون





در حالي کـه يک ژني جهـش يافتـه است پروتئيني کـه آن ژن رمـز آن را مي دهد قـاعـدتا غير طبيعـي خواهــد بـود. گـاهي پروتئيــن مي توانـد اعمـال زيستي خـود را انجـام دهــد. ولي ناکامل است و گاهي کاملا ناتوان است .نتيجه نهائي منوط به آن است کـه اين پروتئين چـه تغييري يافته و يـا چه اهميتي در اعمال حياتي دارد .





١٢ - جهش هاي ارثي





جهش هاي ژني مي تواند از يک والــد به ارث برسـد يـا اکتسابي باشـد. جهش هـاي



ارثي DNA در سلول تخم حمل مي شود. آن گاه کـه سـلول هـاي تخم والـديـن بـا هم جمـع مـي شونـد تـا اخلاف را پديد آورند. جهش ارثي در همه سلول هاي بدن وجود دارد.





١٣ - جهش هاي اکتسابي





جهـش هـاي اکتسـابي تغييـرات DNA هستنـد که در طـول زندگـي شخص پـديـدار مي شونـد اگـر چـه در DNA مخصوصا در موقـع تقسيم سلـولي خطا مکررا اتفـاق مي افتد ولي سلـول قابليت قابـل ملاحظه اي در ترميـم آن هـا دارد. اگـرمهندسي ترميم DNA نـاموفق بمانـد جهـش ايجادشده مي تواند به اعقاب سلول جهش يافتـه انتقال يابد.





١٤ - کروموزوم هاي انسان





سلول هاي انسان از دو گروه کروموزوم که يک گـروه ازمـادر و ديگري از پدراست را به ارث مي رسد. هـر گـروه کـروموزوم از ٢٣ کـروموزوم تنها تشکيل شــده (٢٢ کـروموزوم غيـر جنسي و يک کـروموزوم جنسي که يا به صورتY و يا به صورت X مي باشد). گروه کروموزومي که در شکل ديده مي شود مربوط بـه مـرد اسـت. بخاطـر ايـن کـه شامـل کـرومـوزوم( X (XY و کروموزوم Y مي باشد. اگر گروه کروموزوم مربوط به زن بـاشـد گـروه کروموزومي شامـل کـرومـوزوم X و مجددا کروموزوم X خواهد بود (XX) .





١٥- همتاها





ژن هـا جفت جفت هستند و يک همتا از هـر والـد بـه ارث مي رسد. بسياري از ژن ها به اشکال متفاوت بـه نام همتـا بـه ارث مي رسند. يـک نمونـه غالب بر حيات سلول سايه مي افکند يک ژن مغلوب اگر نمونه ديگرآن در ژن متقابل خنثي شود يا نباشد فعال مي گردد .





١٦ - تغيير در ژن هاي غالب





در بيماري هاي ژنتيکي با ژن غالب يکي از والدين دچار بيماري است کـه حمل کننده ژن غير طبيعي غالب بر ژن طبيعي است .هر فرزند در اين نوع بيماري پنجاه درصـد شانس حمل ژن تغيير يافته و بيماري را دارد .





١٧ - تغيير در ژن هاي مغلوب





در بيماري هائي کـه در ارتباط با تغيير در ژن هاي مغلـوب مي باشند والدين (اگر چه خود فاقد بيماري هستند). هر کدام يک نيمـه طبيعـي ژن و يـک نيمـه تغييـر يافتـه ژن را حمـل مي کنند. هـر بچه يک چهـارم شانس براي حمل هر دو ژن تغيير يافته را که باعث بروز بيماري را مي شود دارد. يک چهارم شانس براي حمل دو ژن طبيعي و دو چهارم شانس براي حمل يک ژن طبيعي و يک ژن تغيير يافته را دارد که دو چهارم بچـه ها فقط حمل کننده ژن تغيير يافته مي باشـد ( بيماري ندارند ).





١٨ - توارث بيماري ها پيچيده است.





بيشتر بيمـاري هـا وراثت ســاده ندارند. عوامـل بيشمــاري تأثير گذاربـر قدرت ژن در ساختن مي باشند . جهش هـاي متعـدد در يک ژن اثـرات متعددي ايجـاد مي کنند. مثلا در بيماري سيستيک فيبروزيس ريه ژني که کنترل توليد مخاط را دارد مي تواند سيصـد نوع متفـاوت جهـش داشتـه باشــد.بعضي علائم شـديـد بعضي ضعيف و برخي اصلا علامتـي ايجاد نمي کنند.





١٩ - روش آزمايش ژنتيک: سه روش متداول





آزمــايـش ژنتـيـک معمـولا بــر روي DNA شخص کـه از سلول هــاي خوني وي گرفتـه شـده اسـت انجـام مي شـود کـه مي تـواند اشـاره بـه وجود يـک اختلال يـا بيمـاري بخصوص داشته باشـد. بعضي از آزمايش هــاي ژنتيک تغييرات در کـل کروموزوم ها را نشان مي دهند. بعضي ديگر از آزمـايش ها قسمت مشخصي ازکروموزوم را بررسي مي کند که تکه اي از DNA نزديـک بـه ژن مبتلا است.





٢٠ - بـررسي ژنتيک منظـورهاي متفـاوتي را برآورد مي کند.



بررسـي هـاي متفـاوت ژنتيک نتـاـيج مـورد نيـاز متفـاوتـي را مشـخص مـي کــننـد.در نـوزاد ايـن بـررسي هــا موجـب تشخيـص بسياري از بيماري هاي نادر مي شوند بررسي حامل هاي ژن به والدين اجازه ميدهد بدانند که آيــا ژن بخصوصـي معيوبـي را دارا هستنـد و مي تواننـد آن را بـه اولاد خـود انتقـال دهند يـا خيــر. مثلا يـک نيمــه ژن معيـوب سيسـتيـک فيـبـروزس ريــه را دارا هستنـد يــا خيــر. در تحقيـقـات ژنتيک مي توان تغييرات ژنتيـک در سلول هاي سرطاني يا بيش سرطاني شناسـايي کرد بيش تر هيجانات امروزي آزمون ژنتيـک در يـافتـن کسـاني اسـت کـه آمــادگـي ژنتيـک براي ابتـلا يـک بيمــاري را دارنـد حتي وقتي علائمي هم ندارند.






٢١ - تحقيقات شناسائي ژن هاي انساني سعي در شناختن ژن همراه بيمـاري منجـر بـه شناسـائي بنيـان هاي شيميائي حـدود ٥٠ هـزار تا يکصد هزار ژن انساني و فواصل بين آن ها شده اسـت اين کـار را نقشـه برداري ژن هـاي انساني مي نامند. يک گروه همکار بين المللي پروژه شناسائي ژنوم انساني را به عهده دارند. دانشمنـدان نقشه هايي که در آن هـا ژن هـاي انسـانـي مشخص شــده انـد و آن جـا کـه هــر کـرومـوزوم شخـص مي گــردد دارنـد. نقشـه مقابل بيمـاري هـايي کـه اشـکال ژنتيک آن بـر روي کرموزوم X قرار دارد نشان مي دهد .








٢٢- مشخص کردن بنيان هاي DNA




بـراي آن که بنيـان هــاي ژني DNA مشخص گردد دانشمنـدان از نقشه هايي که مشخصـه هاي ژني در آن هـا شناسـائي شـده اســت استـفـاده مـي کننـد تـا ژن ها را در يک کروموزوم بيايند. دانشمندان کپي محـل هـاي مشخـص را بدسـت مي آورنـد و آن را مکـررا در طـول يک رشته تکــرار مي کنند و نگه مي دارند وقتي فهميدند که يک اختلال در يک کپي مشخص وجود دارد. آن را دوباره بررسي مي کنند و بالاخره توالي ژنتيک آن را مشخص مي سازنـد و هر بنيان ژني آن را شناسائي مي کنند .

Borna66
04-16-2009, 12:33 AM
چه عواملی باعث جهش های ژنی میشوند ؟ (قسمت دوم)

http://pnu-club.com/imported/2009/04/1982.jpg


٢٣ - مطالعه در باره بيماري هاي فاميلي





دانشمندان که در باره ژن معيوب مطالعه مي کنند اغلب شروع کـار خود را بـا مطالعه نمونه هـاي DNA از بيماري هاي فاميلي شروع مي نمايند.در اين خانواده ها معمولا تعدادي زيادي از اقوام طي نسل هاي متوالي دچاربيماري شده اند .






٢٤ - مشخصه هاي ژني



دانشمندان در آغاز به مشخصه هاي ژني که آسان يافت مي شونـد توجه کـردند که تکـه هاي DNA در نزديـک محل ژن معيوب هستند و واضحا به توسط شخصي کـه بيمـاري را دارد بـه ارث مي رسنـد و در منسوبيـن هـم يافت مي شوند و بيمار نيستند و بـا پشت کار محـل دقيق ژن معيـوب را پيدا کردند و بـالاخره بنيان نقص يافتـه را که جهش را پديد آورده اند يافتند .








٢٥ - شاخص براي مشخصه هاي ژني






حتي قبل از آن کـه محل يک جهش شـناخته شـده باشـد مي تـوان شـاخصي بـراي آن سـاخت کـه آن را بيـابـد يک نمـونه شـاخص DNA عبـارت اسـت از يک تکه DNA راديواکتيو که مي تواند به محل ژن جهش يـافته بچسبد. اشعه انتشـار يافته از محـل عبـور و روي فـيلم حســاس راديـولـوژي تصـوير گـرفته مي شـود و محل جهش را نشان مي دهد.



٢٦-آزمايش ژنتيک مشخص بيماري ها






به زودي و يا همين حالا موجود اسـت. آزمـايش هـاي ژنتيک مشخــص بسـيـاري از بيمــاري هــا هميـن حـالا موجود است مانند بيماري هاي کشنـده فييـروزسيستيک و تي سـاچ. بعضي از سرطان ها نيز ژن هاي مخصوص دارنـد و بعضي از سرطـان هاي نـادر بـا آن هـــا بـه راحتـي تشـخيـص داده مي شوند. جديدا دانشمندان جهش هاي ژنـي کـه تمـايـل بـه بـروز بعضـي از سـرطان هــا مانند کـولون و پستان را بيشتر مي کند يافته اند .








٢٧- بسياري از جهش هاي ژني مولد سرطان هستند .



همه سـرطان ها از جهش هاي ژني پديد مي آيند که بـه توسـط ژن هـاي تغييـر يافتـه پديد مي آينـد بدين ترتيب کـه ژن هــاي مهـار کننـده توليد سلـول صدمـه مي بينند و سـلول بـدون وقفه توليد مي شـود. سرطان معمــولا در يـک سـلول تـوليـد مي شــود. سـلـول از طبيعي به سـرطاني شدن و سپس متاسـتاز دادن پله پله پيش مي رود که هر مرحله با يک ژن يا ژن هاي يک گروه اداره مي شوند.



٢٨ - بسياري از سرطان ها ارثي نيستند.








اگر چه همه سرطان ها ژنتيک هستند تعـداد کمي ٥ تا ١٠ درصد ارثي مي باشند. بيش تر سرطان هـا از جهش اتفاقي که در يک سلول بدن در طول زندگي پديد مي آيد آغاز مي شوند که به علت خطا در مـوقع تقسيم است يا در ارتباط با صدمه از محيط اطـراف مي باشد مـانند در معرض اشعه X يا مواد شيميائي قرار گرفتن سلول .






٢٩ -آزمايش ژنتيک جهش را مي يابد نه بيماري را.



آزمـايش ژنتيک دقيق مي تواند بگويد که جهش اتفـاق افتـاده است يا خير ولي نمي تواند پيش بيني کنـد کـه بيماري حتما بـروز مي کند. مثلا بانوان داراي ژن BRCA 1 سـرطان پسـتان ٨٠ درصد سـرطان پسـتان تـا سن ٦٥ سالگي مي گيرند. البته خطر بالا است ولي حتمـي نيست و اشخـاص فـاميل فـاقـد ايـن ژن نيـز در معرض خطر سرطان پستان قرار دارند. آن ها نيز در گـذشـت زمـان مي تـواننـد مبتـلا بـه تغيـيـرات ژنتيـک سرطان پستان شوند . همان قدر که کـل جامعه بانـوان در معرض سرطان پستان هستند .



٣٠ - فوايد آزمايش ژنتيک



آزمـون ژن چندين فـايده دارد . آزمـايش منفي بـراي يـک ژن بيمـاري زا احسـاس آرامـش ايجـاد مي کند. بررسي و آزمايش هاي مکـرر را کـه در خـانـواده هــاي داراي ژن سرطـان متــداول اسـت مـورد نياز نيست. حتي يـک نتيجه مثبت نيز ممکن است شخص را از سرگرداني نجات دهد و امکان تصميم عاقلانه براي آينده را بدهد هم چنين وجود يک آزمـايش مثبت مي توانـد شخص را بـه کاهش خطرات قبل از آن که بيماري آشکار شود ترغيب کند .



٣١ - محدوديت هاي آزمايش هاي ژنتيک



محدوديت آزمايش هاي ژنتيک متعدد است. مثلا بعضي از اختلالات که در خـانواده ها بروز مي کند مربوط به در معرض مـواد در محيط اطراف بـودن تا اختلال ژنتيک است از طرف ديگر جهش هـاي يافت شده در آزمايش ممکن است هرگـز به بيماري بخصوصي منتهي نشـود. از طرف ديگـر اگـر فقط بـه جهش هــاي واضـح ژني نگـاه کنيم بسـيـاري از جهش هاي بيماري زا از چشم پنهان مي مانند.











- محدوديت هاي مهم بررسي ژنتيک








احتمالا مهم ترين محدوديت آزمـون ژن ها آنست که نتايج آزمايش با تشخيص بيماري و نتايج درماني مطابقت نـدارد در اختيار داشتن نتايج آزمايشي که درماني بـراي بيماري تشخيص داده شده وجود ندارد غم انگيز است.








٣٣ - نتايج رواني






اگـر چه بـررسي ژنتيـک خطـرات بدني ندارد و فقط دادن يـک نمونـه خـون اغلب کافي اسـت ولـي در زندگـي بسيـار تاثير گـذار است. يـک آزمـايش مثبت کـه مشخصه بروز ارثي يک بيماري خطرناک است نتايج روان آزاري عميق دارد .








٣٤ - چه کسي بايد بداند؟








چون آزمايش ژنتيک تنها اطلاعات راجع به خود شخص نمي دهد بلکه در بـاره اقوام و آيندگـان نيز اطلاعات مي دهـد بنابراين مهم است که چه کساني بايد نتايج اين آزمـايش ها را بدانند.








٣٥ - اهميت اختفاء يافته ها



اطلاعات بدست آمـده ژنتيک اهميـت بسيـار دارد و بـايـد حفظ شود و در اسـرار



بماند بسيـاري از اشخاص بـه علـت اين که دانستـه انـد داراي ژن هــاي بيمــاري زاي مشخص هستند نمي توانند بيمه عمر بگيرند. شغل خـود را از دست مي دهند و حتي بـه فـرزندي پذيرفتـه نشـده اند زيـرا ژن آن هـا دانسته شده است .








٣٦ - تصميم مشکل



تصميم گرفتن به آزمايش ژنتيک مشکل است. در سال ١٩٩٤ (١٣٧٣)‌ از يک گروه اشخاص سئوال شد کـه آيـا مي خواهند تحت آزمايشي قـرار گيرند تـا بيماري هـايي کـه در آينده به آن مبتلا مي شوند بدانند به آن ها گفته نشــد کـه مي تـوان اين گونـه بيمـاري هــا را پيشگيري با درمان کرد نيمي مي خواستند که آزمايش شوند در حالي که نيمي ديگر مايل به آزمايش نبودند.








٣٧ - تصميم شخصي








تصميم بـه اين کـه تحت آزمـايش ژنتيـک قــرار بگيريم خيلي خصوصي است و کارشناسان مي گويند که بايد کاملا داوطلبانه باشد. پس از مشـاوره ژنتيـک فقط وقتي بايد انجام شود که شخص بخواهد اطلاعات به اقوام ، پزشکان يا شخص ديگر داده شود.انجام آن فقط وقتي دلخواه است که پيشگيري ، درمان براساس تشخيص زودرس باشد .








٣٨ - اهميت مشاورين ژنتيک



مشاور ژنتيک اهميت اساسي در بررسي ژنتيک دارد. اين مشاورين کارشناس بايد اطلاعات کافي براي حمـايت اشخاص تحت آزمـايش داشته باشند تـا بتواننـد اطلاعات کافي در هفته و ماه هـاي پس از آزمـايش در اختيار بيماران قرار دهند .



٣٩ - داوطلبين آزمايش ژنتيک








آزمـايش ژنتيک براي يافت اشخاص داراي يک ژن جهش يافته است بنابراين اولين گروه کساني هستند که بـا فرد مبتـلا بـه جهـش قرابت نزديـک دارنـد. سپس همين آزمـايـش مي تواند در افرادي که مشکوک هستند به عمل آيد و آن گـاه مي تـوان يـک قطره خون را بـراي انـواع جهش هـا مطالعه کرد.











٤٠ - مشکلات انجام آزمايش ژنتيک



قبل از آن که يک آزمايش ژنتيک براي عموم مفيد باشد بايد جامعه از فشارهاي مالي ، اخلاقي و کـاربردي آن آگـاه گردد . وقتي کـه آزمايش ژنتيک يـک حقيقـت شـود مي تـوان آزمـايـش هــاي ســاده با ارزش و دقيق ابداع کرد کـه بتوان ميليـون هـا را بررسي کرد. اين کار آزمايشگاه هاي جديد، کارکنان جـديد و بالاخـره مشاورين بسيار مي خواهـد و بايد بسياري از کساني که در امور بهداشت و درمان کار مي کنند با اين آزمايش ها آشنا شوند تا بتوان از نتايج آزمايش بهره کافي برد .



__________________