ترب و تربچه Radish

[مژگان]

http://pnu-club.com/include/articles/images/8ec112cfa7d8b4308161ee0d3f9258c8.jpgبرگ‌ها� � آن پهن، ناصاف، كرك‌دار و با بریدگی‌های نامنظم می‌باشد‌. گل‌های آن به رنگ سفید، زرد روشن، آبی روشن و بنفش است كه در انتهای شاخه ظاهر می‌شود.
به‌طور كلی دو نوع ترب وجود دارد:
۱- ترب سیاه كه معمولاً در پائیز برداشت می‌شود‌.
۲- تربچه كه به رنگ‌های مختلف قرمز و صورتی و به‌صورت‌های دراز و گرد وجود دارد‌.

تركیبات شیمیائی:
طعم تند ترب مربوط به ماده‌ای است به‌نام سنوول Senovol و رنگ قرمز بنفش آن در اثر وجود ماده‌ای به‌نام كلراید Malvin Chloride است.
در صد گرم ترب خام مواد زیر موجود است:

آب ۹۰ گرم
پروتئین ۱ گرم
چربی ۰/۱ گرم
مواد نشاسته‌ای ۳/۵ گرم
كلسیم ۳۰ میلی گرم
فسفر ۳۰ میلی گرم
پتاسیم ۳۳۰ میلی گرم
آهن ۱ میلی گرم
سدیم ۱۸ میلی گرم
ویتامین آ ۱۰ واحد
ویتامین ب ۱ ۰/۰۳ میلی گرم
ویتامین ب ۲ ۰/۰۳ میلی گرم
ویتامین ب ۳ ۰/۰۳ میلی گرم
ویتامین ث ۲۵ میلی گرم

خواص داروئی:
ترب از نظر طب قدیم ایران گرم و خشك است و از زمان‌های بسیار قدیم برای درمان بسیاری از بیماری‌ها به‌كار می‌رفته است‌.

۱) ترب برای دفع سنگ‌های صفراوی مفید است.
۲) ترب در بعضی از اشخاص تولید گاز و آروغ می‌كند و تخم آن گاز و نفخ را از بین می‌برد.
۳) ترب برای درمان نقرس و رماتیسم مفید است.
۴) برگ ترب اگر با غذا خورده شود به هضم غذا كمك می‌كند.
۵) آب برگ ترب برای تقویت چشم مفید است.
۶) ترب برای درمان یرقان مفید است.
۷) تخم ترب درد را تسكین می‌دهد.
۸) در صورت مسمومیت غذائی مقداری تخم ترب را همراه با سكنجبین به بیمار بدهید باعث استفراغ می‌شود و معده را پاك می‌كند.
۹) برای مداوای زخم‌های بدن از‌ ترب‌ و عسل ضماد تهیه كرده و روی زخم بگذارید.
۱۰) دم‌كرده ترب ادرار‌آور است و برای درمان حبس‌البول به‌كار می‌رود.
۱۱) تخم ترب ادرار‌آور و قاعده‌آور است.
۱۲) اگر دست یا پای شما سرما زده است ترب را در آب بجوشانید و بگذارید تا كمی سرد شود به‌طوری كه دست را نسوزاند سپس عضو سرما زده را چند بار در روز در این جوشانده قرار دهید.
۱۳) دم‌كرده ریشه ترب تقویت كننده بدن است.
۱۴) برای دفع سنگ كیسه صفرا و سرفه‌های تشنج‌آور از ترب به‌صورت زیر استفاده كنید:
در یك ترب بزرگ حفره‌ای ایجاد كرده و همچنین در ته آن هم سوراخ ریزی به‌وجود آورید به‌طوری كه آّب قطره قطره از آن خارج شود. سپس مقداری شكر در حفره ریخته و آ نرا با آب پر كنید و ترب را در دهانه شیشه یا استكانی قرار دهید كه آب آن قطره قطره از سوراخ ریز ته ترب خارج شده و در داخل شیشه یا استكان پر شود. این آب را چند بار در روز بنوشید.
۱۵) خوردن تخم ترب ترشح شیر را زیاد می‌كند.
۱۶) خودرن ترب رنگ چهره را باز می‌كند.
۱۷) جوشانده ترب برای درمان اسهال خونی مفید است.
۱۸) تخم ترب اشتهاآور است.
۱۹) برای از بین بردن تب تخم ترب را دم‌كرده و به بیمار بدهید.
۲۰) تخم ترب به‌صورت ضماد برای ورم پستان در مادران شیرده استفاده می‌شود.

مضرات:
اسراف در خوردن ترب موجب دل‌پیچه شده و برای دندان و گلو مضر است‌.

[مژگان]

http://pnu-club.com/include/articles/images/13a95425079088a0a1247e9debd36c7b.jpgبه فارسی «ریشه خردل»،«ترب وحشی»،«ترب كوهی» و در كتب طب سنتی با نام ۳ترب دشتی»و«فجل بری»نام برده شده است،به فرانسوی rave sauvage , raifortدر اصطلاح های محلی فرانسوی و moutarde des capucinsبه انگلیسی Horse radish نامیده می شود.گیاهی از خانواده cruciferae نام علمی آن cochlearia armoracia و مترادف آن Armoracia lappatifolia Gibb.وسط گیاه شناسان مختلف نامگذاری شده است.
● مشخصات
ترب كوهی گیاهی است چند ساله دارای ریشه بسیار بلند حجیم كه گوشت مغز آن سفید و الیافی است آنرا رنده كرده و به عناون ادویه تند مانند خردل در آشپزخانه بكار می برند . برگهای آن دراز ، براق بیضی باریك ،دو سر آن نوك تیز و كناره آن دنده دار . ساقه آن قایم مجوف و شیار دار است ارتفاع آن ۷۵/۰-۶۰/۰ متر ،گلهای ان سفید به طور گروهی خوشه ای در انتهای شاخه گل دهنده هستند میوه آن خورجین و اغلب عقیم بسیار كوجك است .تكثیر این گیاه از طریق كاشت قطعه ای از ریشه آن است برای این كار قسمت هایی از ریشه به طول ۱۰ سانتی متر یعنی قطعاتی به طول ۱۰ سانتی متر از عضو زیر زمینی قطور گیاه را بریده روی خطوطی به فاصله۷۰ سانتی متر كه فاطله بوته ها روی خطوط ۲۵-سانتی متر باشد،می كارند.برداشت ریشه درقسمت زیر زمینی گیاه به منظور استفاده دارویی از سال سوم كه ریشه به حجم یك مشت دست رسیده باشد انجام می گیرد و از طریق كاشت ریشكهای گیاه نیز خاك پوك و تازه ،تكثیر آن انجام می شود.
ترب وحشی یا ترب كوهی در كوهستانهای مرطوب ،گودالها،كنار جریانهای آب ،دامنه های رو به شمال كوهشتانهای اروپا و اسیا و در هندوستان می روید. از وجود این گیاه در ایران تا به حال گزارشی نشده است . ولی پرورش آن امكان دارد.
ریشه ترب وحشی ترد و شكننده به طول تا ۱ متر هم ممكن است برسد كه ان را بشكنند بوی گزنده بسیار تندی از آن متصاعد می شود كه بینی و چشم را تحریك می كند و معمولا در مصارف طبی از ریشه تازه آن استفاده می شود. چون ریشه ترب وحشی حداكثر رویش را در فصل پاییز دارد و به علاوه حداكثر تندی ان نیز با بر خورد با سرما ایجاد می شود، لذا برداشت ریشه از نظر ادویه باید در اواخر پاییز انجام گیرد.
● تركیبات شیمیایی
از نظر تركیبات شیمیایی در ریشه گیاه یك اسانس روغنی فرار بابوی تند و تیز و خراش دهنده وجود دارد.تندی و گزندگی آن در اثر وجود گلیكوزید سینیگرین و آنزیم مایروزین در آن است له شده گیاه در اثر داشتن ماده ایزو تیو سیانات تاثیر یاز دارنده روی رشد میكرو ارگانیسمها دارد .ریشه گیاه منبع غنی ویتامینC است.
در گزارش دیگری آمده است كه گیاه خاصیت بازدارنده رشد روی جرمهای گرام منفی گروه حصبه و شبه حصبه روده را دارد.
در هریك صد گرم ریشه ترب وحشی خام مواد زیر وجود دارد:
آب ۷۴ گرمهٔپروتئین ۲/۳ گرم،انرژی ۸۷ كالری،مواد چرب ۳/۰ گرم، هیدراتهای كربن ۱۹ گرم،كلسیم ۱۴ میلی گرم ،فسفر ۶۴ میلی گرم،آهن۴/۱ میلی گرم ،سدیم ۸ میلی گرم ،پتاسیم ۵۶۴ میلی گرم ،تیامین ۰۷/۰ میلی گرم ،و ویتامین C۸۱ میلی گرم.
● خواص و كار برد:
ترب وحشی طبق نظر حكمای طب سنتی گرم و خشك است برگها و ساقه های جوان گیاه به طور كلی محرك ،معرق ومدر می باشد و به هاضمه مكم می كند و در استعمال خارجی به عناون داروی موثر در لومباگو استعمال می شود. ریشه گیاه در موارد ناراحتی های حاصل از كمبود ویتامینC مصرف می شود و از دم كرده ۳۰-۱۵ گرم در هزار گرم آب آن و یا خیس كرده ۳۰-۱۵ گرم رنده شده آن در هزار گرم سركه رقیق به عنوان مدر و معالج استسقا ،ورم كلیه ،سنگ كلیه ،روماتیسم مزمن،نقرس،آب آوردن ریه ها ،آسم مرطوب ،ضعف ،زردی و یرقان استفاده می شود.
ریشه رنده شده گیاه شبیه خردل اثر قرمز كننده دارد و ضماد ریشه له شده آن روی پوست پس از چند دقیقه پوست را گرم و قرمز می كند و پس از ۳۰-۲۰ دقیقه ،سوزش و سوختگی و تاول در پوست ایجاد می كند ،بنابراین از ضماد ریشه آن برای درد های عصبی ،سیاتیك ،گرفتن عضلات ،دردهای روماتیسمی ،فلج های موضعی و لومباگو استفاده می شود.
اگر رنده شده ریشه آن را روی پارچه نازك تمیزی پهن كرده روی آن شكر بریزند مایع شیرینی مخلوط با عصاره ریشه پارچه خارج می شود كه ان را شربت ریشه ترب وحشی گویند و اگر روزی ۲-۱ قاشق سوپ خوری از این شربت خورده شود برای كمی ویتامینC مجرب و نافع است.
روغن ترب وحشی بسیار گرم است و در اكثر امراض جانشین روغن زیتون كهنه و روغن بلسان است و محلل بسیار قوی است ،خوردن آن برای فلج ،لقوه،رفع ناراحتی سم گزش وعقرب و سایر گزندگان نافع است و قطره آن در گوش برای تحلیل بادهای گوش و رفع درد آن مفید است ومالیدن آن به عضو نیز برای فلج ،لقوه و سستی اعضا نافع است.
برای تهیه روغن ترب وحشی به این ترتیب عمل می شود كه برگ ترب وحشی را در آغاز تخم بستن و تبدیل گل به تخم چیده وآب آن برگ را باآب تخم ترب گرفته و با دو برابر وزنش روغن زیتون یا روغن كنجد تازه با آتش ملایم بپزند تا اب آن برود و روغن بماند ،البته باید دقت كرد كه نسوزد.
در حال حاضر مهمترین مصرف ریشه ترب وحشی در اروپا وآمریكا ،مصرف آن به عنوان ادویه تند است و مرسوم كه از ریشه تازه رنده كرده آن با غذاهای گوشتی نظیر گوشت قرمز ،ماهی و زبان مصرف می نمایند و یا از ترشی سركه آن استفاده می شود و مخلوط با خردل بوی مطبوع خاصی به خردل می دهد. درفرانسه معمول است ریشه ترب وحشی را گرفته رنده كرده با كمی سركه مخلوط می كنند و شیر جوشیده روی آن می ریزند. همین كه شیر منعقد شد آب جدا شده از قسمت منعقد شده شیر را جدا می كنند و روزی ۲-۱ لیوان از آن می خورند كه مدر است و برای تسكین درد روماتیسم بسیار نافع می باشد.
در انگلیس مرسوم است كه از شربت ترب وحشی به عنوان داروی سینه و برای معالجه خشونت صدا و قطع سرفه های بعد از آنفلوانزا تجویز می شود.
استاد میر حیدر